3-1-3-5- مشكلات ثبت حشره­‌كش­‌های گیاهی………. 8

1-3-6- نقش حشره‌كش­‌های گیاهی در آینده…………. 9

فصـل دوم: مواد و روش کار

2-1- گیاهان مورد استفاده……………………………… 15

2-1-1- مریم گلی (Lamiaceae) Salvia officinalis L…..

2-1-2- بادرنجبویه؛ وارنگ بو (Lamiaceae)  Melissa officinalis L……..

2-1-3- همیشه بهارکوهی (Astraceae) Calendula officinalis L…….

2-1-4- بابونه رومی (Astraceae) Chamaemelum nobile L…………

2-1-5- افسنطین (Astraceae) .Artemisia absinthium L……………

2-1-6- گردو ایرانی (Juglanceae) .Juglans regia L…………………..

2-2- جمع­آوری گیاهان مورد مطالعه…………………. 18

2-3- تهیه عصاره­های استنی و هگزانی……………. 21

2-4- پرورش شب پره هندی………………………….. 22

2-5- بررسی اثر حشره­کشی پودر گیاهان………….. 23

2-6- بررسی تاثیر حشره­کشی تماسی عصاره­های هگزانی و استنی…..24

2-7- بررسی اثر دور­کنندگی عصاره­ های گیاهی……. 25

2-8- بررسی تاثیر عصاره­ها روی شاخص­های تغذیه­ای….. 26

فصل سوم: نتایج

3-1- بررسی تاثیر حشره­شی پودر گیاهان مختلف روی شب پره هندی….30

3-1-1- تاثیر روی لارو……………………………………. 30

3-1-2- تاثیر روی میزان تخم ریزی……………………… 31

3-1-3- تاثیر روی طول دوره لاروی……………………… 31

3-1-4- تاثیر روی طول دوره شفیرگی…………………. 32

3-1-5- تاثیر پودر گیاهان روی طول عمر………………. 33

3-2- اثر حشره­کشی عصاره­ها روی لارو سن آخر شب پره هندی….33

3-2-1- تاثیر حشره­کشی عصاره­های استنی روی لارو…..33

3-2-2- تاثیر حشره­کشی عصاره­های هگزانی روی لارو…… 34

3-2-3- تاثیر حشره­کشی عصاره­های استنی روی شفیره……. 35

3-2-4- تاثیر حشره­کشی عصاره های هگزانی روی شفیره…… 35

3-3- بررسی تاثیر دور­کنندگی عصاره­ای استنی و هگزانی روی لارو شب پره هندی……36

3-4- برسی تاثیر عصاره­های گیاهی روی شاخص­های غذایی……..38

3-4-1- تاثیر عصاره­های استنی و هگزانی روی نرخ رشد نسبی (RGR) شب پره هندی…..38

3-4-2- تاثیر عصاره­های استنی و هگزانی بر نرخ نسبی مصرف غذا (RCR) لارو….39

فصل چهارم: بحث

4-1- تاثیر حشره­شی پودر گیاهان مختلف روی شب پره هندی…… 42

4-2- اثر حشره­کشی عصاره­ها روی لارو سن آخر شب پره هندی….. 43

4-3- تاثیر دورکنندگی و جلب کنندگی عصاره­های استنی و هگزانی روی لارو شب پره هندی….44

4-4- تاثیر عصاره ­ها روی شاخص­های تغذیه­ای لارو 15 روزه شب پره هندی…..45

فصل پنجم :نتیجه گیری و پیشنهادات

5-2- پیشنهادات…………………………………………………… 49

منابع و ماخذ………………………………………………………… 50

چکیده:

استفاده وسیع از حشره­کش­های شیمیایی سبب به وجود آمدن جمعیت­های مقاوم به این حشره­کش­ها و همچنین آلودگی زیست محیطی گردیده است. به همین دلیل امکان استفاده از حشره­کش­های گیاهی علیه آفات انباری در سال­های اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است. یکی از این آفات انباری شب­پره­هندی Plodia interpunctella (Hübner) است که باعث تخریب محصولات انباری می­شود. در این تحقیق اثرات حشره­کشی عصاره­های استنی و هگزانی 5 گونه گیاه دارویی همیشه بهار، Calendula officinalis L.، افسنطین، Artemisia absinthium L.، بادرنجبویه، Melissa officinalis L.، مریم­گلی، Salvia officinalis L.، بابونه، Chamaemel nobile L.، و همچنین پوست سبز میوه­ی گردوی ایرانی،L.  regia Juglans روی شب­پره هندی مورد بررسی قرار گرفت. حشرات مورد آزمایش در شرایط کنترل شده (حرارت2 ± 27 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 5 ± 65 درصد) پرورش داده شدند، عصاره­گیری به روش پودر کردن اندام گیاهی و حل کردن در حلال و سپس صاف کردن انجام شد. بررسی تاثیر حشره­کشی پودر گیاهان مورد نظر روی لارو شب­پره هندی نشان داد بهترین گیاه برای تلفات لاروی و کاهش طول دوره شفیرگی مربوط به پودر بادرنجبویه بوده است، بهترین گیاه برای بازدارندگی از تخمریزی مربوط به پودر بابونه، و بهترین گیاه برای کاهش طول دوره لاروی مربوط به پودر مریم گلی بوده است. اثر حشره­کشی عصاره­ها روی لارو سن آخر شب­پره هندی نشان داد بالاترین درصد تلفات لاروی در عصاره­های استنی، مربوط به عصاره افسنطین و در عصاره هگزانی مربوط به عصاره همیشه­بهار بوده است. عصاره­های استنی تاثیر معنی­داری روی تلفات در مرحله شفیرگی ایجاد نکرده و عصاره هگزانی مریم گلی بالاترین درصد تلفات در مرحله شفیرگی را ایجاد کرده است. همچنین میزان RGR و RCR در تیمار­های عصاره­ها نسبت به شاهد کاهش یافت و همه تیمار­ها اختلاف معنی­دار با شاهد در سطح 1 درصد نشان دادند اما بین گیاهان اختلاف معنی­داری مشاهده نشد. میزان FDI در هیچکدام از تیمار­ها اختلاف معنی­داری را با شاهد نشان نداد. ولی میزانECI  در تیمار­های عصاره­ها نسبت به شاهد اختلاف معنی­داری را نشان داد. همچنین همه عصاره­های مورد نظر دارای تاثیر دورکنندگی نسبتا” خوبی روی لارو سن آخر شب­پره

یک مطلب دیگر :

مقاله تاریخچه ومبانی توانمند سازی – مجله علمی خبری رهاجو

 هندی بودند.

فصل اول: مقدمه و مروری بر تحقیقات گذشته

1-1- مقدمه

بیش از 600 گونه آفت از سخت بالپوشان، 700 گونه از بالپولکداران و 355 گونه از کنه­ها به محصولات انباری خسارت ‏زده و‏ باعث کاهش‏ کیفیت ‏و‏ کمیت‏ آنها ‏می­‏شوند.‏ بعلاوه‏ وجود‏‏ بقایای حشرات در محصولات غذایی انبار شده باعث کاهش کیفیت آنها می­‏شود (راجندران و اسریران جینی[1]، 2008).

حمله آفات انباری و کم توجهی به اصول نگهداری فرآورده­‌های کشاورزی گاهی زیان­های کیفی بسیار مهمی را به دنبال می­آورد که سبب تغییر ترکیب شیمیایی، رنگ و مزه محصول شده و ارزش تجاری و مرغوبیت آن را به شدت کاهش می­دهد. زیان­های کیفی گاهی بصورت از بین رفتن ویتامین­ها و دیگر عناصر اصلی محصول بروز می­کند. آفات انباری علاوه بر زیان­های کمی و کیفی، بهداشت مصرف کنندگان را نیز به مخاطره می­اندازند و گاهی مشکلات بهداشتی قابل توجهی را نیز در مصرف‌­کنندگان، اعم از انسان، دام و طیور اختلالات گوارشی شدیدی ایجاد می­کند (فاطمی زاده، 1382).

كنترل صحیح آفات در انبار­ها یكی از مهمترین عوامل حفاظت مواد غذایی تأمین کننده عناصر غذایی مهم و مورد نیاز بدن از جمله حبوبات و غلات است. آفات انباری یكی از معضلات مهم در انبار­داری این محصولات هستند كه پس از برداشت تا زمان مصرف در انبار نگهداری می­شوند. علت عمده خسارت بالای این دسته آفات قدرت تكثیر بالا، همه­جازی بودن و چند­خواری آن­ها است تا جایی كه در انبار­هایی با شرایط سنتی میزان خسارت تا 80 درصد گزارش شده است. در اکثر سیستم­های انبار­داری استفاده از سموم تنفسی اقتصادی­ترین روش مدیریت آفات انباری است. روش تدخین مطلوب باید هیچ باقیمانده خطرناک برای انسان نداشته باشد همچنین روی کیفیت و طعم ماده غذایی یا مراحل فرآوری محصول تاثیر سوء نداشته باشد. همچنین مواد تدخینی باید از نظر بیولوژیکی فعال بوده و یا توسط دانه­ها جذب و قابلیت اشتعال یا تجمع نداشته باشند (لی و همکاران[2] 2001).

با توجه به اهمیت اقتصادی و ممنوعیت استفاده از گاز متیل بروماید یافتن یک روش جایگزین ایمن، مناسب، اقتصادی و پایدار جهت کنترل و کاهش خسارت این آفات ضروری بنظر می­رسد. روش­های متعددی برای نیل به این هدف وجود دارد .بکار­گیری سموم تدخینی به دلیل انتشار و نفوذ آنها به درون توده محصول در میان روش­های متعدد مبارزه با آفات انباری، موثرترین روش محسوب می­شود. در چند سال اخیر بکار­گیری بعضی از سموم تدخینی کنار گذاشته شده است. متیل بروماید از جمله سموم تدخینی می­باشد که سبب تخریب لایه ازون می­شود و به همین سبب توسط سازمان حفاظت محیط زیست ایالت متحده آمریکا به عنوان دسته اول تخریب کننده­های لایه ازون طبقه­بندی شده است . طبق برنامه­ریزی جهانی در کشور­های توسعه یافته تا سال ۲۰۰۵ و در کشور­های در حال توسعه تا سال ۲۰۱۵ باید مصرف این سم متوقف شود (لی و همکاران، 2001).

