3-1- مقدمه. 27

3-2- ضریب تکثیر. 30

3-3- انتخاب گاز. 33

3-3-1- آستانه­ای برای تکثیر بهمنی… 33

3-3-2- خاموش کننده. 35

3-3-3- ضریب تکثیر گاز. 37

3-4- نوع­های خاص از شمارنده­های تناسبی… 37

3-4-1- شمارنده تناسبی B .. 37

3-4-2- شمارنده­های هلیومی… 38

3-4-3- شمارنده­های تناسبی چند سیمی… 38

فصل چهارم: آشکارساز های حساس به مکان

4-1- مقدمه. 40

4-2- خط تأخیر. 42

4-3- الکترونیک وابسته. 43

4-4- پیش­تقویت کننده. 46

4-5- تقویت کننده و تبعیضگر. 46

4-6- تبدیل­گر زمان به دامنه TAC 48

4-6-1- خط تأخیر خارجی… 49

4-7- تبدیلگر آنالوگ به دیجیتال ADC.. 49

4-8- آشکارساز حساس به مکان یک بعدی با استفاده از خط تأخیر  49

4-9- آشکارساز حساس به مکان دو بعدی… 50

4-9-1- روش خط تأخیر. 50

 

4-9-2- روش چند لایه ای… 50

4-9-3- استفاده از دو کاتد.. 51

عنوان                صفحه

4-9-4- استفاده از نوارهای میکرو. 52

4-9-5- استفاده از روش تقسیم بار. 53

فصل پنجم: مقدمه ای بر نرم افزارهای بکار گرفته شده در این پایان نامه و نتایج شبیه سازی

5-1- مقدمه. 55

5-2- استفاده از نرم­افزار Gmsh. 56

5-3- استفاده از نرم­افزار Elmer. 62

5-3-1- نرم­افزار ElmerGrid. 63

5-3-2-نرم­افزار Elmer Solver. 64

5-4- تولید فایل با پسوند sif. 64

5-5- استفاده از نرم­افزار ++Garfield. 66

5-6- وارد کردن Field Maps به نرم­افزار ++Garfield: 67

5-7- پتانسیل­های وزنی و بازخوانی سیگنال.. 69

5-8- نتایج شبیه­سازی… 71

فصل ششم: ابعاد و نحوه ساخت

6-1- اجزاء آشکارساز. 74

6-1-1- کاتد و خط تأخیر. 74

6-1-2- صفحه­ی آند.. 76

6-1-3- فاصله دهنده. 78

6-2- محفظه. 79

6-2-2- پنجره ورودی… 80

6-3- گاز و چگونگی ترکیب آن.. 80

6-3-1- نوع گاز. 81

عنوان             صفحه

6-3-2- تعیین درصد گازها و چگونگی ترکیب آنها 83

6-3-3- فشار گاز. 84

6-4- چشمه. 85

یک مطلب دیگر :

فصل هفتم: نتیجه گیری و پیشنهادات… 86

مراجع.. 96

پیوست­ها 98

چکیده و صفحه عنوان به انگلیسی

• آشکارسازی تابش ایکس کم انرژی

برای آشکارسازیِ تابش ایکس کم انرژی آشکارساز­هایی اعم از شمارنده­های تناسبی گازی، آشکارساز­های حالت جامد[1] و آرایه­های میکروکانال[2] موجود هستند، ولی به دلیل مزیت­هایی که در زیر ذکر شده­است آشکارسازهای تناسبی گازی از گذشته تا کنون به طور گسترده مورد استفاده قرار می­گیرند[1]:

1. بازدهی بالا
2. پهنای باند گسترده
3. امکان ساخت در اندازه­های بزرگ
4. تابش پس زمینه کم
5. امکان ساخت برای بدست آوردن قدرت تفکیک پذیری مکانی
6. امکان به دست آوردن قدرت تفکیک پذیری انرژی

