2-3- ویژگی های عمده سبک صائب ……………………………………………………………………………………………….  13

2-3-1- تمثیل……………………………………………………………………………………………………………………………………. 13

2-3-2- حسن تعلیل………………………………………………………………………………………………………………………….. 14

2-3-3- مضمون یابی………………………………………………………………………………………………………………………….. 15

2-3-4- نزدیکی به زبان محاوره…………………………………………………………………………………………………………. 16

2-3-5- پیچیدگی و ابهام…………………………………………………………………………………………………………………… 16

2-3-6- کنایه………………………………………………………………………………………………………………………………………. 16

2-3-7-  ایهام……………………………………………………………………………………………………………………………………… 17

 

 

 

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                          صفحه

2-3-8- وابسته های عددی خاص…………………………………………………………………………………………………….. 17

2-5- عرفان وصائب…………………………………………………………………………………………………………………………….. 18

2-6- آثار صائب…………………………………………………………………………………………………………………………………… 20

 

فصل سوم

3-1- درآمد………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 23

3-2- ریشه‌شناسی………………………………………………………………………………………………………………………………. 23

3-3-  انواع عشق………………………………………………………………………………………………………………………………. .27

3-3-1- عشق مجازی…………………………………………………………………………………………………………………………. 27

3-3-2- عشق حقیقی………………………………………………………………………………………………………………………… 29

فصل چهارم

4-1- درآمد………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 34

4-2- عشق و غم ………………………………………………………………………………………………………………………………..  34

4-3- عشق را نهان نتوان داشتن ………………………………………………………………………………………………………  37

 

4-4- عشق هدایت گر است ………………………………………………………………………………………………………………  39

4-5- معشوق مجازی ………………………………………………………………………………………………………………………….  41

4-6- عاشق به دنیا و آخرت توجهی ندارد ……………………………………………………………………………………….  43

4-7- عشق در تمام کائنات جاری است  ………………………………………………………………………………………… 45

4-8- هر کسی شایسته و محرم اسرار عشق نیست………………………………………………………………………… 46

4-9- عشق جنون الهی است و با عقل ناسازگار است  ……………………………………………………………………  48

4-10- عشق و ملامت ……………………………………………………………………………………………………………………….  50

4-11- دل دادن و جان بازی عشق …………………………………………………………………………………………………..  52

4-12- شهرت عالم گیر عشق  …………………………………………………………………………………………………………  54

4-13- دل نهان خانه عشق  ……………………………………………………………………………………………………………..  55

4-14- تاثیر فراق و وصال بر عاشق…………………………………………………………………………………………………… 57

4-15- در عشق هم کشش شرط است هم کوشش ………………………………………………………………………  59

4-16- نگاه ویژه ی صائب به عشق …………………………………………………………………………………………………..  60

4-17-  عشق حقیقی و سعادت واقعی …………………………………………………………………………………………….  62

4-18- دوری از منیت با داروی عشق ………………………………………………………………………………………………  63

4-19- عاشقی و صبوری ……………………………………………………………………………………………………………………  64

4-20- حسن و عشق …………………………………………………………………………………………………………………………  65

4-21- عشق و تسلیم ………………………………………………………………………………………………………………………..  67

4-22- عشق با زهد جمع نمی شود…………………………………………………………………………………………………. 68

4-23- عشق ازلی است ……………………………………………………………………………………………………………………..  69

4-24- عشق و شادی …………………………………………………………………………………………………………………………  70

4-25- راز داری و سکوت در مقابل عشق ………………………………………………………………………………………..  71

4-26- اتحاد عاشق و معشوق ……………………………………………………………………………………………………………  73

4-27- عشق حیات بخش است ………………………………………………………………………………………………………..  74

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                          صفحه

4-28- عشق محو کننده اختیار است ………………………………………………………………………………………………  75

4-29-  عشق خطیر و خطرناک است  …………………………………………………………………………………………….  76

4-30- عاشقان و سنگ کودکان ………………………………………………………………………………………………………..  77

4-31- عشق و بی قراری……………………………………………………………………………………………………………………. 78

4-32- هوا و هوس در عشق……………………………………………………………………………………………………………… 79

4-33- فیض عشق……………………………………………………………………………………………………………………………… 80

4-34- عشق و ادب ……………………………………………………………………………………………………………………………  80

4-35- عشق و روشندلی …………………………………………………………………………………………………………………..  82

4-36- بهره مندی از عشق ………………………………………………………………………………………………………………..  82

4-37- بهار یادآور عشق است ……………………………………………………………………………………………………………  83

4-38- قدرت عشق بی نهایت است ………………………………………………………………………………………………….  84

4-39- عشق و فرمانروایی ………………………………………………………………………………………………………………….  84

یک مطلب دیگر :

