از مشهورترین و فعالترین این خاندانها می‌توان به خاندان آل بابویه اشاره نمود.خاندانی که اولین شخصیت عالم وعالم پرورآنان علی بن بابویه پدر شیخ صدوق وآخرین آنها شیخ منتجب الدین رازی است.شیخ صدوق به عنوان شهیر ترین شخصیت این خاندان نقش فعالتری را نسبت به دیگر اعضای خاندان خود در تعیین جهت فکری تشیع را داشت. نوشتن کتب مختلف شیعه از جمله کتاب من لا یحضره الفقیه از کتب اربعه شیعه همچنین برگزاری جلسات درس و همچنین شرکت در مناظرات و مباحثات علمی‌و فقهی که از طرف رکن الدوله پادشاه آل بویه ترتیب داده می‌شد، همه وهمه از اقدامات ارزنده شیخ صدوق است که در راستای گسترش تشیع در ایران انجام میداد.

بارزترین وجهه علمی‌شیخ صدوق که وی را ازدیگر عالمان هم عصرش متمایز می‌کند استناد به آیات قرآن و روایات است که این خصوصیت فقهی، را در دیگر عالمان معاصر وی  همانند عالمان خاندان نوبختی نمی‌توان یافت. در این رساله هم به معرفی بیشتر اعضای دانشمند این خاندان و هم به این جنبه از ویژگیی علمی‌شخصیت فکری شیخ صدوق پرداخته شده واینکه عقاید کلامی وی توانسته درگسترش تشیع در ایران نقش داشته باشد.

کلید واژگان : آل بابَوَیه،  شیخ صدوق،خاندانهای شیعی،شیعیان قم،شیعه در قرن چهارم.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                              صفحه

فصل اول : جو عمومی درقرن چهارم

1- 1 اوضاع سیاسی، اجتماعی، فرهنگی جهان اسلام درقرن چهارم (مقارن حیات شیخ صدوق)……………………………………….. 1

1-2 تشكیل دولت شیعه آل بویه …………………… 1

1-3  تأثیرحكومت آل بویه برجامعه ی ایران و اسلام ….. 5

1-4 عصرغیبت  امام (ع)…………………………. 8

1-5 موقعیت اجتماعی شیعه ………………………. 11

1-6 نهضت فرهنگی شیعه …………………………. 13

1-7 وضع عالمان شیعه  دردوران آل بویه …………… 14

1-8 شهرهای شیعه نشین …………………………. 15

1-9 مكتب قم و مكتب بغداد………………………. 19

1-10 دولت فاطمی درمغرب و مصر…………………… 20

1-11فعالیتهای دیگر فرق مذهبی درقرن چهارم ……….. 21

1-11-1حنابله ………………………………… 21

یک مطلب دیگر :

1-11-2 معتزله ……………………………….. 24

فصل دوم : معرفی خاندان بابویه

2-1 خاندان بابویه ……………………………. 27

2-2 علی ابن بابویه قمی (صدوق اول)………………. 28

2-3 حسین بن علی ابن بابویه قمی ………………… 38

2-4 شیخ منتخب الدین ………………………….. 43

2-5 تعدادی از مشهورترین خاندان بابویه ………….. 49

فصل سوم : مناظرات شیخ صدوق

3-1 شیخ صدوق  و مناظرات با ركن الدوله ………….. 52

3-2 معرفی محمد ابن بابویه قمی(شیخ صدوق )………… 53

3-3 استادان و سفرهای شیخ صدوق………………….. 54

3-4 سخنان بزرگان درمورد شیخ صدوق……………….. 57

عنوان                                                                                                                              صفحه

3-5 آثارشیخ صدوق …………………………….. 59

3-6 شاگردان شیخ صدوق………………………….. 62

3-7 اعتقاد به امام زمان از دیدگاه شیخ صدوق………. 64

3-8 معرفی ركن الدوله …………………………. 70

3-9 حضور شیخ صدوق در ری و مناظرات با ركن الدوله دیلمی     70

3-9-1 دعوت به ری …………………………….. 70

3-10 مناظرت  شیخ صدوق درحضورركن الدوله………….. 71

3-10- 1 مناظره اول……………………………. 71

3-10-2 مناظره دوم ……………………………. 78

3-11 مكاتبات ركن الدوله با شیخ صدوق…………….. 79

3-12 بررسی مناظرات …………………………… 80

3-12-1 تعداد سوالها و طراح آنها ……………….. 80

3-12-2 محتوای سوالهای مطرح شده ………………… 80

3-12-3 تأییدها و تشویقهای ركن الدوله …………… 81

3-12-4- هدف از مناظرات ……………………….. 82

نتیجه ………………………………………. 84

منابع و مأخذ 86

مقدمه