1-4-3 روش موج تخت و تقریب شبه‌پتانسیل………………………… 35

1-4-3-1 موج تخت……………………………………… 35

1-4-3-2 شبه پتانسیل…………………………………….. 38

1-5 نظریه هلمن- فاینمن…………………………………….. 42

فصل دوم: نظریه اختلال بس- ذره‌ای

2-1 مقدمه‌ای بر طیف‌نمایی‌های‌ نظری…………………………………….. 47

2-1-1 اختلال خارجی و تابع دیالکتریک………………………………………. 49

2-1-1-1 پاسخ خطی طیف اپتیكی…………………………………….. 51

2-1-2 طیف الکترونی در KS-DFT…………………………………….

2-2 شبه- ذرات و روش توابع گرین…………………………………….. 56

2-2-1 نمایش شبه- ذرات و تابع طیفی…………………………………….. 59

2-2-2 پنج ضلعی هدین…………………………………….. 60

2-2-3 تقریب GW………………………………………

2-3 روش بته- سالپیتر: معادله‌ی دو- ذره‌ای مؤثر……………………….. 66

2-3 -1 اجزاء و تقریب‌های BSE……………………………………..

فصل سوم: مطالعه ساختار الكترونی نانو صفحه تك لایه و دو لایه شش­ضلعی بورن- نیترید

3-1 خواص ساختاری و الكترونی دو لایه شش‌ضلعی بورن- نیترید………… 78

3-2 مدل بستگی قوی برای تك لایه و دو لایه بورن- نیترید…………………. 81

3-2-1 شبكه لانه زنبوری h-BN……………………………………..

3-2-2 روش كلی…………………………………….. 83

3-2-2-1 ماتریس انتقال H……………………………………..

3-2-2-2 ماتریس همپوشانی S…………………………………….

3-3 نظریه تابعی چگالی…………………………………….. 87

3-4 نتایج انطباق طیف انرژی بین DFT و TB برای تك لایه و دو لایه بورن- نیترید……..88

فصل چهارم: مطالعه خواص الكترونی و اپتیكی دو لایه شش­ضلعی بورن- نیترید، نتایج

4-1 مقدمه……………………………………. 99

4-2 روش محاسبات……………………………………… 99

4-3 بررسی خواص الكترونی و اپتیكی……………….. 102

4-4 جمع‌بندی…………………………………….. 113

پیوست

فعالیتهای پژوهشی…………………………………….. 116

چکیده:

امروزه بطور گسترده‌ای نانو صفحات چند لایه شش­ضلعی بورن- نیترید، بعلت خواص الكترونی و اپتیكی بسیار جذاب آن­ها، بطور تجربی و نظری مورد مطالعه قرار گرفته­اند. هدف اصلی این پروژه بررسی خواص الکترونی و اپتیکی نانو ساختارهایی همچون، نانو صفحات بورن- نیترید، با استفاده از نظریه­های GW و BSE در محدوده پاسخ خطی می­باشد. در مبحث خواص الکترونی ما به محاسبه انرژی و ساختار نواری و طیف چگالی حالت شبه- ذرات خواهیم پرداخت. همچنین، از یك مدل بستگی قوی برای ساختار نواری تك- لایه و دو- لایه بورن- نیترید استفاده می­كنیم و شاخص­های جهش و انرژی­های جایگاهی را با استفاده از انطباق طرح بستگی قوی و داده­های نظریه تابعی چگالی بدست خواهیم آورد. در مبحث خواص اپتیکی، قسمت­ های حقیقی و موهومی (جذب اپتیکی) تابع دی­الکتریک، در اثر قرار دادن نانو صفحه در دو راستای میدان موازی (قطبش موازی) و میدان عمودی (قطبش عمودی)، و همچنین انرژی و اثرات  اکسیتونی و تابع توزیع احتمال الکترون در اثر قرار دادن مکان حفره در جایگاه ثابت، را بدست خواهیم آورد.

بنابراین، با توجه به این­که محاسباتی در زمینه­ تاثیر آثار بس- ذره­ای برای نانو صفحات چند لایه شش­ضلعی بورن- نیترید انجام نشده است، این نتایج برای مطالعات تجربی و نظری آینده روی این­چنین ساختارها می­تواند مفید باشد.

پیشگفتار:

در سال­های اخیر، پژوهش­های گسترده­ای در زمینه­ سامانه­های نانو ساختار انجام شده است، بخصوص با كوچك­تر شدن اجزای تشكیل دهنده­ی قطعات الكترونیكی، بررسی نانو ساختارها اهمیت زیادی در زمینه­ علوم و صنعت پیدا كرده است. خواص فیزیكی این نانو ساختارها، بویژه خواص الكترونی و اپتیكی آن­ها، به رفتار و حالت­های الكترونی آن­ها بستگی دارد. از این­رو، محاسبه حالت های الكترونی مواد و تعیین ساختار نواری انرژی در آن­ها از مهمترین مباحث پژوهشی نظری و تجربی در فیزیك ماده چگال است. با توجه به این كه  بطور کلی گاز الكترون در یك جامد یك سامانه برهم‌كنش­گر است، بنابراین راه حل اساسی برای محاسبه حالت­های الكترونی مواد به حل مسئله بس- ذره­ای منتهی می­شود. از این­رو، از آغاز پایه گذاری علم فیزیك ماده چگال، تلاش پژوهشگران بر این بوده است تا بعنوان یك تقریب، مسئله بس- ذره­ای گاز الكترون جامد را به یك مسئله قابل حل تبدیل نمایند. كلیه متون مربوط به زمینه ماده چگال و روش­های مختلف و گوناگون محاسبات ساختار نوارهای انرژی الكترونی جامدات، حكایت از به كارگیری انواع تقریب­هایی است كه برای حل معادله شرودینگر انجام می­شود. خوشبختانه علی­رغم تقریبی بودن روش­های بس­- ذره­ای، این روش­

ها موفقیت عملی فوق­العاده­ای را از خود نشان داده­اند و بنابراین در مواردی كه پیچیدگی­های ناشی از آثار برهم­كنش الكترون­ها در رفتار نهایی سامانه مؤثر باشند باید در حد امكان و با روش­های مختلف حداكثر آثار بس- ذره­ای را در محاسبات دخالت داد. در هر صورت باید توجه داشت که هر روش تقریبی گستره اعتبار خاصی دارد.

اما امروزه، هدف اغلب پژوهش­های نظری بر پایه مکانیک کوانتوم، در زمینه مباحث فیزیک ماده چگال و شیمی، یافتن برهم­کنش­های اصلی نمی­باشد بلکه پرداختن به حل معادله شرودینگر از یک تابع هامیلتونی مشهور است که از حل آن اطلاعات مفیدی حاصل می­شود. به­ هرحال این هامیلتونی یک مسئله بس- ذر­ه­ای را توضیح می­دهد و برای تعداد بیشتر از 10 الکترون، حل دقیق آن از لحاظ عددی عملاً امکان پذیر نیست. بعلاوه حل دقیق آن، شامل مجموعه­ای از اطلاعات است که بدون ساده­سازی و تجزیه و تحلیل، به سختی قابل فهم است و برای یک مسئله و شرایط مشخص حاوی تعداد زیادی جزئیات است، که احتمالاً مورد علاقه نیست [1]. بنابراین بازنویسی مجدد مسئله و کار با توابع هامیلتونی مؤثر یا مقادیر انتظاری انتخاب شده که برای حل یک مسئله کاهش یافته مناسب می­باشند، اغلب بهتر است. این روش بطور ایده­ال هم محاسبه و هم تجزیه و تحلیل مقادیر مدنظر را ساده خواهد نمود.

نظریه تابعی چگالی[1] (DFT) [2و3] یكی از متداول­ترین روش­هایی است كه برای محاسبات خواص حالت پایه طراحی شده است و بر پایه اطلاع از تابع چگالی n(r) بجای تابع موج بس- ذره­ای كامل از یك سیتم N ذره­ای پایه­گذاری شده است. مبانی نظریه DFT بر اساس نظریه هوهنبرگ-كوهن- شم [2] بصورت زیر است:

1- چگالی الکترونی حالت پایه از یک سامانه برهم­کنشی از الکترون­، می­تواند بطور کامل، پتانسیل خارجی­ v®، که الکترون­ها تجربه می­کنند و بنابراین هامیلتونی، تابع موج بس- ذره­ای، و همه کمیت­های مشاهده پذیر از سامانه، را تعیین ­کند.

2- یک تابعی F[n]وجود دارد بطوری­که انرژی کل E[n] می­تواند بصورت زیر نوشته شود:

(1-1)

این F یک تابعی عمومی است بطوری­که وابستگی تابعی­اش به چگالی برای همه سامانه­های با برهم­کنش ذره- ذره مشابه، یکسان است.

3. حالت پایه این سامانه را می­توان از طریق کمینه کردن تابعی انرژی کل E[n]برحسب چگالی بدست آورد.

معادلات كوهن- شم [2](KS) که در سال 1965 معرفی گردید، نظریه تابعی چگالی را به ابزاری خاص برای بدست آوردن چگالی حالت پایه تبدیل كرد. كوهن- شم سامانه برهم­كنش­گر واقعی را كه در آن تمام الكترون­ها به هم مربوط­اند و تحت تأثیر پتانسیل واقعی سامانه قرار دارند را با سامانه­ای غیر برهم­كنش­گر كه در آن ذرات در معرض پتانسیل مؤثری قرار می­گیرند، عوض كردند. با معرفی یك سامانه فرضی، سامانه کوهن- شم، شامل الكترون­های بدون برهم­كنشی و با اعمال یك میدان متوسط موضعی شامل پتانسیل هارتری، پتانسیل خارجی و برهم­كنش­های تبادلی- همبستگی[3](xc)، در روشی مشابه با روش هارتری- فوك به معادلات خود- سازگاری رسیدند كه با روش آن­ها چگالی حالت پایه سامانه محاسبه می­گردد. با قرار دادن این چگالی در تابعی انرژی، انرژی حالت پایه محاسبه می­شود. درطرح کوهن- شم، الکترون­ها ازیک معادله شروینگر تک- ذره­ای ساده با یک پتانسیل خارجی مؤثر v_KS پیروی می­نمایند:

(2-1)

اوربیتال كوهن- شم _iφ و ویژه مقادیر كوهن- شم _iε بدست آمده، بطور کلی دارای یک معنی و مفهوم فیزیکی مستقیمی نمی­باشند اما برای ساختن چگالی درستی از سامانه برهم­كنشی بر طبق رابطه زیر استفاده می­شوند:

(3-1)

با توجه به این­كه v_KS تابعی از چگالی الكترونی است، این معادلات باید بصورت خود سازگار حل شوند. پتانسیل مؤثر v_KS معمولاً بصورت زیر نوشته می­شود:

(4-1)

یک مطلب دیگر :

در این معادله، جمله اول پتانسیل خارجی، برهم­كنش كولنی بین الكترون­ها و هسته، می­باشد و جمله دوم شامل قسمت كلاسیكی برهم­كنش الكترون- الكترون (هارتری) می­باشد. پیچیدگی مسئله در پتانسیل همبستگی- تبادلی v_xc[n]® نهفته است كه بصورت v_xc[n]®=δE_xc[n]/δn® تعریف می­شود كه در آن E_xc[n] انرژی همبستگی- تبادلی است.

تقریب­های بسیار مؤثری برای محاسبه E_xc[n] بیان شده است، نظیر تقریب چگالی موضعی[4] (LDA) [3] یا تقریب گرادیان تعمیم یافته[5] (GGA) [4] و بسیاری از خواص حالت پایه نظیر پارامترهای شبكه یا فركانس­های فونونی، امروزه با استفاده از اصول اولیه با دقتی حدود چند درصد محاسبه می­شوند. با این وجود خاصیت­های حالت پایه­ای وجود دارند که حتی برای سامانه­های ساده بخوبی انجام نشده است. تنها حدود 10% از انرژی­های پیوندی در LDA محاسبه می­شوند و یا گزارش­های نادرستی كه برای خاصیت­های پاسخ استاتیك، همانند ثابت دی­الكتریك _∞ε، كه اغلب بطور قابل ملاحظه­ای زیاد محاسبه می­شوند، بیان شده است [5]. سامانه­های همبستگی قوی نیز مثالی است كه تقریب­های ذكر شده بالا قادر به توصیف خواص الكترونی و اپتیكی آن­ها نمی­باشند [6]. این­چنین مسئله­هایی در محاسبه خاصیت­های حالت پایه، در اعتبار استفاده از تقریب­های بكارگیری شده، محدودیت­هایی ایجاد می­كند.

نکته مهم دیگر از حالت پایه مربوط به نظریه تابعی چگالی كوهن- شم، برانگیختگی­ها (پاسخ اپتیكی به میدان الكتریكی وابسته به زمان) می­باشند كه در این نظریه قابل دسترس نیستند. البته هیچ اشكالی به تقریب­های موجود وارد نیست، بلكه واقعیت این است كه نظریه تابعی چگالی برای توصیف ­چنین پدیده­هایی کارآمد نیست. در حقیقت، حتی اگر بتوانیم ویژه مقادیر كوهن- شم را بصورت دقیق محاسبه كنیم، اختلاف آن­ها لزوماً نزدیك به انرژی­های برانگیخته اندازه­گیری شده، نخواهد بود و دوم این­كه آن­ها برای انرژی الكترون­های اضافه شده یا حذف شده هیچ توضیحی ندارند. بنابراین شکاف انرژی كوهن- شم در گزارشات عمومی نسبت به شکاف­های انرژی اندازه­گیری شده، بسیار كوچك است كه این به تقریب­های انتخاب شده برای پتانسیل­های همبستگی- تبادلی وابسته است. اگر بخواهیم با یك هامیلتونی مؤثر كه بتواند ویژه مقادیر را برای انرژی الكترون­های اضافه شده به سامانه یا حذف شده از آن، یا بعبارت دیگر انرژی­های برانگیختگی، تعیین کند کار کنیم، اطلاع از چگالی حالت پایه کافی نیست. برای این منظور دو رهیافت ویژه را مورد توجه قرار می­دهیم:

ابتدا، چگونگی انتشار و نوسانات ذرات در سامانه مورد نظر را بررسی می­کنیم كه منجر به پیدایش توابع همبسته مرتبط با توابع پاسخ می­شود (همانند پاسخ خطی برای جذب اپتیكی) بطوری­که این توابع همبسته، توابع گرین تك ذره، دو ذره و یا مراتب بالاتر هستند. با استفاده از تابع گرین تك- ذره­ای كه مربوط به انتشار الكترون یا حفره است، می­توان انرژی الكترون اضافه شده یا حذف شده را اندازه­گیری كرد. بعنوان مثال می­توان به آزمایشات اندازه­گیری مستقیم و معكوس تابش نور به ماده اشاره کرد[6]. علاوه بر این انرژی­های برانگیختگی را می­توان از قسمت حفره- ذره­ی تابع گرین دو‌ ذره‌ای، كه به سهم خود قطب­هایی در انرژی­های برانگیختگی دارد، بدست آورد. بخش کاهش­پذیر از تابع چهار- نقطه­ای L(r, r₁, r´, r₁´) مربوط به تابع گرین دو- ذره­ای، منجر به تابع پاسخ دونقطه‌ای  (r, r´, ω)χ می­شود كه طیف قابل اندازه­گیری، همانند طیف جذب و یا طیف اتلاف انرژی الكترون[7](EELS) را مشخص می­كند. نظریه اختلال بس- ذره­ای[8] (MBPT)، چارچوبی از تقریب­های مناسب برای این­چنین توابع گرین، كه قابل دست­یابی هستند، ارائه می­دهد. بطور خاص تقریب GW، كه در سال 1965 بوسیله لارس هدین[9] [7] معرفی شد، بصورت بسیار موفق انرژی الكترون­های اضافه شده یا حذف شده برای فلزات، نیمرساناها و نارساناها را توصیف می­كند و بنابراین یكی از روش­های مورد انتخاب برای توصیف آزمایش­هایی همچون اندازه­گیری مستقیم و معكوس تابش نور به ماده می‌باشد. در خصوص برانگیختگی­های طبیعی، معادله بته – سالپیتر[10](BSE)، نقطه شروع خوبی برای تقریب­هایی از χ [11-8] خوهد بود. بنابراین، برای یك توصیف كامل و درك فیزیكی قابل اطمینان از یك سامانه برهم­كنش­گر، بعلت ظاهر شدن توابعی نظیر L(r, r₁, r´, r₁´) كه مهمترین خاصیت آن­ها غیر جایگزیده بودن آن­هاست، بجای توابع جایگزیده n(r)، هزینه بالای محاسباتی باید پرداخت شود.

دومین راه، محاسبه تحول زمانی تابعی چگالی برای سامانه­ای است كه در معرض یك پتانسیل خارجی وابسته به زمان قرار گرفته است. تابع پاسخ χ، برای مثال، بطور مستقیم از رابطه پاسخ خطی بین تغییرات پتانسیل خارجی و چگالی القاء شده بدست می­آید . این روش باعث تعمیم نظریه تابعی چگالی به نظریه تابعی چگالی وابسته به زمان[11](TDDFT) [16- 12] می­شود. با مبنا قرار دادن نظریه رانگ- گراس[12]، می­توان بطور مستقیم خط سیر مکانیک کوانتومی در TDDFT از سامانه تحت تاثیر توسط پتانسیل خارجی وابسته به زمان را، از طریق بررسی کمیت مورد نظر در بینهایت (به جای به کمینه رسانیدن انرژی کل، آن­طوری که برای حالت پایه انجام شد)، مشابه با مکانیک کلاسیک، بدست آورد. بنابراین می­توان معادلات کوهن- شم وابسته به زمان را بصورت تعمیمی از حالت استاتیک بدست آورد و از آن­ها توابع پاسخ توضیح دهنده برانگیختگی­های طبیعی سامانه را محاسبه کرد. در این حالت، مشکل پیدا کردن تقریب­های مناسب برای پتانسیل همبستگی- تبادلی وابسته به زمان v_xc[n](r,t) می­باشد. باید توجه داشت که وابستگی تابعی به چگالی در کل فضا و در همه زمان­های گذشته می­باشد. تقریب­های زیادی برای سامانه­های محدود پیشنهاد و امتحان شده­اند. حتی تقریب بسیار ساده چگالی موضعی بی­درو[13](ALDA که می­توان آن­ را LDA وابسته به زمان نیز نامید) که بصورت  داده می­شود، در بسیاری از موارد بسیار موفق بوده است [12و 17].

امروزه، استفاده از روش­هایی نظیر GW ، BSE و TDDFT بطور مداوم در حال گسترش است که در آن برهم­کنش­ها مهم می­باشند. البته حل مستقیم معادله شرودینگر امکان­پذیر نمی­باشد. پژوهش حاضر حاوی مرور و بررسی روش­های MBPT، GW و BSE، برای سامانه­های پیچیده درزمینه­های نانوفناوری، ذخیره داده­ها و الکترونیک نوری[14] می­باشد.

فصل اول: نظریه تابعی چگالی

1-1- نظریه تابعی چگالی

از آنجایی­که پژوهش حاضر مربوط به شبیه­سازی نظری سامانه­های واقعی مورد استفاده در فن‌آوری­های قابل سنجش می­باشد، از روش­های بكارگیری شده و مؤثر برای موفقیت این مطالعه استفاده می­كنیم. برای درك خواص حالت پایه الكترونی سامانه، از روش محاسبات اولیه[1] بر پایه نظریه تابعی چگالی (DFT) بهره گرفته­ایم. گرچه كارآیی نظریه تابعی چگالی شناخته شده است اما برای در نظر گرفتن خصوصیت­های حالت برانگیخته، مربوط به برانگیختگی­های طبیعی و بار نظیر انتشار و جذب اپتیکی، مجبور به استفاده از نظریه اختلال بس- ­ذره­ای(MBPT) خواهیم بود.

بنابراین این بخش و بخش بعدی را با خلاصه­ای از بعضی ویژگی­های مهم و البته شناخته شده مربوط به روش­های DFT و MBPT مورد استفاده در كدهای كامپیوتری، برای سامانه مورد نظر دنبال می‌كنیم.

1 Ab initio

1 Density-Functional Theory

2 Kohn-Sham

1 Exchange- correlation

2 Local Density Approximation

3 Generalized Gradient Approximations

1 Direct and inverse photoemission

2 Electron energy loss spectra

3 Many-body perturbation Theory

4 Lars Hedin

1 Bethe-Salpeter Equation

2 Time-Dependent Density-Functional Theory

1-10  پارامتر هابل………………………………….. 15

1-11  پارامتر كند شوندگی………………………………….. 16

1-12  معادلات فریدمان………………………………….. 18

1-13  پارامتر چگالی………………………………….. 18

1-14  معادله شتاب…………………………………… 20

1-15   معادله حالت…………………………………… 20

1-16   تشخیص‌گر حالت…………………………………… 21

1-17  افق‌های کیهانی………………………………….. 22

1-17-1  افق ذره………………………………… 22

1-17-2  افق رویداد…………………………………. 22

1-17-3   افق ظاهری………………………………….. 23

فصل دوم: نگاهی به نسبیت عام و نظریه برنز دیكی

2-1  معادله میدان انیشتین………………………………….. 27

2-2   نظریه برنز دیکی………………………………….. 33

فصل سوم: كیهان‌شناسی برنز دیكی همراه با مدل‌های انرژی تاریك

3-1   معادلات عمومی………………………………….. 42

3-1-1   معادلات بقاء………………………………… 42

3-1-2   كنش……………………………………. 43

3-1-3   معادلات برنز دیكی شبه فریدمان……………………….. 44

3-2  مدل ایج گرافیک جدید برهمکنشی انرژی تاریک در کیهان شناسی برنز دیکی…….4

3-2   مدل گوست برهمکنشی انرژی تاریک در کیهان‌شناسی برنز دیکی…………….48

3-3   مدل انرژی تاریک گوست تعمیم یافته در کیهان‏شناسی برنز دیکی………….50

3-4   میدان اسكالر كوینتسنس در میدان اسكالر برنز دیكی…………………….. 54

فصل چهارم: بررسی مدل هولوگرافیك با انواع افق‌ها

4-1   مدل هولوگرافیك انرژی تاریك در کیهان‌شناسی برنز دیكی با افق رویداد……61

4-2   انرژی تاریک هولوگرافیک در کیهان‌شناسی برنز دیکی با قطع گراند-اولیور…….64

4-3    مدل انرژی تاریک هولوگرافیک در کیهان‌شناسی برنز دیكی با قطع افق ظاهری……68

فصل پنجم: نتیجه‌گیری

نتیجه‌گیری………………………………….. 82

فهرست منابع و مؤاخذ…………………………………. 84

چکیده:

در این پایان‌نامه ما ابتدا مروری بر كیهان‌شناسی و معادلات حاكم بر آن داشته و  نظریه گرانش انیشتن و نظریه برنز دیكی را مورد بررسی قرار می‌دهیم. همچنین

 مدل‌های مختلف انرژی تاریك از جمله مدل كوینتسنس، مدل ایج‌گرافیك جدید، مدل گوست برهمكنشی و مدل گوست تعمیم‌یافته را در كیهان‎شناسی برنز دیكی مورد مطالعه قرار خواهیم داد و خواهیم دید تمام این مدل‌ها در حضور برهمكنش انبساط شتابدار را راحتتر از گرانش انیشتین نتیجه خواهند داد. در انتها نیز مدل هولوگرافیك را با انواع افق‌ها بررسی می‌كنیم. كار اصلی ما در این پایان‌نامه بررسی مدل هولوگرافیك با افق ظاهری است. كاربرد كیهانی چگالی انرژی برهمكنشی انرژی تاریك را در كیهان‌شناسی برنز دیكی مورد مطالعه قرار دادیم و پارامتر معادله حالت و پارامتر كندشوندگی را برای مدل هولوگرافیك انرژی تاریك به دست آوردیم. سپس افق ظاهری اندازه‌گیری شده در كره افق را به عنوان قطع مادون قرمز انتخاب كردیم و یافتیم هنگامی‌كه چگالی انرژی هولوگرافیك با معادله میدان برنز دیكی تركیب می‌شود، پارامتر معادله حالت غیر برهمكنشی انرژی تاریك می‌تواندخط فانتوم را قطع كند. هنگامی‌كه برهمكنش بین انرژی تاریك و ماده تاریك در نظر گرفته شود انتقال پارامتر معادله حالت انرژی تاریک به رژیم فانتوم زودتر از هنگامی است كه از معادله میدان انیشتین استفاده می‌كنیم.