4-40- عشق و همت …………………………………………………………………………………………………………………………  85

4-41- راه عشق بیکران و بی نهایت است………………………………………………………………………………………… 86

4-42- عشق و بی نشانی …………………………………………………………………………………………………………………..  87

4-43- عشق و شجاعت ……………………………………………………………………………………………………………………..  87

4-44- عشق و شهادت ………………………………………………………………………………………………………………………  88

4-45- خاصان عشق ………………………………………………………………………………………………………………………….  89

4-46- عشق ویکرنگی ………………………………………………………………………………………………………………………..  90

4-47- عاشق ، نصیحت ناپذیر …………………………………………………………………………………………………………..  90

4-48- بازتاب عشق از دل آدم بر عالم …………………………………………………………………………………………….  91

4-49- عشق کارگشای مشکلات……………………………………………………………………………………………………….. 91

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                          صفحه

4-50- چشم خونریز معشوق…………………………………………………………………………………………………………….. 92

4-51- عشق و پیری…………………………………………………………………………………………………………………………… 92

4-52- عشق و پاکبازی ……………………………………………………………………………………………………………………..  93

4-53- عشق و اشک ………………………………………………………………………………………………………………………….  94

4-54- دوری از عشق غیر ممکن است ……………………………………………………………………………………………  94

4-55- غیرت عشق…………………………………………………………………………………………………………………………….. 95

4-56- عشق و حضور ………………………………………………………………………………………………………………………… 96

4-57- عشق و فنا ………………………………………………………………………………………………………………………………  96

4-58- عشق و صدق قدم …………………………………………………………………………………………………………………  97

4-59- معشوق حقیقی ………………………………………………………………………………………………………………………  97

4-60- شور عشق ……………………………………………………………………………………………………………………………….  98

4-61- عشق و حیرت ………………………………………………………………………………………………………………………..  98

4-62- عشق و تامل و تعجیل ……………………………………………………………………………………………………………  99

4-63- جذب دلها با اکسیر عشق ……………………………………………………………………………………………………..  99

4-64- اظهار عشق ……………………………………………………………………………………………………………………………..  100

4-65- طفل نی سوار ………………………………………………………………………………………………………………………….  100

4-66- قدر عاشق را معشوق می داند  ……………………………………………………………………………………………..  101

4-67- عشق و جوانی…………………………………………………………………………………………………………………………. 101

4-68- وجودی که عشق ندارد موجود نیست  ……………………………………………………………………………….. 102

4-69- عشق وصف نشدنی است  …………………………………………………………………………………………………….. 102

4-70- عشق با سوز و گداز همراه است  …………………………………………………………………………………………  103

4-71- طلب و عشق …………………………………………………………………………………………………………………………..  103

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                          صفحه

