1-3. شناخت کلی پدیده های حقوقی…………………………………………………………………………………………………………………….12
1-3-1. رابطه تعهد………………………………………………………………………………………………………………………………………………12
1-3-2.فرق عقد و ایقاع……………………………………………………………………………………………………………………………………….13
1-3-2-1.بررسی اجمالی……………………………………………………………………………………………………………………………………..13
1-3-2-2. قواعد عمومی عقود و ایقاعات………………………………………………………………………………………………………………15
1-3-2-3. ایجاد اصل(عقد یا ایقاع)……………………………………………………………………………………………………………………….17
1-3-3.شناخت کلی دین………………………………………………………………………………………………………………………………………21
1-3-3-1. مفهوم دین………………………………………………………………………………………………………………………………………….21
1-3-3-1-1.دین به عنوان یک نوع مال………………………………………………………………………………………………………………….21
1-3-3-1-2.حقیقت ذمه و دین…………………………………………………………………………………………………………………………….22
1-3-3-1-3.تعهد و دین………………………………………………………………………………………………………………………………………23
1-3-3-2.موضوع ،اوصاف و احکام دین………………………………………………………………………………………………………………..23
1-3-3-3. ارکان دین…………………………………………………………………………………………………………………………………………..24
1-3-3-4. مقایسه دین با مفاهیم دیگر……………………………………………………………………………………………………………………24
1-3-4. سقوط تعهدات………………………………………………………………………………………………………………………………………..25
1-4. شناخت کلی ابراء…………………………………………………………………………………………………………………………………………29
1-4-1.تعریف لغوی و اصطلاحی ابراء…………………………………………………………………………………………………………………..29
1-4-1-1.تعریف لغوی ابراء…………………………………………………………………………………………………………………………………29
1-4-1-2.تعریف اصطلاحی ابراء………………………………………………………………………………………………………………………….29
1-4-2. كلیاتی پیرامون ماهیت ابراء………………………………………………………………………………………………………………………..31
1-4-2-1.بیان نظریه فقهی……………………………………………………………………………………………………………………………………31
1-4-2-2.بیان نظریه حقوقی…………………………………………………………………………………………………………………………………31
1-4-2-3.ماهیت ابراء …………………………………………………………………………………………………………………………………………31
1-4-2-4.ادله ایقاع بودن ابراء……………………………………………………………………………………………………………………………….32
1-4-3. ارکان ابراء وشرایط هر یک……………………………………………………………………………………………………………………….32
1-4-3-1.ابراء کننده (دائن )…………………………………………………………………………………………………………………………………32
1-4-3-2.مبرأ (مدیون)………………………………………………………………………………………………………………………………………..33
1-4-3-3.مبرأ منه (موضوع ابراء)………………………………………………………………………………………………………………………….33
1-4-3-4.صیغه یا لفظ ابراء………………………………………………………………………………………………………………………………….34
1-4-4.احکام ابراء……………………………………………………………………………………………………………………………………………….35
1-4-4-1.معوض یا مجانی بودن ابراء…………………………………………………………………………………………………………………….35
1-4-4-2.نظریه صحت ابراء مالم یجب………………………………………………………………………………………………………………….36
1-4-4-3.بررسی اثر تبری بایع از عیوب قبل از عقد………………………………………………………………………………………………..37
1-4-4-4. ابراء ذمه به میت………………………………………………………………………………………………………………………………….37
1-4-5.آثار ابراء…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..37
1-4-5-1.سقوط طلب…………………………………………………………………………………………………………………………………………37
1-4-5-2.انحلال تضمین های طلب………………………………………………………………………………………………………………………38
1-4-5-3.ابراء یكی از مسئولان متضامن…………………………………………………………………………………………………………………38
1-4-5-4.عدم رجوع از ابراء………………………………………………………………………………………………………………………………..38
1-5.شناخت کلی عقد هبه…………………………………………………………………………………………………………………………………….39
1-5-1.تعریف عقد هبه………………………………………………………………………………………………………………………………………..39
1-5-1-1.تملیک مال…………………………………………………………………………………………………………………………………………..39
1-5-1-2.تملیک بلاعوض……………………………………………………………………………………………………………………………………40
1-5-1-3.عقدی است منجز………………………………………………………………………………………………………………………………….40
1-5-2.ماهیت عقد هبه…………………………………………………………………………………………………………………………………………40
1-5-3.خصوصیات عقد هبه…………………………………………………………………………………………………………………………………41
1-5-4.شرایط عقد هبه…………………………………………………………………………………………………………………………………………41
1-5-4-1.قصد ورضا…………………………………………………………………………………………………………………………………………..42
1-5-4-2.اهلیت طرفین……………………………………………………………………………………………………………………………………….43