مقدمه:

تاریخچه كیهان‌شناسی به عنوان یك علم به سال 1915 بعد از پیدایش نسبیت عام باز می‌گردد. قبل از نسبیت عام توسط انیشتین نظریات مبهمی توسط فلاسفه و فیزیكدانان در مورد پیدایش و تحول كیهان ارائه شده بود اما به دلیل نداشتن پشتوانه محكم نظری و تجربی، سست و غیر مطمئن بود. در سال 1920 ادوین هابل انبساط عالم را كشف كرد. با این كشف به همراه كشف زمینه ریز موج كیهانی در سال1960 كیهان‌شناسی وارد مرحله مشاهده‌ای شد اما همچنان بر اصل كوپرنیكی، كه می‌گوید جهان هیچ مركزی ندارد، استوار است. بررسی دقیق افت و خیزهای كوانتومی در زمینه ریز موج كیهانی كه نخستین نشانه‌ تشكیل ساختار در كیهان می‌باشد، امكان مطالعه دقیق رشد ناهمگنی‌ها و تشكیل ساختارهای اولیه را فراهم آورد. ارائه نظریه تورم در سال 1918 و تكمیل آن در سال‌های بعد منشأ كوانتومی این افت و خیزها را تا حدی روشن ساخت. تعداد زیادی از مشاهدات كیهان‌شناسی شبیه[1] و[2] از انبساط شتابدار تندشونده جهان حكایت دارند. بررسی دقیق‌تر این داده‌های كیهانی نشان داد كه برای رسیدن به یك تصویر سازگار از ساختارهای بزرگ كیهانی و نحوه تشكیل آن‌ها لازم است كه مقادیر قابل توجهی ماده و انرژی به صورت تاریك در لابلای ستارگان و كهكشان‌ها وجود داشته باشد به گونه‌ای كه ماده مرئی تنها حدود 4 درصد از كل ماده و انرژی كیهان را به خود اختصاص می‌دهد! پس عامل این انبساط چیز دیگری است. ماده‌ای با فشار منفی كه عامل ناشناخته این انبساط است. بنابراین كشف ماهیت ماده و انرژی تاریك یكی از بزرگترین تحولات فیزیك و كیهان‌شناسی خواهد بود كه ممكن است درك ما را از مكانیزم‌های بنیادی طبیعت دچار تحول كند [1]. برای توجیح این مشكل نظریات زیادی در چند دهه اخیر ارائه شد. اولین مدل مطرح شده است كه در آن از ثابت كیهان‌شناسی به عنوان انرژی خلأ یاد شده است [2]. همچنین مدل‌های دیگری نیز وجود دارند كه منطبق بر اصل هولوگرافیك هستند از قبیل مدل هولوگرافیك، ایج گرافیك و…

فصل اول: مقدمه ای بر کیهان شناسی

1-1- اصول کیهان شناسی

برای بررسی کیهان اصولی را به نام اصل کیهان‌شناسی[1] فرض می‌کنند:

۱-جهان همگن[2] است.

۲-جهان همسانگرد[3] است.

3-هیچ نقطه‌ای در جهان بر نقاط دیگر ارجح نیست.

بنا به شرایط اولیه و جزئیاتی که نظر گرفته می‌شود الگوهای متفاوتی برای سرآغاز و سرانجام کیهان پیشنهاد شده است. الگوی کیهان‌شناختی که امروزه مورد پذیرش اکثریت جامعه علمی است به مدل مهبانگ مشهور است. طبق این نظریه که مقبول‌ترین نظریه در پیدایش جهان است، همه ماده و انرژی که هم‌اکنون در جهان وجود دارد زمانی در گوی کوچک بی‌نهایت سوزان ولی فوق‌العاده چگال متمرکز بوده است. این آتشگوی کوچک حدود 15 میلیارد سال قبل منفجر شد و همه مواد در فضا پخش

یک مطلب دیگر :

پایان نامه درمان مبتنی بر تعهد/نظریه ی عزت نفس جیمز

 شدند. با گذشت زمان این گسترش و پراکندگی ادامه یافت. تراکم توده‌هایی از این مواد در نواحی مختلف باعث بوجود آمدن ستارگان و کهکشان‌ها در فضا شد، ولی گسترش همچنان ادامه دارد.

2-1- انرژی تاریک

داستان انرژی تاریک از سال 1998 آغاز شد. در آن زمان دانشمندان دریافتند که بسیاری از کهکشانهای دور دست با سرعتی بسیار بیشتر از آنچه که محاسبات موجود پیش بینی کرده‌اند، از یکدیگر دور می‌شوند. تا قبل از این، کیهان‌شناسان همگی فکر می‌کردند که از سرعت گسترش به دلیل وجود گرانش بین کهکشان‌ها، کاسته شده است. به عبارت دیگر محاسبات دقیقا نشان دهنده آن بود که سرعت انبساط جهان لحظه به لحظه در حال افزایش است و از سرعت این انبساط کاسته نمی‌شود. ستاره شناسان به این نتیجه دست یافته‌اند که افزایش سرعت گسترش کائنات وابسته به عاملی است که بر خلاف گرانش عمل می‌کند. این عامل به دلیل ماهیت ناشناخته‌اش انرژی تاریک نام گرفت. این عامل حدود 70% ماده و انرژی موجود در جهان را شامل می‌شود.

3-1- ماده تاریک

در سال 1934 فریتس تسویکی منجم امریکایی سوئیسی تبار با تحلیل داده های رصدی مربوط به مجموعه‌های کهکشانی به این نتیجه رسیدند که ماده موجود در این مجموعه در حدود 10 برابر ماده مرئی آن‌ها است و فقط این ماده مرئی قابل روئت است. تحلیل تسویکی بر پایه اندازه گیری سرعت کهکشان‌های منفرد مجموعه بود. اگر ماده نامرئی وجود نمی‌داشت تا کنون اکثر این مجموعه های کهکشانی از هم می‌پاشیدند. در آغاز این ماده را “ماده گم شده” نامیدند. اما اصطلاح درستی نبود، چیزی گم نشده بود، بلکه وجود داشت ولی ما نمی‌توانستیم آن را ببینیم. از این رو اصطلاح ماده تاریک[1] متداول شد. از این پس یک سوال اساسی مطرح شد: ماده تاریک چیست؟

4-1- تابش زمینه ریز موج کیهانی

مدل پیشنهادی برای جهان اولیه به عنوان تركیبی از ماده نسبیتی وتابش الكترومغناطیسی در حال تعادل برای اولین بار توسط گاموف[1] فیزیکدان روسی و همکارانش در سال 1945 برای توصیف سنتز هسته‌‍‌ای ارائه شد [3]. گاموف و همكارانش از طریق ذره‌زائی در عالم اولیه حساب کردند که امروزه دمای تابش زمینه باید حدود 25 درجه کلوین یعنی 25 درجه بالای صفر مطلق باشد. در آن زمان کسی این کار نظری را جدی نگرفت. در سال 1965، دیکی[2] فزیکدان مشهور از دانشگاه پرینتستون و همکارانش این مسئله را دوباره بررسی کردند و به دمایی کمتر از دمایی که گاموف محاسبه کرده بود رسیدند. در همان سال در آزمایشگاه بل، دو نفر به نامهای پنزیاس[3] و ویلسون[4] به طور تصادفی همهمه‌ایی را که در تمام جهات مزاحم امواج بود کشف کردند [4]. دیکی و همکارانش به سرعت متوجه شدند که این همان تابشی است که آنها کشف کردند. ماهوارهCOBE  در چند سال گذشته تحقیق نهایی را در مورد همخوانی تابش رصدی با محاسبات نظری انجام داده و دمای 7/2 درجه کلوین را اندازه گرفته است. تابش پس زمینه كیهانی ابتدا به شدت گرم بوده و به خاطر انبساط جهان دارای انتقال به سرخ شده و به دمای كنونی رسیده است. مشاهدات هاکی از آن است که شدت CMB از منحنی تابش حرارتی جسم سیاه با ناهمسانگردی[5] به اندازه تبعیت می‌کند.

5-1- اصول نسبیت عام

1-5-1- اصل هم ارزی

اساس نسبیت عام یک برداشت ساده از طبیعت است. آسانسوری را تصور کنید که وزنه تعادلش پاره شده است و آزادانه سقوط می‌کند. شخصی که در این آسانسور است احساس بی وزنی می‌کند، یعنی اگر روی ترازو ایستاده باشد عقربه ترازو صفر را نشان خواهد داد. پس نیروی گرانش چه شده است؟ قطعا از بین نرفته است! هر شیئی را که در این آسانسور رها کنید، در همان محل اولیه خود می‌ایستد. پس اگر دسترسی به داخل آسانسور نداشته باشید خواهید گفت که هیچ نیرویی بر اشیاء داخل آسانسور وارد نمی‌شود و چون می‌دانیم که نیروی گرانش به سمت پایین وارد می‌شود، باید نتیجه بگیریم که نیروی دیگری برابر اما در خلاف جهت گرانش بر اشیاء وارد می‌شود که گرانش را خنثی می‌کند. این نیرو ناشی از وجود شتاب برابر، یعنی سقوط آزاد، به سمت پایین است، که نیرویی برابر گرانش اما به سمت بالا بر اشیاء وارد می‌کند. پس گرانش هم ارز است با شتاب. انیشتین این واقعیت را اصل هم ارزی[1] نامید. این اصل مبنای فرمول‌بندی وی از برهمکنش گرانشی شد.

اصل هم‌ارزی و مثال فوق تنها زمانی درست است كه جرم لختی (جرمی كه طبق قانون دوم نیوتن مشخص می‌كند كه شما در اثر یك نیرو چقد شتاب می‌گیرید) و جرم گرانشی (جرمی كه طبق قانون گرانی نیوتن مشخص می‌كند كه شما چقدر نیروی گرانشی احساس می‌كنید)، یكسان باشند. اگر این دو جرم برابر باشند، همه اجسام در میدان گرانشی، مستقل از اینكه جرم آنها چقدر باشد، با یك آهنگ می‌افتند. اگر این اصل حقیقت نداشت، بعضی از اجسام تحت تاثیر گرانش، سریع‌تر می‌افتادند. در این صورت شما می‌توانستید كشش گرانش را از شتاب یكنواخت كه در آن همه چیز با یك آهنگ می‌افتد، تشخیص دهید [5].

این نظریه پیامدهای مهمی دارد. با حذف نیرو، و وارد کردن مفهوم میدان، نظریه گرانش به یک نظریه میدان تبدیل می‌شود مانند الکترومغناطیس.

2-5-1- اصل ماخ

ارنست ماخ، فیزیكدان و فیلسوف اتریشی در اثر خود به نام علم مكانیك[1] كوشش نمود تا نظریه نیوتنی را با نظریه جدیدی جایگزین كند كه فاقد جنبه‌های مطلق‌نگری باشد. به اعتقاد او یك نظریه نباید حاوی هیچ ساختار مطلقی باشد. نظیر سایر نسبی گرایان از دیدگاه ماخ فضا مفهومی انتزاعی از موقعیت ذرات نسبت به یكدیگر است. به عبارت دیگر قرار گرفتن ذرات در كنار هم است كه فاصله و فضا را تعریف می‌كند. انیشتین[2] از جمله معاصرین ماخ است كه شدیدا تحت تأثیر افكار و آراء وی امیدوار به یافتن این نیروهای ماخی بوده و نظریه نسبیتی گرانش خود را در راستای رسیدن به نظریه‌ای كه تأمین كننده نظرات ماخ باشد فرموله نمود.

اصل ماخ[3]، اساسی‌ترین اصل نسبت عام به صورت‌های مختلفی تعبیر می‌شود. قوی‌ترین صورت این اصل این است که ماده هندسه را تعیین می‌کند و عدم وجود آن به معنای عدم وجود هندسه است. نسبیت عام با این صورت اصل ماخ سازگار نیست. زیرا اگر ماده وجود نداشته باشد، معادلات نسبیت عام دارای حل هستند و هندسه‌های مختلفی را بیان می‌کنند.

صورتی از اصل ماخ که با نسبیت عام سازگاری ندارد و نزدیک‌ترین صورت به بیان ماخ است این‌گونه است که: یک جسم در فضای کاملا تهی، هیچ  خاصیت هندسی به خود نمی‌گیرد اما صورتی از اصل ماخ که نسبیت عام با آن سازگار است عبارت است از :

توزیع ماده چگونگی هندسه را تعیین می‌کند. ماده تعیین می‌کند که فضا چگونه خمیده شود [6].

[1]the Science of Mechanics

[2]Albert Einstein

[3]Mach’sprinciple

[1] Principle of Equivalence

[1] Gamow

[2]Dick

[3]Arno Penzias

[4] Robert Wilson

[5] anisotropy

[1] Dark Matter (DM)

[1]Cosmological principle

[2]Homogeneous

[3]Isotropic

3-2  توزیع چگالی نوکلئون­ها ………………………………………………………… 40

3-3  مدل باس ……………………………………………………………………….. 44

3-3-1  مدل دابل- فولدینگ ……………………………………………………….. 45

3-3-1-1  توابع توزیع چگالی هسته­ ای ………………………………………… 47

3-3-1-2  بخش مرکزی برهم­کنش نوکلئون- نوکلئون …………………………….. 49

3-3-1-3  تابع وابسته به انرژی g(Ep) ………………………………………………

فصل چهارم محاسبات و نتیجه ­گیری ………………………………………………… 52

4-1  مقدمه …………………………………………………………………………. 53

4-2  محاسبه پتانسیل کل هسته برای واکنش­های ………………….. 54

4-2-1  محاسبه پتانسیل کولنی ……………………………………………… 54

4-2-2  محاسبه پتانسیل هسته­ ای …………………………………………. 55

4-3  سطح مقطع همجوشی واکنش­های…………………………………….. 61

4-4  پیشنهادات …………………………………………………………………. 70

منابع………………………………………………………………………………. 71

چکیده:

در این تحقیق به بررسی توانایی مدل شبکه ای FCC برای مطالعه برهم‌كنش همجوشی یون‌های سنگین پرداخته ایم.   و با استفاده از پیشگویی مدل شبکه ای FCC برای توزیع ماده هسته ای، هسته های برهم کنشی و نیروی برهم ‌كنش نوكلئون- نوكلئون M3Y-Paris پتانسیل كل را برای واكنش‌های ،  و  محاسبه كرده ایم.  نتایج حاصل از

 ارتفاع سد و محل سد در توافق خوبی با نتایج حاصل از سایر مدل های نظری مانند مدل های دابل-فولدینگ و باس می باشد. در نتیجه این مطالعه نشان می دهد مدل شبکه ای FCC می‌تواند مدل مناسبی برای مطالعه برهم‌كنش‌های همجوشی یون‌های سنگین باشد.

فصل اول: معرفی مدل های هسته ای

1-1- مقدمه

برای شرح خواص و حالت نوكلئون‌ها به تابع موج سیستم نیاز داریم. این كار برای هسته‌های ساده امكان‌پذیر می‌باشد، در حالی كه برای هسته‌های بزرگ بدست آوردن تابع موج كلی حتی اگر امكان‌پذیر هم باشد بسیار پیچیده‌تر از آن است كه مورد استفاده قرار گیرد. مدل ها قیاس بین هسته و سیستم‌های بسیار ساده فیزیكی می‌باشند كه از طریق آنها می‌توان به بررسی مسایل هسته‌ای پرداخت]1[.

در طی چندین سال و با استدلال‌های بی‌شمار مدل‌های مختلفی برای بررسی و مطالعه ساختار هسته توسط فیزیكدانان نظری معرفی شده است، اما از آنجایی كه مدل‌های مختلف هسته‌ای در توصیف كامل خواص هسته ناموفق بوده‌اند. امكان پیشنهاد مدلی واحد برای مطالعه ساختار هسته از بین رفته است.

مدل شبكه‌ای FCC[1] در سال 1937 توسط ویگنر[2] مدل‌سازی شده است]2.[ از آنجایی كه این مدل توانایی بازتولید خواص مدل‌های ذره مستقل[3]، قطره مایع[4] و خوشه‌ای[5] را دارا می‌باشد. ادامه این فصل به معرفی این مدل‌ها اختصاص یافته است. همچنین در فصل دوم به طور كامل مدل شبكه‌ای FCC را معرفی كرده ایم. معیار سنجش هر مدل شرح كامل خواص هسته‌ای و توافق مناسب با داده‌های تجربی می‌باشد، بنابراین در فصل سوم خواص هسته را از طریق این مدل مطالعه نموده ایم.  هدف اصلی معرفی این مدل ایجاد هسته از طریق مدل شبكه‌ای FCC و بررسی كارآمد بودن این مدل در برهم‌كنش یون‌های سنگین می باشد. در نتیجه، بعد معرفی سایر مدل‌ها نظیر مدل دابل-فولدینگ[6] و پتانسیل باس[7] برای محاسبه پتانسیل هسته‌ای با استفاده از نیروی برهم‌كنش نوكلئون- نوكلئون M3Y-Paris و توزیع نوكلئون‌ها از طریق این مدل پتانسیل هسته‌ای را محاسبه كرده‌ایم. بنابراین فصل چهارم این تحقیق به بررسی محاسبه پتانسیل هسته‌ای و سطح مقطع همجوشی واكنش‌های ،  و نتیجه‌گیری اختصاص یافته است.

2-1- معرفی مدل های هسته ای

از جمله مدل‌های متداول برای مطالعه ساختار هسته مدل‌های ذره مستقل و مدل دسته‌جمعی[1] می‌باشد.

مدل ذره مستقل: در مدل ذره مستقل ذرات در پائین‌ترین مرتبه صورت مستقل در یك پتانسیل مشترك حركت می‌كنند. مانند مدل لایه‌ای[2].

مدل دسته­ جمعی: در مدل دسته‌جمعی یا برهم‌كنش قوی، به علت برهم‌كنش‌های كوتاه‌برد و قوی‌بین نوكلئون‌ها، نوكلئون‌ها قویاً به یكدیگر جفت می‌شوند. مانند مدل قطره مایع]3[.

1-2-1- مدل قطره مایع

از جمله مدل‌های اولیه برای مطالعه ساختار هسته مدل قطره مایع می‌باشد كه توسط بور[1] وفون وایكسر[2] از روی قطره‌های مایع پیشنهاد شده است. در این مدل هسته بصورت قطرات مایع باردار تراكم‌ناپذیر با چگالی زیاد درنظر گرفته می‌شود كه همچون مولكول‌ها در یك قطره مایع دائماً در حال حركت كاتوره‌ای می‌باشند و هسته تمامیت خود را با نیروهای مشابه كشش سطحی قطره مایع حفظ می‌كند. این مدل برای بیان روند تغییر انرژی بستگی نسبت به عدد اتمی و واكنش هسته‌ای مفید می‌باشد.

مدل قطره مایع برای این سوال كه چرا بعضی از نوكلئیدها مانند  با نوترون‌های كند شكافته می‌شوند و برخی دیگر  نوترون‌های سریع پاسخ ساده‌ای دارد كه علت آن را انرژی فعال‌سازی بیان می‌كند، یعنی حداقل میزان انرژی كه هسته بتواند به قدر كافی تغییر شكل دهد. تغییر شكلی كه نیروهای رانش الكتریكی بتواند بر نیروهای

یک مطلب دیگر :

مبانی نظری کمال­گرایی

 جاذبه الكتریكی غلبه كند. این مقدار انرژی فعال‌سازی را می‌توان به یاری تئوری ریاضی مدل قطره مایع محاسبه نمود كه رابطه تعمیم یافته و كلی انرژی بستگی را می‌دهد. یكی از مهمترین واقعیت‌های موجود در هسته ثابت بودن تقریبی چگالی هسته است. حجم یك هسته با عدد A (تعداد نوكلئون) متناسب می‌باشد و این واقعیتی است كه در مورد مایعات نیز صادق می‌باشد.

در شکل (1-1) متوسط انرژی بستگی بر حسب نوکلئون رسم شده است. نظم و ثبات انرژی بستگی به ازای هر نوکلئون بصورت تابعی از عدد جرمی A و ثابت بودن چگالی هسته ای منجر به ارائه فرمول نیمه تجربی جرم و پیشنهاد مدل قطره مایع توسط وایسکر شد.

نخستین واقعیت لازم برای رسیدن به یک فرمول برای جرم، ثابت بودن تقریبی انرژی بستگی به ازای هر نوکلئون برای  50  است، بنابراین انرژی بستگی متوسط برای یک هسته نامتناهی بدون سطح باید دارای مقدار ثابتی مثل  باشد، که همان انرژی بستگی ماده هسته ای است .از آنجایی که تعداد A ذره در هسته وجود دارد سهم حجمی آن  ، در انرژی بستگی به صورت زیر می باشد.                                     .

نوکلئون های سطحی پیوندهای کمتری دارند و اندازه متناهی یک هسته حقیقی منجر به یک جمله  به صورت رابطه زیر در انرژی بستگی می گرددکه متناسب با سطح هسته بوده و انرژی بستگی را کاهش می دهد،

(1-2)                                                                                               .

انرژی کولنی ناشی از نیروی دافعه الکتریکی است که بین هر دو پروتون وجود دارد. برای سادگی فرض شده است، پروتون ها به صورت یکنواخت در سراسر کره ای به شعاع  توزیع شده اند، با استفاده از معادله انرژی کولنی، ، سهم کولنی در انرژی بستگی به صورت زیر خواهد شد. از آنجایی که این انرژی باعث کاهش انرژی بستگی هسته ای می شود با علامت منفی در رابطه زیر قرار داده می شود،

انرژی تقارنی از اصل طرد ناشی می شود، زیرا این اصل برای آنکه هسته ای بخواهد نوعی از نوکلئون را بیشتر از نوع دیگر داشته باشد انرژی بیشتری مطالبه می کند، که عبارت تقریبی آن به صورت زیر است،

(1-4)                                                                                  .

با ترکیب نمودن روابط فوق انرژی بستگی به ازای هر نوکلئون رابطه ای که وایسکر پیشنهاد کرد به صورت زیر خواهد شد]4[،

(1-5)

مقادیر ثابت در این روابط با برارزش انرژی‌های بستگی مشاهده شده در آزمایش‌ها تعیین می‌شود.

2-2-1- مدل پوسته ای

در مدل پوسته‌ای فرض بر این است كه پوسته‌ها با پروتون‌ها و نوترون‌هایی كه انرژی‌شان بترتیب افزایش می‌یابد پر می‌شود. علی رغم جاذبه شدید بین نوكلئون‌ها كه انرژی بستگی را ایجاد می‌كند حركت نوكلئون‌ها مستقل از یكدیگر بوده و این تناقض ظاهری توسط اثرهای ناشی از طرد پائولی از بین می‌رود زیرا این اصل بشدت امكان برخورد نوكلئون‌ها را محدود می‌سازد.

خواص هسته‌ای متعددی نشان داده است كه برای مقادیر خاصی از نوترون و پروتون رفتاری ناپیوسته از هسته بروز می‌كند كه منجر به پیشنهاد ساختار پوسته‌ای برای هسته‌ها شد. ناپیوستگی‌ها تماماً وقتی یافت می‌شود كه نوترون یا پروتون مقادیر 2، 8، 20، 28، 50، 82، 126 را داشته باشند. این مقادیر را اعداد جادویی گویند. مطالعات تجربی صورت گرفته بر روی هسته‌های با مقادیر N و Z فوق نشان داده است كه این هسته‌ها پایدارترند و انرژی بستگی‌شان نسبت به هسته‌های كاملاً نظیرشان بیشتر می‌باشد.

