فهرست مطالب

عنوان                                                                                                   صفحه

فصل اول.. 1

کلیات پژوهش…. 1

1-1-تعریف مسئله و اهمیت پژوهشی آن: 1

1-2– اهداف پژوهش…. 2

1-3- پرسش‌های پژوهش…. 2

1-4- فرضیه‌های پژوهش…. 3

1-5–مروری بر پژوهش‌های انجام‌شده 3

1-6- روش انجام پژوهش…. 4

فصل دوم.. 5

مبانی پژوهش…. 5

2-1- شرح برخی مفاهیم مرتبط با پژوهش…. 5

2-1-1- ادبیات: 5

2-2-ادبیات کودکان و نوجوانان  : 6

2-3-شعر. 7

 

2-4-شعر کودک: 8

2-5-مفاهیم مذهبی و انتزاعی در کودکان : 9

2-6-مفاهیم مذهبی در ادبیات کودک : 12

2-7-شعر مذهبی کودک: 12

2-8-کودکان گروه سنی الف و ب : 14

2-8-1-گروه سنی الف (3 تا 6 سالگی ) : 15

2-8-2-گروه سنی ب(6تا 9 سالگی) : 15

2-9- نظریه روان شناسان کودک: 16

2-9-1-نظریه ژان پیاژه: 16

2-9-2-نظریه رونالدگلدمن : 18

2-10-آموزش مفاهیم مذهبی: 19

فصل سوم.. 21

مفاهیم مذهبی وبررسی آن ها در اشعار. 21

 

عنوان                                                                                                   صفحه

بخش اول : بعد اعتقادی… 21

3-1-1- خداشناسی.. 21

3-1-1-1-بررسی خداشناسی در اشعار 24

3-1-2-نبوت: 35

3-1-2-1- بررسی نبوت در اشعار 38

3-1-3-امامت… 49

3-1-3-1-بررسی اشعار آموزش امامت… 50

3-1-4-آموزش معاد. 63

3-1-4-1-بررسی معاد در اشعار 66

3-1-5- عدل الهی.. 68

بخش دوم.. 70

بعد عبادی… 70

3-2-1- نماز و دعا: 70

3-2-1-1-بررسی نماز و دعا در اشعار 71

یک مطلب دیگر :

3-2-2- روزه: 71

3-2-2-1-بررسی روزه در اشعار 76

3-2-3-1-بررسی اشعار حج وزیارت.. 78

3-2-4- محرم و نامحرم و حجاب.. 82

3-2-4-1- بررسی محرم و نامحرم و حجاب در اشعار 82

3-2-5- قرآن.. 87

3-2-5-1- بررسی قران در اشعار 87

بخش سوم.. 91

بعد اخلاقی… 91

3-3-1- بررسی بعد اخلاقی در اشعار 92

فصل چهارم.. 97

آمار یافته‌های پژوهش…. 97

 

عنوان                                                                                                   صفحه

فصل پنجم.. 103

نتیجه‌گیری… 103

فهرست منابع.. 123

-تعریف مسئله و اهمیت پژوهشی آن:

ادبیات کودک و نوجوان در حوزه‌ی فرهنگ و ادب فارسی به‌عنوان یک‌گونه مستقل شناخته‌شده است و شعر کودک یکی از شاخه‌های مهم آن است. شعری که در کشور ما ایران برگرفته از شعر نو است و هنوزسال‌های زیادی از عمرش نمی‌گذردو درهمه‌ی زمینه‌هاو موضوعات برای کودکان از شیرخوارگی تا جوانی گسترده و متنوع است . کودکان به گروه‌های سنی مختلفی تقسیم شده‌اند که گروه سنی الف و ب جزء اولین و حساس‌ترین گروه‌ها هستند. از 3 سالگی تا 6 سالگی را گروه سنی «الف » و از 6 تا 9 سالگی را گروه سنی « ب » تشکیل می‌دهد.                                                                                                              یکی از مباحث مطرح‌شده در شعر کودک که از اهمیت بالایی برخوردار است، تفکر مذهبی و مفاهیم دینی است و چگونگی طرح و بیان این مفاهیم قابل‌توجه شاعران كودك است که لازم است آن‌ها را طوری توصیف و معرفی کنند که هم برای کودک قابل‌درک باشند و هم مفاهیمی که انتزاعی هستند لطمه نبینند و تحریف نشوند. مفاهیم مذهبی که کودکان هنوز درک درستی از آن‌ها ندارند.

لازم است شاعران با یک دیدگاه شناخت گرا با نحوه‌ی استنباط کودکان و نوجوانان در سنین مختلف از این موضوعات آشنا باشند تا بتوانند به نحوه درستی این مفاهیم را در شعر بگنجانند. نظریه‌پردازانی در این زمینه ، تحقیق و پژوهش‌های زیادی انجام داده‌اند و مراحل رشد درک دینی کودکان را بررسی کرده‌اند مانند ژان پیاژه و رونالد گلدمن. به‌طور مثال در تقسیم‌بندی پیاژه از این مراحل گروه سنی الف و ب در مرحله تفکر شهودی قرار می‌گیرد که کودک هر چیز را به‌طور ملموس درک می‌کند و در تقسیم‌بندی رونالد گلدمن این گروه‌های سنی به دوره‌ی تفکر پیش

 

مذهبی و تفکر مذهبی ناقص اول دسته‌بندی می‌شود که کودک کم‌کم از محدودیت‌های تفکر شهودی رهایی می‌یابد تا به مراتبی از تفکر عملیات عینی برسد. برای نمونه یکی از نشانه‌های تفکر کودک در این دوره معنا کردن مفاهیم انتزاعی به همان معنای تحت‌اللفظی آن است.

بنابراین لازم دیده شد در ابتدا مجموعه کامل کتاب‌های شعر چاپ‌شده برای کودکان گروه سنی الف و ب که دردهه‌ی هشتاد در شورای کتاب کودک بررسی‌شده بود ، جمع‌آوری شود و پس از استخراج مفاهیم مذهبی مطرح‌شده ، ویژگی‌ها و نحوه‌ی بیان این‌گونه مفاهیم در این اشعار بررسی شود و بعد از شناخت اصول درست بیان این مسائل بر اساس نظرات محققین مشخص شود که اشعار موجود تا چه حد با این اصول منطبق هستند.

امروزه بااینکه شعر کودک مبانی نظری و عملی خود را یافته است ، اما هنوز نوپاست و تحقیقات نقادانه و مؤثری در این زمینه انجام‌نشده است. بنابراین در این بررسی سعی بر این است که با در نظر گرفتن گروه سنی ، اشعار سروده شده در حوزه‌ی مذهب و مفاهیم دینی بادید اصولی و انتقادی نگریسته شود.

 

1-2– اهداف پژوهش

1–منبع شناسی و گردآوری کتاب‌های شعر چاپ‌شده برای کودکان گروه‌های سنی « الف و ب » در دهه‌ی هشتاد با توجه به فهرست‌های منتشرشده از سوی مجله‌ی كتاب ماه كودك و نوجوان و کتاب‌شناسی‌های توصیفی – تحلیلی شورای کتاب کودک .

2–استخراج مفاهیم مذهبی مطرح‌شده از میان اشعار و بیان ویژگی‌ها و نحوه‌ی بیان آن‌ها.