1-5-4-3.موضوع عقد هبه ………………………………………………………………………………………………………………………………….46
1-5-4-4.جهت موضوع………………………………………………………………………………………………………………………………………46
1-5-4-5.قبض…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..46
1-5-5.آثار عقد هبه……………………………………………………………………………………………………………………………………………..47
1-5-5-1.تملیک…………………………………………………………………………………………………………………………………………………47
1-5-5-2.رجوع از هبه………………………………………………………………………………………………………………………………………..48
1-6. اصطلاحات مرتبط و اعمال حقوقی متشابه………………………………………………………………………………………………………53
1-6-1. تعریف چند اصطلاح………………………………………………………………………………………………………………………………..53
1-6-1-1. تعریف اصطلاحی دین…………………………………………………………………………………………………………………………53
1-6-1-2. حق عینی……………………………………………………………………………………………………………………………………………53
1-6-1-3.تعریف اصطلاحی ذمه……………………………………………………………………………………………………………………………53
1-6-1-4. برائت…………………………………………………………………………………………………………………………………………………53
1-6-1-5. تعریف بری الذمه………………………………………………………………………………………………………………………………..54
1-6-1-6.عفو…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….54
1-6-1-7.شرط عدم مسئولیت………………………………………………………………………………………………………………………………54
1-6-2. متشابهات حقوقی…………………………………………………………………………………………………………………………………….54
1-6-2-1.هبه و عطایا………………………………………………………………………………………………………………………………………….55
1-6-2-2.اعراض و ابراء………………………………………………………………………………………………………………………………………56
1-6-2-3. ایفاء تعهد……………………………………………………………………………………………………………………………………………56
1-6-2-4.مالكیت مافی الذمه………………………………………………………………………………………………………………………………..58
1-6-2-4-1.منشاء مالكیت ما فی الذمه………………………………………………………………………………………………………………….58
1-6-2-4-2.شرایط مالكیت ما فی الذمه…………………………………………………………………………………………………………………59
1-6-2-4-3.اثر مالكیت ما فی الذمه………………………………………………………………………………………………………………………59
1-6-2-5. تبدیل تعهد…………………………………………………………………………………………………………………………………………59
1-6-2-6. تهاتر…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..60
1-6-2-7.صلح بر دین…………………………………………………………………………………………………………………………………………62
1-6-2-8.هبه و مبادله………………………………………………………………………………………………………………………………………….63
1-6-2-9. مقایسه عقد هبه با عقود جایز دیگر………………………………………………………………………………………………………..63
1-7.نتیجه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..64
فصل دوم: مبانی و مقایسه ابراء و بخشش دین از حیث ماهوی
2-1.مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….69
2-1-1.کلیات……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..69
2-1-2.مستنبطات قانونی………………………………………………………………………………………………………………………………………69
2-1-2-1. مستنبطات ماده 289 ق.م (ابراء)…………………………………………………………………………………………………………….69
2-1-2-2. مستنبطات ماده 806 ق.م(بخشش دین)…………………………………………………………………………………………………..71
2-2.مقایسه ماهوی و حکمی ابراء و بخشش دین…………………………………………………………………………………………………….72
2-2-1.تعریف ابراء و بخشش دین………………………………………………………………………………………………………………………..72
2-2-1-1.تعریف ابراء………………………………………………………………………………………………………………………………………….73
2-2-1-2.تعریف بخشش دین………………………………………………………………………………………………………………………………73
2-2-1-3.ملاحظه……………………………………………………………………………………………………………………………………………….74
2-2-2.کیفیت ابراء و بخشش دین…………………………………………………………………………………………………………………………75
2-2-2-1.ایقاع بودن ابراء…………………………………………………………………………………………………………………………………….75
2-2-2-2.عقد بودن بخشش دین…………………………………………………………………………………………………………………………..77
2-2-3.حقیقت ابراء و بخشش دین………………………………………………………………………………………………………………………..78
2-2-3-1.حقیقت ابراء…………………………………………………………………………………………………………………………………………79
2-2-3-2.حقیقت بخشش دین……………………………………………………………………………………………………………………………..82
2-2-4.حکم ابراء و بخشش دین…………………………………………………………………………………………………………………………..84
2-2-4-1.لازم بودن ابراء……………………………………………………………………………………………………………………………………..85
2-2-4-2.لازم شدن بخشش دین…………………………………………………………………………………………………………………………..85
2-2-5.ارکان ابراء و بخشش دین…………………………………………………………………………………………………………………………..86
یک مطلب دیگر :
2-2-5-1.رکن اول:صیغه انشاء……………………………………………………………………………………………………………………………..86
