1-1-  ادبیات نظری تحقیق 16

1-2-  پایگاه اقتصادی-اجتماعی: 16

1-2-1-  درآمد و سلامت 17

1-2-2-  تحصیلات و سلامت: 18

1-2-3- شغل و سلامت 18

2-3-  پیوندهای اجتماعی و حمایت اجتماعی 19

2-3- خودکارآمدی 27

2-3-1- خودکارآمدی و تنیدگی 29

2-3-2- نقش واسطه­ای خودکارآمدی 30

2-4- ادراک بیماری (مدل عقل سلیم) 31

2-5- استراتژی­های مقابله: 32

2-5-1- کارکردهای مقابله: 33

2-5-2- انواع رفتارهای مقابله­ای 35

2-6- پیشینه تحقیق: 39

2-6-1- تحقیقات داخلی: 39

2-6-2- تحقیقات خارجی: 42

2-6-3- نقد و ارزیابی تحقیقات پیشین 43

2-7- خلاصه نظریه ها: 43

2-3-8- فرضیات پژوهش: 45

فصل سوم: روش شناسی

مقدمه: 49

3-1- روش و نوع تحقیق: 50

3-2- ابزار گردآوری داده­ها: 50

3-3- روش تجزیه و تحلیل داده­ها: 51

3-4- جامعه آماری، حجم نمونه و روش نمونه­گیری: 51

3-4-1- جامعه آماری 51

3-4-2- حجم نمونه: 51

3-4-3- روش نمونه گیری: 52

3-5- واحد تحلیل و مشاهده: 52

3-6- تعریف مفاهیم و نحوه سنجش آنها: 53

3-7- متغیر مستقل (پایگاه اقتصادی-اجتماعی) 53

3-8- شبکه روابط اجتماعی: 54

3-9- حمایت اجتماعی: 55

3-10- احساس خودکارآمدی: 57

3-11- ادراک بیماری: 58

3-12- استراتژی­های مقابله­ای: 59

3-13- اعتبار تحقیق 64

3-14- پایایی 65

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

مقدمه: 69

4-1- آمار توصیفی یک متغیری: 69

4-2- توزیع فراوانی جنسیت: 70

4-3- توزیع فراوانی وضعیت تاهل: 71

4-4- توزیع فراوانی گروه سنی: 72

4-5- شاخص‌های توصیفی سن: 73

4-6- توزیع فراوانی تحصیلات: 73

4-7-  توزیع فراوانی میزان درآمد: 74

4 -9- توزیع فراوانی منزلت شغلی: 76

4-10- توزیع فراوانی پایگاه اقتصادی اجتماعی: 76

4-11- شاخص‌های توصیفی متغیرهای مستقل: 78

4-12- شاخص‌های توصیفی سبک‌های مقابله‌ای: 79

4-13- بررسی نرمال بودن توزیع نمرات متغیرها: 81

4-1- فرضیه 1: بین پایگاه اقتصادی اجتماعی و سبک­های مقابله‌ای رابطه وجود دارد. 82

فصل پنجم: نتایج و بحث

مقدمه 99

5-1- خلاصه روند پژوهش 99

5-2-  نتایج  تحقیق 100

5-2-1- نتایج تجربی تحقیق 100

5-2-2 نتایج نظری تحقیق 103

5-2-3- نتایج: 106

5-2-4- محدودیت­های پژوهش: 106

5-2-5- پیشنهادات: 106

 

فهرست جداول

جدول 3-1گویه های اندازه گیری پایگاه اقتصادی – اجتماعی 54

جدول 3-2 عبارت­های 8 خرده آزمون سبک­های مقابله­ای 64

جدول (4-1): توزیع فراوانی جنسیت 70

جدول (4-2): توزیع فراوانی وضعیت تاهل 71

جدول (4-3): توزیع فراوانی گروه سنی 72

جدول (4-4): جدول شاخص‌های توصیفی سن 73

جدول (4-5): توزیع فراوانی تحصیلات 73

جدول (4-6): توزیع فراوانی میزان درآمد 75

جدول (4-7) توزیع فراوانی منزلت شغلی 76

جدول (4-8): توزیع فراوانی پایگاه اقتصادی اجتماعی 77

جدول (4-9): جدول شاخص‌های توصیفی متغیرهای مستقل 78

جدول (4-10): جدول شاخص‌های توصیفی سبک‌های مقابله‌ای 80

یک مطلب دیگر :