برخی شواهد تجربی وجود ساختار پوسته‌ای هسته را می‌توان از  فراوانی نسبی ویژه هسته‌های زوج- زوج مختلف در شكل (1-2) كه به صورت تابعی از عدد اتمی A برای 50  رسم شده است بدست آورد.  ویژه هسته‌هایی كه برای آنها N مساوی 50 و 82 و 126 است، سه قله مشخص تشكیل می‌دهند. در حال حاضر این اعداد توسط مدل پوسته‌ای بخوبی توضیح داده شده‌اند.

مدل پوسته‌ای بر اساس مكانیك كوانتومی ساخته و پرداخته شده است و در موارد زیر از جمله بررسی خواص نوكلئیدهایی كه موجب گسیل ذرات آلفا، بتا و فوتون‌های گاما می‌شوند و بیان چگونگی میدان الكتریكی و مغناطیسی اطراف هسته‌ها موفق بوده است ولی این مدل برای توضیح عمل شكاف كمكی نمی‌كند]1،3[.

3  . N. Bohr

4  . F. Von Weizsacker

1  . Collective

2  . Shell Model

1  . Face-Center-Cubic

2  . Wigner

3  . Independent Particle Model  (IPM)

4  . Liquid Drop Model (LDM)

5  . Cluster Model

فصل اول: کلیات……………………………………………………………. 11

1-1. واژه‌شناسی………………………………………………………………… 12

1-1-1. مفهوم لغوی علّت……………………………………………………………. 12

1-1-2. معانی اصطلاحی علّت در فلسفه………………………………………… 12

1-2. اقسام علل……………………………………………………………………. 15

1-2-1. علل چهارگانه………………………………………………………….. 15

1-2-1-1.  علل ماهیت………………………………………………………………. 16

1-2-1-2. علل وجود………………………………………………………………. 16

1-2-2. علّت تامّه و علّت ناقصه………………………………………………………….. 18

1-2-3. علّت بسیط و مركب……………………………………………………………. 18

1-2-4. علّت بی‌واسطه و باواسطه………………………………………………………….. 18

1-2-5. علّت انحصاری و جانشین‌پذیر……………………………………………………….. 18

1-2-6. علّت داخلی و خارجی…………………………………………………………… 19

1-2-7. علّت حقیقی و اعدادی…………………………………………………………… 19

1-2-8. علّت مقتضی و شرط…………………………………………………………… 19

1-3. منشاء تصور علیّت…………………………………………………………………… 20

1-3-1. نظریه‌ی عقل‌گرایان…………………………………………………………… 20

1-3-2. نظریه‌ی حس‌گرایان…………………………………………………………… 21

1-4. اصل علیّت…………………………………………………………………….. 24

1-4-1. بدیهی بودن اصل علیّت………………………………………………………. 24

1-5. فروع اصل علیّت…………………………………………………………………… 25

1-5-1. تلازم علّت و معلول یا اصل ضرورت علّی……………………………………. 25

1-5-1-1. اثبات «اگر علّت تامه موجود باشد، معلول حتماً موجود است.» ………. 26

1-5-1-2. اثبات «هرگاه معلول موجود باشد، وجود علّت آن واجب و ضروری است.»…. 27

1-5-2. تقارن یا تقدّم علّت بر معلول……………………………………………………. 28

1-5-3. اصل سنخیّت علّت و معلول……………………………………………………… 31

1-5-4. از علّت واحد جز معلول واحد صادر نمی‌شود………………………………….. 33

1-5-4-1. مراد از واحد اول در این قاعده………………………………………………….. 34

1-5-4-2. مجرای قاعده‌ی الواحد………………………………………………………… 36

1-5-4-3. آیا واحد از طرف علّت با واحد از طرف معلول یکی است؟………………. 37

1-5-4-4. مراد از صدور در قاعده‌ی الواحد……………………………………………. 38

1-5-4-5. ارتباط قاعده‌ی الواحد با اصل سنخیت بین علّت و معلول……………….. 39

1-5-5. ملاک نیازمندی معلول به علّت……………………………………………….. 39

1-5-6. بقاء معلول هم نیازمند به علّت است……………………………………… 42

1-5-7. بطلان دور……………………………………………………………………. 43

1-5-8. بطلان تسلسل…………………………………………………………… 44

1-5-8-1. برهانی بر محال بودن تسلسل در ناحیه‌ی علّت‌ها………………….. 46

1-5-9. بطلان اتفاق…………………………………………………………… 47

1-5-10. در عدم، علیّت نیست………………………………………………… 50

فصل دوم: دیدگاه غزالی درباره‌ی علیّت……………………………………………. 51

2-1. معرفی اجمالی غزالی……………………………………………………… 52

2-1-1. زندگی‌نامه………………………………………………………….. 52

2-1-2. مراحل فکری غزالی…………………………………………………………… 54

2-1-3. مهم‌ترین آثار غزالی…………………………………………………………… 55

2-2. مکتب اشعری، خاستگاه فکری غزالی……………………………………….. 57

2-3. علیّت در مکتب اشاعره…………………………………………………………. 58

 

2-3-1. نظریه‌ی ابوالحسن اشعری (324 ه‍..ق)……………………………………. 58

2-3-2. نظریه‌ی تفتازانی (م793 ه‍..ق)…………………………………………… 58

2-3-3. نظریه‌ی قاضی عضدالدین ایجی (م756 ه‍..ق) …………………………..59

2-3-4. دیدگاه اشاعره درباره‌ی «قاعده‌ی ضرورت علّی»………………………….. 59

2-3-5. انگیزه‏های اشاعره از بیان نظریه‌ی عادت………………………………… 60

2-3-6. اشاعره و سنخیت……………………………………………………………. 62

2-3-7. اشاعره و علیّت…………………………………………………………… 63

2-4. تحلیل علیّت در ارتباط با ضرورت و سنخیت………………………………… 64

2-5. دیدگاه غزالی درباره‌ی علیّت……………………………………………….. 66

2-5-1. غزالی و اصل علیّت عامه…………………………………………………. 67

2-5-1-1. انواع روابط میان اشیاء از نظر غزالی………………………………….. 67

2-5-1-1-1.عدم ارتباط میان دو شی‌ء……………………………………………… 67

2-5-1-1-2. ارتباط میان دو شی‌ء………………………………………………… 68

الف- رابطه‌ی تکافؤ و تضایف……………………………………………………………. 68

ب- رابطه‌ی شرط با مشروط………………………………………………………….. 68

ج- رابطه‌ی اقترانی…………………………………………………………………. 69

2-5-1-2. اقسام سه‌گانه‌ی «سبب» از نظر غزالی……………………………….. 71

2-5-1-2-1. اسباب قطعی…………………………………………………………… 71

2-5-1-2-2. اسباب ظنی…………………………………………………………… 72

2-5-1-2-3. اسباب وهمی…………………………………………………………… 73

2-5-1-3. اقسام سه‌گانه‌ی دیگر «سبب» از نظر غزالی………………………….. 74

2-5-1-3-1. سبب [علّت] حسی…………………………………………………….. 74

2-5-1-3-2. سبب فقهی…………………………………………………………… 74

2-5-1-3-3. سبب عقلی…………………………………………………………… 75

2-5-1-4. شواهدی دیگر از معنای علیّت در آثار غزالی…………………………. 76

2-5-2. تحلیل علیّت فلسفی بوسیله‌ی غزالی…………………………………. 77

2-5-3. تحلیل «ضرورت» از نظر غزالی……………………………………………. 78

2-5-4. غزالی و نفی ضرورت علّی………………………………………………. 79

2-5-4-1. اقسام محال حقیقی [ذاتی] از نظر غزالی…………………………. 79

یک مطلب دیگر :

2-5-4-1-1. نفی بدیهیات عقلی…………………………………………………… 80

2-5-4-1-2. نفی هر چیزی كه متضمن مفهوم شی است……………………. 80

2-5-4-1-3. قلب اجناس بدون وجود ماده مشترك………………………………. 80

2-5-5. تعریف و جایگاه نظریه‌ی عادت در تفکر غزالی………………………….. 84

2-5-5-1. «عادت» توجیهی برای نظم موجود در طبیعت………………………. 85

2-5-5-3. ارتباط تجربه و عادت از دیدگاه غزالی………………………………… 87

2-5-5. نظر غزالی درباره‌ی سنخیت……………………………………………… 88

2-5-6. دلایل غزالی در نفی ضرورت علّی……………………………………. 89

2-5-6-1. وقوع و امکان معجزه…………………………………………………………. 89

2-5-6-2. قدرت مطلق الهی………………………………………………………….. 91

2-5-6-3. اثبات معاد جسمانی……………………………………………………….. 92

2-5-6-4. اثبات اختیار الهی…………………………………………………………… 92

2-5-6-5. اثبات صانع بودن خداوند نسبت به جهان…………………………….. 93

2-5-7. بررسی تحلیل فلاسفه از حیث فاعل نزد غزالی…………………………. 94

2-5-8. اشکالات غزالی به ابن‌سینا در بحث علیّت…………………………………. 95

2-5-8-1. ملاک نیاز به علّت حدوث است، نه امکان………………………………. 97

2-5-8-2. نفی علیّت در طبایع و اجسام…………………………………………… 97

2-5-8-3. نظام علیّت ناسازگار با توحید افعالی……………………………………. 97

2-5-8-4. نفی سنخیّت در علیّت………………………………………………….. 98

2-5-8-5. نفی ضرورت علیّت………………………………………………………….. 98

2-5-8-6. بطلان «قِدَم عالم»………………………………………………………. 99

2-5-8-7. انتقاد غزالی به ابن‌سینا در بحث معاد جسمانی……………………. 100

2-5-8-8. تناقض اصل علیّت با صانع و فاعل بودن خداوند………………………… 100

2-5-8-9. قاعده‌ی الواحد مسأله‌ی دیگر مورد اختلاف غزالی و ابن‌سینا……… 101

2-5-9. انسجام یا عدم انسجام آرای غزالی درباره‌ی علیّت…………………….. 101

2-5-9-1. دیدگاه اول؛ دیدگاه جانبدارانه…………………………………………… 102

2-5-9-2. دیدگاه دوم؛ پذیرش عدم انسجام آرای غزالی درباره‌ی علیّت……. 104

2-5-9-3. داوری درباره‌ی دو نظریه‌ی فوق…………………………………………. 104

2-5-9-3-1. تقریر نظام فیض توسط غزالی……………………………………….. 106

فصل سوم: دیدگاه ابن‌رشد درباره‌ی علیّت……………………………………. 111

3-1. معرفی اجمالی ابن‌رشد……………………………………………………. 112

3-1-1. زندگی‌نامه………………………………………………………….. 112

3-1-2. آثار و آرا………………………………………………………………… 114

3-1-3. فلسفه‌ی ابن‌رشد، تحت تأثیر ارسطو……………………………….. 115

3-2. رویارویی ابن‌رشد و غزالی……………………………………………………. 117

3-2-1. ویران‌سازی غزالی و کتاب وی……………………………………………… 117

3-2-2. تکفیر فلاسفه توسط غزالی و جواب ابن‌رشد………………………….. 118

3-3. علیّت از نظر ابن‌رشد………………………………………………………. 119

3-3-1. مروری اجمالی بر مسأله‌ی هفدهم تهافت التهافت………………… 120

3-3-2. ابن‌رشد و رابطه‌ی ضروری بین علّت و معلول……………………… 122

3-3-3. نقدهای ابن‌رشد به غزالی………………………………………….. 124

3-3-3-1. علیّت و اثبات خداوند………………………………………………… 124

3-3-3-2. علیّت و سنت الهی در جهان…………………………………….. 125

3-3-3-3. علیّت و حكمت الهی………………………………………………….. 126

3-3-3-4. علیّت و شناخت خدا……………………………………………….. 128

3-3-3-5. علیّت و عقل…………………………………………………………… 129

3-3-3-6. علیّت و علم حقیقی (حد و برهان) ……………………………………. 130

3-3-3-7. نفی قول به عادت…………………………………………………………. 132

3-3-3-8. علیّت و تمایز اشیاء از یكدیگر…………………………………………… 135

3-3-3-9. مجهول بالطبع ماندن اشیاء……………………………………………… 135

3-3-3-10. علیّت و نفی اتفاق……………………………………………………….. 136

3-3-3-11. نفی علیّت، ایجاد شكّاكیت…………………………………………. 138

3-3-3-12. انتقاد ابن‌رشد نسبت به پاسخ غزالی…………………………………. 140

3-3-4. معجزه از نظر ابن‌رشد………………………………………………………….. 141

3-3-5. انتقادهای ابن‌رشد از ابن‌سینا و بازگشت او به فلسفه‌ی ارسطو…………. 143

3-3-5-1. نفی قاعده‌ی الواحد و صدور عقل‌ها توسط ابن‌رشد…………………….. 146

3-3-5-2. انتقاد ابن‌رشد از نظریه‌ی «فیض» یا «صدور»…………………………….. 151

3-3-5-2-1. نظر ابن‌رشد درباره‌ی علّت کثرت‌ در جهان‌ هستی‌……………………. 155

3-3-5-3. منشاء پیدایش جهان………………………………………………………. 156

2-1 مقدمه ……………………………13

2-2 مفهوم لغوی ساختار…………………………… 13

2-3 ساختارگرایی……………………………. 16

2-4 ساختار در شهر‌سازی……………………………. 19

2-5 اصول ساختار گرایی در شهرسازی………………………….. 22

2-5-1 جستجوی نو در کهنه…………………………… 22

2-5-2 استفاده متفاوت از ابزارهای یکسان……………………………22

2-5-3 تبدیل شهر به یک ارگانیسم زنده…………………………… 23

2-5-4 عدم تداوم تاریخی…………………………… 23

2-5-5 مخالفت باجنبش جهانشمول گرایی…………………………… 24

2-5-6 «فضا» و «زمان» – «مکان» و «رویداد»…………………………… 24

2-5-7 حس مکان……………………………. 25

2-5-8 درگاهی و صحنه خیابان…………………………… 25

2-5-9 زیبائی شناسی تعداد……………………………. 26

2-5-10 قصبه سازمان یافته……………………………. 26

2-5-11 وضوح هزارتویی……………………………..26

2-6 ساختار در جامعه شناسی……………………………. 26

2-7 ساختار در زبان‌شناسی……………………………. 38

2-8 ساختار در انسان‌شناسی……………………………. 42

2-9 ارتباط بین ساختارگرایی در شهرسازی با ساختارگرایی در علوم دیگر…….47

2-10 دیدگاه و نظریات اندیشمندان شهرسازی درباره‌ی ساختار شهر…………49

2-10-1 مکتب شیکاگو……………………………. 49

2-10-2 گروه ده…………………………… 52

2-10-3 کنزو تانگه……………………………. 54

2-10-4 آلدو فان آیک……………………………… 56

2-10-5 کریستوفر الکساندر و بی وی دوشی…………………………….. 57

2-10-6 سوریا- ای- ماتا…………………………… 58

2-10-7 ادموند بیکن…………………………….. 59

2-10-8 لینچ…………………………….. 59

2-10-10 دانلد اپلیارد……………………………. 60

2-10-11 آموس راپاپورت…………………………….. 60

2-10-12 کلیف ماتین…………………………….. 61

2-10-13 میشائیل تریب…………………………….. 61

2-10-14 آلدوروسی…………………………….. 62

2-11 نتیجه‌گیری……………………………. 63

2-12 نمونه موردی……………………………. 64

2-12-1 فیلادلفیا (بیکن)…………………………… 64

2-12-2 خلیج توکیو- کنزو تانگه……………………………. 66

2-12-3 طرح شهر چادری در منا، در نزدیکی مکه 1974 (کنز و تانگه)………..68

2-12-4 طرح دانشگاه بو علی سینا در همدان، 1977 (کاندیس و ماندان)……..68

2-13 مکان……………………………. 70

2-14 واژه‌شناسی مکان…………………………… 71

2-15 بررسی مفهوم مکان در نظریات اندیشمندان…………………………… 71

2-16 نتیجه‌گیری…………………………… 73

2-17 تصویر ذهنی…………………………… 74

2-18 واژه شناسی تصویر ذهنی……………………………. 74

 

2-19 چگونگی به وجود آمدن تصویر ذهنی……………………………. 75

2-20 نقش تصویر ذهنی در رفتار انسان……………………………. 76

2-21 کاربرد واژه تصویر ذهنی در ادبیات شهرسازی……………………………. 77

2-22 بررسی مفهوم تصویر ذهنی و عناصر سازمان دهنده آن در نظریات اندیشمندان…..78

2-22-1 لینچ…………………………….. 78

2-22-2 کریستین نوربرگ شولتز……………………………. 79

2-22-3 دیویداستی…………………………….. 79

2-22-4 دانلد اپلیارد……………………………. 80

2-22-5 گولج…………………………….. 80

2-22-6 میشائیل تریب…………………………….. 80

2-23 نتیجه‌گیری……………………………. 82

2-24 ارتباط بین ساختار و تصویر ذهنی……………………………. 83

2-24-1 فرآیند شکل‌گیری تصویر ذهنی از ساختار…………………………… 83

2-24-2 مراحل شکل‌گیری تصویر ذهنی از ساختار شهر…………………..84

2-25 ارتباط بین مکان و تصویر ذهنی……………………………. 85

2-26 ارتباط بین مکان با ساختار ……………………………87

2-27 نتیجه‌گیری……………………………89

2-28 نمونه موردی……………………………. 89

فصل سوم: روش شناسایی تحقیق

3-1 مقدمه…………………………… 97

3-2 فلسفة تحقیق علمی……………………………. 97

3-3 تحقیقات علمی براساس هدف…………………………… 97

3-3-1 تحقیقات بنیادی…………………………… 98

3-3-2 تحقیقات کاربردی……………………………98

3-3-3 تحقیقات توسعه‌ای…………………………… 98

3-4 روش پژوهش…………………………… 99

3-5 راهبرد پژوهش…………………………… 99

3-6  فلسفه پژوهش…………………………… 99

3-7 تئوری پژوهش……………………………… 101

یک مطلب دیگر :

3-8 سیاست پژوهش……………………………… 102

3-9 سوژة پژوهش…………………………….. 102

3-10 رویه پژوهش……………………………… 104

3-11 ماهیت تحقیق…………………………… 105

3-11-1 تحقیقات توصیفی…………………………… 105

3-11-2 بررسی موردی…………………………….. 106

3-12 روش گردآوری اطلاعات…………………………… 106

3-12-1 روش کتابخانه‌ای…………………………… 106

3-12-2 روش مصاحبه…………………………… 106

3-12-3 روش مشاهده……………………………107

3-13 نمونه‌گیری و روش انتخاب آن…………………………… 107

3-13-1 نمونه‌های احتمالی…………………………… 107

3-13-2 نمونه‌های غیر احتمالی…………………………… 108

3-14 خلاصه متدولوژی………………………….108

3-15 ساختارپایانامه…………………………… 108

فصل چهارم:  شناخت شهر و مطالعه نمونه موردی

4-1 مقدمه…………………………… 111

4-2 وجه تسمیه و پیدایش شهر اولیه کرمان……………………………. 112

4-3 بررسی روند شکل گیری شهر کرمان……………………………. 112

4-4 تحولات ساختار بافت کهن کرمان از سال 1300 تاکنون………….. 138

4-5 بررسی طرح سا ختاری بافت تاریخی شهرکرمان……………… 144

4-5-1 بخش مرکزی بافت…………………………….. 146

4-5-2 بخش حاشیه‌ای…………………………….. 147

4-5-3 شناسایی سازمان فضایی بافت کهن و تعیین جایگاه آن در سازمان فضایی شهر…….148

4-5-4 شبکه معابر بافت…………………………….. 148

4-5-5 بازار و مراکز فعالیت اصلی…………………………….. 148

4-5-6 مراکز عمده خدماتی…………………………….. 149

4-5-7 عرصه‌های عمومی مهم……………………………. 149

4-6 بررسی طرح جامع کرمان……………………………. 151

4-6-1 بخش مركزی بافت…………………………….. 151

4-6-2 بخش حاشیه‌ای…………………………….. 151

فصل پنجم:  تحلیل و آنالیز اطلاعات

5-1 بررسی وتحلیل لایه‌های ساختاربافت تاریخی کرمان براساس طرح جامع و ساختاری…….155

5-2 بررسی ادراکات ذهنی مردم در مورد ساختار بافت تاریخی کرمان………..157

5-2 تحلیل ادراکات ذهنی مردم به وسیله AHP……………………..

5-3 تحلیل لایه‌های ساختاربافت تاریخی کرمان براساس ادراک ذهنی مردم………167

فصل ششم:  نتیجه‌گیری

6-1 ساختاربافت تاریخی کرمان براساس اداراک ذهنی مردم…………….172

6-2 مقایسه ساختاربافت تاریخی کرمان براساس اسناد طرح جامع وطرح ساختاری وساختاربافت براساس تصویرذهنی مردم………174

6-3 دستکاری ماهرانه درساختاربافت تاریخی کرمان…………………… 175

6-3-1 ساماندهی محدوده قلعه دختر……………………………. 175

6-3-2 ساماندهی محدوده مسجد ملک…………………………… 180

منابع فارسی……………………………. 186

منابع لاتین……………………………. 190

پیوست 1……………………………. 191

پیوست 2……………………………. 192

چکیده:

شهرساز به عنوان کسی که با جسم شهر سر و کار دارد باید متوجه ناظر و عوامل خارجی که بر او اثر می‌گذارد و تصاویری از محیط که در ذهن او می‌سازد، باشد جریان دریافت تصاویر از محیط‌های مختلف توسط افراد با شرایط مختلف (سنی، جنسی، فرهنگی، خلق و خو و …) گاه آسان و زمانی مشکل است اما در تصاویر ذهنی افراد مختلف شباهت‌های بسیاری مشاهده می‌شود، این تصاویر مشابه مشترک در واقع حاصل توافق شمار بسیاری از مردم بر اهمیت تصویر خاص است و همین تصویر ذهنی مشترک است که توجه شهرساز را به خود می‌خواند زیرا محیطی که شهرساز به وجود می‌آورد مورد استفاده بسیاری از مردم است (لینچ 1383) بر این اساس برای دستیابی به ساختارشهرنیز لازم است تصویر ذهنی مشترک مردم مورد توجه قرار گرفته و با استخراج عناصری که در تصویر ذهنی مشترک مردم اهمیت یافته‌اند عناصر و روابط ساختار فضایی شهر را تشخیص داد. طراح برای ارتقاء کیفیت ساختار شهر، می‌تواند بر عینیتی که این تصویر ذهنی را ایجاد می‌کند، تأثیر بگذارد در واقع طراح به گفته گوردن کالن به وسیله دستکاری ماهرانه در ساختار شهر می‌تواند مراحل شکل‌گیری تصویر ذهنی (ادراک، شناسایی) را تقویت و باعث ایجاد حس مکان شود.دراین پایان نامه سعی شده است با استفاده از تصویر ذهنی مردم کرمان به بازشناسی مجددساختاربافت تاریخی شهر کرمان پرداخت وبا استفاده ازادراکات ذهنی ساکنان آن سعی درشکل گیری تصویرذهنی روشن ازساختارشهروارتقاءکیفیت وتقویت حس مکان نمود.