4-72- عشق تکرار نمی شود …………………………………………………………………………………………………………….  104

4-73- ملائکه عشق ندارند ………………………………………………………………………………………………………………..  104

4-74- همه در عشق یکسانند…………………………………………………………………………………………………………… 104

4-75- عشق  و وحدت ……………………………………………………………………………………………………………………..    105

4-76- عشق هم عنان با رندی است………………………………………………………………………………………………… 105

4-77- عشق با عافیت طلبی سازگاری ندارد …………………………………………………………………………………..  106

4-78- عشق علم رسمی را پاک می کند ………………………………………………………………………………………..  106

4-79- ناسازگاری عشق و شکوه  ……………………………………………………………………………………………………..  106

4-80- عاشقی همه اسیری، معشوقی همه امیری………………………………………………………………………….. 107

4-81- جز معشوق همه چیز برای عاشق بیگانه است ……………………………………………………………………  107

4-82- راهزنان طریق عشق ………………………………………………………………………………………………………………  107

4-83- عشق تردست و شعبده باز است …………………………………………………………………………………………..  108

4-84- عاشق و ناز معشوق ………………………………………………………………………………………………………………..  108

4-85- عشق و شبنم …………………………………………………………………………………………………………………………  108

4-86- دنیا قرارگاه عاشقان نیست …………………………………………………………………………………………………….  109

4-87- نرسیدن به وصال از کوتاهی عاشق است …………………………………………………………………………….  109

4-88- آدم بالغ نظر رو به سوی عشق حقیقی دارد ……………………………………………………………………….  109

4-89- اشارتهای عاشقی…………………………………………………………………………………………………………………….. 110

4-90- تماشای معشوق عاشق را از دیدن همه چیز بی نیاز می کند…………………………………………… 110

4-91- شادی و غم در نظر عاشق یکی است …………………………………………………………………………………..  110

4-92- سخن همراه با عشق باید باشد …………………………………………………………………………………………….  111

4-93- تاثیر متفاوت  عشق ……………………………………………………………………………………………………………….  111

فهرست مطالب

فرق ناصر خسرو با شاعران  دیگر                                                                    28

درباره سفرنامه                                                                                         29

سفرنامه دو گونه ارزش دارد یکی ادبی دیگری اجتماعی                                           33

اهمیت«سفرنامه»از نظر محتوای تحقیق                                                            35

اهمیت«سفرنامه»از نظر روش تحقیق                                                               36

مراحل مسافرتهای ناصر خسرو                                                                       38

 

فصل چهارم:یافته های تحقیق

اسم ورسم ومولد وحسب ونسب شاعر                                                               40

عهد جوانی وتحصیلات علمی ومسافرت های او                                                     46

 

مبدا انقلاب وآغاز تحول در زندگی او                                                                48

عودت به وطن وافراشتن عَلَم دعوت                                                                 49

تبعید از وطن وآوارگی                                                                                51

تحلیل احوال روحی ناصر خسرو                                                                     62

جوانی ناصر خسرو                                                                                     64

عقاید واخلاق ناصر                                                                                     65

خانواده ناصر خسرو                                                                                    66

وفات وقبر او                                                                                            67

شیوه ی خاص حکیم ناصر خسرو در نقد طبقات مختلف اجتماعی                               68

انتقادات ناصر خسرو از طبقات مختلف اجتماعی عصر خود                                        70

بررسی سفرنامه از جهت مسائل اجتماعی                                                           82

یک مطلب دیگر :

وضع دینی                                                                                             86

وضع اجتماعی در دوران ناصر خسرو                                                                90

بررسی جامع شناختی سفرنامه ناصر خسرو                                                                  96

مروری بر مباحث جامعه شناسی سفرنامه                                                           98

ساختار فرهنگی                                                                                       98

ساختار سیاسی                                                                                        99

ساختار نظامی                                                                                         100

ساختار اقتصادی                                                                             101

جامعه شناسی شهری و شهرنشینی در خاور میانه:                                       101

پابه پای ناصر خسرو در سفرها                                                              103

سفر مصر                                                                                      121

سفر حج                                                                                                122

حکومتها وسلسله های پادشاهان ایران                                                               129

حکومت فرزندان بویه دیلمى                                                                   131

دوران سیاست نژادی                                                                              133

خاندانهای قدیم ورسمها وآیینهای ایرانی                                                   134

بردگى و بردگان                                                                              135

مکه شهر حج وزیارت                                                                          139

حج های ناصر خسرو                                                                         142

آخرین حج                                                                                    147

درآمد ناصر خسرو                                                                                 151

فصل پنجم : نتیجه گیری

نتیجه گیری                                                                                  154

ب) نحوی Grammatical deviation درمحورهمنشینیتعریفمیکند. 29

ج)آواییPhonological deviationتلفظرابااختیارتغییرمیدهد. 29

2-9 مفاهیمسبک.. 30

2-10 سبکوسبکشناسیدرایران. 31

فصلسوم. 34

بررسیسطحزبانیاشعار. 34

بررسیسطحزبانیاشعار. 35

3-1بخشاول :بررسیسطحآوایییاسبکشناسیآواها 35

3-1-1 موسیقی (کناری،بیرونی،درونی )(بررسیوزن،قافیهوردیف) 35

3-1-1-1    موسیقیکنار. 35

1-قافیه. 35

2-ردیف.. 41

3-1-1-2 موسیقیبیرونی. 44

وزنوموسیقیشعر. 44

 

2-1-1-3موسیقیدرونی. 48

1-تسجیع. 48

1-1سجعمتوازی.. 49

1-2سجعمتوازن. 50

1-3 ترصیع. 50

1-4-تجنیس… 51

2-1جناستام. 51

2-2جناسناقصیامحرف.. 52

2-3جناسزاید. 52

2-3-1جناسمطرفیامزید. 53

2-3-2جناسوسط.. 53

2-3-3جناسمذیل. 55

2-4جناساشتقاق. 56

2-5جناسمضارع. 57

3 تکرار. 59

3-1 تکرارواک.. 59

3-1-1 همحروفی: 59

3-1-2همصدایی: 62

4-تکریر. 63

4-1مصوتبلند«آ» 63

4-2تکرارهجا(تکراریکهجادرمتنکلام) 64

5-تکرارهجا 66

3-2بخشدوم: بررسیسطحلغوییاسبکشناسیواژهها 68

3-2-1 اسممعنی. 68

3-2-1-1تنها(تنهایی) 68

3-2-1-2درد 70

3-2-1-3عشق. 72

3-2-1-4 شب.. 74

3-2-1-5 غریب.. 76

یک مطلب دیگر :

3-2-1-6 غم. 77

3-2-2 اسمذات.. 79

3-2-2-1 ستاره 80

3-2-2 -2بهار. 82

3-2-2-3 باران. 84

3-2-2-4ساحل. 86

3-2-2-5 اسب.. 87

3-2-3 تخفیفلغات.. 90

3-2-4 لغاتبیگانه. 93

3-2-5کهنگرایی(آرکائیسم) 96

3-2-5-1 کهنگراییواژگانی. 96

3-2-5-2-کهنگراییفعلی. 98

3-2-5-3کهنگرایینحوی.. 100

3-2-5-3-1پیرویازقواعدشعری.. 100

3-2-5-3-2نوآوریوبدعتدرکاربردحروف: 102

3-2-5-3-2-1کاربرد«واو» 102

3-2-5-3-2-2کاربرد«امّا» 104

3-2-6جملهمعترضه. 105

3-2-7حذففعل (بهقرینهلفظیومعنوی) 107

3-2-8تکرارفعل. 109

3-2-9ساختفعلغیرمتعارف.. 110

3-2-10بافتهایزبانگفتار. 112

3-2-10-1نوآوریدرواژگان. 112

3-2-10-2واژههایبومی. 113

3-2-10-3واژههایمحاورهایوگویشی. 113

3-2-10-4مثلهادرزبانگفتار. 115

3-2-11 اسطورهها،افسانهها،داستانهایپیامبران. 115

3-2-12ساختترکیباتبدیع. 125

فصلچهارمبررسیسطح.. 127

ادبیاشعار. 127

بررسیسطحادبیاشعار. 128

4-1 تشبیه. 128

4-1-1 تشبیهبهلحاظشکل. 129

4-1-1-1تشبیهتفضیل. 129

4-1-1-2 تشبیهمشروط. 130

4-1-1-3 تشبیهجمع. 131

4-1-1-4 تشبیهمضمر. 132

4-1-2 مشبهومشبهبهحسی. 132

4-1-3مشبهعقلیومشبهحسی. 134

4-2 استعاره 137

4-2-1 استعارۀمصرّحه. 137

بی تردید ، پهلوانان در مركز حوادث شاهنامه قرار دارند .

پایان نامه حاضر كه به شیوه ی سندكاوی و كتابخانه ای اطلاعات خود را جمع آوری نموده و به شیوه ی تحلیلی و توصیفی و با بهره گیری از فن تحلیل محتوا یافته های خود را ارائه كرده است ، به منظور تبیین گوشه و كنار زندگی یكی از پهلوانان شاهنامه به نام توس نوشته شده است ، از مهمترین نتایج پژوهش حاضر آن است كه چهره ی یك پهلوان را از جوانب مختلف مورد بررسی قرار دهیم و نشان دهیم كه پهلوانان شاهنامه غالباً پایبند به اعتقادات و آیین های خود بوده و حضور در صحنه های جنگ هیچگاه آنها را به وحشی گری ، عدم تقیّد به اخلاقیات و نیرنگ و فریب نكشانده و آن چه كه گاهی اوقات حوادثی را در زندگی آنها رقم زده است از اشتباهات ناخواسته و مصلحت اندیشی آنها بوده است و آنها غالباً صلح جو ، بزرگوار ، شجاع و پایبند به اصول انسانی بوده اند . البته ، فردوسی با نگاه انسانی و بی طرف خویش ، قهرمانان برجسته ی

 دشمن را نیز همانگونه كه بوده اند ، بزرگ و برجسته نشان داده است .

پی بردن به این حقیقت كه انسان ها در گذشته های دور چگونه زندگی می كرده اند و چه باورهایی داشته اند . همواره از علایق و دغدغه های ذهن انسان بوده است ، به همان اندازه كه انسان به دنبال پیش بینی آینده است ، در پی كشف حقایق دوران گذشته نیز هست . من همیشه به دنبال فرصتی بودم تا اطلاعاتی درباره ی زندگی و گذشته ی ایرانیان به دست آورم و به دنیای پر رمز و راز آنان وارد شوم . همانطور كه می دانیم ، آثار به جا مانده از ایران باستان ، بسیار ناچیز است و ما منابع زیادی از ایرانیان قبل از اسلام دردست نداریم و مورخین غیر ایرانی نیز اذعان دارند كه ایرانیان سالیان طولانی بر بخش بزرگ از جهان آن روز فرمان رانده اند و صاحب تمدنی بزرگ و پیشرفته بوده اند حال در این پایان نامه این سؤالات پیش می آید . كه در شاهنامه هویت ایرانی چگونه توصیف شده و مؤلفه های هویت فرهنگی ایرانیان چه چیزهایی است . و اینكه این ویژگیها در پهلوانانی مانند طوس چگونه و تا چه میزان وجود داشته است و این هویت چگونه با حماسه گره خورده است . شاهنامه ی فردوسی اثری منحصر به فرد است این اثر ارزشمند به زندگی ایرانیان وابسته است و شاید تنها اثر جامعی باشد كه ما را تا حدود زیادی با دنیای ایران باستان آشنا           می كند. زیرا اثری حماسی است و حماسه ها نزدیكترین آثار به زندگی و اعتقادات اقدام كهن هستند .

• شاهنامه و هویت ایرانی

«شاهنامه ، بی هچ گزافه و گمان ، بی هیچ چون و چند ، نامه ی ورجاوند و بی مانند فرهنگ ایران است ، دریایی است توفنده و كران ناپدید كه خیزابه های هزاره ها ، در آن ، دمان و رمان ، سترگ و سهمگین ، بشكوه چون كوه ، به یكدیگر در می غلتند ؛ خیزابه هایی كه از ژرفاها ، از تاریكی های تاریخ ، بر می خیزند ، سر بر می آورند ، پهنه ها و زمان را در می نوردند ؛ تا گذشته های ما را به اكنون بپیوندند و اكنون مان را به آینده ها شاهنامه ، پلی است ، استوار و ستبر و سترگ ، برآورده بر مغاك های زمان و رشته ی پیوندی است ناگسستنی كه پیشینیان را با پسینیان ، پیوسته و همبسته می دارد . از آن است كه این نامه ی نامور را شیرازه و شالوده ی  تار یخ و فرهنگ ایران می توانیم دانست ، تاریخ و فرهنگی گشن بیخ و گرانسنگ ، برین پایه و فزون مایه كه بستر و بهانه ی ناز و نازش هر ایرانی است . راستی را ، اگر شاهنامه  نمی بود ، ما آنچه هستیم ، نمی توانستیم بود و همانند تیره ها و تبارهایی دیگر ، در سایه های دامن گستر تاریخ و گردهای گیتی نورد گسسته نشانی و شكسته نامی ، گم می شدیم و از یادها می رفتیم و بر بادها . » (كرازی ، 1379 : ص 4)

فردوسی در حساس ترین برهه های تاریخ سرزمین ایران ، كه بیم پیدا شدن یك بحران هویتی ویران كننده وجود داشت ، كوشید تا بتواند مؤلفه های شخصیت فرهنگی تاریخی ایرانیان را كه از آن به «هویت فرهنگی» تعبیر می كنیم ، به تصویر بكشد و در اختیار ایرانیان قرار دهد ، تا نسلهای بعدی ، همواره مرجعی اصیل ، برای شناخت

یک مطلب دیگر :

پایان نامه ارشد درباره کنترل حرکت

 ویژگی های شخصیتی داشته باشد . برای همین است كه پاسخ پرسش های بسیاری درباره ی كیستی و چیستی شخصیت فرهنگی ایرانیان ، در آن دیده می شود و هر خواننده ای به طریق خاصی با آن رابطه برقرار می كند و همچنین تقریباً تمام پژوهشگران آن را سند هویت ایران و ایرانی دانسته اند .

منوچهر مرتضوی ، ضمن آنكه فردوسی را «منادی عزت و شرف ملت ایران» و شاهنامه را « معتبرترین و موثق ترین سند هویت ملی و تاریخی ایران » می داند . درباره ی این اثر بزرگ می نویسد :

« تخمین دقیق تأثیر شاهنامه در حفظ و بقای هویت ایران از زبان و ادبیات گرفته تا روحیه ی احساس هویت ایرانی و غرور ملی ، دشوار است ولی جای كمترین شكی نیست كه این اثر بزرگ و منحصر به فرد یكی از عمده ترین عوامل و مهمترین عناصر در هر دو زمینه بوده است . می توان تصور كرد كه فارسی دری به چه حدی از پختگی و رسایی رسیده بود كه فردوسی بتواند چنین اثری با آن زبان بیافریند و می توان پذیرفت كه شاهنامه ، خود یكی از تجلیات هویت ملی مقاوم و ریشه دار این سرزمین بزرگ بوده است . ولی در قبول این حقیقت نیز می توان تردید داشت كه قالب بی نظیر و محتوای شگرف این حماسه عظیم كه زاییده ی چنان زبان و چنان هویتی بوده ، پس از انتشار و نفوذ در رگ ور یشه های فرهنگی ایران ، نخستین نگهبان زبان و فرهنگ و هویت ایران و ایرانی بوده و همچنان به عنوان رساترین و زنده ترین عنصر بانگ هویت دیر پای این سرزمین ، شاید ژرف ترین و اساسی ترین تأثیرها را در حفظ فرهنگی اقوام ساكنین این پهنه ی وسیع داشته است . » (مرتضوی ، 1379، 66-65)

«شاهنامه ، چه از حیث روایات كهن ملی و چه از لحاظ تأثیر شدید آن در نگهبانی زبان پارسی دری ، بزرگترین سرمایه ی فرهنگ ملی ماست و بیهوده نیست كه آنرا قرآن عجم نام نهاده اند . اندیشه ها ، اندرزها و حكمت های نیاكان ، و راه و رسم آنان و دفاع از آب و خاك خود و جانفشانی شان در محافظت مرزهای ایران از دشمنان و مهاجمان ، همه در این اثر عظیم اعجاب انگیز ، كه مقرون به فصاحتی معجزه آمیز است ، درج شده و اجتماع این صفات آن را به درجه ای رسانیده است كه محققان جهان ، در ردیف بزرگترین حماسه های ملی جهانش درآورده اند . » (صفا ، 1374 ، ص 122)

1- « مابسیاری از چیزها را به فردوسی مدیونیم . مهم تر از همه اینكه ، احساس ایرانی بودن را ، او در دل های ما نشانده است . اگر شاهنامه نبود و زبان و تاریخ و فرهنگ ایران از این راه استمرار نمی یافت ، كشوری و ملتی واحد ، با ویژگی ها و فرهنگ كنونی ، وجود نداشت . (ریاحی ، 1375 ، ص 33)

• « مبالغه نیست اگر بگوییم چنانچه فرودسی (و شاهنامه) نبود ، پیوند من و تو و ما ، با گذشته و خویشتن خویش ، اگر هم وجود می داشت ، بدین استواری نبود. »(حمیدیان ، 1372 ، ص 85)
• « شاهنامه اثری است كه از نظر شناخت درست درونه و ژرفای فرهنگ ایران باستان ، بسا از كتابهای دینی پهلوی كه در همان زمان نوشته می شدند فراتر رفت و چه در میدان نظر و چه در پهنه ی عمل ، توانست ، بخشی از روح واقعی فرهنگ ایران را بفهماند . » (ثابت فر ، 1377 : ص 153)
• « نباید از یاد برد كه شاهنامه ، نه تنها به تقویت و استمرار هویت ایرانی كمك كرده ، بلكه در احیای تاریخ اسطوره های ایرانیان ، نیز سخت كوشیده است . پس می توان گفت كه ادبیات فارسی ، عنصر اساسی هویت ایرانی است و شاهنامه در محور و كانون آن قرار دارد . (مازولف ، 1380 ، ص 30)

3-1-2  آثار مولوی …………………………………………………………………………………………………… 38

3-2  مثنوی معنوی مولوی ………………………………………………………………………………………… 40

3-3  قرآن کریم ……………………………………………………………………………………………………….. 42

3-4 قرآن و مثنوی ……………………………………………………………………………………………………. 44

فصل چهارم: تحلیل بینامتنیت قرآن و دفتر اول، دوم و سوم مثنوی

4- تحلیل بینامتنیت قرآن و دفتر اول، دوم و سوم مثنوی از دیدگاه ژرار ژنت…………………….. 49

4-1 بینامتنیت صریح و لفظی قرآن کریم و مثنوی معنوی……………………………………………….51

 

4-1-1 بینامتنیت صریح و لفظی قرآن کریم و دفتر اول مثنوی معنوی……………………………… 51

4-1-2 بینامتنیت صریح و لفظی قرآن کریم و دفتر دوم مثنوی معنوی……………………………….83

4-1-3 بینامتنیت صریح و لفظی قرآن کریم و دفتر سوم مثنوی معنوی……………………………..116

4-2 بینامتنیت غیرصریح قرآن کریم و مثنوی معنوی……………………………………………………..142

• بینامتنیت غیر صریح قرآن کریم و دفتر اول مثنوی معنوی……………………………………142
• بینامتنیت غیر صریح قرآن کریم و دفتر دوم مثنوی معنوی…………………………………….168

4-3 بینامتنیت ضمنی قرآن کریم و مثنوی معنوی………………………………………………………….213

4-3-1  بینامتنیت ضمنی قرآن کریم و دفتر اول مثنوی معنوی………………………………………..214

4-3-2 بینامتنیت ضمنی قرآن کریم و دفتر دوم مثنوی معنوی…………………………………………274

4-3-3 بینامتنیت ضمنی قرآن کریم و دفتر سوم مثنوی معنوی……………………………………….313

فصل پنجم: نتایج تحقیق و ارائه‌ی پیشنهاد

5-1  نتیجه‌گیری …………………………………………………………………………………………………….. 363

5-2  ارائه پیشنهاد …………………………………………………………………………………………………… 365

منابع

الف)منابع فارسی ………………………………………………………………………………………………………365

ب)منابع انگلیسی………………………………………………………………………………………………………..369

چکیده انگلیسی …………………………………………………………………………………………………. 370

چکیده

یکی از روش‌های بررسی متون، مطالعه‌ی بینامتنی آن است. بینامتنی یعنی خوانش متن با توجه به متون دیگر و مبتنی براین اندیشه است که متن، نظامی بسته و مستقل

یک مطلب دیگر :

پایان نامه کارشناسی ارشد:تعیین میزان تحصیلات مصرف کنندگان مرغ سبز در استان گیلان

 نیست و خواسته یا ناخواسته با متون دیگر ارتباط دارد. نظریه‌ی‌ بینامتنی در اواخر دهه‌ی شصت میلادی توسط ژولیا کریستوا در خلال بررسی‌هایی که بر آراء و افکار میخائیل باختین داشت، ارائه شد و توسط نظریه‌پردازانی چون ژرار ژنت پرورش یافت. مثنوی معنوی مولانا از جمله آثار ارزشمند و مهم زبان فارسی به شمار می‌رود. مولوی، به واسطه‌ی آشنایی با قرآن کریم  بی‌شک در سخنان خویش از نصّ آن تأثیر پذیرفته است. بینامتنی در آثار او، در اشکال مختلفی دیده شده است. در این نوشتار برآنیم با  بررسی اشعار سه دفتر اول مثنوی؛ مفردات و عبارات قرآن کریم و نیز داستان‌ها و شخصیت‌های قرآنی و به طور کلی تمامی جلوه‌های بینامتنی قرآن ومثنوی را براساس نظریه ژنت مورد بررسی قرار دهیم. براساس نتایج این بررسی‌ها، مولانا از تمام وجوه بینامتنیت ژنت استفاده کرده است ولی بینامتنیت ضمنی از انواع دیگر بینامتنیت بارزتر است.