جدول (4-11): نتایج آزمون كولموگروف – اسمیرنوف برای بررسی نرمال بودن توزیع نمرات 82

جدول (4-12): نتایج آزمون کروسکال-والیس برای مقایسه سبک‌های مقابله‌ای 84

جدول (4-13): آزمون من-ویتنی برای مقایسه سبک‌های مقابله‌ای در پایگاه پایین و متوسط 85

جدول (4-14): آزمون من-ویتنی برای مقایسه سبک‌های مقابله‌ای در پایگاه پایین و بالا 86

جدول (4-15): آزمون من- ویتنی برای مقایسه سبک‌های مقابله‌ای در پایگاه متوسط و بالا 87

جدول (4-17): آزمون ضریب همبستگی اسپیرمن برای شبکه روابط اجتماعی و سبک‌های مقابله‌ای 89

جدول (4-18): آزمون همبستگی اسپیرمن برای حمایت اجتماعی و سبک‌های مقابله‌ای 91

جدول (4-18): آزمون همبستگی اسپیرمن برای احساس خودکارآمدی و سبک‌های مقابله‌ای 93

جدول (4-19): آزمون همبستگی اسپیرمن برای ادراک بیماری و سبک‌های مقابله‌ای 95

 

 

فهرست نمو دارها

نمودار (4-1) توزیع جنسیت 70

نمودار (4-1)  وضعیت تاهل افراد 71

نمودار (4-2) توزیع سنی پاسخگویان 72

نمودار (4-3) وضعیت تحصیلات پاسخگویان 74

نمودار (4-4) وضعیت درآمد پاسخگویان 75

نمودار (4-5) وضعیت پایگاه اقتصادی اجتماعی 77

نمودار (4-6): نمایش داده­های پرت شبکه روابط اجتماعی 79

نمودار (4-7): نمایش داده­های پرت برای متغیر حمایت اجتماعی 81

نمودار (4-8): ماتریس همبستگی بین شبکه روابط اجتماعی و سبک­های مقابله­ای 89

نمودار (4-9): ماتریس همبستگی بین حمایت اجتماعی و سبک­های مقابله­ای 91

نمودار (4-10): ماتریس همبستگی بین احساس خودکارآمدی و سبک­های مقابله­ای 93

نمودار (4-11): ماتریس همبستگی بین ادراک بیماری و سبک­های مقابله­ای 95

 

فصل اول:کلیات پژوهش

 

 

 

مقدمه:

جامعه­شناسی پزشکی و بهداشت، شاخه­ای از جامعه­شناسی بوده و از جدیدترین رشته­های تخصصی است، که در آن اموری مانند بهداشت، بیماری و مراقبت­های پزشکی از دیدگاه جامعه­شناسی مورد تجزیه و تحلیل قرار می­گیرد. تحقیق در تأثیر بیماری­ها بر گروه­های انسانی و نحوه دفاع در مقابل آن موضوع جالب توجهی برای جامعه­شناسی است. توزیع بیماری­ها در میان انسان­ها متفاوت بوده و شناخت و آگاهی نسبت به بیماری درچارچوب الگوهای فرهنگی صورت می­گیرد. به دلیل مداخله عوامل و شرایط اجتماعی در مسیر و جریان درمان، علوم اجتماعی با پزشکی و بهداشت و درمان مشارکت می­یابد و پیدایش رشته جامعه­شناسی پزشکی ضرورت می­یابد (محسنی، 1368: 2-1).

برکمن و کاواچی[1] (2000) و بیرد[2] و دیگران (2000)، معتقدند که جامعه­شناسی پزشکی، می­کوشد تا دریابد که چگونه عوامل اجتماعی و فرهنگی، بر توزیع و فهم بیماری، واکنش­ها نسبت به بیماری، تحول و عملکرد نهادهای مراقبت تندرستی و توسعه سیاست­های اجتماعی تأثیر می­گذارند (مسعودنیا، 1389: 28). هر بیماری تنها نهاد پزشکی را درگیر نمی­کند، بلکه چندین سطح اجتماعی مانند فضاهای خانوادگی یا حرفه­ای را تحت تأثیر قرار می­دهد. سیر تاریخی بیماری­ها، سیر تحول علم پزشکی، بررسی وضعیت­های سلامتی و تعیین­کننده­های اجتماعی آن، تفسیرهای فرهنگی و اجتماعی از وضعیت سلامتی و بیماری، روابط پزشک و بیمار، بررسی وضعیت بیمارستان از جمله موضوعات مورد بررسی در جامعه­شناسی پزشکی است ( فیلیپ[3]؛ کلودین[4]؛ کتبی، 1385: 3).

