2-2-4- کشمکش………………………………………………………………………………………………………………………………………………………15
2-2-5- حرکت………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….16
2-2-6- محیط……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………17
2-2-7- فکر یا ایده…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….17
2-2-8- بافت و ریخت داستان…………………………………………………………………………………………………………………………………….18
2-3- مهمترین انواع نمایشنامه……………………………………………………………………………………………………………………………………19
2-3-1- کمدی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..20
2-3-2- تراژدی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………21
2-4- نمایشنامه عربی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………22
2-4-1- نمایشنامه عربی قبل از عصر نهضت………………………………………………………………………………………………………………….22
2-4-2- نمایشنامه عربی بعد از نهضت جدید………………………………………………………………………………………………………………..26
2-4-3- پیشگامان نمایش عربی در عصر نهضت…………………………………………………………………………………………………………….27
– مارون النقاش مؤسس نمایش عربی…………………………………………………………………………………………………………………………….28
– أبوخلیل قبانی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….29
– یعقوب صنوع………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….30
2-4-4- نمایشنامه در قرن 20……………………………………………………………………………………………………………………………………..31
2-5- آغاز دوران معاصر نمایشنامه نویسی در مصر……………………………………………………………………………………………………..35
2-6- نمایشنامه شعری……………………………………………………………………………………………………………………………………………….37
فصل سوم : نگاهی به زندگی و ادبیات صلاح عبدالصبور
3-1- صلاح عبدالصبور در گذرگاه حیات وادبیات………………………………………………………………………………………………………43
3-2- نمایشنامههای صلاح عبدالصبور…………………………………………………………………………………………………………………………..48
3-2-1-بعد أن یموت الملک………………………………………………………………………………………………………………………………………..48
3-2-1-1- شخصیتهای برجسته نمایشنامه بعد أن یموت الملک…………………………………………………………………………………….49
– پادشاه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..49
– ملکه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….49
– شاعر………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………50
3-2-2- مأساة الحلاج…………………………………………………………………………………………………………………………………………………50
3-2-2-1- شخصیتهای برجسته نمایشنامه مأساة الحلاج……………………………………………………………………………………………….52
– حلاج……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..52
– شبلی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………52
– حاکمان جور……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………52
3-2-3- لیلی و المجنون………………………………………………………………………………………………………………………………………………53
3-2-3-1- شخصیتهای برجسته نمایشنامه لیلی و المجنون……………………………………………………………………………………………55
– سعید………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………55
– لیلی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..55
– استاد………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………55
– زیاد………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..56
– حسان…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….56
3-2-4- الأمیرة تنتظر…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..56
3-2-4-1- شخصیتهای برجسته نمایشنامه الأمیرة تنتظر………………………………………………………………………………………………..58
– شاهزاده خانم…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..58
– قرندل……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..58
– سمندل……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………58
3-2-5- مسافر لیل……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 58
3-2-5-1- شخصیتهای برجسته نمایشنامه مسافر لیل……………………………………………………………………………………………………59
– مسافر……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 59
– بلیط فروش…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 59
– راوی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 60
یک مطلب دیگر :
فصل چهارم : نمایشنامههای صلاح عبدالصبور و میراثهای غربی و عربی
تأثیرپذیریهای صلاح عبدالصبور در نمایشنامههایش…………………………………………………………………………………………………..62
4-1-تأثیرپذیری عبدالصبور از آثار به ویژه نمایشنامههای غربی(دوره جدید)………………………………………………………………..63
4-1-1- نمایشنامهی مأساة الحلاج………………………………………………………………………………………………………………………………..63
4-1-2- نمایشنامهی مسافر لیل…………………………………………………………………………………………………………………………………….66
4-1-3- نمایشنامهی لیلی و المجنون…………………………………………………………………………………………………………………………….68
4-1-4- نمایشنامهی الأمیرة تنتظر…………………………………………………………………………………………………………………………………72
4-2- تأثیرپذیریهای عبدالصبور از فرهنگ و ادبیات قدیم و معاصر عربی…………………………………………………………………….73
4-2-1- میراث تاریخی……………………………………………………………………………………………………………………………………………….73
4-2-2- میراث ملی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….77
4-2-3- میراث دینی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..80
