وزارت علوم، تحقیقات و فن‌آوری

مؤسسه آموزش عالی كار قزوین

دانشكده تحصیلات تكمیلی

پایان‌نامه برای دریافت درجه كارشناسی ارشد (M.A)

رشته: حقوق خصوصی

عنوان:

مذاکرات مقدماتی قبل از ایجاب و قبول در قراردادهای بین‌المللی و تطبیق آن با حقوق ایران

استاد راهنما:

دکتر هادی احتشامی

استاد مشاور:

دکتر علیرضا رجب زاده

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده درج نمی شود
تکه هایی از متن به عنوان نمونه :
فهرست مطالب:
چکیده………………………………………… 1
تعاریف و مفاهیم…………………………………. 1
فصل اول- كلیات تحقیق………………………………….. 3
مبحث اول- بیان مسأله…………………………………. 3
مبحث دوم- ضرورت و اهمیت موضوع………………………………… 5
مبحث سوم- اهداف تحقیق………………………………….. 6
مبحث چهارم- سوالات تحقیق………………………………….. 6
مبحث پنجم- فرضیه‌های تحقیق………………………………….. 7
مبحث ششم- محدودیت ها و مشکلات پژوهش…………………………………… 7
فصل دوم- پیشینه موضوع (ادبیات تحقیق) و مبانی نظری………………………………….. 9
مبحث اول- پیشینه موضوع…………………………………. 9
گفتار اول- پیشینه در ایران…………………………………. 9
گفتار دوم- پیشینه در جهان…………………………………. 12
مبحث دوم- مبانی نظری………………………………….. 13
گفتار اول- مذاکرات مقدماتی در پرتو فقه امامیه واشاره ای به فقه عامه…………….. 14
بند اول- شرط تبانی(بنایی، مساومه)…………………………………14
1-1- کلام فقهایی که شرط تبانی را به شرط بدوی ملحق می‏دانند………………. 14
الف) شهید اول………………………………… 14
ب) صاحب جواهر…………………………………. 15
ج) عبارت علامه در تذکره………………………………… 15
2-1- كلام فقهایی که شرط تبانی را به شرط ضمن عقد ملحق می‏دانند……………. 16
الف) عبارت قاضی ابن براج………………………………….. 16
ب) عبارت علامه در مختلف…………………………………… 16
ج) عبارت شیخ طوسی………………………………….. 16
4-1- کلام فقهایی که شرط ابتدایی را به شرط بدوی ملحق می‏دانند………………. 17
فقه عامه…………………………………. 18
گفتار دوم- مبانی نظری مذاکرات مقدماتی در حقوق ایران…………………………………. 19
گفتار سوم- اصول قراردادهای تجاری بین‌المللی………………………………….. 21
گفتار چهارم- كنوانسیون بیع بین‌المللی كالا (1980)………………………………… 22
گفتار پنجم- اصول حقوق مسئولیت مدنی اروپا………………………………… 23
گفتار ششم- اصول حقوق قرارداد اروپا………………………………… 23
فصل سوم- روش تحقیق………………………………….. 26
مبحث اول- روش کتابخانه ای و اسنادی………………………………….. 26
مبحث دوم- اینترنت…………………………………… 26
فصل چهارم- داده‌های تحقیق………………………………….. 28
مبحث اول- حقوق قراردادها………………………………… 28
گفتار اول- حقوق تطبیقی منطقه‌ای اروپا………………………………… 30
گفتار دوم- حقوق تطبیقی اروپا………………………………… 35
گفتار سوم- رابطه حقوق تطبیقی و حقوق بین‌الملل در جهان امروز………………….. 40
گفتار چهارم- تشكیل قرارداد در اصول قراردادهای تجاری بین‌المللی (1994) …………43