 

کلمات کلیدی: بینامتنیت، ژرار ژنت، قرآن کریم، مثنوی معنوی(دفتراول، دوم و سوم)، مولوی.

1. مقدمه و کلیات

   • مقدمه

کتاب آسمانی قرآن کریم بنای فرهنگ جوامع اسلامی است بنابراین انعکاس زیبایی‌های لفظی و معنوی آن در جنبه‌های مختلف هنر و اندیشه‌ مسلمانان مسلّم و آشکار است.

استفاده از آیات و مضامین قرآنی، منبعی مهم و الهام بخش شاعران و نویسندگان مختلف بوده و هست به طوری‌که استفاده از آن را به صورت‌های مختلف در اشعار کهن و نو می‌توان یافت. کمتر شاعر مسلمان ایرانی را می‌توان دید که در دیوان خود، تلمیحی به آیات قرآنی نداشته، یا اقتباس و تضمینی از آن‌ها نکرده باشد.

دین و موضوعات آن جایگاهی ویژه در ادب فارسی داشته است. «پیشینه‌ی بهره‌گیری و اثرپذیری سخنوران پارسی از قرآن و حدیث به آغاز پیدایی و پاگیری شعر فارسی یعنی نیمه‌های سده‌ی سوم می‌رسد.» (راستگو، 1376: 6) درجه‌ی این تأثیرپذیری به گونه‌ای بیش از یک تلمیح و اقتباس است. این تأثیر پذیری تا آنجاست که بسیاری از آثار بدون فهم قرآنی قابل قرائت نیست.

مولانا جلال الدین محمد بلخی ، عارف نام آور و شاعر پارسی سرا در مجموعه آثار خویش و بویژه در مثنوی معنوی به قرآن و آیات آن توجه و نگاهی خاص و ویژه دارد. در مثنوی معنوی مولوی به طور مستقیم یا غیرمستقیم به قرآن استناد شده است. بیت بیت مثنوی آنچنان آمیخته به آیات قرآنی است که می‌توان گفت که مثنوی معنوی مولوی نوعی تفسیر از قرآن کریم است.

مولوی از قرآن ضمن کاربرد هنرمندانه، بهره‌ای معرفت شناسانه دارد و با صنایع ادبی چون تلمیح، تضمین، استناد، تحلیل، اقتباس، تمثیل، استعاره و حتی ارائه ترجمه یا تفسیر منظوم آیات قرآن، مبانی و مبادی معرفتی خویش را بیان می‌کند.

این نوشتار در پنج فصل تدوین شده است:

در فصل اول کلیات که شامل مقدمه، بیان مسأله، ضرورت و هدف تحقیق، پیشینه تحقیق و…. است بیان شده است.

فصل دوم بنیاد نظری پژوهش است و در آن به بیان مسائلی چون ادبیات و زبان، متن و رابطه متن با متون دیگر، بینامتنیت، پیشینه و تعاریف آن، ژرار ژنت و نظریه بینامتنیت او و… پرداخته شده است.

در فصل سوم مباحثی چون مولوی، زندگی افکار و آثارش، مثنوی، قرآن کریم و ارتباط مثنوی با قرآن مطرح می‌شود.

فصل چهارم، به تحلیل وبررسی روابط بینامتنی قرآن و مثنوی از دیدگاه نظریه ژنت می‌پردازد و انواع بینامتنیت صریح، غیرصریح و ضمنی را در سه دفتر اول مثنوی بررسی می‌کند.

فصل پنجم فصل پایانی این نوشتار است و نتایج حاصل از این پژوهش بیان می‌شود. در پایان نیز منابع و مآخذ مورد استفاده در این پژوهش بیان می‌شود.