1-2-2-2 تعریف سلامت روانی 47

2-2-2-2 سلامت روانی دیدگاه روانشناسان و مکاتب مختلف 49

1-2-2-2-2 دیدگاه فروید (1856) در ارتباط با سلامت روان 49

2-2-2-2-2 مفهوم سلامت روان در نظریه روانی اجتماعی و زیستی آدلر (1870) 50

3-2-2-2-2 نظریه اریکسون  (1963) در ارتباط با سلامت 50

4-2-2-2-2 نظریه کورت لوین )1890( در ارتباط با سلامت روان 51

5-2-2-2-2 نظریه کارل راجرز (1902) در ارتباط با سلامت روان 52

3-2-2-2 ایجاد سلامت روان 52

1-3-2-2-2 پیشگیری اولیه 53

2-3-2-2-2 پیشگیری ثانوی (درمان) 53

3-3-2-2-2 پیگیری ثالث 54

4-2-2-2 مكانیزم های دفاعی و نقش آن در سلامت روان 54

3-2 پیشینۀ پژوهشی 55

1-3-2 پیشینۀ داخلی 55

2-3-2 پیشینۀ خارجی 60

4-2 تلفیق یافته های نظری و تجربی تحقیق 62

 

فصل سوم

(روش شناسی پژوهش)

1-3 مقدمه 64

2-3 جامعه آماری 64

4-3 روش نمونه‌گیری 64

3-3 نمونۀ آماری 65

5-3 طرح پژوهش 65

6-3 ابزار اندازه‌گیری و نحوة اجرا و ارزشیابی 65

1-6-3 پرسشنامه سلامت روانی GHQ 65

2-6-3 پرسشنامه سازگاری و رضایت زناشویی ENRICH 69

7-3 روش تجربه و تحلیل داده‌ها 70

 

 

فصل چهارم

(تجزیه و تحلیل داده ها)

 

1-4 مقدمه 72

2-4 بررسی توصیفی داده های بدست آمده 72

2-4 بررسی استنباطی فرضیه‌های پژوهش 73

1-2-4 فرضیۀ اول: 73

2-2-4 فرضیه 2 75

3-2-4 فرضیه3 77

 

فصل پنجم

(بحث و نتیجه گیری)

2-5 بحث و نتیجه گیری مربوط به سوالات و فرضیه های تحقیق 80

1-2-5 فرضیۀ اول 80

2-2-5 فرضیه 2 81

3-2-5 فرضیه 3 81

3-5  نتیجه گیری 82

4-5 محدودیتهای تحقیق 83

1-4-5 الف – محدودیتهای علمی 83

2-4-5 ب ـ محدودیتهای عملی 83

5-5 پیشنهادها 84

1-5-5 الف: پیشنهادهای کاربردی 84

2-5-5 ب: پیشنهادهای تحقیقی 84

منابع و مأخذ 85

 

فصل اول

کلّیّات پژوهش

 

1-1 مقدمه

خانواده یکی از رکن های اصلی جامعه به شمار می رود. دستیابی به جامعه سالم آشکارا در گرو سلامت خانواده است و تحقق خانواده سالم مشروط به برخورداری افراد آن از داشتن رابطه های مطلوب با یکدیگر است. در چنین نظامی افراد با علایق و دل بستگی های عاطفی نیرومند دیرپا و متقابل به یکدیگر پیوسته اند. این دل بستگی ها اگر چه شاید شدت وحدت شان در طی زمان کاسته شود. اما در سراسر زندگی خانوادگی پاینده خواهند بود. ( گلدنبرگ، به نقل از عسگری فر،  1380). ازدواج به عنوان مهمترین و عالیترین رسم اجتماعی برای دستیابی به نیازهای عاطفی و امنیتی افراد بزرگسال همواره مورد تائید بوده است . ازدواج رابطه ی انسانی پیچیده ظریف و پویا می باشد که از ویژگی های خاصی برخوردار است . همچنین توجه به کانون خانواده محیط سالم و سازنده روابط گرم و تعاملات میان فردی و صمیمی ای که می توانند موجب رشد و پیشرفت افراد گردند از جمله اهداف و نیازهای ازدواج محسوب می شوند (برنشتاین و برنشتاین، به نقل از عسگری فر، 1380).

و به طور کلی از هر چه فاصله بگیریم از خانواده نمی توانیم فاصله بگیریم چون که بدون وجود خانواده در هر شکل و صورتی که باشد مفهوم زندگی و حیاتی انسانی مصداقی نخواهد داشت.