2-2-5-2.رکن دوم:دائن(فاعل)…………………………………………………………………………………………………………………………..103
2-2-5-3.رکن سوم:مبرا و متهب…………………………………………………………………………………………………………………………104
2-2-5-4.رکن چهارم:موضوع ابراء و بخشش دین………………………………………………………………………………………………..108
2-2-5-5.رکن پنجم: قبض…………………………………………………………………………………………………………………………………113
2-2-5-6.ملاحظه: ثبت رسمی……………………………………………………………………………………………………………………………116
2-3.مبانی ابراء و بخشش دین……………………………………………………………………………………………………………………………..118
2-3-1.مبنای فقهی و حقوقی………………………………………………………………………………………………………………………………118
2-3-1-1.قواعد شرعی و حقوقی………………………………………………………………………………………………………………………..118
2-3-1-2.مبنای سقوط تعهد……………………………………………………………………………………………………………………………….120
2-3-2.اهداف…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..121
2-3-3-بررسی ادله در دفاع………………………………………………………………………………………………………………………………..123
2-3-3-1.اثبات…………………………………………………………………………………………………………………………………………………123
2-3-3-2.ادله دفاع در دعاوی……………………………………………………………………………………………………………………………..125
2-3-4.ایجاد اصل(ابراء یا بخشش دین)……………………………………………………………………………………………………………….131
2-4.نتیجه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………138
فصل سوم: مقایسه ابراء و بخشش دین در مصادیق ویژه (از حیث آثار)
3-1.مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..142
3-1-1.کلیات……………………………………………………………………………………………………………………………………………………142
3-2.در مسئولان پرداخت دین……………………………………………………………………………………………………………………………..145
3-2-1.کلیات……………………………………………………………………………………………………………………………………………………145
3-2-1-1.بررسی حقوقی ابراء و بخشش دین در ضمان…………………………………………………………………………………………145
3-2-1-1-1.وجه قانونی ابراء مسئولین………………………………………………………………………………………………………………..145
3-2-1-1-2.وجه قانونی بخشش دین مسئولین……………………………………………………………………………………………………..147
3-2-1-1-3. ابراء یا بخشش دین قبل از ضمان…………………………………………………………………………………………………….148
3-2-1-1-3-1.ضمان معاوضه قبل از تلف…………………………………………………………………………………………………………..148
3-2-1-1-3-2.ضمان قبل از تلف عین………………………………………………………………………………………………………………..148
3-2-2.در تعاقب ایادی………………………………………………………………………………………………………………………………………149
3-2-2-1.اثر ابراء و بخشش دین در تعاقب ایادی…………………………………………………………………………………………………149
3-2-2-1-1.وقتی که مال موجود است………………………………………………………………………………………………………………..150
3-2-2-1-2.وقتی مال تلف شود…………………………………………………………………………………………………………………………151
3-2-2-1-3.ملاحظه:مثال…………………………………………………………………………………………………………………………………..153
3-2-3.در ضمان……………………………………………………………………………………………………………………………………………….154
3-2-3-1.تعریف و مشخصات انواع ضمان در معنای عام………………………………………………………………………………………155
3-2-3-1-1.ملاحظه:اشتراک و افتراق ضمان و تضامن…………………………………………………………………………………………..155
3-2-3-2. اثر ابراء و بخشش دین در مسئولان پرداخت دین…………………………………………………………………………………..158
3-2-3-2-1.ملاحظات………………………………………………………………………………………………………………………………………159
3-2-3-2-2.اثر ابراء و بخشش دین در اجتماع……………………………………………………………………………………………………..160
3-2-3-2-2-1. اثر ابراء و بخشش دین در تعدد چند ضامن…………………………………………………………………………………..162
3-2-3-2-2-2. اثر ابراء و بخشش دین در تعدد طلبکار………………………………………………………………………………………..163
3-2-4.خلاصه………………………………………………………………………………………………………………………………………………….164
3-3.در روابط زناشویی………………………………………………………………………………………………………………………………………166
3-3-1.خانه داری زوجه…………………………………………………………………………………………………………………………………….166
3-3-1-1. نحله زوجه……………………………………………………………………………………………………………………………………….167
3-3-2. ابراء و بخشش مهریه……………………………………………………………………………………………………………………………..168
3-3-2-1.مهریه مطلقه غیر مدخوله……………………………………………………………………………………………………………………..170
3-3-2-1-1.اگر موضوع مهر ، حق دینی باشد………………………………………………………………………………………………………171
3-3-2-1-2.اگر موضوع مهر ، حق عینی باشد……………………………………………………………………………………………………..174
3-3-2-2.بذل در طلاق خلع………………………………………………………………………………………………………………………………174
3-3-3.بذل مدت………………………………………………………………………………………………………………………………………………180