4-2-4- میراث صوفی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………85
4-2-5- میراث ادبی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………90
فصل پنجم : مضامین نمایشنامههای صلاح عبدالصبور
5-1- فقر…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..94
5-2- التزام و پایبندی متفکران…………………………………………………………………………………………………………………………………..100
5-3- فساد و ظلم و ستم حاکمان(بیعدالتی رایج در جامعه)………………………………………………………………………………………….107
5-4- عشق………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………110
5-5- آزادی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..117
نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 123
منابع فارسی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..125
منابع عربی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..127
مجلات…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….129
چکیده
ادبیات از دیرباز جلوهگاه اندیشه، آرمان، فرهنگ، تجارب و روحیات یک ادیب بوده است. امروزه آثار ادبی به صورت مستقیم یا در قالب رمز و اشاره، در حقیقت بیانگر عواطف، آگاهیها، افکار و تجربیات نویسندگانش است. آنها با قدرت اندیشه و قوهی تخیل و به کارگیری بدیع زبان، جلوه و معنای خاصی به زبان میبخشند و با نفوذ در فکر و جان خواننده آنها را در غمها و شادیهایشان شریک میکنند. در واقع برخی از آثار ادبی میتواند صادقترین ترسیم کنندهی زندگی فردی و اجتماعی و دغدغه های صاحب اثر باشد. ادبیات معاصر عربی، دربردارندهی مفاهیمی نو است که نتیجه پیشرفت تمدن بشری است. بیان مسائل گوناگون سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و … از آغاز تا به امروز در ادبیات وجود داشته است؛ اما در عصر مدرن نمود مشخصتری دارد. از جمله شاعران و نویسندگان معاصر مصری که در بیان این گونه مسائل بسیار موفق بوده است، میتوان صلاح عبدالصبور را نام برد. آثار او به ویژه نمایشنامههایش که در قالب نمایشنامههای شعری است در فضای ادب عربی، دارای ویژگی های منحصر به فردی از لحاظ شکلی و محتوایی است که مضامین آن در اثر ارتباط شاعر با واقعیتهای ملموس زندگی حاصل میشود. با بررسی وتحلیل نمایشنامههای او میتوان به پیامهای بسیاری که ورای شکل ظاهری نمایشنامههای اوست، پی برد. این رساله بر این است تا با تکیه بر نمایش نامههای عبدالصبور و بررسی آنها، دغدغهها و مضامین مورد توجه او در جوامع عربی به ویژه مصر را بیان دارد.
کلید واژهها: ادبیات معاصر، صلاح عبدالصبور، نمایشنامه، میراث، مسائل انسانی
Abstract
Literature has always portrayed the ideas, ideals, culture, experience and spirit of a literary man. The literary works directly or in the form of a code or hint, in fact, represent emotions, awareness , and mass opinion of their authors, experiences. They give power of thought, and imagination and the use of innovative ideas, give special meaning to the language and to influence the minds and souls of readers participate them in their sorrows and joys. in fact, some of the literary outlines the sincerest concerns of the individual and social life and owner of the work. Contemporary Arabic literature, embodies the new concepts is the result of the development of civilization. Expressing various issues of political, cultural, social, economic from the beginning up to now, have existed in the literature, but in modern times it is more specific. Including poets and writers of contemporary Egyptian expression of these issues has been very successful, named salah abdulsaboor. His works, especially his views in the form of a poem plays in the atmosphere of Arabic literature, has unique characteristics in terms of form and content, the themes of his relationship with tangible realities of life can be achieved. By surveying and analyzing, many messages can be realized beyond the appearance of his plays. This dissertation which relies on the plays of Abdulsaboor tries to express the concerns and themes addressed in the Arabic countries, especially Egypt.
Key words: Literature, Salah Abdulsaboor, drama, heritage, human issues.
مقدمه:
ادبیات به عنوان یکی از انواع آثار هنری میتواند تصویرگر بسیاری از حوادث و رویدادهایی باشد که در یک ملت رخ داده است. این نوع هنری همواره در زندگی انسان تاثیرگذار بوده است. در حقیقت، ادبیات از بستر جامعه دور نیست؛ بلکه همواره از زندگی اجتماعی و دغدغههای بشر گرفته شده است. ادبیات هر جامعهای زبان گویای رازهای مگوی آن جامعه به طور مستقیم یا در رهگذر نماد و رمز است.
نمایشنامه یکی از انواع مهم آثار ادبی است که نویسندگان از آن به واسطهی رابطهی تنگاتنگی که با جامعه دارد، برای بیان افکار و دغدغههای خود بهره میبرند. نمایشنامهی شعری یکی از انواع نمایشنامه در دوران معاصر است که بسیار مورد توجه نویسندگان عربی قرار گرفته است. صلاح عبدالصبور یکی از سردمداران این نوع هنری است.
|
[جمعه 1399-08-02] [ 10:46:00 ق.ظ ]
|