بیماری­های مزمن در همه دوره­های زندگی تأثیرگذار است، به طوری­که نه تنها سالمندان بلکه افراد خیلی جوان و میانسال را نیز مبتلا می­کند. هر چند بعضی از این بیماری­ها تأثیر کمی بر کیفیت زندگی دارند، ولی بیشتر آن­ها اغلب به دلیل ناتوانی­هایی که بر جای می­گذارند تأثیرات قابل توجهی بر کیفیت زندگی افراد ایجاد می­کنند (اسملتزر[5] و همکاران، 2002؛ به نقل از حضرتی و همکاران، 1384). بیماری­های مزمن از قبیل ام ­اس، تهدیدی برای شبکه روابط اجتماعی افراد آسیب­دیده است. بازگشت­های بیماری ام­ اس مکانیسم­های مقابله­ای بیمار و خانواده­اش را به چالش می­کشد. اثرات این بازگشت­ها، اعضای خانواده افراد، دوستان، دنیای شغلی و آموزشی و جامعه بزرگتر را تحت تأثیر قرار می­دهد. اعضای خانواده و افراد در شبکه­های اجتماعی یا شغلی بیمار، ممکن است در واکنش به این بازگشت­ها احساس گناه، اضطراب و احساسات منفی دیگر داشته باشند. لکه ننگ، بعضی اوقات با بیماری­های مزمن همراه است و ناتوانی یک استرس ثابت برای بیماران و خانواده­هایشان است. همچنین این بیماری ممکن است برنامه­های بلندمدت، امیدواری برای آینده و امنیت کلی فرد را تهدید کند (هالپر[6]، 2007).

همانطور که بیماری­های مزمن، بدون درمان قطعی و دارای دوره نسبتاً طولانی مدت هستند لازم است که بیماران با محدودیت­هایی که شرایط­شان به آنها تحمیل کرده است زندگی کنند. مطالعه بر روی مقابله با بیماری­های مزمن و حمایت اجتماعی از بیماران مزمن که در طی 15 سال گذشته به شدت افزایش یافته است، نشان می­دهد که در بسیاری از موارد عوامل استرس­زا با بیماری مزمن همراه است و بیماران را وابسته به کسب حمایت از محیط اجتماعی­شان می­کند. علاوه بر این مطالعات نشان داده­اند که هم مقابله و هم حمایت اجتماعی، تاثیر مستقلی بر سلامتی بیماران مزمن دارند (کرلین[7] و همکاران، 1997).

بیماری مولتیپل اسکلروزیس[8] (MS) اولین بار در سال 1868 میلادی توسط جی­چرکوته[9] پروفسور دانشگاه پاریس که او را پدر علم نورولوژی[10] می­نامند توصیف شد (چرکوته، 1868؛ به نقل احمدزاده راجی و همکاران، 1390). پس از وی اوگن دویس[11] (1930-1858)، جوزف بالو[12] (1979-1895) و پاول فردیناند شیلدر[13] (1940-1886) نیز مواردی از بیماری را توصیف کردند این بیماری در سال 1995 به نام مولتیپل اسکلروزیس نام­گذاری شد (کامپستون[14]، 2008؛ به نقل از همان). این بیماری با وجود درمان­های متعدد یکی از ناتوان­کننده­ترین بیماری­هاست که بر جنبه­های مختلف زندگی فرد تأثیر داشته، به ویژه کیفیت زندگی مربوط به سلامتی در بیماران با فرم متوسط و پیشرفته به طور کلی پایین بوده و این موضوع باعث افسردگی زیادی در آ­ن­ها می­شود (کسلرینگ[15]؛2000؛ به نقل از حسین مدنی و همکاران، 1384). به نظر می­رسد روش­های مقابله­ای در تطابق با بیماری مولتیپل اسکلروزیس موثرند و به ویژه روش­های مقابله­ای مسئله­مدار تأثیر مثبت زیادی در تطابق با بیماری دارند (اوبرین[16]، 1993؛ به نقل از مدنی و همکاران، 1384). بدین ترتیب در این تحقیق برخی عوامل روانی- اجتماعی  موثر بر استراتژی­های مقابله­ای این بیماران بررسی می­شود.