آشکارسازهای گازی حساس به مکان چند سیمی زیر مجموعه­ای از شمارنده­های تناسبی گازی هستند که می­توان توسط آن­ها علاوه بر شمارش تعداد برهمکنش­ها، مکان برهمکنش را نیز به دست آورد، به همین دلیل یکی از کاربرد­های آن­ها استفاده در شتابدهنده یا به عبارت دیگر استفاده از آن­ها در تصویربرداری از نمونه­ای که در معرض تابش قرار می­گیرد است، به این صورت که نمونه­ای در معرض تابش قرار می­گیرد و تابش پراشیده شده از نمونه توسط آشکارساز آشکار می­شود و ساختار آن نمونه مشخص می­شود. آشکارساز­هایِ دیگری اعم از آشکارساز­های سوسوزن هم برای این هدف موجود هستند ولی در این آشکارساز­ها باید برای بدست آوردن نرخ سیگنال به نویز قابل قبول، انرژی ذره ورودی زیاد باشد. از طرفی هم در تصویربرداری اگر ماده هدف نازک باشد دیگر نمی­توان از انرژی­های زیاد استفاده کرد زیرا برای اینکه بتوان ساختار ماده را مشخص کرد، تابش ابتدا باید توسط نمونه جذب شود و پراکندگی یا پراش اتفاق بیافتد و سپس توسط پراش به وجود آمده به ساختار نمونه پی برده شود در حالی که اگر انرژی تابش زیاد باشد، تابش کاملاً از هدف عبور می­کند. به همین دلیل انرژی­های پایین مد نظر هستند که تابش X نرم بهترین گزینه است. ‏شکل (1-1) محدوده تابش­های الکترومغناطیسی را نشان می­دهد که محدوده تابش X نرم در آن مشخص است:

• طیف انرژی تابش الکترومغناطیسی به همراه طول موج و فرکانس مربوطه

• عملکرد پراش و آشکارسازی

آشکارسازهای گازی حساس به مکان چند سیمی به دلیل عملکرد خوبی که در محدوده­ی انرژی­های پایین دارند مورد توجه قرار گرفته اند. عملکرد پراش و آشکارسازی به صورت خلاصه در ‏شکل (1-2) مشخص است :

 

• شمایی از پراش و آشکارسازی به صورت خلاصه

همانطور که از ‏شکل (1-2) مشخص است آشکارساز برای اینکه بتواند تمامی تابش­هایی که پراشیده می­شوند را آشکار کند باید زاویه فضایی زیادی را بپوشاند.

• فرآیند آشکارسازی

آشکارسازی در یک و دو بعد انجام می­شود، برای اینکه بتوان فرآیند آشکارسازی را درک کرد می­توان آن را مانند فرآیند یک اسکنر در نظر گرفت که در آشکارسازی یک بعدی نمونه در یک جهت مثلاً x  اسکن می­شود در حالی که در آشکارسازی دو بعدی نمونه یکبار در جهت x و یکبار در جهت y اسکن می­شود و به همین دلیل سریع­تر است.
آشکارساز یک بعدی در مرجع  [2]مورد بررسی قرار گرفته است. در این پایان­نامه آشکارساز حساس به مکان دو بعدی مورد بررسی قرار می­گیرد. روش­های متعددی برای آشکارسازی حساس به مکان دو بعدی موجود است که عبارت­اند از:

• روش خط تأخیر
• روش چند لایه ای
• استفاده از دو کاتد
• استفاده از نوارهای میکرو
• استفاده از روش تقسیم بار

که در این پایان نامه روش خط تأخیر با هندسه­ای به ‏شکل (1-3)  انتخاب شده است:

پنجره آشکارساز

به دلیل اینکه سیگنال نهایتا از کاتد گرفته می­شود هر کدام از کاتد­ها اعم از x و y به خطوط تأخیر متصل­اند که این خطوط تأخیر هر یک شامل یک خازن 82pF و یک خود القاء 20µH  است. برای درک استفاده از روش خط تأخیر، در یکی از بعد­ها، دو مکان انجام برهمکنش در نظر گرفته می­شود. ‏0و Error! Reference source not found.اگر پیکسل ستاره دار مکان انجام برهمکنش باشد و هر کدام از مولفه­های خازن و خودالقا تأخیر 1  ایجاد کنند در ازای تشکیل دو پالس A و B داریم: