وجود دارد که اثرات سوء نباشد به همین دلیل در چند دهه اخیر بازگشت به استفاده از گیاهان دارویی مورد توجه بسیار قرار گرفته است و دارویی تدارک دیده، و نقش گیاهان دارویی را در قرن بیست و یکم سرنوشت ساز تلقی نموده اند.

گیاهان، خاموش ترین موجودات و در عین حال گویاترین مظهر قدرت و عظمت آفرینش هستند. هر برگی از این موجودات زیبا، کتاب بزرگی در وصف توحید است. گل ها و گیاهان نه تنها با الوان و اشکال بدیع و بی بدیل خود سفره ی طبیعت را زینت می بخشند بلکه آن را چنان سرشاری از نیروی حیاتی می سازند که هیچ بساطی را یارای رقابت با آن نیست. با انکه امروزه درمان بیماری ها بیشتر از طریق مصرف داروهایی صورت می گیرد که منشاء صنعتی دارند و اختصاصأ در آزمایشگاهها تهیه می شوند ولی مصرف بعضی از آنها زیانهایی به بدن می رساند و عوارض جانبی بسیاری از آنها ثابت شده است(ابراهیم پور و همکاران، 1388).

طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO ) امروزه بیش از 80 درصد مردم جهان (نزدیک به 5 میلیارد نفر)، برای درمان بیماری ها هنوز از داروهای گیاهی استفاده می کنند. تقریبا یک چهارم داروهای تهیه شده ی دنیا داروی منشا گیاهی هستند  که یا مستقیما از گیاهان عصاره گیری شده اند و یا براساس ترکیب گیاهی، سنتز شده اند.

با استفاده ار روشهای پیشرفته ، اجزائ مختلف ترکیبهای  شیمیایی گیاهان شناسایی شده اند. بنا بر این شناسایی علمی گیاهان با استفاده از قوانین گیاه شناسی و نامگذاری انها با استفاده از اسامی لاتین ، امکان مستند سازی گیاهان دارویی را فراهم ساخته است. به علاوه ، تعیین محدوده جغرافیایی پراکندگی گیاه این امکان را به محققان مختلف می دهد تا بتوانند با دقت و صحت گیاهان مورد نظر را انتخاب و مورد استفاده قرار دهند..( جم زاده، 1388)

در طب گیاهی، تمامی بخشها، اندامها و ترکیبات موجود در گیاه، هر یک حائز اهمیت خاصی می باشند. از جمله این ترکیبات، اسانسها یا روغنهای گیاهی می باشند. گذشته از کاربرد وسیع و گسترده اسانسها در صنایع آرایش- بهداشتی، غذایی و داروئی، اسانسها خود به تنهایی می توانند در امر درمان نقش داشته باشند. تغییرات فصلی و تراکم کاشت از جمله فاکتورهایی هستند که روی کمیت و کیفیت گیاهان اسانس دار تاثیر دارند..(نقدی بادی و همکاران، 1381) و بنابراین میزان موثر بودن گیاه در درمان را نیز تحت تاثیر قرار می دهند. پیشرفت سریع علومی مانند شیمی از یک طرف و رشد سرسام آور جمعیت از طرف دیگر موجب کاهش و کمبود منابع طبیعی گردیده و لذا ترکیبات شیمیایی جدید جایگزین آنها گردیده است. اما بعات عوارض جانبی اکثر داروهای شیمیایی توجه مجدد مردمبه گیاهان دارویی معطوف گردیده است. به

 طور تقریبی حدود 500 هزار گونۀ گیاهی در جهان شناسایی شده است (Borris, 1996). که از آن میان کمتر از هزار گونه به عنوان گیاه داروئی نام گذاری شده است (Schultes, 1978). در حال حاضر حدود یک سوم تا نیمی از فراورده های موجود در کشور آمریکا دارای منشاء گیاهی میباشد (.(Clark, 1996

در اوایل قرن بیستم پیشرفت علم شیمی منجر به توسعه صنعت داروسازی و تهیه داروهای شیمیایی گشت  و از آن زمان به بعد هر روزه داروهای شیمیایی به نسبت داروهای گیاهی، بیماریها را سریع تر درمان کرده و اثر قوی‌تر دارند امّا پیامدهای سوء ناشی از مصرف آنان نیز بیشتر از داروهای گیاهی است.

مصرف طولانی و برخی موارد منطقی داروهای شیمیایی عوارض خاصی در بدن بر جای می گذارد که عوارض جانبی نامیده می شوند و ممکن است ناراحتی های تازه ای برای بیمار ایجاد کنند.

به همین جهت امروزه بسیاری از متخصصان پزشکی و داروسازی معتقدند باید بیماران را به سوی مصرف گیاهان دارویی سوق داد و در راستای همین هدف در دهه اخیر، داروسازان از عصاره های گیاهی، داروهای متنوعی را ساخته و به بازار عرضه کرده اند که اثرات مثبت آنها مورد تأیید همه قرار گرفته است (قاسمی، 1382).

گیاه درمانی در بیماری ها و به ویژه بیماری های عفونی در سال های اخیر روند روبه فزونی پیدا کرده است. میکروبیولوژیست های بالینی تمایل زیادی به استفاده از داروها جهت درمان عفونت ها دارند، زیرا عوارض این داروها در مقایسه با داروهای شیمیایی به طور قابل ملاحظه ای پایین است(.(Cown, 1999

از زمانهای باستان عصاره های گیاهان معطر برای هدف های گوناگون مثل غذا، دارو و عطر مورد استفاده قرار می گرفته اند(Longaray, 2005 ).

به دلیل مقاومتی که بعضی از میکروارگانیسمها نسبت به آنتی بیوتیکها کسب نموده اند، استفاده از فرآورده های گیاهی ضد میکروبی در دهه های اخیر توسعه بیشتر یافته است(Essawi, 2000 ). در سالهای اخیر اسانسها و عصاره گیاهی بخاطر توانایی بالقوه اشان در درمان بیماریهای عفونی و حفاظت از غذاها از اثرات سمی ترکیبات اکسیدان مورد توجه قرار گرفته اند(Tepe, 2004). بعلاوه آنها عامل مؤثری در جلوگیری از تشکیل ترکیبات مضر ناشی از اکسیداسیون لیپیدها در غذاها محسوب می شوند(Wang, 1998). کنترل بیماریهای میکروبی و غیرمیکروبی به وسیله فرآورده های گیاهی و استفاده از آنتی اکسیدان های طبیعی برای افزایش عمر محصولات غذایی از دیر باز مورد توجه محققین بوده است(Avato, 2000).از طرف دیگر فرآورده های گیاهی ضدباکتری، ضد قارچ، ضد ویروس، ضد پاتوژنهای گیاهی و ضد سرطان متعددی به وسیله محققین از گیاهان مختلف گزارش شده است(Eyup, 1996).

1-2- اهمیت و ضرورت تحقیق

گیاهان دارویی از ارزش واهمیت خاصی در تامین بهداشت و سلامت جوامع هم به لحاظ درمان و هم پیشگیری از بیماری ها برخوردار بوده و هستن د. این بخش از منابع طبیعی قدمتی هم پایه بشر داشته و یکی از مهم ترین منابع تامین غذایی و داروی بشر در طول نسل ها بوده اند. از نقطه نظر تاریخی گیاهان اهمیت فراوانی در توسعه

یک مطلب دیگر :

تعمیرات گیربکس

 جوامع داشته اند و تحقیقات وسیعی برای یافتن فرآورده های و مواد طبیعی دارویی گیاهی در طول تاریخ انجام شده، اما نکته حائز اهمیت این جاست که تنها کم تر از 10 درصد تا 35 هزار گونه گیاهان دارویی (who) شناسایی و مورد استفاده قرار گرفته اند.

فلات وسیع ایران در این حال که یک واحد خاص جغرافیایی در روی کره زمین شمرده ولی از اقلیم ها و محیطهای گوناگونی در قسمت های مختلف بر خوردار است. ایران از 111 اکوسیستم طبیعی شناخته شده در جهان دارای 109 نوع از آن می باشد.کشور ایران با داشتن حدود 8500 گونه گیاهی از لحاض تنوع گیاهان دارویی از جمله کشورهای مهم جهان است.(کریمی، 1374).به همین دلیل گونه های گیاهی متنوعی در ان انتشار دارد . به طوریکه جوامع گیاهی منتشر شده در این فلات هر یک دارای ترکیب معینی از انبوه مختلف گونه ها می باشند .(امید بیگی، 1376).

با وجود این تعداد گونه گیاهی به جرأت می توان ایران را جهانی کوچک در چهارچوب یک مرز دانست و بجاست که فلور طبیعی ایران را طلایی سبز بنامیم.(Majrouhi, majd, 2001).

افزایش جمعیت و نیاز مبرم صنایع داروسازی به گیاهان دارویی به عنوان مواد اولیه تولید دارو ، ناتوانی در تولید مصنوعی پاره ای از داروهای حیاتی توسط صنایع داروسازی و همچنین اهمیت مواد موثر گیاهان دارویی در صنایع غذایی ، آریشی و بهداشتی باعث شده که توجه و تحقیق پیرامون این دسته گیاهان  از نقطه نظر کشت ، تولید و مصرف از اهمیت خاصی برخوردار باشد (باقری و همکاران 1387).

شیوع بالای بیماریهای عفونی مقاوم به درمان به علت افزایش مقاومت به آنتی بیوتیک ها و مشکلات موجود در کاربردهای داروهای سنستیک، از جمله هزینه بالای دستیابی به داروهای جدید و عوارض جانبی داروهای موجود، توجه بسیاری از محققین را به طب سنتی معطوف کرده است.(Robert,2001  )

1-3- تاریخچه گیاهان دارویی

استفاده از گیاهان دارویی به منظور درمان با تاریخ زندگی انسان هم زمان بوده است. انسان در تمام دوران تاریخی چاره ای جزء توسل به گیاهان نداشت. اگرچه در نیم قرن گذشته، استفاده از داروهای شیمیایی و سنتزی به شدت رواج یافت ولی به سرعت آثار زیان بار آنها بر زندگی سبب گرایش مجدد به گیاهان دارویی گردید و این نکته که توسل به گیاهان دارویی همواره در طول تاریخ یکی از روش‌های مؤثر در درمان بوده است به خوبی روشن است. گیاهان دارویی به واسطه داشتن ترکیب های متفاوت از زمان های قدیم در درمان بیماری های مختلف مورد استفاده قرار می گیرند(سلطانی پور،1381).

طبق برخی«سنگ نوشته ها» وشواهد دیگر به نظرمی رسد مصریان وچینیان درزمره نخستین اقوام بشری بوده باشندکه بیش از 27 قرن قبل ازمیلاد مسیح، ازگیاهان به عنوان دارو استفاده کرده وحتی برخی ازگیاهان را برای مصرف بیشتر دردرمان دردها کشت داده اند (امیدبیگی، 1374).

ارسطو (330 ق.م) اولین کسی است که آثار و مطالبی مکتوب مربوط به شناخت گیاهان دارد. البته قبل از او در آثار کهن مصر (حدود 26 قرن ق.م) در پاپیروس ها و ابرها مطالبی از گیاهان با شرح خاصی از موارد استفاده از آنها باقی مانده است. ولی ارسطو نخستین دانشمندی است، که از رشد و نمو گیاهان، ماده سازی و از تفاوت آنها و چگونگی استفاده از مواد خاک مطالبی نوشته است.

تئوفراست یا تئوفراستوس شاگرد ارسطو که در سال های 258-370 قبل از میلاد طبیب بود و بعدها به  پدر گیاه شناسی گفته اند، علاوه بر آنکه، پیرو فلسفه استاد خود ارستو بود، تحت تاثیر نظریات پلاتو، استاد ارسطو قرار گرفت. او رده بندی بسیار ابتدای از روی ریختار یا شکل ظاهری گیاهان، چرخه رشد، شکل گل آذین و نحوه رشد آنها و هم چنین وضع گلبرگ های گل ها در کتابی به نام هیستوریا پلانتاروم بر بر مبنایی مبهم و ناشی از استنباطات خود دارد او بر این مبنا و تفکر 480 گیاه را در کتاب مزبور رده بندی کرد که اساس آن کاملا دور از حقیقت و واقعیت است. باید اشاره کرد،که مکتب درمان با گیاه به وسیله تئوفراست بنیان گذاری شد. متاسفانه این نظر از 300 سال قبل از میلاد مسیح تا قرن 18 مآخذ و مبنای نگارش کتاب ها و آثار بسیار دیگری بود. تئوفراست به مقتضای شغل خود از گیاهان برای درمان استفاده می کرد که متاسفانه آثاری از وی در همین رابطه باقی نمانده است. بعد از تئوفراست،باید از بقراط یا هیپوکرات بزرگترین پزشک جهان باستان و هم عصر تئوفراست(131 ق.م) نام برد که ادامه مکتب او، بعدها منجر به مکتب طب جالینوسی شد. از این دانشمند که از گیاهان برای درمان استفاده می کرد، مطالب و آثاری از نحوه درمان با گیاهان دارویی یا توسط مواد گیاهی، باقی مانده است.

بعد از این دانشمندان عهد عتیق می باید در سال های 79-23 بعد از میلا مسیح به گایوس پلینوس سکوندوس اشاره کرد. او مجموعه آثاری در 37 جلد به نام ” تاریخ طبیعی” حاوی دانش ها و اطلاعات عصر و زمان خود دارد. 9جلد از مجموعه آثار او مربوط به گیاهان دارویی است، که متاسفانه همه مطالب آنها غیر واقعی و دور از حقیقت است و تا پایان قرون وسطی آثار او سایه ای تاریک بر بروز و ظهور آثار علمی گیاه شناسی انداخته و سبب رکود این علم شده است. در همین عصر می باید از دیوسکورید طبیب و جراح، بویژه طبیب ارتش روم در زمان نرون (در سال های 75-45 بعد از میلاد مسیح) اشاره کنیم که پس از تئوفراست، مشهورترین دانشمند در شناخت گیاهان دارویی دوران عتیق است. دیسکورید چون جراح ارتش امپراتوری روم بود، همراه با ارتش مهاجم روم مسافرت های زیادی به خارج از روم داشت و از موقعیت این سفرها توانست از خواص گیاهان دارویی متداول در نقاط مختلف جهان آن روز، اطلاعات فراوانی کسب کند و مجموعه اطلاعات و دانسته های خود را در کتابی معروف به نام “ماتریکا مدیکا” که شامل شرح خواص حدود 600 گیاه داویی است، بنویسد. بعدها او با افزودن تصاویر جالب بر این کتاب کاربرد و معروفیت آن را بالا برد. بعد از آن نام ماتریکا مدیکا به تدریج کم رنگ و به نام خود دیسکورید معروف شد. این کتاب در طول 15 قرن به چنان شهرتی رسید که فقط گیاهان ذکر شده در آن اعتبار دارویی داشتند(ابراهیم پور و همکاران، 1388).

تعداد صفحه : 148