در جامعه امروز به دلایل متعددی چون گذر از سنت  به مدر نیته، تغییر نظام خانواده ها و فشارهای شغلی و اجتماعی و همچنین پیدا شدن نقش های جدید مثل نقش اشتغال به نقش های سنتی زنان و با توجه به اهمیت ویژه و جایگاه والایی که نقش های سنتی همچون همسری و مادری زنان در نظر همسرانشان در فرهنگ ایرانی داراست. مشکلات و تعارض های خانوادگی و زناشویی افزایش چشمگیری یافته اند و شواهد فراوانی گویای آن هستند که زوج ها در جامعه امروزی برای برقراری و حفظ روابط صمیمی و دوستانه به مشکلات شدید و فراگیری دچارند.

رضایت زناشویی و سازگاری زناشویی از عوامل بسیار مهم در زندگی است، در صورت وجود آن در زندگی و خانواده، باعث می‌شود زوجین آرامش را در زندگی ببینند و با آرامش و رضایت آنها، فرزندان نیز در خانواده به خوبی تربیت می‌شوند و آثار آن را در جامعه از خود نشان خواهندداد؛ نبود رضایت زناشویی باعث مشكلات و اختلافات زیادی در بسیاری از زمینه‌ها می‌شود، حتی در پاره‌ای موارد زوجین را تا پای میز طلاق هم می‌كشاند كه عواقب بسیار بد و وخیم آن بر كسی پوشیده نیست.

امیدواریم پژوهش حاضر به روشن سازی عوامل موثر بر سازگاری زناشویی کمک کرده ورتوی نو به این عرصه از روابط انسانی بیفکند.

 

 

2-1 بیان مسأله

یک مطلب دیگر :

خانواده نظامی اجتماعی و طبیعی است که ویژگی های خاص خود را دارد پس از ازدواج هر یک از همسران انتظار دارند خانواده جدید همان شکلی را پیدا کند که برای او مطلوب و آشناست هر کدام  می کوشند واحد زن و شوهری را در راستای مطلوب و پذیرفته خود سازمان دهد و دیگری را برای هم سازی با خود تحت فشار گذارد (مینوچین، 1380). سازگاری زناشویی وضعیتی است که در آن زن و شوهر در بیشتر مواقع احساس ناشی از خوشبختی و رضایت از همدیگر دارند (سین ها و ماکرجک، به نقل از احمدی، 1382). معمولا رفتارهای فردی موجب شکل گیری قواعد مراودات در بین زوجین می شود بنابراین پذیرش سلیقه ها و رفتار همسر و یا به عبارتی دیگر ، بروز رفتارهای مقبول از سوی همسر می تواند روابط دوتایی را شکل دهد و زمینه را برای برقراری تفاهم در بین زوجین ایجاد کند و در واقع می توان گفت رضایت زناشویی یک ارزیابی کلی از وضع فعلی ارتباط ارائه می دهد (احمدی، 1382).

پدید آمدن  اختلاف و تعارض بین زن و شوهر طبیعی است و به دلیل ماهیت کنش ورزی  همسران گاه پیش می آید که اختلاف دیدگاه روی دهد یا نیاز ها بر آورده نشود و در نتیجه همسران نسبت به یکدیگر احساس خشم ناامیدی و ناخشنودی می کنند. بعضی از موضوع های شناخته شده ای که می تواند پدید آورنده اختلاف های زناشویی باشد چنین است پول، روابط جنسی، روابط خویشاوندی، دوستان، فرزندان، خیانت جنسی، مشکلات عاطفی، مشکلات مالی، مشکلات ارتباطی(گفت و شنود)، درگیری های کاری و مانند این ها (ثنایی و ذاکر، 1378) اختلافات زناشویی می توانند نتایج زیان باری را به همراه داشته باشند و همانطور که مازلو در سلسله مراتب نیاز ها بیان می کند که ارضای نیازهای بالاتر مستلزم ارضا نمودن نیازهای پایین تر است، زوجین نیز با وجود تعارضات و به دلیل برآورده نشدن نیاز آنها به عشق و محبت و احترام ممکن است نتوانند به خود شکوفایی دست یابند.