پس از آنکه متیل بروماید عامل تخریبی لایه ازون شناخته شد ، استفاده از فسفین رواج بیشتری یافت و عدم توجه به استاندارد­های تدخین باعث بروز مقاومت­های بیشتری در آفات نسبت به فسفین گردید به طوری که در ۴۵ کشور جهان گزارشاتی از مقاومت آفات انباری در برابر سم فسفین منتشر شده است. از این رو جستجو برای یافت جایگزین مناسب برای سموم فوق اجتناب­ناپذیر است (فیلد[3]، 1998).

اسانس­ها و عصاره­های گیاهی یکی از جایگزین­های مناسب برای ترکیبات شیمیایی مصنوعی تلقی می­شوند که کمترین خطر را برای انسان و محیط زیست دارند. اما هنوز ترکیبی که جایگزین مناسبی برای متیل بروماید بوده و دامنه تاثیر وسیع داشته و ارزان قیمت بوده و قابلیت استفاده در سطوح گسترده را داشته باشد پیدا نشده است (راجندران[4]، 2001).

ترکیبات با منشاء گیاهی می­توانند به عنوان جایگزین مناسب ترکیبات شیمیایی، به ویژه در کشور­های در حال توسعه، مصرف شوند (ناوارو و همکاران[5]، 2001).

تحقیقات روی مشتقات گیاهی برای کنترل بند­پایان آفت ادامه دارد با این وجود هنوز تعداد حشره­کش­های گیاهی مورد استفاده در کشاورزی صنعتی بسیار محدود است. پیرتروم و نیم از حشره­کش­های با منشاء گیاهی هستند که به صورت تجاری تولید و مصرف می­شوند. برخی از مواد گیاهی دیگر نیز به عنوان دور­کننده حشرات و ضد­تغذیه مورد بررسی قرار گرفته­اند ولی به جز چند دور­کننده طبیعی پشه­ها، موفقیت­های کمی در تجاری کردن مواد گیاهی دور­کننده حشرات وجود دارد. از نظر مدیریت آفات کشاورزی بویژه در تولید محصولات غذایی ارگانیک، حشره­کش­های گیاهی در کشور­های پیشرفته رایج شده­اند. با این وجود، این ترکیبات می­توانند نقش مهم­تری در تولید و حفاظت بعد از برداشت محصولات غذایی در کشور­های در حال توسعه هم داشته باشند (ایسمان[6]، 2000).

این مسأله و مسائل نظیر آن سبب شده تا انسان به کاربرد سموم حشره­کش جدید اقدام نماید. با توجه به اینکه بیشتر ترکیبات گیاهی که به عنوان حشره­کش­های تجاری معرفی شده­اند به صورت عصاره از گیاهان استخراج شده اند،لذا در این تحقیق به بررسی اثر حشره­کشی، دور­کنندگی (لارو سن آخر) و ضد­تغذیه­ای و بازدارند­گی تغذیه­ای عصاره و پودر 5 گیاه دارویی شامل: افسنطین، مریم­گلی، همیشه­بهار، بابونه، بادرنجبویه و پوست سبز میوه گردوی ایرانی روی شب­پره هندی Plodia interpunctella (Hubner) مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به اینکه عصاره­ها دارای ترکیبات مختلف قطبی و غیر­قطبی با خواص متفاوت هستند در این تحقیق دو نوع حلال قطبی و غیر قطبی انتخاب گردید. دلایل انتخاب این گیاهان فراوانی آنها در طبیعت ایران، امکان کشت زراعی، نداشتن آفت خاص بوده است.

2-1- مروری بر تحقیقات گذشته

1-2-1- خسارت آفات انباری

طبق گزارش سازمان خواروبار و کشاورزی جهان (فائو) آفات انباری سالیانه در حدود 10 درصد محصول غلات برداشت شده را در انبار منهدم می­کنند. مقدار این خسارت در بعضی از نقاط جهان و روی بخشی از محصولات کشاورزی تا 50 درصد محصول هم می­رسد. در برخی موارد خسارت بعضی از سوسک­های حبوبات در مدت 3 تا 5 ماه نگهداری حبوبات در انبار به 100 درصد محصول نیز رسیده است (کیتا و همکاران[1]، 2001). از طرف دیگر آفات انباری باعث کاهش کیفیت محصول، کاهش بازار­ پسندی و قدرت جوانه­زنی آن نیز می­شوند (لاله و عبدالرحمن[2]، 1999). در میان آفات انباری بیشترین خسارت را سخت بالپو­شان و پروانه­ها وارد می­سازند (رس[3]، 2004).

[1] -Keita et al

[2] -Abdulrahman

[3] -Rees

[1]- Rajeendran and Sirianjini

[2]- Lee at al