بند 1- ایجاب و قبول…………………………………. 43
بند 2- رفتار برای نشان دادن توافق كافی است………………………………….. 44
بند 3- انعقاد خود به خودی قراردادها………………………………… 44
بند 4- قطعیت و تعیّن ایجاب…………………………………… 45
بند 5- قصد ملتزم بودن…………………………………. 45
بند 6- چه وقت ایجاب نافذ می‌شود؟…………………………………. 45
بند 7- پس‌گرفتن ایجاب…………………………………… 46
بند 8- ایجاب قاعدتاً قابل رجوع است…………………………………… 47
بند 9- ایجاب‌های غیرقابل رجوع…………………………………. 47
بند 10- ردّ ایجاب فقط یكی از سببهای خاتمه یافتن آن است…………….. 49
بند 11- اعلام رضایت به یك ایجاب…………………………………… 49
بند 12- سكوت یا عدم اقدام…………………………………. 50
بند 13- چه موقع قبول نافذ می‌شود؟…………………………………. 50
مبحث دوم- مراحل تشكیل قرارداد؛ مقایسه اصول حقوق قراردادهای اروپایی با حقوق ایران ………..51
گفتار اول- تشكیل قرارداد…………………………………. 51
بند اول- شرایط انعقاد یك قرارداد…………………………………. 52
الف) قصد التزام قانونی………………………………….. 52
ب) توافق كامل………………………………….. 52
ج) شكل قرارداد…………………………………. 53
د) مقایسه با سایر اسناد…………………………………. 53
هـ ) حقوق ایران…………………………………. 53
بند دوم- قصد (ماده 102-2)………………………………… 55
مقایسه با سایر اسناد………………………………… 55
بند سوم- توافق کامل (ماده 103-2) …………………………………56
بند چهارم- ضرورت وجود یك شرط………………………………….. 57
الف) مقایسه با سایر اسناد…………………………………. 57
ب) حقوق ایران…………………………………. 58
بند پنجم- شروطی كه اختصاصاً مذاكره نشده………………………………… 59
بند ششم- ایجاب و قبول در اصول حقوقی قراردادهای اروپایی…………… 60
الف) مقایسه با سایر اسناد…………………………………. 61
ب) حقوق ایران…………………………………. 62
مبحث سوم- گفت‌وگوهای مقدماتی و توافق پیش از عقد (پیش ‌قرارداد)………. 64
گفتار اول- تعیین قانونی حاكم بر قراردادها در حقوق ایران…………………………………. 65
بند اول- اصل حاكمیت اراده………………………………… 65
الف) انتقاد عملی………………………………….. 66
ب) انتقاد نظری………………………………….. 66
بند دوم- امارات مشخص تعیین قانون صلاحیتدار…………………………………. 67
الف) محل انعقاد عقد…………………………………. 68
ب) محل اجرای عقد…………………………………. 69
ج) سایر امارت…………………………………… 69
بند سوم- تعیین حدود اراده متعاملین………………………………….. 70
گفتار دوم- شروط ابتدایی؛ مذاكره و پیش‌قرارداد درفقه‌امامیه و در حقوق ایران………….. 71
بند اول- معنای اصطلاحی شرط………………………………….. 73
بند دوم- بررسی آیات و روایات…………………………………… 76
الف) آیات قرآنی………………………………….. 76
ب) روایات…………………………………… 77
ج) تعریف انواع شرط………………………………….. 78
بند سوم- شرایط صحت شرط………………………………….. 78
گفتار سوم- دلایل قائلان به عدم نفوذ شروط ابتدایی………………………………….. 80
گفتار چهارم- دلایل قائلان به نفوذ شروط ابتدایی (قول مختار)……………… 84
بند 1- معنای لغوی………………………………….. 84

بند 2- تبادر………………………………… 85
گفتار پنجم- انطباق لفظ شرط بر قرارداد…………………………………. 87
گفتار ششم- نتیجه مبحث…………………………………… 88
مبحث سوم- حسن‌نیت در اصول حقوق بین الملل و در حقوق ایران……………. 90
گفتار اول- تعریف حسن‌نیت…………………………………… 90
گفتار دوم- آثار حسن‌نیت در مراحل مختلف قرارداد…………………………………. 92
بند 1- تأثیر حسن‌نیت در مرحله مذاكرات و تشكیل قرارداد…………………………………. 92
گفتار سوم- تأثیر حسن‌نیت در اجرا و تفسیر قرارداد…………………………………. 101
گفتار چهارم- آثار حسن‌نیت در تفسیر قراردادها………………………………… 103
بند 1- حسن‌نیت قاضی رسیدگی‌كننده………………………………… 103
بند 2- حسن‌نیت طرفین قرارداد…………………………………. 104
گفتار پنجم- ضمانت اجرای حسن‌نیت…………………………………… 105
گفتار ششم- پایان دادن به قرارداد…………………………………. 106
گفتار هفتم- جبران خسارات…………………………………… 108
گفتار هشتم- نتیجه مبحث…………………………………… 109
مبحث پنجم- اختیارات نمایندگان دراصول حقوق‌قراردادهای‌اروپایی و مقایسه آن با حقوق ایران……… 111
گفتار اول- انواع نمایندگی…………………………………. 112
گفتار دوم- اقدام نماینده در اجرای اختیار خود…………………………………. 113
مبحث ششم- ملاحظاتی‌برمقررات‌مربوط‌به‌مطالبه‌خسارت‌دركنوانسیون‌وین،اصول‌حقوق‌قراردادهای‌اروپایی
گفتار اول- خسارت در حقوق بیع بین‌المللی………………………………….. 114
گفتاردوم- موضوعاتی‌كه‌به‌صراحت تحت‌حكومت‌ماده74 كنوانسیون‌وین می‌باشد………… 116
بند 1- نقض قرارداد – حق مطالبه خسارات…………………………………… 116
بند 2- اندازه‌گیری خسارت – جبران كامل خسارت…………………………………… 116
بند 3- قابلیت پیش‌بینی ضرر…………………………………. 117
گفتار سوم- موضوعاتی كه به طور ضمنی مستفاد از كنوانسیون وین است………….. 117
بند 1- احتساب زیانها از محل منافع…………………………………. 117
بند 2- زیانهایی كه جزئاً منتسب به زیان‌دیده است…………………………………… 118
بند 3- اثبات خسارات معنوی………………………………….. 118

یک مطلب دیگر :

بند 4- واحد پولی كه خسارت باید بدان محاسبه شود…………………………………. 119
بند 5- زیانهای فرعی………………………………….. 120
گفتار چهارم- موضوعاتی كه تحت حكومت كنوانسیون نیست……………… 121
بند 1- مسئولیت مدنی ناشی از خسارات بدنی………………………………….. 121
بند 2- خسارات تنبیهی و شروط جزائی………………………………….. 123
گفتار پنجم- نتیجه‌گیری مبحث…………………………………… 124
فصل پنجم- نتیجه‌گیری ، راهکارها و پیشنهادات………………………………….. 126
مبحث اول- نتیجه گیری………………………………….. 126
مبحث دوم- ارائه راهکار پیشنهادی………………………………….. 129
منابع ، مآخذ و كتابشناسی………………………………….. 131
الف) فارسی………………………………….. 131
ب) خارجی………………………………….. 134
چکیده:
روابط پیچیده اقتصادی در دنیای امروز، نقش مذاکرات مقدماتی در موفقیت و بهبود شرایط قراردادها را پر اهمیت کرده است. مذاکرات مقدماتی در قراردادهای کوچک مانند خرید خانه در قالب قولنامه و یا قراردادهای بزرگ بین‌المللی را شامل می شوند که نقش حسن نیت در مذاکرات مقدماتی برای یک عقد سالم چشمگیر می باشد. در شرایطی که مذاکرات مقدماتی جایگاه خود را در حقوق بین الملل اثبات کرده‌اند ولی تجار ایرانی کماکان با مشکلاتی مواجه هستند.
پژوهش حاضر نقش و جایگاه مذاکرات مقدماتی در اصول حقوق بین المللی ، در فقه امامیه و در حقوق ایران را بررسی کرده و به مقایسه این حقوق پرداخته است. در این راستا، اسناد مربوط به حقوق مذاکرات مقدماتی در غرب و همچنین آیات و روایات مورد استناد حقوقدانان شیعی بررسی شده است. سپس به انعکاس آیات و روایات در حقوق ایران پرداخته شده است.
تعاریف و مفاهیم:
مذاکرات مقدماتی:توافقها و صحبت‌های قبل از انعقاد عقد که ممکن است به شکل شروط ضمن عقد نیز بیان شود.
حسن نیت: ترکیبی اضافی متشکل از دو کلمه “حسن” و “نیت” میباشد که در حقوق قراردادها معمولاهمراه باتعبیر”رفتارمنصفانه”به کار می‌رود.
ایجاب و قبول: در پاره‌ایی از اصطلاحات مهجور، تعبیر دیگر عقد است ولی در واقع ایجاب قبول دو کاشف از دوقصدطرفین عقداست و خوداین دو,کاشف عقدنیستندبلکه آن دو قصدعق را تشکیل میدهند.(دکتر محمد جعفر جعفری لنگرودی)
فصل اول: کلیات تحقیق
در این فصل تلاش شده است ضمن بیان مسئله، طرح ضرورت و اهمیت موضوع تحقیق و اعلام اهداف تحقیق در جهت روشن تر شدن موضوع مورد بحث گامی برداشته شود.
مبحث اول: بیان مسئله
مذاكرات مقدماتی در انعقاد قراردادها اعم از داخلی و بین‌المللی نقش حائز اهمیتی دارند. اهمیت مذاكرات مقدماتی در قراردادهای پیچیده و سنگینی كه اجرای آنها متضمن هزینه‌های بسیاری است، آشكار می‌شود.
مراحل مقدماتی پیش از انعقاد قرارداد (Preliminary contracts Contractual Statements)
در نظام‌های حقوقی مترقی نظیر نظام حقوقی فرانسه، انگلستان، آمریكا و همچنین در قراردادهای بین‌المللی با اندکی تفاوت، نهاد حقوقی Legal Institution ، مذاكرات مقدماتی مورد توجه قرار گرفته است.
در حقوق فرانسه، در چارچوب اصل آزادی اراده، نهاد حقوقی مذاكرات مقدماتی الزام‌آور است.
در حقوق انگلستان، با اندک ملاحظات سختگیرانه نسبت به حقوق سایر كشورهای اروپایی، مذاكرات مقدماتی مورد توجه واقع شده است؛ البته مشروط به توافق در خصوص شرایط اساسی قرارداد.
در حقوق آمریكا، توافق‌های طرفین در مذاكرات مقدماتی دال بر تمایل صریح طرفین به ادامه مذاكرات و به عبارت دیگر، الزام به ادامه آن را تا مرحله انعقاد قرارداد می‌دانند. از طرفی، در مورد آن قسم از مذاكرات مقدماتی كه فاقد شروط اساسی قرارداد اصلی است، دادگاه‌های آمریكا آنها را، دست كم از نظر الزام به مذاكره و تداوم آن، با توجه به اصل حسن نیت (good Faith) برای انعقاد قرارداد نهایی لازم الاجرا تلقی می‌كنند.
در یك نگاه كلی، حقوق كامن‌لو در برخورد با مذاكرات مقدماتی سعی در تطبیق مقررات كلی حقوق قراردادها بر آنها و تعیین لازم الاجرا بودن یا نبودن آنها دارد. با این وجود، ابهاماتی نظیر تحقق قصد انعقاد یك قرارداد لازم الاجرا، مفاد توافق های مقدماتی، میزان خسارت در صورت تخطی از مذاكرات مقدماتی و غیره در بررسی اینگونه مذاكرات وجود دارد كه البته پاسخ حقوق آمریكا و انگلیس به این ابهامات تا حدودی متفاوت از یكدیگر است.
ماهیت و قلمرو مذاكرات مقدماتی در حقوق ایران ریشه در شرط بنایی یا شرط تبانی دارد. شرطی كه عقد بر مبنای التزام به آنها واقع می‌شود. بنا بر قول مشهور، شروط بنایی باطل یا به عبارت صحیح‌تر، غیر الزام‌آور است و هیچ یك از آثار شرط بر آن مترتب نیست؛ زیرا در متن عقد ذكر نشده است.
برخی از فقها شروط تبانی را صحیح دانسته‌اند و الزام‌آور تلقی كرده‌اند. مبنای استدلال این فقها بر لزوم وفای به عهد است (اوفوا بالعقود).
در قانون مدنی ایران هیچ تعریفی از شرط بنایی ارائه نشده است و تنها در پرتو تحلیل مواد 1128 و 1113 قانون مدنی، یعنی در مباحث مربوط به حق نفقه زوجه غیردائم و نیز اشتراط شرط خاص در یكی از طرفین، قبل از عقد نكاح، به آنها اشاره شده است.
یكی از صاحبنظران در تشریح ماده 1128 قانون مدنی آورده است: «تبانی طرفین بر صفتی كه در حكم تصریح در عقد است زمانی صدق می‌كند كه وجود صفت قبل از عقد مورد توافق صریح طرفین واقع شده و هنگام عقد، بنای طرفین بر آن بوده و یا از مذاكرات قبلی و اوضاع احوال قضیه بر حسب عرف استنباط شود كه آن صفت، مورد نظر طرفین بوده و