از نظر بسیاری از اندیشمندان در حوزه های اجتماعی و روانشناختی، عواملی همچون تناسب اعتقادی و مذهبی، تناسب فرهنگی، حسن خلق، تناسب ظاهری، تناسب سنی، تناسب هوشی، تناسب خانوادگی، سلامت جسمانی، سلامت روانی و عقلی بر سازگاری و رضایت زناشویی موثرند. علاوه بر عوامل یاد شده، متغیرهای متعدد دیگری نیز بر رضایت و سازگاری زناشویی تأثیر می گذرند که می توان آنها را به عواما اجتماعی، فرهنگی، خانوادگی، و فردی تقسیم نمود. در حیطه علم روانشناسی عوامل فردی اهمیت بیشتری دارند و از این جهات ما تنها به عوامل فردی و در این پژوهش از میان عوامل متعدد فردی ما به عامل مهم سلامت روانی خواهیم پرداخت.

با توجه به این که اختلالهای روانی آثار عمیق دارند و این اختلالها امور روزانه را مشکل و گاهی اوقات غیرممکن می سازد و بنیان روابط فرد با خانواده، دوستان و همکاران را تخریب می کند، حتی اگر فرد مبتلا به چنین اختلالی بتواند ظاهری فریبنده و عادی به دیگران نشان دهد، اضطراب، افسردگی یا تنهایی طاقت فرسایی را تحمل می کند. داشتن اضطراب مزمن نه تنها لذت بردن از زندگی را غیرممکن می کند بلکه این احساسات مانع از این می شوند که فرد با تمام ظرفیت عمل کند (ژاندا، به نقل از احمدی، 1382).

از این جهت مشکلات روانی تأثیرات عمیقی بر روابط بین فردی، خانوادگی و اجتماعی افراد دارند و در صورت کژکاری و نقص در عملکردها روانی، حوزه های یاد شده دچار مشکل خواهند شد. بدین لحاظ به نظر می رسد سلامت روانی نقش عمده ای در سلامت عملکرد فرد نقش های اجتماعی و خانوادگی داشته باشد.

با این فرض در این پژوهش بر آن شده ایم که رابطۀ سلامت روانی را با سازگاری زناشویی که دو وجه بسیار مهم از زندگی انسان ها می باشند را مورد مطالعه و بررسی قرار دهیم.

3-1 اهمیت و ضرورت پژوهش

زندگی انسان از مراحل و چرخه های متفاوتی تشكیل شده است كه یكی از پیچیده ترین و دشوارترین مراحل آن «ازدواج» و تشكیل خانواده است. ازدواج رابطه ای انسانی، پیچیده، ظریف و پویاست كه از ویژگی های خاصی برخوردار می باشد. توجه به كانون خانواده، محیط سالم و سازنده، روابط گرم و تعاملات میان فردی صمیمی كه می توانند موجب رشد و پیشرفت افراد گردند، از جمله اهداف و نیازهای ازدواج محسوب می شوند.

شواهد فراوانی گویای آن هستند كه زوج ها در جامعه امروزی، برای برقراری ارتباط و حفظ روابط صمیمانه و دوستانه، با مشكلات فراوانی مواجهند. در حقیقت، معضل «پریشانی زناشویی» بیش از هر طبقه تشخیصی روان پزشكی دیگر، دلیل مراجعه به مراكز بهداشت روانی است (بورنشتین، 1986).

ناسازگاری پس از ازدواج نه تنها بر كنش های روانی ـ اجتماعی زن و شوهر، بلكه بر رشد و تحوّل كودكان و نوجوانان آن خانواده نیز آثار سوئی بر جای می گذارد، به گونه ای كه 39 درصد نوجوانان بزه كار «كانون اصلاح و تربیت ایران» متعلّق به خانواده های از هم گسیخته بوده اند  (نوابی نژاد، 1374).

برخی از پژوهشگران سابقه از هم پاشیدگی و ناسازگاری زناشویی والدین را در سازگاری زناشویی فرزندان آن ها مؤثر دانسته اند (میرخشتی، 1375).

افزایش روز افزون طلاق در دنیای کنونی هر چند در مقیاسی بسیار کمتر متاسفانه جامعه فعلی ما را نیز در بر گرفته است و نارضایتی زن و شوهر از یکدیگر و نیز از هم گسیختگی کانون های گرم بسیاری از خانواده ها و تاثیرات سوء این جدایی بر افراد خانواده نیاز به رسیدگی و رفع این مشکل را مطرح ساخته است.

4-1 اهداف پژوهش

 

1-4-1 هدف اصلی پژوهش