فصل اول: کلیات طرح

1-1- بیان مسأله

نظری:

5-3- چیپ های DSP                                76
5-3-1- DSP های ممیزثابت                         77
5-3-2- مروری بر DSP های خانواده TMS320          78
5-3-2-1- معرفی سری TMS320C54x               79
5-4- توسعه برنامه بلادرنگ                             81
5-5- اجرای برنامه روی برد توسعه گر C5402 DSK                 82
5-5-1- بکارگیری ابزارهای توسعه نرم افزار                 84
5-5-2- استفاده از نرم افزارCCS                      86
5-5-3- نتایج پیاده سازی                         94
5-6- نتیجه گیری و پیشنهاد                          97

 

– ضمائم
   – ضمیمه (الف) : دیسکت برنامه های شبیه سازی ممیز ثابت به زبان C و
پیاده سازی کدک به زبان اسمبلی                                                                                         – ضمیمه (ب) : مقایسه برنامه نویسی C و اسمبلی                         98
– مراجع                                         103
 – مقدمه
امروزه در عصر ارتباطات و گسترش روزافزون استفاده از شبكه های تلفن ،موبایل و اینترنت در جهان ومحدودیت پهنای باند در شبكه های مخابراتی ، كدینگ و فشرده سازی صحبت امری اجتناب ناپذیر است . در چند دهه اخیر روشهای كدینگ مختلفی پدیدآمده اند ولی بهترین و پركاربردترین آنها كدك های آنالیزباسنتز هستند كه توسط Atal & Remedeدر سال 1982 معرفی شدند [2] . اخیرا مناسبترین الگوریتم برای كدینگ صحبت با كیفیت خوب در نرخ بیت های پائین و زیر 16 kbps ، روش پیشگویی خطی باتحریك كد (CELP) می باشد كه در سال 1985 توسط Schroeder & Atal معرفی شد [8] و تا كنون چندین استاندارد مهم كدینگ صحبت بر اساس CELP تعریف شده اند .
در سال 1988 CCITT برنامه ای برای استانداردسازی یك كدك 16 kbps با تاخیراندك و      كیفیت بالا در برابر خطاهای كانال آغاز نمود و برای آن كاربردهای زیادی همچون شبكه PSTN ،ISDN ،تلفن تصویری و غیره در نظر گرفت . این كدك در سال 1992 توسط Chen et al.    تحت عنوان LD-CELP معرفی شد[6] و بصورت استاندارد G.728 در آمد[9] و در سال 1994 مشخصات ممیز ثابت این كدك توسط ITU ارائه شد[10] . با توجه به كیفیت بالای این كدك كه در آن صحبت سنتزشده از صحبت اولیه تقریبا غیرقابل تشخیص است  و كاربردهای آن در شبكه های تلفن و اینترنت و ماهواره ای در این گزارش به پیاده سازی این كدك می پردازیم .
در فصل اول به معرفی وآنالیز سیگنال صحبت پرداخته می شود و در فصل دوم روش ها و استانداردهای كدینگ بیان می شوند . در فصل سوم كدك LD-CELP را بیشتر بررسی می كنیم و در فصل چهارم شبیه سازی ممیز ثابت الگوریتم به زبان C را بیان می نمائیم. ودر پایان در فصل 5 به نحوه پیاده سازی بلادرنگ كدكG.728 بر روی پردازنده TMS320C5402 می پردازیم.
فصل 1

بررسی و مدل سازی سیگنال صحبت

1-1 –معرفی سیگنال صحبت
صحبت در اثر دمیدن هوا از ریه ها به سمت حنجره و فضای دهان تولید می‏شود. در طول این مسیر در انتهای حنجره، تارهای صوتی[1] قرار دارند. فضای دهان را از بعد از تارهای صوتی ، لوله صوتی[2]  می‏نا مند كه در یك مرد متوسط حدود cm 17 طول دارد . در تولید برخی اصوات تارهای صوتی كاملاً باز هستند و مانعی بر سر راه عبور هوا ایجاد نمی‏كنند كه این اصوات را اصطلاحاً اصوات بی واك [3]  می‏نامند. در دسته دیگر اصوات ، تارهای صوتی مانع خروج طبیعی هوا از حنجره می‏گردند كه این باعث به ارتعاش درآمدن تارها شده و هوا به طور غیر یكنواخت و تقریباً پالس شكل وارد فضای دهان می‏شود. این دسته از اصوات را اصطلاحاً باواك[4]  می‏گویند.
فركانس ارتعاش تارهای صوتی در اصوات باواك را فركانس Pitch و دوره تناوب ارتعاش تارهای صوتی را پریود Pitch می‏نامند. هنگام انتشار امواج هوا در لوله صوتی، طیف فركانس این امواج توسط لوله صوتی شكل می‏گیرد و بسته به شكل لوله ، پدیده تشدید در فركانس های خاصی رخ می‏دهد كه به این فركانس های تشدید فرمنت[5]  می‏گویند.
از آنجا كه شكل لوله صوتی برای تولید اصوات مختلف، متفاوت است پس فرمنت ها برای اصوات گوناگون با هم فرق می‏كنند. با توجه به اینكه صحبت یك فرآیند متغییر با زمان است پس پارامترهای تعریف شده فوق اعم از فرمنت ها و پریود Pitch در طول زمان تغییر می‏كنند به علاوه مد صحبت به طور نامنظمی از باواك به بی واك و بالعكس

یک مطلب دیگر :

پایان نامه رشته حقوق : اصل عدم مداخله

 تغییر می‏كند. لوله صوتی ، همبستگی های زمان-كوتاه  ، در حدود 1 ms ، درون سیگنال صحبت را در بر می‏گیرد. و بخش مهمی از كار كدكننده های صوتی مدل كردن لوله صوتی به صورت یك فیلتر زمان-كوتاه می‏باشد. همان طور كه شكل لوله صوتی نسبتاً آهسته تغییر می‏كند، تابع انتقال این فیلتر مدل كننده هم نیاز به تجدید[6] ، معمولاً در هر 20ms یکبارخواهد داشت.

در شكل (1-1 الف) یك قطعه صحبت باواك كه با فركانس 8KHz نمونه برداری شده است  دیده می‏شود. اصوات باواك دارای تناوب زمان بلند به خاطر پریود Pitch هستند كه نوعاً   بین 2ms تا 20ms می‏باشد. در اینجا پریود Pitch در حدود 8ms یا 64 نمونه است. چگالی طیف توان این قطعه از صحبت در شكل (1-1 ب) دیده می‏شود[3].
اصوات بی واك نتیجه تحریك نویز مانند لوله صوتی هستند و تناوب زمان- بلند اندكی را در بر دارند ، همانگونه كه در شكل های (1-1 ج) و (1-1 د) دیده می‏شود ولی همبستگی زمان كوتاه به خاطر لوله صوتی در آنها هنوز وجود دارد.
[1]  Vocal Cords
[2] Vocal Tracts
[3] Unvoiced
[4] Voiced
[5] Formant
[6]  Update
-2- مدل سازی  پیشگویی خطی
روش كدینگ پیشگویی خطی (LPC[1])  مبتنی بر مدل تولید صحبت در كد كننده های صوتی می‏باشد كه در اینجا در شكل (1-2) نشان داده شده است. برای استفاده از مدل لازم است كه معلوم شود سیگنال با واك است یا بی‏واك و اگر با واك است پریود Pitch مجاسبه گردد. تفاوت اصلی بین LPC و سایر كدكننده های صوتی  در مدل كردن لوله صوتی است. در تحلیل LPC ، لوله صوتی به صورت یك فیلتر دیجیتال تمام قطب در نظر گرفته می‏شود.[4,1].
شكل (1-2): مدل تولید صحبت در LPC
با شركت دادن بهره G در این فیلتر داریم:
كه در آن p مرتبه فیلتر است. اگر S(n) خروجی فیلتر مدل صحبت  و e(n) تحریك ورودی باشد، معادله فوق را در حوزه زمان به صورت زیر می‏توان نوشت:
به عبارت دیگر هر نمونه صحبت به صورت تركیب خطی از نمونه های قبلی قابل بیان است و این دلیل نام گذاری كدینگ پیشگویی خطی (LPC) می‏باشد.
1-2-1- پنجره كردن سیگنال صحبت
روش LPC هنگامی دقیق است كه به سیگنالهای ایستان[2] اعمال شود، یعنی به سیگنالهایی كه رفتار آنها در زمان تغییر نمی‏كند. هر چند كه این موضوع در مورد صحبت صادق نیست، اما برای اینكه بتوانیم روش LPC را بكار ببریم، سیگنال صحبت را به قسمت های كوچكی بنام   “فریم” تقسیم می‏كنیم كه این فریم ها شبه ایستان هستند. شكل (1-3) مثالی از قسمت بندی سیگنال صحبت را نشان می‏دهد. این قسمت بندی با ضرب كردن سیگنال صحبت  S(n) ، در سیگنال  پنجره W(n) انجام می‏شود.
شكل (1-3) : قسمت بندی سیگنال صحبت
معروف ترین انتخاب برای پنجره ، پنجره همینگ (Hamming) به صورت زیر است:
در اینجا N ، طول پنجره دلخواه به نمونه و عموماً در محدوده  160-320 انتخاب می‏گردد          كه 240 یك مقدار نوعی می‏باشد . در شكل (1-4) چند پنجره معروف نشان داده شده است.
معمولاً پنجره های متوالی برروی هم همپوشانی دارند و فاصله بین آنها را پریود فریم می‏گویند. مقادیر نوعی برای پریود فریم 10-30ms می‏باشد. این انتخاب به نرخ بیت و كیفیت صحبت دلخواه ما بستگی خواهد داشت. هر چه پریود فریم كوچكتر باشد، كیفیت بهتری خواهیم داشت.

شكل (1-4): نمایش چند پنجره معروف

1-2-2- پیش تاكید سیگنال صحبت
شكل (1-5) یك توزیع طیفی نمونه سیگنال صحبت را برای اصوات باواك نشان می‏دهد. با توجه به افت طیف در فركانس های بالا وضعیف بودن فركانس های بالا در طیف صحبت ، تحلیل  LPC در فركانس های بالا عملكرد ضعیفی خواهد داشت. برای تقویت مؤلفه های فركانس بالا صحبت ، آن را از یك فیلتر بالا گذر با تابع انتقال  كه فیلتر پیش تاكید نامیده می‏شود، عبور می‏دهیم. مقدار نوعی ضریب a معمولاً  در نظر گرفته می‏شود.
اگر S(n) سیگنال ورودی باشد، سیگنال پیش تأكید شده  خواهد شد:
شكل (1-5) :  پوشش طیفی نمونه اصوات باواك
1-2-3- تخمین پارامترهای LPC
در اینجا لازم است كه پارامترهای مدل LPC یعنی ضرایب ai فیلتر و بهره G تعیین گردند. اگر
تخمین S(n) از روی نمونه های قبلی باشد، ضرایب ai را چنان تعیین می‏كنیم كه خطای

2-1 مقدمه. 46
2-2 تعاریف و مفاهیم پایه ژنتیک. 48
2-2-1 ژن. 48
2-2-2 مارپیچ مضاعف. 49
2-2-3  کروموزم. 50
2-2-4  آلل. 51
2-2-5  جمعیت. 51
2-2-6  اصل بقاء و برازندگی. 52
2-2-6  تولید مثل. 54
2-2-7  انتخاب. 54
2-2-8  تقاطع. 56
2-2-9  جهش. 58
2-2-10  حذف. 59
2-2-11  تعویض یا جایگزینی. 60
2-3  جایگزینی به روش انتخاب نخبه گرا. 61
2-4  همگرایی. 62
2-5  روند كلی الگوریتم‏های ژنتیكی. 63
2-6 عملگرهای الگوریتم ژنتیك. 67
2-7 مزایای الکوریتم ژنتیک. 70
2-8 معایب الگوریتم ژنتیک. 71
2-9 کاربردهای الگوریتم ژنتیک. 72
2-10 تحلیل های تاریخچه زمانی. 73
2-11  انواع روش های مختلف مقیاس سازی شتابنگاشت ها. 75
2-12 به مقیاس درآوردن رکوردها. 77
2-13 استفاده از الگوریتم ژنتیک برای مقیاس کردن رکوردها   79
2-14 المان های اساسی الگوریتم ژنتیک اعمال شده در این مسائل   81
2-15 انتخاب شتابنگاشت ها برای طرح لرزه ای. 83
2-16 چگونگی جمع آوری و شیوه های تجزیه و تحلیل داده ها   84
2-17 فرمول بندی مسئله. 86
2-18 انتخاب، اجرا و مقایسه ی مثال ها و شواهد. 88
2-19  برنامه های اجرا شده در مراحل مختلف و ارائه برنامه تکامل یافته. 89
2-20 عملگرهای ژنتیک. 91
2-20-1  انتخاب. 91
2-20-2  همبری. 91
2-20-3  جهش. 91
2-21  گونه سازی. 92
2-22   انتخاب شتابنگاشت ها و تاثیر بزرگی جامعه نگاشت ها   93
فصل سوم. 94
نتایج و بحث. 94
3-1  پارامترهای کنترلی الگوریتم ژنتیک. 95
3-2 نتایج اجرای برنامه. 97
3-3  بررسی مقایسه ای برنامه ارائه شده. 99
3-4  بررسی تاثیر پارامترهای کنترلی بهینه یابی در الگوریتم ژنتیک دودویی. 110
3-5 ارائه الگوریتم ژنتیک هیبریدی (انتخاب پارامترهای کنترلی بهینه یابی توسط الگوریتم ژنتیک). 146
3-6 یافته های پژوهش. 151
3-7 جمع بندی کلی. 153
3-8 پیشنهادها و زمینه های ادامه پژوهش. 156
منابع. 157
پیوست. 162
جدول 2- 1- انطباق بین سیر تکامل طبیعی و الگوریتم ژنتیک 47
جدول 3- – 1پارامترهای الگوریتم ژنتیک مرجع[30] 99
جدول 3- – 2 نتایج اجرای برنامه دودویی با مقادیر پارامترهای پیشنهادی مرجع[30] 100
جدول 3- – 3 ضرایب مقیاس و شماره رکوردهای بهترین اجرای برنامه ژنتیک  دودویی با مقادیر [30] 100
جدول 3- – 4 نتایج اجرای برنامه حقیقی با مقادیر پارامترهای پیشنهادی مرجع[30] 102
جدول 3- – 5 ضرایب مقیاس و شماره رکوردهای بهترین اجرای برنامه ژنتیک  حقیقی با مقادیر متغیر پیشنهادی نعیم و همکاران[30] 102
جدول 3- – 6پارامترهای الگوریتم ژنتیک دودویی پیشنهاد شده توسط سیف[8] 104
جدول 3- – 7 نتایج اجرای رمزدهی دودویی با مقادیر پیشنهادی پارامترهای سیف[8] 104
جدول 3- – 8 ضرایب مقیاس و شماره رکوردهای بهترین اجرایی برنامه ژنتیک باینری با مقادیر ژنتیکی پیشنهادی سیف[8] 105
جدول 3- – 9 پارامترهای الگوریتم ژنتیک حقیقی پیشنهاد شده توسط سیف[8] 106
جدول 3- – 10 نتایج اجرای رمزدهی حقیقی با مقادیر پیشنهادی پارامترهای سیف[8] 106
جدول 3- – 11 ضرایب مقیاس و شماره رکوردهای بهترین اجرای برنامه ژنتیک حقیقی با مقادیر ژنتیک پیشنهادی سیف[8] 106
جدول 3- 12- نتایج بهترین اجرای  برنامه الگوریتم ژنتیک دودویی با مقادیر پارامترهای پیشنهاد شده ی مرجع[30] 107
جدول 3- – 13 پارامترهای الگوریتم ژنتیک دودویی برای بررسی تعداد نسل 111
جدول 3- – 14 نتایج اجرای برنامه ژنتیک دودویی با تعداد نسل 50 111
جدول 3- – 15 ضرایب مقیاس بهترین نتیجه حاصل شده از برنامه با تعداد نسل 50 111
جدول 3- – 16 نتایج اجرای برنامه ژنتیک دودویی با تعداد نسل 200 112
جدول 3- – 17 ضرایب مقیاس بهترین نتیجه حاصل شده از برنامه با تعداد نسل 200 113
جدول 3- – 18 نتایج اجرای برنامه ژنتیک دودویی با تعداد نسل 500 114

 

جدول 3- – 19 ضرایب مقیاس بهترین نتیجه حاصل شده از برنامه با تعداد نسل 500 114
جدول 3- – 20 مقادیر پارامترهای الگوریتم ژنتیک دودویی برای بررسی تعداد فرد 116
جدول 3- – 21 نتایج اجرای برنامه ژنتیک دودویی با جامعه 50 عضوی 117
جدول 3- – 22 ضرایب مقیاس بهترین نتیجه حاصل شده از برنامه با جامعه 50 عضوی 117
جدول 3- – 23 نتایج اجرای برنامه ژنتیک دودویی با جامعه 300 عضوی 118
جدول 3- – 24 ضرایب مقیاس بهترین نتیجه حاصل شده از برنامه با جامعه 300 عضوی 118
جدول 3- – 25 مقادیر پارامترهای الگوریتم ژنتیک دودویی برای بررسی حد پایین ضرایب مقیاس گذاری 120
جدول 3- – 26 نتایج اجرای برنامه ژنتیک دودویی با حد پایین ضرایب مقیاس گذاری 0.2 120
جدول 3- – 27 ضرایب مقیاس بهترین نتیجه حاصل شده از برنامه حد پایین ضرایب مقیاس گذاری 0.2 121
جدول 3- – 28 نتایج اجرای برنامه ژنتیک دودویی با حد پایین ضرایب مقیاس گذاری 1 122
جدول 3- – 29 ضرایب مقیاس بهترین نتیجه حاصل شده از برنامه حد پایین ضرایب مقیاس گذاری 1 122
جدول 3- – 30 مقادیر پارامترهای الگوریتم ژنتیک دودویی برای بررسی حد بالا ضرایب مقیاس گذاری 124
جدول 3- – 31 نتایج اجرای برنامه ژنتیک دودویی با حد بالا ضرایب مقیاس گذاری 2 124
جدول 3- – 32 ضرایب مقیاس بهترین نتیجه حاصل شده از برنامه حد بالا ضرایب مقیاس گذاری 2 125
جدول 3- – 33 نتایج اجرای برنامه ژنتیک دودویی با حد بالا ضرایب مقیاس گذاری 2.5 126
جدول 3- – 34 ضرایب مقیاس بهترین نتیجه حاصل شده از برنامه حد بالا ضرایب مقیاس گذاری 2.5 126
جدول 3- – 35 مقادیر پارامترهای الگوریتم ژنتیک دودویی برای بررسی همبری کروموزوم اول 128
جدول 3- – 36 نتایج اجرای برنامه ژنتیک دودویی با نرخ همبری 0.6 برای کروموزوم اول 128
جدول 3- – 37 ضرایب مقیاس بهترین نتیجه حاصل شده از برنامه با نرخ همبری 0.6 برای کروموزوم اول 128
جدول 3- – 38 نتایج اجرای برنامه ژنتیک دودویی با نرخ همبری 0.9 برای کروموزوم اول 129
جدول 3- – 39 ضرایب مقیاس بهترین نتیجه حاصل شده از برنامه با نرخ همبری 0.9 برای کروموزوم اول 130
جدول 3- – 40 مقادیر پارامترهای الگوریتم ژنتیک دودویی برای بررسی نرخ همبری کروموزوم دوم 132
جدول 3- – 41 نتایج اجرای برنامه ژنتیک دودویی با نرخ همبری 06 برای کروموزوم دوم 132
جدول 3- – 42 ضرایب مقیاس بهترین نتیجه حاصل شده از برنامه با نرخ همبری 0.6 برای کروموزوم دوم 132
جدول 3- – 43 نتایج اجرای برنامه ژنتیک دودویی با نرخ همبری 0.9 برای کروموزوم دوم 133
جدول 3- – 44 ضرایب مقیاس بهترین نتیجه حاصل شده از برنامه با نرخ همبری 0.9 برای کروموزوم دوم 134
جدول 3- – 45 مقادیر پارامترهای الگوریتم ژنتیک دودویی با نرخ جهش 0.001 برای کروموزوم اول 136
جدول 3- – 46 نتایج اجرای برنامه ژنتیک دودویی با نرخ جهش 0.001 برای کروموزوم اول 136
جدول 3- – 47 ضرایب مقیاس بهترین نتیجه حاصل شده از برنامه با نرخ جهش 0.001 برای کروموزوم اول 137

یک مطلب دیگر :

جدول 3- – 48 نتایج اجرای برنامه ژنتیک دودویی با نرخ جهش 0.01 برای کروموزوم اول 138
جدول 3- – 49 ضرایب مقیاس بهترین نتیجه حاصل شده از برنامه با نرخ جهش 0.01 برای کروموزوم اول 138
جدول 3- – 50 مقادیر پارامترهای الگوریتم ژنتیک دودویی برای بررسی نرخ جهش کروموزوم دوم 140
جدول 3- – 51 نتایج اجرای برنامه ژنتیک دودویی با نرخ جهش 0.001 برای کروموزوم دوم 140
جدول 3- – 52 ضرایب مقیاس بهترین نتیجه حاصل شده از برنامه با نرخ جهش 0.001 برای کروموزوم دوم 140
جدول 3- – 53 نتایج اجرای برنامه ژنتیک دودویی با نرخ جهش 0.01 برای کروموزوم دوم 141
جدول 3- – 54 ضرایب مقیاس بهترین نتیجه حاصل شده از برنامه با نرخ جهش 0.01 برای کروموزوم دوم 142
جدول 3- – 55 مقادیر نهایی پارامترهای الگوریتم ژنتیک دودویی پس از بررسی 143
جدول 3- – 56 اسامی و ضرایب مقیاس رکوردهای منتخب از برنامه الگوریتم ژنتیک دودویی 144
جدول 3- – 57 مقادیر پارامترهای بدست آمده از الگوریتم هیبریدی 148
جدول 3- – 58 نتایج اجرای برنامه با مقادیر بدست آمده از الگوریتم هیبریدی 148
جدول 3- – 59 ضرایب مقیاس و شماره زلزله های انتخاب شده از الگوریتم هیبریدی 148
جدول 3– 1 مقایسه خطای برنامه با مرجع [30] 153
جدول 3– 2 مقایسه خطای برنامه با مرجع [8] 154
شکل 1- 1- اصول کار لرزه نگار[6] 13
شکل 1- 2- شبه کد یک الگوریتم ژنتیک متداول 31
شکل 2- 1- نمودار بلوکی الگوریتم ژنتیک[15] 64
شکل 2- 2- سمت راست الگوریتم باینری و سمت چپ الگوریتم اعداد حقیقی 85
شکل 2- 3- طیف طرح آیین نامه زلزله 2800 برای زمین نوع 2 با خطر نسبی زیاد و خیلی زیاد 93
شکل 3- 1- روند بررسی و اجرای برنامه های ارائه شده 98
شکل 3- 2- مقایسه طیف متوسط  جذر مجموع مربعات رمزدهی دودویی با طیف طرح آیین نامه 101
شکل 3- 3- مقایسه طیف پاسخ متوسط جذر مجموع مربعات با طیف هدف[30] 101
شکل 3- 4- مقایسه طیف متوسط جذر مجموع مربعات رمزدهی حقیقی با مقادیر متغیرهای پیشنهادی مرجع[30] 103
شکل 3- 5- مقایسه طیف متوسط جذر مجموع مربعات رمزدهی دودویی با مقادیر متغیرهای پیشنهادی سیف[8] 105
شکل 3- 6- مقایسه طیف پاسخ  متوسط جذر مجموع مربعات رمزدهی حقیقی با مقادیر متغیرهای پیشنهادی سیف[8] 107
شکل 3- 7- نمودار برازش تابع شایستگی الگوریتم ژنتیک دودویی 108
شکل 3- 8- طیف پاسخ مقیاس شده شتابنگاشت های بدست آمده از برنامه ژنتیک دودویی و طیف متوسط جذر مجموع مربعات در مقایسه با طیف آیین نامه 2800 108
شکل 3- 9- طیف پاسخ مقیاس شده شتابنگاشت ها و طیف متوسط جذر مجموع مربعات مرجع [30] 109
شکل 3- 10-  مقایسه طیف  متوسط  جذر مجموع مربعات رمزدهی دودویی با طیف طرح آیین نامه برای نسل 50تایی 112
شکل 3- 11-  مقایسه طیف متوسط  جذر مجموع مربعات رمزدهی دودویی با طیف طرح آیین نامه برای نسل 200تایی 113
شکل 3- 12-  مقایسه طیف متوسط جذر مجموع مربعات رمزدهی دودویی با طیف طرح آیین نامه برای نسل500تایی 115
شکل 3- 13- بررسی و مقایسه طیف های پاسخ با تکرار نسل های مختلف 115
شکل 3- 14-  مقایسه طیف متوسط  رمزدهی دودویی با طیف طرح آیین نامه برای جامعه با تعداد فرد 50تایی 117
شکل 3- 15-  مقایسه طیف متوسط  رمزدهی دودویی با طیف طرح آیین نامه برای جامعه 300 عضوی 119
شکل 3- 16-  مقایسه و بررسی طیف های پاسخ بهترین نتایج بدست آمده با طیف طرح برای تعدادفرد مختلف 119
شکل 3- 17-  مقایسه طیف متوسط  جذر مجموع مربعات رمزدهی دودویی با طیف طرح آیین نامه 121
شکل 3- 18-  مقایسه طیف متوسط  جذر مجموع مربعات رمزدهی دودویی با طیف طرح آیین نامه 122
شکل 3- 19-  مقایسه و بررسی طیف های پاسخ بهترین نتایج بدست آمده با طیف طرح 123
شکل 3- 20-  مقایسه طیف متوسط  رمزدهی دودویی با طیف طرح آیین نامه برای بررسی حد بالا 0.2 ضرایب 125
شکل 3- 21-  مقایسه طیف متوسط  جذر مجموع مربعات رمزدهی دودویی با طیف طرح آیین نامه برای 126
شکل 3- 22-  مقایسه و بررسی طیف های پاسخ بهترین نتایج بدست آمده با طیف طرح 127
شکل 3- 23-  مقایسه طیف متوسط  جذر مجموع مربعات رمزدهی دودویی با طیف طرح آیین نامه 129
شکل 3- 24-  مقایسه طیف متوسط رمزدهی دودویی با طیف طرح آیین نامه برای بررسی همبری کروموزوم اول برابر 0.9 130
شکل 3- 25-  مقایسه و بررسی طیف های پاسخ بهترین نتایج بدست آمده با طیف طرح 131
شکل 3- 26-  مقایسه طیف متوسط جذر مجموع مربعات رمزدهی دودویی با طیف طرح آیین نامه 133
شکل 3- 27-  مقایسه طیف متوسط با طیف طرح آیین نامه برای بررسی نرخ همبری کروموزوم دوم برابر 0.9 134
شکل 3- 28-  مقایسه و بررسی طیف های پاسخ بهترین نتایج بدست آمده با طیف طرح 135
شکل 3- 29-  مقایسه طیف پاسخ متوسط با طیف طرح آیین نامه برای بررسی نرخ جهش کروموزوم اول 0.001 137
شکل 3- 30-  مقایسه طیف متوسط رمزدهی دودویی با طیف طرح آیین نامه برای بررسی جهش کروموزوم اول برابر با0.01 138
شکل 3- 31-  مقایسه و بررسی طیف های پاسخ بهترین نتایج بدست آمده با طیف طرح 139
شکل 3- 32-  مقایسه طیف متوسط  جذر مجموع مربعات رمزدهی دودویی با طیف طرح آیین نامه 141
شکل 3- 33-  مقایسه طیف متوسط رمزدهی دودویی با طیف طرح آیین نامه  برای بررسی جهش کروموزوم دوم  0.001 142
شکل 3- 34- مقایسه و بررسی طیف های پاسخ بهترین نتایج بدست آمده با طیف طرح 143
شکل 3- 35- نمودار روند بهبو تابع شایستگی پس از کنترل مقادیر پارامتری ژنتیک دودویی 145
شکل 3- 36–سمت راست شتابنگاشت های منتخب مقیاس شده سمت چپ شتابنگاشت های منتخب مقیاس نشده 145
شکل 3- 37- ساختار الگوریتم ژنتیک هیبریدی 147
شکل 3- 38- نمودار برازش برنامه  هیبریدی 149
شکل 3- 39- مقایسه طیف پاسخ  بدست آمده توسط الگوریتم هیبریدی  با طیف طرح 149
شکل 3- 40- نمودار میله ای برای مقایسه خطاهای 22 ترکیب از دو برنامه الگوریتم ژنتیک دودویی و حقیقی اجرا شده 150

بخش دوم: شهودگرائی………………………………………………………………………………………………

عینی بودن اخلاق …………………………………………………………………………………………

وظیفه در اخلاق شهودگرا……………………………………………………………………………….

شهودگرایی دیوید راس………………………………………………………………………………….

مبانی شهودگرایی راس …………………………………………………………………………………

ارزیابی نهایی شهودگرایی……………………………………………………………………………….

بخش سوم: نظریه امر الهی…………………………………………………………………………………………

ادله اشاعره……………………………………………………………………………………………………..

ارزیابی حسن و قبح شرعی……………………………………………………………………………..

فصل سوم: نظریه­های غایت گرا………………………………………………………………………..

بخش اول: خودگرائی…………………………………………………………………………………….

خودگروی روان­شناختی ………………………………………………………………………………..

بخش دوم: سودگرائی ……………………………………………………………………………………..

سودگرایی جرمی بنتام………………………………………………………………………………………

سودگرایی جی.ای. میل ……………………………………………………………………………………

تعریف خوبی از نظر میل…………………………………………………………………………………..

ارزیابی سودگرائی…………………………………………………………………………………………….

غایت­گروی و حسن و قبح ذاتی ……………………………………………………………………….

بخش سوم: غایت­گرایان مسلمان ………………………………………………………………………

تعریف مفاهیم اخلاقی ……………………………………………………………………………………

معیار فعل اخلاقی ………………………………………………………………………………………….

حسن و قبح ذاتی ………………………………………………………………………………………….

غایت اخلاق ………………………………………………………………………………………………….

نقش نیت و حسن فاعلی …………………………………………………………………………………

حسن و قبح عقلی …………………………………………………………………………………………..

ارزیابی غایت­گرایی اخلاقی آیت الله مصباح ………………………………………………………

نتیجه­گیری ……………………………………………………………………………………………………..

اخلاق اسلامی؛ وظیفه­گرا یا غایت­گرا؟ ………………………………………………………………

منابع …………………………………………………………………………………………………………….

چکیده:

 

علمای شیعه از همان ابتدای مباحثِ کلامی اشاعره و معتزله، ذاتی/عقلی بودن حسن و قبح را اختیار کردند و نظریه علمای معتزله را برگزیدند. قائل شدن متکلمین معتزلی به حسن و قبح ذاتی/عقلی و قرار گرفتن اشاعره در مقابل آنها با اختیار کردن نظریه الهی/شرعی بودن حسن و قبح (نظریه ای که امروزه در علم اخلاق به نظریه امر الهی معروف شده است) صفحه ای جدید را در تاریخ تفکر اسلامی باز کرد که همچنان ساری و جاری است. هرچند قائل شدن به ذاتی/عقلی یا الهی/شرعی بودن حسن و قبح، اساسا ریشه در یک دغدغه کلامی داشته، در ساحت اخلاق اگر چه جای کار بسیار دارد، اما هیچ گاه مجال نیافت تا در بنیان اخلاق مورد بحث و بررسی واقع شود. از طرف دیگر، در فلسفه اخلاق در غرب دو رویکرد مهم اخلاقی مطرح است: یکی غایت گروی اخلاقی است که احکام اخلاقی را وابسته به غایت و هدف فعل اخلاقی می­داند و دیگری وظیفه گروی اخلاقی است که احکام اخلاقی را تابع غایات و پیامدهای افعال اخلاقی نمی­داند. مسئله­ای که در این پایان نامه مورد بحث واقع می­شود، این است که حسن و قبح ذاتی/عقلی با کدام یک از این دو نظریه­ی مطرح شده در فلسفه­ی اخلاق سازگاری دارد. به عبارت دیگر سوال این است که از آنجایی که حسن و قبح ذاتی/عقلی نظریه­ی مختار علمای شیعه بوده است و به مرور زمان پشتوانه بسیاری از اعتقادات شیعه شده است، با کدام نظریه­ی اخلاقی غایت گرایانه و یا وظیفه گرایانه سازگار است.

مقدمه:

1- موضوع تحقیق

بررسی حسن و قبح ذاتی به عنوان نظریه پذیرفته شده­ی علمای شیعه و ربط و نسبط آن با نظریات وظیفه گرا و غایات گرا موضوع اصلی پژوهش پیش رو است. در واقع در این پایان نامه این مسئله مورد مداقه قرار خواهد گرفت که حسن و قبح ذاتی با کدام یک از دو نظریه­ی غایت گرایی و یا وظیفه گرایی ارتباط بیشتری دارا است.

2- اهمیت موضوع

حسن و قبح ذاتی و عقلی از درون مجادلات و مباحثات طولانی و قدیمی بین دو گروه «معتزله» و «اشاعره» درآمده است. این نظریه یکی از قدیمی­ترین مباحث کلامی است، مسائل مربوط به بحث حسن وقبح به حوزه­های مختلف علوم اسلامی از فلسفه، کلام و تفسیر گرفته تا فقه و اصول کشیده می­شود. حسن و قبح ذاتی فقط مورد قبول معتزله نبود بلکه گروه­های مختلفی بودند که در این زمینه با معتزله هم­عقیده بودند، از جمله علمای امامیه نیز حسن و قبح را ذاتی و عقلی دانسته­اند و در مقابل اشاعره موضع­گیری کردند. گروه­های قائل به حسن و قبح ذاتی را «عدلیه» نامیده­اند. اگر بخواهیم به صورت خلاصه نظریه عدلیه را توضیح دهیم باید اینطور گفت که «حسن و قبح ذاتی» که مربوط به مرحله­ی ثبوتی نظریه است، به این معنی است که؛ خوبی و بدی کارهایِ اختیاریِ انسان و همچنین صفات و ملکات برآمده از آنها در ذات و نهاد آن کارها نهفته است. در «حسن وقبح عقلی» که مربوط به مرحله­ی اثباتی نظریه است، آنها معتقد به این هستند که عقل در مورد تحسین و تقبیح افعال اختیاری، انسان مستقل است و برای چنین کاری نیاز به شرع به عنوان عامل تعیین کننده ندارد. چنین مسئله­ای در تاریخ فلسفه نیز دارای سابقه طولانی است. چنان چه ارسطو نیز یگانه محک برای شناخت افعال انسان را داوری عقل و خرد می­داند، یا در جایی سقراط این مسئله را مطرح می­کند که آیا کار «خوب» چون «خوب» است خداوند به آن دستور می­دهد و یا چون خداوند به آن دستور می­دهد خوب است[1].

دغدغه­ی دانشمندان مسلمان در مسئله حسن و قبح اولاً مسائل کلامی بوده است. می­توان گفت دو اصل مهم در کلام عدلیه یعنی «توحید و مراتب آن» و «عدل خداوند» کاملا متأثر از این مباحث بوده است و تحت لوای آن رشد یافته­اند، به شکلی که قائلین به حسن و قبح ذاتی و عقلی را به خاطر نوع اعتقاد آنها به عدالت خداوند عدلیه نامیده­اند.

از طرفی موضع گیری درباره­ی مسئله­ی یاد شده دارای ابعاد فلسفی و کلامی است. لذا نمی­توان صرفا به ابعاد کلامی حسن و قبح ذاتی ملتزم بود و الزامات فلسفی و اخلاقی آن را فراموش کرد. بر همین اساس باید گفت نظریه حسن و قبح ذاتی وعقلی که پایه­ای اعتقادی در کلام شیعه دارد، می­بایست پایه­ای برای نظام اخلاقی اسلام نیز باشد. هر نظریه­ای که به نام نظریه اخلاقی در چارچوب اسلام معرفی می­شود و سعی در معرفی نظریه­اخلاق اسلامی دارد، بدون لحاظ حسن و قبح ذاتی و عقلی و الزامات برامده از آن، قطعا ناتمام است. چرا که به صراحت می­توان گفت چنین نظریه­ای در یک پارچگی نظام معرفتی اسلام خلل وارد می­کند.

یک مطلب دیگر :

یکی از مباحث مطرح شده در فلسفه­ی اخلاق، مسئله­ی وظیفه­گرائی یا غایت­گرائی در اخلاق است. شاید بتوان یکی از اولین و مهمترین رویارویی­های این دو نظریه در فلسفه اخلاق را در مجادلات بین شهود گرایانی مانند مور و سودگرایانی مانند جان استوارت میل یافت. کاری که ما در این پایان نامه در صدد انجام آن هستیم این است که اگر بخواهیم نظامی اخلاقی بر اساس آموزه­های دینی مطرح کنیم درباره­ی وظیفه و غایت نیز مجبور به اتخاذ موضع مناسب هستیم. بر این اساس سوال این است که با توجه به حسن و قبح ذاتی/عقلی، نظام اخلاقی اسلام با کدام یک از دو نظریه وظیفه­گرایی و غایت گرایی مطابقت بیشتری دارد.

3- پیشینه تحقیق

در رابطه با مسئله­ی «حسن و قبح» عمده کارهایی که در ایران انجام شده، بیشتر بُعد کلامی آن را مورد توجه قرار داده­اند. وجهه فلسفی و اخلاقی آن کمتر مورد پژوهش واقع شده است. کنکاش و بررسی در مقالات و پژوهشهای حوزه اخلاق در منابع فارسی نشان می­دهد، در ارتباط با نسبت مسئله حسن و قبح ذاتی و نظریات وظیفه گرا و غایت­گرا، به صورت مستقل پژوهشی انجام نشده است..

اما درباره سایر مسائل مرتبط با حسن و قبح در حوزه­ی اخلاق و همچنین درباره­ی مباحث وظیفه و غایت کارهای خوبی انجام شده است. در بین این پژوهشگران آیت الله مصباح یزدی درباره مسئله وظیفه و غایت نظریه­ای مبسوط دارد. وی نظریه­ی اخلاقی­اش را بر اساس غایت­گرایی در اخلاق بنا کرده و به شکل مبسوط و مستدل از نظریه غایت­گرایی در اخلاق و تطابق آن با آموزه­های اسلامی دفاع کرده­اند. همچنین ایشان قرائتی خاص از حسن و قبح ذاتی ارائه می­کنند که در جای خود به آن خواهیم پرداخت. ما ضمن بررسی حسن و قبح ذاتی و عقلی و بررسی نظریات وظیفه­گرا و غایت­گرا خصوصا نظریه­ی آیت الله مصباح به این بحث خواهیم پرداخت که نظریه مختار علمای شیعه درباره حسن و قبح با کدام یک از وظیفه­گرایی یا غایت­گرایی سازگار است.

4- ضرورت تحقیق

بحران اخلاق در عصر حاضر و در مدرنیته به عنوان گفتمان غالب این عصر از مهمترین دغدغه­های متفکران و اندیشمندان است. بر همین اساس اخلاق در دوران متاخر بسیار مورد توجه واقع شده است. جامعه ما نیز به عنوان جامعه­ای که اولاً در این سالها حرکت پرشتابی به سمت مدرنیته و توسعه­ی زیرساخت­های آن داشته، ثانیاً دارای ساختار­های قوی دینی و مذهبی در لایه­های مختلف اجتماعی است، نیازمند ارائه قرائتی مناسب از اخلاق است که هم بتواند با جهان جدید سازگار باشد و هم بتواند با حفظ چارچوب اسلامی، اعتقادات جامعه اسلامی را نیز تامین کند.

5- روش تحقیق

این تحقیق در مرحله­ی دستیابی به داده­ها ماهیت کتابخانه­ای دارد و در مرحله استنتاج، از روش توصیفی، تحلیلی و مقایسه­ای استفاده می­کند.

6- سوالات تحقیق

1- حسن و قبح (خوبی و بدی) در بیان فلاسفه و متکلمین مسلمان و غیر مسلمان چه معانی داشته است؟

2- آیا نظریات وظیفه­گرا می­توانند با حسن و قبح ذاتی مطلقاً سازگار باشند؟

3- نظریات غایت گرا چطور، آیا آنها می­توانند ملزومات حسن و قبح ذاتی مورد ادعای علمای عدلیه را تامین کنند؟

4- غایت گرایی مورد ادعای برخی از دانشمندان معاصر شیعه آیا با ذات گرایی علمای شیعه سازگاری دارد؟

8- ساختار تحقیق

در فصل اول پژوهش معانی حسن و قبح (خوبی و بدی) ذاتی، عقلی، الهی و شرعی همچنین مسئله واقع­گرایی و نسبت آن با مسئله حاضر مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل دوم نظریات مطرح وظیفه­گرا یعنی نظریه اخلاقی کانت، شهودگرائی (خصوصا شهودگرائی راس) ونظریه اخلاقی امر الهی مورد بررسی قرار ­گرفته و نسبت این نظریات با حسن و قبح ذاتی بیان می­شود. در فصل سوم نظریات غایت گرا از جمله خود گرایی و  سودگرایی بیان شده و نسبت آنها با حسن و قبح ذاتی سنجیده می­شود. در همین فصل نظریه اخلاقی آیت الله مصباح یزدی  نیز بیان می­شود. تلاش در این فصل بر این است که نشان داده­شود حسن و قبح ذاتی به هیچ عنوان با هر نظریه غایت­گرا سازگار نیست.

فصل اول: مفهوم شناسی حسن وقبح

از دغدغه­های اصلی فیلسوفان اخلاق بررسی مفاهیمی است که محمول جملات اخلاقی واقع می­شوند. مفاهیمی مانند خوب و بد و همچنین باید و نباید. به این مباحث تحت عنوان «ارزشهای اخلاقی» و «الزامات اخلاقی» پرداخته شده است.

در این زمینه یکی از اولین موضوعاتی که پژوهشگران فلسفه اخلاق به آن پرداخته­اند معنای خوبی و بدی (حسن و قبح) است. همچنین معنای «الزام اخلاقی» یعنی همان باید و نباید نیز مورد بحث و بررسی فلاسفه اخلاق واقع شده است.

چه اموری را می­توان خوب  و چه اموری را می­توان بد دانست؟ ارتباط آن امور با الزام اخلاقی چگونه است؟ باید و نباید از چه سنخ معانی هستند، گزاره­های متصف به “خوب و بد”، “باید و نباید” اخلاقی چه تفاوتی با خوب و بد (حسن و قبح) و الزامات غیراخلاقی دارند؟ (گاهی گفته می­شود راستگویی خوب است، باید راست گفت. گاهی گفته می­شود اسب سواری خوب است، باید اسب سواری کرد. خوب در جمله اول دارای بار اخلاقی است ولی در جمله دوم اخلاقی نیست.) آیا مفاهیم اخلاقی، واقعی و عینی­اند یا ذهنی و اعتباری، شناختی هستند یا ناشناختی؟ این­ها سوالاتی هستند که در فلسفه­ی اخلاق مطرح می­شوند.

هرچند مباحث اخلاقی همیشه در بین جوامع بشری مطرح بوده و سوالات مربوط به فلسفه­ی اخلاق، اذهان فیلسوفان همه­ی ادوار را به خود معطوف کرده بود، به شکلی که بُعد اصلی نظریات برخی از فیلسوفان را نظریات اخلاقی آنها شامل می­شده؛ با این همه فلسفه­ی اخلاق با این عنوان رشته­ای جدید و نوپا در بین فلسفه­های مضاف می­باشد، که قدمت چندانی با این عنوان ندارد. با توجه به شیوع نظریات فلسفه­ی تحلیلی در پاره­ای از مقاطعِ سده­ی اخیر، و همچنین با توجه به اهمیت فلسفه­ی اخلاق خصوصا مباحث فرااخلاق، نزدفیلسوفان تحلیلی­؛ مسایل معنا شناسی در فلسفه­ی اخلاق اهمیتی بسیار یافته است. فیلسوفان تحلیلی معتقد بودند با تحلیل معنا شناختی مفاهیم فلسفی و اخلاقی، مسائل آنها نیز حل خواهد شد. به نظر ایشان اصولا با حل معنا شناختی مفاهیم اخلاقی، هیچ گونه مسئله حل نشده اخلاقی باقی نخواهد ماند. آنها ریشه­ی معضلات علمی، فلسفی و همچنین اخلاقی و دیگر معضلات را ناشی از ابهام در ناحیه­ی مفاهیم به کار رفته در علوم فلسفی و اخلاقی و … دانسته­اند. این نگاه جایگاه ویژه­ای به مباحث معنا شناسی در علوم مختلف، از جمله در فلسفه­ی اخلاق داده­است.

بخش اول: معنای حسن و قبح

با بررسی دقیق­ می­توان نظریات غالب فیلسوفان اخلاق در مورد تعریف خوب و بد را در سه نظریه­ی عمده دسته بندی کرد، این سه نظریه عبارتند از:

– نظریات ناشناخت گرا

– نظریات تعریف گرا

– نظریات شهود گرا

ناشناخت گرایی، خوبی و بدی را بی معنا و غیرقابل تعریف می­داند و برای این مفاهیم هیچ گونه حیث شناختی و معرفتی قائل نشده است آنها را ناظر به واقع ندانسته است. نظریات تعریف گرا، خوبی و بدی را مفاهیمی تعریف پذیر و تحلیل پذیر دانسته­اند. این عده معتقدند که برای نیل به مفاهیم “خوب و بد” بدون ارجاع به مفاهیم اخلاقی، باید فقط به مفاهیم غیراخلاقی رجوع کرد.[1]

نظریات شهودگرا ضلع دیگر این سه ضلعی است که  شرح این نظریه در ادامه خواهد آمد. یکی از قائلین به این نظریه جورج ادوارد مور[2](1873-1958) پدر فلسفه اخلاق است. شهودگرایی خوبی و بدی را تعریف ناپذیر می­داند اما این غیر قابل تعریف بودن را ناشی از بدیهی بودن و شهودی بودن آنها می­داند. به نظر شهودگرایان مفاهیم خوبی و بدی اخلاقی گزاره­های بسیط و بدیهی مطلق(نه نسبی) هستند (مانند مفهوم وجود) و لذا قابل تعریف نیستند.

1- see: “Ethics, Problem of” in: The Encyclopedia of Philasophy, v.3, p.127

1-4-2. انصاف…………………………………………. 24

1-4-3. مسـاوات…………………………………………. 25

1-4-4. حق……………………………………….. 26

1-4. مفاهیم ناهمسو……………………………………….. 30

1-4-1. ظـلم و جور………………………………………. 30

1-4-2. فساد……………………………………….31

1-5. عدالت در علوم اسلامی……………………………. 33

1-5-1. عدالت در فلسفه و کلام………………………….. 33

1-5-2. عدالت در علم اخلاق……………………………. 34

1-5-3. عدالت در علم فقه و حقوق…………………….. 37

1-5-4. عدالت اجتماعی،سیاسی………………………. 39

فصل دوم……………………………………….. 43

(عدالت در رابطه انسان و خدا) …………………………….43

2-1. مقدمه……………………………………….. 44

2-2. عدل در رابطه‌‌ی انسان و خدا………………………… 45

2-2-1. ساحات عدالت ورزی انسان در برابر خدا…………………… 47

2-2-1-1. عدالت ورزی در ساحت اعتقاد و اندیشه…………………….. 48

2-2-1-1-1. پاسخ اشکالات…………………………………………. 50

2-2-1-1-2. اندیشه عدالت محور امیرمؤمنانg و اختیار انسان………… 52

2-2-1-1-3. اندیشه عدالت‌محور امیرمؤمنانg و مسأله شر………………. 55

2-2-1-2. عدالت ورزی در ساحت عمل و رفتار…………………………. 58

فصل سوم……………………………………….. 60

(عدالت در رابطه انسان با خویشتن)………………………………… 60

3-1. مقدمه……………………………………….. 61

3-2. عدالت در بعد روحانی و معنوی انسان………………………… 61

3-2-1. ضرورت و اهمیت معرفت نفس……………………………….. 61

3-2-2. معرفت نفس………………………………………….. 63

3-2-3. آگاهی از نسبت خود با خدا…………………………….. 68

3-3. عدالت در بعد جسمانی انسان……………………………. 71

فصل چهارم………………………………………. 74

(انسان و عدالت اجتماعی)………………………………………. 74

4-1. مقدمه……………………………………….. 75

4-2. اطاعت‌‌پذیری اجتماعی………………………………………… 76

4-3. عدالت توزیعی………………………………………… 79

4-3-1. اهمیت عدالت اجتماعی از دیدگاه امام علی……………..79

4-3-2. عدالــت سیاسی، اجتماعی………………………………. 82

4-3-3. توزیع عادلانه امکانات…………………………………….. 84

4-3-4. عدالت در قضاوت…………………………………………. 85

 

4-3-5. رفع تبعیض در مدیریت جامعه………………………….. 88

4-3-6. پرهیز از لذت‌‌جویی در میان حاکمان………………….. 92

4-3-7. پرهیز از ویژه خواری……………………………………. 93

4-3-8. لزوم رأفت در تامین عدالت…………………………… 95

4-4. عدالت در تعامل شهروندان…………………………… 96

4-4-1. عدالت در رابطه همسر……………………………….. 97

4-4-2. عدالت در رابطه با والدین………………………………. 100

4-4-3. عدالت در رابطه با فرزندان……………………………. 101

4-4-4. عدالت در رابطه با خویشان………………………….. 102

فصل پنجم……………………………………….. 104

(عدالت در ساحت طبیعت)………………………………………. 104

5-1. مقدمه……………………………………….. 105

5-2. عدالت در مورد حیوانات…………………………………. 106

5-3. عدالت در زمین، گیاهان و منابع طبیعی…………………. 109

5-4. نسبت عدالت طبیعی با سایر قلمروها……………………111

نتیجه و جمع‌‌بندی………………………………………… 114

فهرســت منـابع………………………………………. 117

کتاب‌ها………………………………………. 117

چکیده:

عدالت از پربسامدترین مفاهیم دانش اخلاق است. یکی از مباحث اساسی در حوزه عدالت بازشناسی گستره­ و نسبت قلمروهای آن با یکدیگر است. از دیگر سو امام علیg به عنوان بزرگ­ترین اسوه­ی عدالت در میان بشریت شناخته شده و سیره­ی گفتاری و رفتاری آن حضرتg گنجینه­ی بزرگی برای عدالت پژوهی است. از این­رو تحقیق حاضر بر آن است که عرصه های عدالت و نسبت آن­ها با یکدیگر را از منظر آن امام عدالت پیشهg باز کاود. این نوشتار پنج فصل و یک جمع­بندی و نتیجه گیری را شامل می­شود. در فصل اول، مفاهیم و معناشناسی عدالت و پیشینه­ی معرفتی عدالت­پژوهی بررسی می­شود. فصل دوم به عدالت در رابطه­ی انسان با با خدا می­پردازد. فصل سوم عدالت را در رابطه­ی انسان با خویشتن مطرح می­کند. در فصل چهارم از انسان و عدالت اجتماعی بحث می­شود. فصل پنجم به عدالت در حوزه­ی طبیعت می­پردازد. در تمامی این فصول ابعاد مختلف عدالت با تأمل بر اندیشه­های حضرت امیر مؤمنان علیg مورد بررسی قرار گرفته است؛ از این دیدگاه عدالت اجتماعی یعنی رعایت مساوات و حقوق برابر انسان ها در تعاملات اجتماعی (امور قضایی،توزیع اقتصادی و …) و عدالت در حوزه­ی فردی و ارتباط با خویشتن شامل رعایت حقوق جسم و روح انسان می شود که ضرورت معرفت نفس و عدم اضرار به نفس را به همراه خواهد داشت. عدالت در ساحت طبیعت نیز مربوط به تکالیف انسان نسبت به طبیعت می باشد و مواردی چون سعی و تلاش بر آبادانی زمین، رعایت حقوق حیوانات و … را در بر می گیرد. عدالت‌‌ورزی در همه‌‌ی این ابعــاد به­هم پیوسته باعثِ سعادت انسان می‌‌شود. سعادتی در آخرت که با زندگی شیرین دنیوی نیز قابل جمع است. بنابراین عدالت هم موجب زندگی آسوده، آرام و خاطره‌‌بخش دنیوی می‌‌شود و هم سعادت جاودان اخــروی را به

یک مطلب دیگر :

دانلود پایان نامه رایگان روانشناسی : اثر بخشی مدیران

 همراه خواهد داشت.

مقدمه:

بیان مسأله

شاید به جرأت بتوان گفت رایج‌‌ترین مفهوم در حوزه‌‌ی دانش اخلاق، مفهوم “عدالت” است؛ مفهومی کلیدی که بر اساسِ آن، می‌‌توان نظام‌‌های اخلاقی را مورد مطالـعه و بررسی قرار داد. از فلسفه‌‌ی یونان باستان گرفته تا مکاتب دینی، معنوی و اخلاقی شرقی، همواره مساله عدالت مورد توجه بوده و در تبیین آن کوشش های فراوانی شده است.

آرزو، مآل و سرانجامی که نظام‌‌های اخلاقی با توصیفاتِ مختلف خود از آن، با تعبیر “سعادت” یاد می‌‌کنند، نیازمند کوشش و تلاش انسانی در کسب فضائل است و در این بین، از عدالت به عنوان شرط لازم برای رسیدن به سعادت یاد می‌‌شود. از اینجــا پیوندی میان “عدالت و سعادت” ایجاد می‌‌شود؛ که شناخت این مفهوم را برای اندیشمندان حوزه‌‌ی اخلاق دوچندان می‌‌کند. تا این مقام، مفهوم عدالت در عرض سایر مفاهیم اخلاقی چون: فضیلت، خیر، سعادت و …. قرار می‌‌گیرد؛ ولی هنگامی که در توصیف و بسط همین مفاهیم یادشده [مجدداً] از مفهوم عدالت نامبرده می‌‌شود؛ سبب تقدم و اولویت بازشناسی بیش از پیش آن، در حوزه‌‌ی فلسفه اخلاق می‌‌شود.

امروزه در مطالعات حوزه‌‌ی اخلاق، آثاری بر پایه‌‌ی مفهوم عدالت تولید می‌‌شود؛ که در آنها، سخن از ابعاد مختلف این مفهوم به میان می‌‌آید. مفهوم‌‌شناسی عدالت، راه نیل به عدالت، موانع رسیدن به عدالت، قلمروهای عدالت، آثار عدالت و تبیین ارتباط عدالت با دیگر مفاهیم اخلاقی، از جمله‌‌ی این ابعاد است.

اما در بین ابعاد مختلف عدالت، بازشناسی اندیشه‌‌ی متفکران پیرامون توصیف‌‌شان از قلمروهای عدالت و چگونگی برقراری ارتباط میان این قلمروها، حائز اهمیت است. مثلاً هنگامی که در نظام اخلاق افلاطونی سخن از عدالت به میان می‌‌آمد، وی می‌‌کوشید تا با به­کارگیری این مفهوم، از لزومِ نوعی هماهنگی و انسجام در میان ساحت‌‌های نفس انسانی یاد کند به عقیده او، اولاً ساحت‌‌های نفس مرتبط هستند؛ ثانیاً در یک نظام اخلاقی، علاوه بر آنکه هر ساحت نفس باید به نحو احسن و صحیح کار کند، به یک هماهنگی کلی و امری مافوق ساحت‌‌ها نیاز است که از آن به عدالت تعبیر می­کرد.

حال در بحث حاضر، می‌‌دانیم که وجود عدالت در ساحت‌‌های مختلف و قلمروهای مختلف امری مورد پسند است و نوعاً اندیشمندان و مردمان می‌‌کوشند تا این عدالت جزئی را در هر قلمرو بدست آورند. اما سؤال آنجاست که آیا در یک نظام اخلاقی که شامل قلمروهای گوناگون می‌‌شود، به یک هماهنگی و یک عدالت کلی هم نیاز داریم؟ و در صورتی که چنین نیازی حس ‌‌شود، ارتباط و نسبت میان این قلمروها چگونه است تا عدالت کلی [هماهنگی قابل قبول] میان آنها رقم بخورد؟

در مطالعه [هر چند اولیه] سخنان امام علیg، علاوه بر معرفی و توصیف قلمروهای عدالت، مساله ارتباط بین این قلمروها به چشم می‌‌خورد؛ از این‌‌رو به نظر می‌‌رسد انجام مطالعـات دقیق و پژوهــشی عمیق‌ در این باب، می‌‌تواند نحوه‌‌ی ارتباطِ آنها را از نگاه حضرت مشخص کند.

اظهارات فراوان، ماندگار و قابل توجه امیرالمؤمنینg از سویی و خلافت، امامت و ولایت حضرت از سوی دیگر، سبب می‌‌شود تا در شناخت مفهـوم عدالت به احادیث و روایات علوی توجه ویژه‌‌ای شود. دلیل چنین توجهی آن است که نگاه امیرالمؤمنینg می‌‌تواند به عنوان نظرگاه دینی و بیانگر نظام اخلاقی اسلام نیز تلقی گردد. از همین‌‌رو، بدست آوردن نظرگاه عدالت علوی به شکل توصیفی، مورد توجـه اندیشمندان است.

1- سوالات و فرضیه

با در نظر داشتن بحثی که گذشت، می‌‌توان پرسش اصلی این تحقیق را اینچنین تقریر نمـود: قلمروهای عدالت چیست و توصیف هر کدام از آن ها از منظر امــام عـلیg چگونه است؟ برای پاسخ دادن به این پرسش اصلی پرسش‌‌های فرعی زیر تمـهید شده است:

– معنای عدالت از منظر امیرالمؤمنین چیست؟

– مؤلفه‌‌ها و اصول عدل در قلمـروها و ساحت‌‌های مختلف زندگی بشری چیست؟

تحقیق حاضر از نوع اکتشافی است و بدنبال کشف مفهوم عدالت در اندیشه ی امام امیر مومنان است.

2- مرور پیشینه

در اینجا لازم است هرچند مختصر و اجمالی به آثار و تالیفاتی که حول موضوع این پایان‌‌نامه تحقیق و آماده شده و در تدوین آن اثرگذار بوده است، اشاره گردد:

– اولین اثری که در این حوزه مورد مداقه و مطالعه جدی قرار گرفت کتاب “تراز حیات، ساختار شناسی عدالت در نهج البلاغه” اثر دکتر مصطفی دلشاد تهرانی است. این کتاب در چهار بخش: مفهوم شناسی، جایگاه‌‌ شناسی، ملازمه شناسی و وجوه شناسی به موضوع عدالت پرداخته است. در این اثر همان‌‌گونه که در مقدمه­ی آن نیز ذکر شده، به صورت مستقل به موانع و راهکارهای عـدالــت پرداخته نشده است؛ بلکه در میان مباحث دیگر و به صورت پراکنده، تنها به آن‌‌ها اشاره شده است. این اثر ضمن اینکه تبویب بسیار مناسبی در موضوع عدالت با ملاحظه­ی نهج البلاغه دارد، ولی نسبت به تحلیل و بررسی کامل مباحث، دغدغه‌‌ای نداشته و می‌‌توان گفت صرفاً به جانمایی و اشاره به موارد و موضوعات عدالت در نهج البلاغه پرداخته است. به عبارت دیگر، چنانکه از مطالب مقدمه کتاب برداشت می­شود، می‌‌توان گفت شیوه­ی ایشان در مطالعه­ی نهج البلاغه، روش موضوعی است.

– کتاب “درآمدی بر نظریه عدالت در اسلام” اثر عبدالله جعفری از دیگر آثار حاضر در این حوزه است. این اثر، نخست پایان‌‌نامه کارشــناسی‌‌ارشد نگارنده بوده است. سپس انتشارات جامعه‌‌المصطفی آن را با تصحیح و اضافات و نظارت حجت الاسلام خسروپناه به عنوان کتاب به چاپ رساند. این کتاب با موضوع عدالت و در شش فصل کلیات، مبانی، نظریه ها، معیار و اصول، راه‌های شناخت و ارتباط عدالت و شریعت تدوین شده است. این اثر بیشتر با رویکرد فلسفی- کلامی سعی بر اسـتخراج نظر اسلام در مورد عدالت دارد. همانگونه که بیان شد، در این کتاب عمدتا به نظرات و آراء فلاسفه و متکلمین پرداخته شده و اشاره­ی جدی به روایات و منابع نقلی و فقهی نگردیده است. همانطور که در مقدمه کتاب ذکر شده، بررسی‌‌های این پژوهش در سه حوزه­ی حقوق اساسی، قدرت و ثروت می­باشد.

– کتاب “عدالت اجتماعی در نهج البلاغه” (ابعاد سیاسی، اقتصادی و حقوقی) پژوهش علی اصغر احمدی، ناظر به عرصه عدالت اجتماعی به رشته تحریر درآمده است، این اثر در چهار فصل 1. عدالت اجتماعی زمینه ها، موانع و دست آوردها 2. بررسی بعد سیاسی عدالت اجتماعی 3. بررسی بعد اقتصادی عدالت اجتماعی 4. بررسی بعد حقوقی عدالت اجتماعی و یک خاتمه و نتیجه گیری نگاشته شده است. روشــن است که این اثر نیز حوزه‌‌های عدالت اجتماعی را محور تحقیق خود قرار داده و به ابعاد و مناسبات آن پرداخته است.

– اثر دیگری که در پژوهش پیرامون نهج البلاغه درخور مطالعه و تامل است، کتاب “عدالت و یاد خدا” (آشنایی با روحانیت امام علیg) اثر دکتر رضا شاه‌‌کاظمی[1] محقق پاکستانی الاصل و مالکی مذهب می­باشد. این کتاب در سه فصل (سه مقاله) ابعاد روحانی و عرفانی و نیز مفهوم عدالت را با محوریت خطبه اول نهج البلاغه و نامه امام علیg به مالـک اشتر، بررسی می­کند.

– “امام علیg صدای عدالت انسانی” اثر اندیشمند شهیر مسیحی جرج سجعان جرداق، یکی از معروفترین آثار راجع به شخصیت و اندیشه‌‌های امیر مؤمنانg است که با نگاهی کارکردی، اندیشه‌‌های ارزنده­ی آن حضرت را بررسی می­کند. این اثر ارزشــمند نیز همانند سایر تحقیقات انجام شده با موضوع عدالت، بیشتر ناظر به جنبه‌‌های نظام عدالت اجتماعی و مدیریت اجتماعی در سیره و زندگی امیرالمؤمنینg است.

از میان مقالات تالیف شده با محوریت عدالت از منظر امیر مؤمنانg  نیز می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود:

– اصطلاح شناسی عدالت و پیوند آن با مفاهیم همسو در آموزه‌‌های نهج البلاغه. سیدجواد احمدی

– عدالت اجتماعی از منظر نهج البلاغه. سیدجواد احمدی

– عدالت از دیدگاه امام علی جلال درخشه

– دیباچه ای بر فلسفه عدالت. حسین بشیریه

– عدالت در اندیشه سیاسی امام علی علی اکبر علیخانی

1-3-1-1 تکبر………………………………. 16

1-3-1-2 عجب………………………………… 17

1-3-2 واژه‌های متضاد غرور ………………………………18

1-3-2-1 تواضع……………………………….. 18

1-3-2-2 ذلت و خواری نفس…………………………………. 19

1-3-3 تفاوت غرور با عجب و کبر………………………………. 19

1-3-4 تفاوت غرور با رجاء ………………………………20

1-4 تاریخچه مبحث غرور……………………………… 21

1-4-1 فلسفه‌ غرب………………………………… 21

1-4-2 فلسفه‌ اسلامی……………………………….. 28

فصل دوم: غرور از نظر فیلسوفان اسلامی……………………. 30

2-1 ریشه‌های مذهبی غرور در آراء فیلسوفان اسلامی……….31

2-1-1 غرور در آیات………………………………… 31

2-1-1-1 تعریف غرور……………………………… 32

2-1-1-2 ماهیت غرور……………………………… 32

2-1-1-3 عوامل غرور……………………………… 33

2-1-1-4 واژه‌های مترادف با غرور……………………………… 34

2-1-1-5 انواع غرور در قرآن……………………………….. 40

2-1-2 غرور در روایات………………………………… 45

2-1-3 جایگاه تواضع در روایات………………………………… 53

2-1-4 حکم اخلاقی غرور ………………………………53

2-1-5 مصادیق غرور مثبت………………………………… 54

2-1-5-1 تکبر در برابر متکبر………………………………. 54

2-1-5-2 تکبر زن در مقابل مرد نامحرم………………………. 55

2-2 غرور از نظر فیلسوفان……………………………….. 55

2-2-1 تعریف غرور ………………………………57

2-2-1-1 ابن مسکویه………………………………58

2-2-1-2 خواجه نصیر الدین طوسی…………………………. 59

2-2-1-3 غزالی……………………………….. 59

2-2-1-4 فیض کاشانی……………………………….. 60

2-2-1-5 محمد مهدی نراقی……………………………….. 61

2-2-2 ماهیت غرور……………………………… 61

2-2-2-1 غرور مثبت………………………………… 62

2-2-2-2 غرور منفی……………………………….. 62

2-2-3 حکم اخلاقی غرور……………………………… 64

2-2-4 درجات غرور……………………………… 65

2-2-4-1 غرور کافران……………………………….. 65

2-2-4-2 غرور عاصیان……………………………….. 69

2-2-5 اقسام غرور……………………………… 72

2-2-5-1 اهل علم……………………………….. 72

2-2-5-2 زاهدان و عابدان……………………………….. 76

2-2-5-3 متصوّفان……………………………….. 78

2-2-5-4 توانگران……………………………….. 79

فصل سوم: غرور از نظر فیلسوفان غربی……………… 81

3-1 ریشه‌های مذهبی غرور در آراء فیلسوفان غربی……….. 82

3-1-1 کبر و غرور در عهد جدید……………………………. 84

3-1-1-1 تعریف غرور ………………………………84

3-1-1-2 حکم غرور……………………………… 86

3-1-2 عوامل کِبر و غرور در عهد جدید……………. 86

3-1-2-1 شیطان……………………………….. 86

3-1-2-2 اعتماد به عبادت خود……………………….. 87

3-1-2-3 اکتفا به خرد و حکمت انسانی خود……….. 88

3-1-3 جایگاه تواضع در عهد جدید………………….. 88

3-1-4 کبر و غرور از نظر آبای کلیسا………………… 89

3-1-5 آگوستین……………………………….. 91

3-1-5-1 تعریف غرور……………………………… 91

3-1-5-2 جایگاه تواضع……………………………….. 91

3-1-6 آکویناس…………………………………. 93

3-1-6-1 تعریف غرور……………………………… 93

3-1-6-2 ماهیت غرور……………………………… 94

3-1-6-3 جایگاه تواضع……………………………….. 94

3-2 غرور از نظر فیلسوفان……………………………….. 94

3-2-1 افلاطون……………………………….. 96

3-2-1-1 تعریف غرور……………………………… 96

3-2-1-2 دلایل غرور……………………………… 96

3-2-1-3 عاقبت غرور……………………………… 97

3-2-1-4 جایگاه تواضع……………………………….. 98

3-2-2 ارسطو………………………………. 99

3-2-2-1 تعریف غرور ………………………………99

3-2-2-2 ویژگی‌های فرد مغرور……………………………… 100

3-2-2-3 تعریف انسان خودبین و بی‌همّت………………. 102

3-2-2-4 رابطه‌ غرور و افتخار……………………………… 103

3-2-2-5 حکم غرور ………………………………105

3-2-2-6 عوامل ایجاد غرور……………………………… 107

3-2-2-7 جایگاه تواضع……………………………….. 107

3-2-3 دیوید هیوم………………………………. 108

 

3-2-3-1 موضوع غرور……………………………… 109

3-2-3-2 تعریف غرور……………………………… 110

3-2-3-3 ماهیت غرور……………………………… 110

3-2-3-4 حکم غرور……………………………… 112

3-2-4 ریچارد تیلور……………………………… 114

3-2-4-1 تعریف غرور……………………………… 114

3-2-4-2 ماهیت غرور……………………………… 116

3-2-4-3 تفاوت غرور با تکبر، خودبینی و خودخواهی………… 116

3-2-4-4 ویژگی‌های افراد مغرور……………………………… 118

3-2-4-5 حکم اخلاقی غرور……………………………… 119

فصل چهارم: مقایسه آراء فیلسوفان اسلامی و غربی………. 121

4-1 تعریف غرور……………………………… 122

4-1-1 غرور مثبت………………………………… 122

4-1-2 غرور منفی……………………………….. 122

4-2 ماهیت غرور ………………………………123

4-3 حکم غرور……………………………… 125

4-3-1 غرور به عنوان فضیلت………………………………… 125

4-3-2 غرور به عنوان رذیلت………………………………… 125

نتیجه گیری………………………………… 127

فهرست منابع……………………………….. 130

الف. منابع فارسی……………………………….. 130

ب. منابع عربی……………………………….. 135

ج. منابع انگلیسی……………………………….. 136

چکیده:

برخی ویژگی‌های اخلاقی وجود دارد که هم جنبه مثبت دارند و هم جنبه منفی. یکی از این ویژگی‌ها غرور است. غرور از نظر فیلسوفان اسلامی، اغلب به عنوان رذیلت اخلاقی و گناه دینی محسوب می‌شود. فیلسوفان اسلامی، معمولاً غرور را به معنای آرامش نفس به آنچه موافق هوی و هوس باشد بیان کرده‌اند، اما برخی از آن‌ها مانند ابن مسکویه غرور را در معنای مثبت «کبَر نفس» بیان کرده‌اند. فیلسوفان غربی نیز به تبع دیدگاه اخلاقی یا دینی خود، تعریفی مشابه از غرور منفی دارند و آن را به لحاظ اخلاقی قابل تقبیح دانسته و به لحاظ دینی، گناه تلقی می‌کنند. با این‌حال، از نظر آن‌ها غرور در معنای مثبت و به عنوان فضیلت نیز به‌کار رفته است. به عنوان مثال ارسطو در اخلاق نیکوماخوس غرور را «زینت فضائل» معرفی کرده است، بطوری‌که بدون آن، انسان هیچ انگیزه‌ای برای زندگی ارزشمند ندارد. بررسی معانی مختلف غرور با توجه

یک مطلب دیگر :

۳ خورشت دلچسب زمستانی در ۳۰ دقیقه

 به عملکردهای متنوع آن، تصمیم درباره‌ی حکم اخلاقی آن را تا حدی با دشواری مواجه می‌کند. ارزیابی اخلاقی غرور، به عنوان رذیلت یا فضیلتی مطلق و یا امری نسبی می‌تواند نتایج مهمی در حوزه‌های مختلف زندگی از جمله روابط اجتماعی، سیاسی، تعلیم و تربیت داشته باشد و تحلیل آن به عنوان رذیلتی اخلاقی یا عقلانی می‌تواند راه‌های متفاوتی را برای اصلاح نفس پیشنهاد کند. پژوهش حاضر، با عنوان «غرور در اخلاق؛ گزارش تحلیلی آراء فیلسوفان اسلامی و غربی» که با گردآوری، تحلیل و تلخیص آثار فیلسوفان اسلامی و غربی و به روش کتابخانه‌ای تنظیم شده است، در صدد است تا این موضوع را براساس آثار فیلسوفان مسلمان و غرب مورد بررسی قرار دهد و پس از مقایسه‌ی معنا و حکم اخلاقی آن و نقش شرایط تأثیرگذار در خوبی یا بدی این احساس و تفسیر آن بر اساس متون دینی، راهی برای شیوه‌ی صحیح زندگی در ارتباط با این مسئله بیاید.

فصل اول: کلیات

1-1- مقدمه

1-1-1- تعریف مسأله و سؤال‌های تحقیق

فیلسوفان اخلاق درباره‌ ویژگی‌های اخلاقی بسیار سخن گفته‌اند، و از آن‌ها به عنوان فضائل و رذائل تعبیر کرده‌اند. فضیلت، ویژگی مثبت منشی است که به رفتارهای صحیح می‌انجامد و در مقابل، رذیلت ویژگی منفی منشی است که فاعل را به کار خطا وا می‌دارد. اما در بین این ویژگی‌ها، ویژگی‌هایی نیز وجود دارد که هم به عنوان فضیلت تلقی می‌شوند و هم به عنوان رذیلت، از این‌جهت که این ویژگی‌ها هم دارای جنبه مثبت‌اند و هم جنبه‌ منفی. یکی از این ویژگی‌ها غرور است که در آثار فیلسوفان و تعابیر اجتماعی گاه به عنوان ویژگی مثبت، مورد تحسین قرار می‌گیرد، و گاه به عنوان ویژگی منفی مورد تقبیح.

نوشتار حاضر با عنوان «غرور در اخلاق؛ گزارش تحلیلی آراء فیلسوفان اسلامی و غربی» در سه فصل تنظیم شده که در فصل اول به کلیاتی درمورد موضوع، پرداخته شده است. در این فصل تعاریف و اصطلاحات مربوط به غرور و واژه‌های مرتبط با غرور مطرح شده و تاریخچه مبحث غرور در فلسفه اسلامی و غربی بیان شده است.

در فصل دوم نیز موضوع غرور از نظر فیلسوفان اسلامی مطرح شده است. با توجه به اینکه مباحث اخلاق اسلامی و بحث از فضائل و رذئل اخلاقی ارتباط مستقیم با آیات و روایت و مذهب دارد، لذا این فصل به دو بخش اخلاق دینی و اخلاق فلسفی تقسیم شده است، که در بخش اخلاق دینی مباحث مربوط به غرور در آیات و روایات بیان شده و در بخش اخلاق فلسفی نظرات فیلسوفان مسلمان مطرح شده است.

اما مراد از فیلسوفان مسلمان نیز، فیلسوفان و متفکرانی است که در حوزه اخلاق کار فلسفی کرده و در مورد غرور نظراتی ارائه کرده‌اند. در کتاب ماجد فخری رویکردهای اخلاق اسلامی بیان شده است. با توجه به اینکه این رویکردها کلامی، فلسفی، دینی و تلفیقی هستند، به لحاظ منطقی باید بحث محدود به رویکرد فلسفی می‌شد، اما از آن‌جا که بحث غرور در اخلاق اسلامی محدود به رویکرد فلسفی نیست، حتی رویکردهای دینی، تلفیقی و کلامی مباحث غرور را بیشتر مطرح کرده‌اند، بنابراین در این فصل از هر رویکرد نظریه یک فیلسوف یا متفکر بیان شده است.

به این دلیل که بحث ما در حوزه فلسفه اخلاق است، لذا مباحث مربوط به غرور را محدود به فیلسوفان اخلاق می‌کنیم؛ اولاً به این علت که به لحاظ تقدم، حق با کسانی است که در حوزه فلسفه اخلاق کار کرده‌اند، مانند ابن مسکویه، خواجه نصیرالدین طوسی، غزالی، فیض کاشانی و … که کتاب اخلاقی دارند. دلیل دوم این است که فیلسوفان اسلامی که رویکردهای مشائی و اشراقی و حکمت الهی دارند، این رویکردها تأثیر مستقیمی در بحث غرور نداشته و نظر خاصی نیز در مورد غرور نداشته‌اند. مثلاً فیلسوفانی همچون ملاصدرا و یا شیخ اشراق مباحث مربوط به غرور را به صورت مجزا مطرح نکرده‌اند.

در فصل سوم غرور از نظر فیلسوفان غربی مطرح شده است. در این فصل نیز با توجه به فصل دوم که مبحث غرور در دو بخش اخلاق دینی و اخلاق فلسفی مطرح شده، در بخش اخلاق دینی مباحث مربوط به غرور در عهد جدید و آبای کلیسا بیان شده است. در بخش اخلاق فلسفی نیز با توجه به نظراتی که در مورد غرور وجود دارد، برخی از فیلسوفان غربی مانند افلاطون غرور را به صورت کاملاً منفی و به عنوان رذیلت مطرح کرده‌اند، برخی دیگر نیز مانند ارسطو غرور را به عنوان فضیلت مطرح کرده‌اند، و برخی دیگر نیز غرور را به صورت نسبی مطرح کرده‌اند و در برخی موارد غرور را فضیلت و در برخی موارد غرور را رذیلت می‌دانند، مانند هیوم و تیلور.

برای تبیین فلسفی غرور از نظر فیلسوفان اسلامی در هر فصل ابتدا به تعریف غرور از نظر هر یک از این فیلسوفان پرداخته شده است. سپس ماهیت غرور بیان شده است، که آیا غرور رفتار بیرونی است و یا یک احساس درونی. در این بخش مشخص می‌کنیم که غرور  با کدام یک از قوای انسان در ارتباط است. با توجه به قوای نفس، که قوای نباتی، حیوانی و انسانی است، ما می‌خواهیم مشخص کنیم که غرور آیا جزء قوای حیوانی انسان است، که همان قوه غضبیه و شهویه است، و یا جزه قوای انسانی که همان قوه عاقله است. وقتی جایگاه غرور به لحاظ ماهیت مشخص شد، سپس حکم اخلاقی غرور را بیان می‌کنیم، که وظیفه انسان در هر یک از این موارد چیست. ما در اینجا به دنبال این نیستیم که بگوئیم آیا غرور مثبت است یا منفی، بلکه قصد داریم نظراتی که در این مورد وجود دارد را بررسی کنیم، همچنین به دنبال راه‌های درمان غرور منفی نیز نیستیم، چرا که بحث وارد مسائل تربیتی می‌شود که خارج از حوزه این پایان نامه است.

در میان متفکران دینی و غیر دینی، در این مورد که آیا غرور یک رذیلت اخلاقی و گناه دینی است، و یا فضیلت اخلاقی اختلاف نظر وجود دارد. بعضی آن را مطلقاً سزاوار سرزنش دانسته و به عنوان یک رذیلت اخلاقی یا گناهی دینی تلقی می‌کنند، اما برخی دیگر آن را امری ستودنی دانسته و برای شخصیت انسان لازم و ضروری می‌دانند.

در ادبیات دینی اسلامی، غرور معمولاً به ‌معنای کبر و خودپسندی در نظر گرفته شده و آیات و روایات اسلامی نیز آن را تقبیح می‌کند. در قرآن، غرور به عنوان نخستین گناه که توسط شیطان صورت گرفته است، معرفی می‌شود. از نظر قرآن، غرور شیطان مانع از سجده‌ او در برابر انسان و اطاعت امر الهی گردید. اکثر فیلسوفان و متفکران اسلامی نیز تحت تأثیر آموزه‌های اسلامی خود، غرور را به عنوان رذیلتی اخلاقی در نظر گرفته و آن را این‌گونه تعریف می‌کنند: «غرور عبارت است از مطمئن شدن به آنچه موافق هوى و هوس باشد، و طبع آدمى به سبب شبهه و خدعه‌ی شیطان به آن میل كند. پس هر كس معتقد باشد كه در دنیا و آخرت بر راه خیر است و این پندار از روى شبهه نادرست باشد او مغرور و فریفته است.»[1]

متفکران مسیحی و فیلسوفان غربی نیز در تعریف غرور به عنوان رذیلتی دینی و یا فضیلتی اخلاقی اختلاف نظر دارند. غرور در مسیحیت، به عنوان یکی از هفت گناه کبیره در نظر گرفته شده که انسان را از خداوند دور کرده و مانع از خیر و رحمت الهی می‌گردد. همان‌گونه که در کتاب آسمانی آمده است: «خدا به شخص فروتن قوت می‌بخشد، اما با شخص متکبر و مغرور مخالفت می‌کند.»[2]

متفکران دینی و آبای کلیسا در غرب، غرور را به عنوان نخستین گناه و رذیلتی اساسی در نظر می‌گیرند، اما فیلسوفان غربی، در تعریف غرور به عنوان فضیلت یا رذیلت اخلاقی نظرات متنوعی دارند، برخی از آن‌ها مانند ارسطو، نه تنها غرور را تقبیح نمی‌کنند بلکه آن را به عنوان «زینت فضائل» در نظر می‌گیرند. ارسطو در کتاب اخلاق نیکوماخوس غرور را «بزرگ‌منشی» تعریف کرده، که حدوسط بین دو رذیلت بی‌همتی و تواضع بیجاست. از نظر ارسطو یکی از ویژگی‌های فرد فضیلت‌مند این است که فضایل خود را به دیگران نشان دهد و این همان غرور مناسب است. در مقابل، گروهی دیگر غرور را تنها به عنوان رذیلت در نظر می‌گرفتند، و برخی دیگر نیز موضوع غرور را به صورت نسبی بیان می‌کردند.

1-1-1-1- سوالات اصلی

با توضیحات ارائه شده، مشخص می‌شود که مسائل اصلی این پایان‌نامه چنین است:

1- غرور از نظر فیلسوفان اسلامی به چه معناست؟

2- غرور از نظر فیلسوفان غربی به چه معناست؟

3- فیلسوفان غربی و اسلامی در تعریف غرور چه اختلافات و اشتراکاتی دارند؟

2-1-1-1- سوالات فرعی

در این راستا بررسی مسائل فرعی زیر نیز ضروری خواهد بود:

4- غرور به لحاظ ماهیت به چه معناست؟

3-4-1-1- انعطاف‌پذیری ……………………………………39
3-4-1-2-استهلاک انرژی…………………………………… 40
3-4-1-3-سختی در برابر نیروهای کم………………………. 41
3-4-2- انواع مختلف سیستم‌های لرزه جدایش……………. 41
3-5- عرشه……………………………………. 43
3-5-1- مقطع معادل…………………………………….. 43
3-5-2-مدل مقطع سه بعدی…………………………………….. 45
3-5-3-  پل‌های کج…………………………………….. 46
فصل 4-مدل‌سازی سه بعدی پل…………………………. 48
4-1-  مقدمه……………………………………. 48
4-2-نرم‌افزار اُپن‌سیس و قابلیت‌های آن………………………… 48
4-3- مفاصل متمرکز با رفتار غیرخطی………………………….. 49
4-4- المان‌های رشته‌ای…………………………………….. 50
4-5- معرفی پل و سیستم سازهای……………………….. 52
4-6- مدل‌سازی غیرخطی پل……………………………….. 54
4-6-1- پایه‌ها …………………………………… 54
4-6-1-1- مشخصات مصالح ……………………………………54
4-6-2-تکیه‌گاه پایه‌ها…………………………………… 58
4-6-3-عرشه……………………………………59
4-6-3-1-  مدل‌سازی سه بعدی عرشه تیر-دال…………… 59
4-6-3-2- درز انبساط ……………………………………60
4-6-3-3-بالشتک‌ها  ……………………………………61
4-6-4-  کوله‌ها  ……………………………………63
4-7-  بارگذاری…………………………………….. 64
4-8-  صحت‌سنجی مدل…………………………………….. 64
4-8-1- مقایسه مودهای ارتعاش پل………………………. 64
4-8-2- تحلیل بار افزون…………………………………….. 66
فصل 5- بررسی نتایج تحلیل…………………………….. 68
5-1-  مقدمه……………………………………68
5-2- تأثیر تغییر شرایط مرزی بر مودها و پریود سازه پل……………….. 68
5-3-  شتاب نگاشت‌های زلزله‌های دور و نزدیك به گسل………………. 71
5-4-  مقیاس کردن شتاب نگاشت‌ها……………………… 73
5-5- بررسی نتایج حاصل از تحلیل‌های تاریخچه زمانی غیرخطی……….. 76
5-5-1-  مدل اول …………………………………… 83
5-5-1-1-پاسخ مدل اول تحت زلزله‌های مقیاس نشده نزدیک به گسل………. 84
5-5-1-2- پاسخ مدل اول تحت زلزله‌های مقیاس نشده دور از گسل…………. 89
5-5-1-3-مدل اول تحت زلزله‌های مقیاس شده نزدیک به گسل و دور از گسل…….. 99
5-5-2- مدل دوم……………………………………. 104
5-5-2-1-   پاسخ مدل دوم تحت زلزله‌های مقیاس نشده……………… 104
5-5-2-2-   مدل دوم تحت زلزله‌های مقیاس شده…………………….. 112
5-5-3-  مدل سوم……………………………………. 116
5-5-3-1- پاسخ مدل سوم تحت زلزله‌های مقیاس نشده…………….. 116
5-5-3-2-مدل سوم تحت زلزله مقیاس شده …………………123

 

5-5-4- مدل چهارم……………………………………. 128
5-6- ارائه ضرایب بزرگنمایی جهت منظور کردن تأثیر مؤلفه قائم زلزله……… 137
5-7- مقایسه روش‌های مقیاس در حوزه فرکانس و روش مرجع…………… 138
فصل 6-نتیجه‌گیری و پیشنهاد‌ها…………………………………… 148
6-1-نتایج…………………………………….. 148
6-2- پیشنهاد‌ها…………………………………… 150
منابع و مراجع ……………………………………151
چکیده:
در میان انواع سازه­ها، پل­ها به عنوان یکی از ارکان شریان­های حیاتی می­باشند که لازم است بعد از زلزله به منظور راه دسترسی به بیمارستان­ها، ایستگاه­های آتش­نشانی و سایر خدمات مورد استفاده قرار گیرند؛ بنابراین می­توان گفت پل­ها بی­تردید جایگاه ویژه­ای در حفظ سطح مورد نیاز از ایمنی و قابلیت بهره برداری را دارا می­باشند. با این وجود که بررسی زلزله­های اخیر به وضوح نشان می­دهد مؤلفه قائم زلزله ممکن است حتی از مؤلفه افقی آن بیشتر شود، در حال حاضر به منظور طراحی لرزه­ای پل، در آیین­نامه طرح و محاسبه پل­های بتن‌آرمه ایران، در مورد تأثیر مؤلفه قائم زلزله و همچنین در مورد ترکیب هر سه مؤلفه لرزه­ای (2 مؤلفه افقی متعامد و 1 مؤلفه قائم) نکته­ای بیان نشده است.
در این تحقیق، مدل غیر خطی پل سه دهانه با تغییر طول عرشه­های آن مورد تحلیل قرار گرفته است. مدل­سازی درز انبساط که شامل مدل کردن برخورد عرشه­ها به یکدیگر و مدل‌سازی بالشتک­ها است، مدل‌سازی اندرکنش خاک و تأثیر آن بر جابجایی طولی پل بر طبق روابط «اف-­اچ-دبیلیو-ای»، با فرض محیط نیمه فضای الاستیک به منظور محاسبه سختی انتقالی و پیچشی زیر کوله­ها و ستون­ها و در نظر گرفتن تأثیر انحراف عرشه پل، از مهم‌ترین پارامترهای مورد مطالعه در این تحقیق می­باشند. پل­ها تحت اثر 7 زلزله دور از گسل و 7 زلزله نزدیک به گسل، یک بار بدون در نظر گرفتن مؤلفه قائم و بار دیگر با در نظر گرفتن مؤلفه قائم مورد مطالعه قرار گرفته­اند. نتایج نشان دهنده تغییرات شدید (بیش از 50%) در نیروهای محوری وارد بر ستون­ها بود، این تغییرات باعث تغییرات شدید نیروهای موجود در سر ستون­ها و لنگر موجود در وسط عرشه شدند. در نهایت ضرایبی به منظور در نظر گرفتن مؤلفه قائم زلزله ارائه شده است.
مقدمه:
در میان انواع سازه­ها، پل­ها نسبت به سایر سازه­های معمولی دارای ساختار سیستم پیچیده­تری می­باشند. همچنین به عنوان یکی از ارکان شریان­های حیاتی می­باشند که لازم است بعد از زلزله به منظور راه دسترستی به بیمارستان­ها، ایستگاه­های آتش­نشانی و سایر خدمات مورد استفاده قرار گیرند. بنا به علل ذکر شده، می­توان گفت پل­ها بی­تردید جایگاه ویژه­ای در حفظ سطح مورد نیاز از ایمنی و قابلیت بهره برداری را دارا می­باشند.
اکثر آیین‌نامه‌های طراحی پل در بحث تحلیل لرزه‌ای پل‌ها، یا اثر مؤلفه قائم را در نظر نمی‌گیرند و یا روش مشخصی برای در نظر گرفتن مؤلفه قائم زلزله ارائه نمی‌دهند. با این حال بررسی زلزله‌های چند دهه اخیر نشان می‌دهد که اثر مؤلفه قائم زلزله می‌تواند در برخی موارد از عوامل اصلی تخریب پل‌ها باشد.
در مواردی که اثر مؤلفه قائم در طراحی وارد می‌شود تابع طیف به طور معمول 66/0 طیف پاسخ مؤلفه افقی منظور می‌شود. ‌با این حال مطالعات جدید نشان می‌دهند که این نسبت در پریودهای پایین و در نواحی نزدیک گسل، تخمینی در خلاف جهت اطمینان است.
در این تحقیق علاوه بر بررسی اثر همزمان دو مؤلفه افقی و قائم زلزله، اثر همزمان هر سه مؤلفه زلزله بر پاسخ پل­ها، بررسی گردیده است. در فصل اول به بررسی پژوهش­ها و مطالعات انجام شده بر تأثیر مؤلفه قائم زلزله بر طیف پاسخ زلزله و نیروهای وارد بر پل پرداخته شده است. با توجه به اهمیت در نظر گرفتن اندرکنش خاک

یک مطلب دیگر :

چه زمانی خطر انتقال بیماری های مقاربتی بیشتر است؟

 در کوله­ها و زیر ستون­ها با سازه پل، در فصل دوم به بررسی نیروهای وارد بر خاک و نیز روابط موجود به منظور در نظر گرفتن اندرکنش خاک پرداخته شده است.

در فصل سوم به معرفی اعضای رو سازه و زیر سازه پرداخته شده است. انواع روش‌های مدل­سازی ستون­ها، مدل­سازی عرشه، تأثیر انحراف عرشه پل­ها بر عملکرد صلب عرشه، درزهای انبساط و بالشتک­ها به عنوان انتقال دهنده­های نیرو از عرشه به ستون­ها، معرفی و مورد بررسی قرار گرفته است.
در فصل چهارم شاخص‌ترین ویژگی‌های نرم‌افزار اُپن‌سیس[1] که دلیل انتخاب آن برای این تحقیق می‌باشد، ذکر می‌گردد. سپس، پل کلمنتس[2] به منظور مدل سازی، معرفی شده است. در انتها با مقایسه مقادیر پاسخ‌های نیرویی و تغییر مکانی و نتایج موجود در مقاله، صحت مدل ساخته شده در نرم افزار اُپن‌سیس کنترل می‌گردد.
در فصل پنجم نتایج حاصل از تحلیل پل‌های مدل‌سازی شده در فصل چهارم، ارائه شده است. در این راستا به بررسی اثر مؤلفه قائم زلزله بر رفتار لرزه­ای پل‌ها پرداخته شده است. در نهایت در فصل ششم خلاصه­ای از نتایج و پیشنهادات حاصل از این تحقیق بیان شده است.
فصل اول: پژوهش های گذشته
1-1- مقدمه
پل‌های بتن مسلح در ایران همانند دیگر نقاط جهان مانند ژاپن و آمریکا به دلیل تراکم خودروها و نیاز به گسترش جاده‌ها کاربرد روز افزونی یافته است. لیکن، تخریب این‌گونه پل‌های عظیم شاهراه‌ها و داخل شهرها در اثر زلزله های مختلف در کشورهایی نظیر ایلات متحده، ژاپن و نیوزیلند بیانگر ضعف‌های موجود در آیین نامه های فعلی این کشورها می‌باشد. در این فصل به مرور زلزله­های گذشته که دارای مؤلفه قائم با حداکثر شتاب بالا می‌باشد، تأثیر مؤلفه قائم بر عرشه و ستون پل‌ها و بیان هدف از این تحقیق پرداخته شده است.
2-1- مروری بر زلزله های گذشته
تجربه زلزله‌های گذشته، مانند زلزله تکاچی-اکی[1] ژاپن (1968) و زلزله سن‌فرناندو[2] کالیفرنیا (1971)، آسیب‌پذیری سازه‌های بتن مسلح در برابر تحریکات شدید زلزله را به اثبات رسانید، بنا به دلیل اقتصادی، تا حدود معینی اجازه خسارت دیدن به سازه‌ها داده می‌شود و شناخت این خسارت پذیری بر اساس تئوری خطی و قضاوت مهندسی پایه‌گذاری می‌گردد.
روشن است که برای حصول ایمنی لرزه‌ای و محدود کردن خسارات وارده به سازه‌های بتنی، مکانیزم شکست سیستم‌های سازه‌ای تحت اثر بارهای دینامیکی زلزله باید مشخص بوده و این عمل مستلزم شناخت ظرفیت نهایی اعضای بتن مسلح تحت اثر بارگذاری متناوب غیر ارتجاعی است.
در مورد طراحی لرزه‌ای پل‌ها، زلزله سن‌فرناندو، نقطه عطفی به شمار می‌آید. در طی این زلزله، 62 پل در منطقه مرکزی زلزله آسیب دیده و بیش از 15 میلیون دلار خسارت به بار آمد. عملکرد متفاوت این زلزله با زلزله‌های گذشته و خصوصیاتی که در طراحی لرزه‌ای پل‌ها در نظر گرفته نشده بود، عامل این خرابی‌ها گزارش شده است. طی زلزله‌های گذشته، بیشتر خرابی‌ها مربوط به خرابی زیر سازه و خاک اطراف آن می‌شد، درحالی‌که علت اصلی خسارت یا خرابی پل‌ها در زلزله سن­فرناندو ارتعاش سازه‌ای بوده است. مهم‌ترین عامل خسارت در این زلزله عبارت بودند از[[i]]:
1- فقدان شکل پذیری.
2- کوتاه بودن عرض نشیمن در درزهای انبساط و محل تکیه گاه‌ها و نهایتاً خرابی عرشه.
3- شکست برشی در ستون‌های پل و پایه‌ها‌، قبل از اینکه جاری شدن خمشی حادث شود.
4- بیرون آمدن آرماتورها در ستون‌های قائم که در عرشه یا فونداسیون‌ها مهار شده بودند.
5- شکست فونداسیون‌ها و خاکریزها و کوله‌ها و دیوارهای بالی شکل آن.
بعد از زلزله سن فرناندو، برنامه‌ریزی وسیعی تدارک دیده شد، بسیاری از پل‌ها به شتاب نگار مجهز شدند مدل‌سازی تحلیلی و انواع مختلف تحلیل خطی و غیرخطی برای درک بهتر رفتار پل‌ها تدوین گردید و برنامه تقویت پل‌های موجود اجرا گردید که تا به این زمان نیز ادامه دارد، اما در طی زلزله‌های بعدی مانند کوبه[1] و ‌لما‌پریتا[2] دوباره پل‌های بسیاری فرو ریختند. ذیلاً شرح مختصری از سه زلزله فوق ارائه می‌گردد.
1-2-1-گزارش زلزله ‌لما‌پریتا
زلزله لما‌پریتا با بزرگی 1/7، عملکرد عالی پل‌های طرح شده بر طبق آیین نامه‌های اخیر (آشتو[1] و اِی‌تی‌سی[2]) را نشان داد. این زلزله همچنین کارایی موثر وسایل مهارکننده را که به پل‌های فعلی در برنامه تقویت پل‌ها اضافه شدند، به اثبات رسانید. با این حال این زلزله بسیاری از اصول طراحی پل‌های قدیمی را زیر سؤال برد. سیزده پل شدیداً آسیب‌ دیده و بسته شدند و هفتاد و هشت پل خسارت زیادی تحمل کردند [[i] و[ii]].
خسارات وارده به پل‌ها در طی این زلزله عبارتند از :
– تخریب کامل قسمت‌های از پل نیمیتز[3] به دلیل ضعف سیستم سازه‌ای و جزئیات نامناسب (شکل ‏1‑1).
– شکست برشی در ستون‌ها و تیرها (شکل ‏1‑2)
– شکست برشی اتصالات تیر– ستون بتن مسلح
– ضربه زدن سازه‌های آزادراه‌های مجاور
– از دست دادن تکیه‌گاه یکی از دهانه‌های پل خلیج سن فرانسیسکو[4] (شکل ‏1‑3)
– خسارت به دستگاه‌های تکیه گاهی غلتکی
2-2-1- گزارش زلزله کوبه
تا قبل از وقوع زلزله بزرگ هانشین[1]، پل‌های ژاپن در طی زلزله‌ها بسیار خوب عمل کردند. تعداد کل پل‌های تخریب شده بسیار اندک بودند. فقط 4 پل جاده‌ای در طی 40 سال ماقبل زلزله هانشین آسیب دیدند که 3 پل در زلزله نیگاتا[2] (1964) به دلیل پدیده روان گرایی و دیگری در زلزله میاگیکن-‌اکی[3] (1978)، منهدم گردید.
در زلزله بزرگ هانشین تعداد زیادی پل‌های آزاد راه‌ها و پل‌های راه‌آهن فرو ریختند که ارقام پل‌های تخریب شده از کل پل‌های تخریبی تاریخ ژاپن بیشتر می‌باشد‌. به طور مثال نسبت خسارت پایه‌های بتن مسلح در آزاد‌راه ارتباطی هانشین به کوبه حدود 50% بود (شکل ‏1‑4). 512 پایه از کل 1012 پایه دچار خسارت کم تا شدیدی شدند. نسبت خسارت وارده به بالشتک­ها حتی از این هم بیشتر بود (64%). مشاهده گردید که تحریکات زمین‌لرزه از نیروهای طراحی فراتر رفتند‌. از آنجایی که خسارات وارده بسیار سنگین و شدید و غیر قابل انتظار بود، در بسیاری از سازمان‌های مربوطه مطالعات گسترده­ای برای بهبود آیین نامه‌های طراحی لرزه‌ای کنونی آغاز گشت [1].
[1]- Hanshin
[2]- Nigata
[3]- Miyagiken-oki
[1]- AASHTO
[2]- ATC
[3]- Nimitz (Cypress)
[4]- San Francisco-Oakland
[[i]] http://co2insanity.com/category/earthquakes/
[[ii]] http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/states/events/1989_10_18.php
[1]- Kobe

4-4-4- مقایسه نتایج به‌دست‌آمده از آزمایشات…..……………………………………..84
4-4-5- بررسی درصد کاهش فشار در پشت دریچه……………………………………….87
4-5- مدل­سازی عددی…………………………………………………………………………91
فصل پنجم: بحث و نتیجه ­گیری
5-1- بحث و نتیجه­ گیری…………………………………………………………………….97
5-2-پیشنهادات………………………………………………………………………………..98
فهرست منابع و مآخذ…………………………………………………………………………99
چکیده:
مقاومت قوسی خاک یکی از پدیده­های مهم در مسائل ژئوتکنیکی از قبیل سازه­های زیرزمینی، تونل­ها، شمع­های سرباز، دیوارهای حائل و غیره، می­باشد. تئوری آرچینگ حدود 150 سال پیش شناخته شد. تحقیقات در حقیقت به‌صورت پراکنده و اغلب نسبت به یک ناحیه­ی خاص که از اهمیت ویژه­ای در آن نقطه زمانی داشته است، می­باشد. در سال 1943 عمومی­ترین تعریف قابل‌قبول برای پدیده قوسی توسط ترزاقی ارائه گردید، به‌طور خلاصه اگر قسمتی از دریچه­ی صلب توده­ی خاک رو به پایین حرکت کند، خاک مجاور، با توجه به باقی‌مانده از توده خاک، حرکت می‌کند. در این پایان‌نامه با ساخت جعبه­ای با دریچه­های متغیر که قابلیت جابجایی دارند، در محیط آزمایشگاهی سعی شده حرکت دریچه در راستای افق بوده و پدیده­ی قوسی خاک بر روی دو نوع ماسه در این حالت مورد بررسی قرار گیرد. سپس میزان خاک جابجا شده، شکل و سطح گسیختگی اندازه­ گیری شده و تغییرات تنش در پشت دیوار به نسبت عرض آن مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین یک نمونه از آزمایش­های انجام شده در محیط نرم­افزار عددی PLAXIS مدل شده و مورد مقایسه قرار گرفته است. درنهایت می­توان دید که سطح گسیختگی غیره­خطی بوده و توزیع تنش در پشت دریچه

<p>2-3 -2 -3-1-1- کلیات………………………………………………………………………….. 16<br />2-3-2-3-1-2- نقطه ی کنترل………………………………………………………………… 17<br />2-3-2-3-1-3- توزیع بار جانبی………………………………………………………………. 17<br />2-3-2-3-1-4- مدل رفتار دوخطی نیرو– تغییرمکان سازه……………………………………. 18<br />2 -3 – 2-3 – 5-محاسبه ی زمان تناوب اصلی موثر…………………………………………. 19<br />2-3- 2-3- 2- برآورد نیروها و تغییرشکلها……………………………………………………. 19<br />2-3-2-3- 2– 1- ساختمان با دیافراگم صلب…………………………………………….. 20<br />2-3-2-4- تحلیل دینامیكی غیر خطی……………………………………………………….. 23<br />2-3-3- معیارهای پذیرش…………………………………………………………………….. 23<br />2-3-3-1- معیارهای پذیرش روش­های غیر خطی……………………………………………. 23<br />2-4- روش طیف ظرفیت………………………………………………………………………. 29<br />2-5- تهیه طیف های ظرفیت و نیاز در فرمت ADRS……………………………………….<br />3-1- مقدمه…………………………………………………………………………………….. 37<br />3-2- تعاریف مدل های اولیه……………………………………………………………………. 37<br />3-3- بارگذاری ثقلی……………………………………………………………………………… 42<br />3-4- بارگذاری لرزه ای…………………………………………………………………….. 42<br />3-5- مدل سازی………………………………………………………………………………. 44<br />3-6- تحلیل……………………………………………………………………………………. 44<br />3-7- طراحی…………………………………………………………………………………… 45<br />3-8- معرفی شیوه تحلیل&nbsp; در پروژه…………………………………………………………..45<br />3-8-1- تحلیل استاتیکی غیرخطی…………………………………………………………. 45<br />3-8-2- هدف بهسازی……………………………………………………………………. 46<br />3-8-3- توزیع بار جانبی در تحلیل استاتیکی غیرخطی…………………………………. 46<br />3-8-3-1- معرفی و اختصاص مفاصل پلاستیک…………………………………………… 47<br />3-8-4- تعیین تغییرمکان هدف به روش ضرایب تغییرمکان………………………………..51</p><p><p style="direction: ltr; text-align: center;"><a href="http://zusa.ir/%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af-%d8%a8%d8%b1%d8%b1%d8%b3%db%8c-%d8%b1%d9%88%d8%b4-%d9%87%d8%a7%db%8c-%d8%aa%d8%ad%d9%84%db%8c%d9%84-%d8%ba%db%8c%d8%b1/"><img class="size-full wp-image-587311 aligncenter” src="http://ziso.ir/wp-content/uploads/2020/10/thesis-paper-95.png” alt="پایان نامه” width="400″ height="140″ /></a></p><p style="direction: ltr; text-align: center;"><br /></p>3-9- تحلیل دینامیكی غیرخطی…………………………………………………………… 51<br />3-10- ملاحظات خاص مدلسازی و تحلیل……………………………………………….. 54<br />3-9-1- تحلیل به روش دینامیکی غیرخطی……………………………………………. 55<br />3-9-2- شتاب نگاشت های مورد استفاده در آنالیز دینامیکی غیرخطی……………… 55<br />3-6-2-1- هم­پایه کردن PGA…………………………………………………………………<br />3-6-2-2- هم­پایه کردن طیف………………………………………………………………. 56<br />4-1- مقدمه………………………………………………………………………………… 57<br />4-2- تعیین تغییرمکان هدف به روش ضرایب تغییرمکان……………………………….. 57<br />4-3- تعیین تغییرمکان هدف به روش طیف ظرفیت…………………………………….. 58<br />4-4- منحنی ظرفیت سازه ها………………………………………………………….. 60<br />4-5- تحلیل به روش دینامیکی غیرخطی……………………………………………. 62<br />4-5-1- شتاب نگاشت های مورد استفاده در آنالیز دینامیکی غیرخطی……………. 63<br />4-5-2- همپایه کردن PGA…………………………………………………………………..<br />4-5-3- همپایه کردن طیف……………………………………………………………….. 64<br />4-5-4- مقادیر ماکزیمم تغییرمکان در نقطه کنترل…………………………………….. 66<br />4-5-5- تغییرمکان نسبی طبقات در تحلیل دینامیکی غیرخطی…………………….. 70<br />4-6- ارزیابی عملکرد سازه ها…………………………………………………………… 72<br />4-6-1- معیار کنترل عملکرد سازه ها……………………………………………………… 72<br />4-6-2- تعیین سطح عملکرد در تحلیل استاتیکی غیر خطی…………………………….. 72<br />4-6-3-تعیین سطح عملکرد در تحلیل دینامیکی غیرخطی تاریخچه……………………. 73<br />5-1- نتایج………………………………………………………………………………….. 78<br />5-2- پیشنهاد هایی برای تحقیقات آتی………………………………………………….. 79<br />مراجع…………………………………………………………………………………………… 80<br /><strong>چکیده:</strong><br />موضوع تحقیق حاضر بررسی سطح عملکرد و میزان دقت روش های مبتنی بر تحلیل استاتیکی غیر خطی و نیاز مقاوم سازی ساختمانهای فولادی با سیستم دوگانه قاب خمشی با مهاربند ضربدریو مهاربند 7 شکلهمگراطراحی شده با آیین نامه 2800 زلزله ایران(ویرایش سوم) به وسیله دستورالعمل بهسازی لرزه ای ساختمانهای موجود بر اساس هدف بهسازی مورد نیاز برای این ساختمانها می باشد.<br />به این منظور پلان هایی با تعداد طبفات 4، 8و 16 انتخاب شده و توسط آیین نامه 2800 زلزله ایران به روش استاتیکی معادل طراحی می شود. قاب بحرانی این ساختمانها تحت بهسازی مبنا و با دو روش استاتیکی غیرخطی و دینامیکی غیرخطی تاریخچه زمانی تحت شتاب نگاشت های مختلف به کمک نرافزار های ETABSو</p><p>یک مطلب دیگر :</p><p><p><a class="in-cell-link” href="https://shc1.ir/%d8%b1%d8%b3%d8%a7%d9%86%d9%87-%d9%88-%d8%a8%d8%b2%d9%87%da%a9%d8%a7%d8%b1%db%8c-%d8%a7%d8%b2-%d8%af%db%8c%d8%af%da%af%d8%a7%d9%87-%d8%ac%d8%a7%d9%85%d8%b9%d9%87-%d8%b4%d9%86%d8%a7%d8%b3%db%8c-%d8%a7/” target="_blank” style="font-family: Calibri, Arial; font-size: 11pt;">رسانه و بزهکاری از دیدگاه جامعه شناسی انحراف</a></p><p>&nbsp;SAP2000ver12تحلیل و مطابق با دستورالعمل بهسازی لرزه ای کنترل می -گردد.</p>در نهایت در مورد ساختمانهای طراحی شده با آیین نامه 2800 بدین نحو نتیجه گیری می شود که تحلیل استاتیکی غیر خطی از دقت کافی در قیاس با تحلیل دینامیکی غیر خطی بر خوردار نیست.<br /><strong>فصل اول: کلیات</strong><br /><strong>1-1- لزوم انجام تحلیل های غیرخطی</strong><br />با توجه به اینكه اكثر سازه های متداول در هنگام زلزله وارد ناحیه غیرخطی شده واز خود رفتار غیرارتجاعی نشان می دهند لذا با استفاده از روش های مرسوم و سنتی آیین نامه ها كه بر پایه تحلیل های خطی استوار است نمی توان كنترلی بر رفتار سازه پس از ورود آن به ناحیه غیر ارتجاعی داشت. از طرف دیگر تحلیل دینامیكی غیرخطی كه اغلب به عنوان دقیق ترین روش در بررسی رفتار سازه ها در حین زلزله از آن یاد می شود، به علت پرهزینه و وقت گیر بودن، نمی تواند مناسب برای مسایل كاربردی و مهندسی باشد<strong>.</strong>&nbsp;در این میان ایدة<strong>­­&nbsp;</strong>تحلیل استاتیكی غیرخطی بارافزون مطرح شده است كه ضمن اینكه مشكلات و پیچیدگی های روش دینامیكی غیر خطی را ندارد، می تواند با تقریب قابل قبولی رفتار سازه را در ناحیة غیرارتجاعی مورد ارزیابی قرار دهد. تحلیل استاتیکی غیرخطی پایه روش طراحی بر اساس عملکرد می باشد. طراحی براساس عملکرد درحقیقت به روشی اطلاق می شود که در آن معیار طراحی سازه به صورت دستیابی به یک رفتار و عملکرد هدف تشریح می شود. این روش تقابلی است با معیار طراحی سازه های مرسوم که در آن معیار طراحی سازه تنها با محدودکردن نیروهای اعضاء که ناشی از اعمال مقادیر مشخصی از بارهای طراحی می باشند تعریف می گردد<strong>.</strong>&nbsp;در این روش با سطح بندی خطر زمین لرزه به کارفرما این اختیار داده می شود تا میزان خطر پذیری را برای طراح سازه انتخاب کند. از سوی دیگر با قابل پیش بینی شدن رفتار سازه با خطر پذیری معین می توان نسبت به کاربری و آسیب پذیری سازه پس از زلزله تصمیم گرفت.<br /><strong>2-1- موضوع پایان نامه</strong><br />در جریان یک پروژه بهسازی، در ابتدا نیاز به جمع آوری اطلاعات از سازه موجود می باشد، در ادامه لازم است سازه مورد نظر به طریقی مدل سازی و تحلیل شود، تا رفتار و عملکرد سازه هنگام زلزله مشخص گردد. حال برای<br />کنترل نتایج به دست آمده نیاز به معیارهای خاصی می باشد تا در نهایت لزوم یا عدم لزوم به بهسازی برای ساختمان های موجود مشخص شود و پس از انجام کلیه این اقدامات و با در نظر گرفتن نتایج حاصل و در صورت نیاز به بهسازی، روش اجرایی بهسازی تعیین گردد.<br />با توجه به مطالب بیان شده و آغاز اقدامات مورد نیاز جهت بهسازی لرزه ای ساختمان های موجود در کشور، دستورالعملی توسط سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور تهیه شده است که مبنای مطالعات بهسازی ساختمان- ها قرار گیرد. این دستورالعمل با استفاده از آیین نامه ای است که اخیراً در آمریکا جهت بهسازی ساختمان ها تدوین و توصیه شده است. این آیین نامه از طرف انجمن مهندسین عمران امریکا (ASCE) و آژانس مدیریت بحران فدرال (FEMA) تهیه شده و تحت عنوانFEMA440&amp; FEMA356 &amp; FEME273 منتشر گردیده است.<br />هدف اصلی این پایان نامه ارزیابی کارایی شیوه های تعیین سطح عملکرد سازه، مطرح شده در دستورالعمل بهسازی لرزه در برآورد سطح عملکرد ساختمان فولادی دارای سیستم دوگانه مهاربند ضربدری و قاب خمشی می باشد. در واقع میزان دقت تحلیل استاتیکی با تحلیل دینامیکی غیرخطی مقایسه می گردد. همچنین به این پرسش پاسخ داده می شود که ساختمان طراحی شده با آیین نامه 2800 ویرایش سوم در چه سطحی از عملکرد بر اساس ضوابط دستورالعمل بهسازی لرزه ای قرار می گیرد و آیا این که ساختمان مورد نظر هدف آیین نامه 2800 را برآورده می کند. روش کار در پایان نامه به این گونه است که سه ساختمان متقارن و منظم4، 8، 16 طبقه فولادی سیستم دوگانه قاب خمشی – مهاربند ضرب دری و مهاربند 7 شکل &nbsp;، با نرم افزار ETABS به صورت سه بعدی (3D) بر اساس آیین نامه 2800 ویرایش سوم، و بر روی خاک نوع 2 در برابر زلزله طراحی شده اند. سپس این سه ساختمان به همان صورت سه بعدی در نرم افزار ETABSver9 تحلیل استاتیکی غیر خطی بارافزون (Pushover) گشته و نتایج حاصل از آن با تحلیل دینامیکی غیر خطی تاریخچه زمانی مدل ها در نرم افزار SAP2000ver12 مورد مقایسه قرار گرفته اند.<br /><strong>فصل دوم: مروری بر مفاهیم ومبانی بهسازی لرزهای ساختمان</strong><br /><strong>1-2- مقدمه</strong><br />درسال<strong>­</strong>های اخیر باتوجه به ارزش اقتصادی ساختمانهای موجود، سعی براین بوده است كه پایداری ساختمانها از دید حداقل های لازم مورد بررسی قرار گرفته و در همین رابطه دستور<strong>­</strong>العمل­های مقاوم سازی تدوین شده<strong>­</strong>اند. با توجه به فلسفه این دستورالعملها ضرایب ایمنی درنظر گرفته شده درآئین نامه های طراحی باید قاعدتاً از ضرایب ایمنی این دستورالعملها بزرگتر باشد. باتوجه به بحث فوق انتظار می رود كه سازه های طراحی شده مطابق آئین نامه های طراحی معمول، توسط دستورالعمل مقاوم سازی هم تایید شوند. در واقع روش<strong>­</strong>های مقاوم سازی سازه ها كه در دستورالعمل­هایی&nbsp; نظیرFEMA356 و دستورالعمل مقاوم سازی كشورمان به تفصیل بیان شده اند را میتوان روش­هایی دقیقتر و منطبق بر طراحی سازه های موجود دانست.<br /><strong>2-2- مروری بر مقدمات بهسازی لرزه ای</strong><br />در این بخش به مروری برخی از تعاریف اولیه و مقدمات بهسازی لرزه ای، سطوح عملكرد ساختمان و سطوح خطر زلزله از دید دستور العمل مقاوم سازیپرداخته می شود. به علت خلاصه کردن تعاریف و روشها برخی از این تعاریف و روشها در این پایان نامه نیامده که در صورت نیاز به دستورالعمل بهسازی ارجاع داده می شود.<br /><strong>2-2-1- هدف های بهسازی</strong><br /><strong>1-1-2-2- بهسازی مبنا</strong><br />در بهسازی مبنا انتظار می رود كه تحت زلزله « سطح خطر –1 » ایمنی جانی ساكنین تأمین گردد.<br /><strong>2-1-2-2- بهسازی مطلوب</strong><br />در بهسازی مطلوب انتظار میرود هدف بهسازی مبنا تأمین گشته و علاوه برآن تحت زلزله« سطح خطر- 2 » ساختمان فرو نریزد.<br /><strong>3-1-2- بهسازی ویژه</strong><br />در بهسازی ویژه نسبت به بهسازی مطلوب عملكرد بالاتری برای ساختمان مدنظر قرار می گیرد. بدین منظور سطح عملكرد بالاتری برای ساختمان تحت همان سطح خطر زلزله مورد استفاده در بهسازی مطلوب در نظر گرفته شده یا با حفظ سطح عملكرد مشابه با بهسازی مطلوب سطح خطر زلزله بالاتری مد نظر قرار گرفته می شود.<br /><strong>4-1-2- بهسازی محدود</strong><br />در بهسازی محدود عملكرد پائین تری از بهسازی مبنا در نظر گرفته می شود، به گونه ای كه حداقل یكی از اهداف زیر بر آورده شود:</p>

 به‌شدت به عرض دیوار بستگی دارد که. با افزایش عرض دریچه عرض گسیختگی افزایش می­یابد که با میل عرض دریچه به بینهایت سطح گسیختگی منطبق بر سطح گسیختگی تئوری می­شود؛ و درنهایت مشاهده می­شود، خاک پشت دریچه از خود مقاومت قوسی نشان می­دهد.

فصل اول: کلیات پژوهش
1-1- مقدمه
وجود هرگونه سازه در داخل توده­­ی زمین باعث تغییر در توزیع تنش^[1] در محل شده و انتظار می­رود که این تغییر نیرو بر سازه تأثیر بگذارد. علاوه بر این زمین واقع در مجاورت یک سازه می­تواند تا حد زیادی ظرفیت باربری آن را در مقایسه با سازه­ی مشابه غیره­مدفون افزایش دهد. در طراحی سازه­هایی از قبیل تونل­ها، گودال­ها، مجاری آب­های زیرزمینی و غیره نمی­توانند از آیین­نامه­های موجود برای سازه­هایی که بر روی زمین احداث می‌شوند، تبعیت کنند. سه عامل اصلی برای تصمیم­گیری این‌که چه سطح از تنش تغییر می­کند (مک نالتی^[2]، 1965): خواص فیزیکی سازه، رفتار بار-تغییرشکل سازه، خواص زمین اطراف سازه به‌خصوص قابلیت انتقال نیروها می­توان اشاره کرد. این روند که باعث می­شود، تنش­ها بر یا به اطراف سازه­ی مدفون شده در خاک از میان تنش­های برشی ناشی از جابجایی­های مرتبط انتقال پیدا کنند پدیده قوسی یا همان Arching گویند.
1-1-1- پیشینه تحقیق
پدیده قوسی^[1] حدود 150 سال پیش شناخته شد. تحقیقات در این زمینه به‌صورت پراکنده و اغلب نسبت به یک ناحیه­ی خاص که از اهمیت ویژه­ای در آن نقطه زمانی داشته است، می­باشد. پدیده قوسی در بسیاری از مسائل ژئوتکنیک وجود دارد. درحالی‌که پدیده قوسی در ابتدا در زمینه­ غیره ژئوتکنیکی شناخته شده و مورد بررسی قرار گرفته است. در حدود سال 1800 مهندسان نیروی نظامی فرانسه اقدام به طراحی مخزن سیلو نمودند (فلد^[2]، 1948). آن‌ها یافتند که قسمت انتهایی سیلو فقط بخشی از وزن کل مصالح بالای آن را حمل می­کند و دیوارهای کناری در معرض نیروی بیشتری نسبت به آنچه که انتظار می­رفت، قرار دارند. آزمایشات نشان دادند که اگر مقطع کوچکی از قسمت انتهایی جدا شده و به پایین حرکت کند، نتیجه می­شود که نیروی وارده به مقطع بسته به ارتفاع مصالح داخل مخزن دارد. آن‌ها نتیجه گرفتند، یک قوس در بالای مقطع جابجا شده، شکل می­گیرد. بعد از سال 1800 این دانش از رفتار در مخزن سیلوها در طراحی سیلوها برای مصالح دانه­ای و سایر مصالح ذره­­ای به کار برده شد. در محدوده­ی سال 1910 پروژه مهم زهکشی زمین در میدوست جریان یافت (اسپانگلر و هندی^[3]، 1973). مهندسان یافتند که بسیاری از لوله­های زهکش پس از نسب و ریختن خاک، دچار شکست شده­اند. آنسون مارستون، تحقیقات وسیعی در دانشگاه ایالت آیووا در رابطه با نیروهای وارده بر لوله‌های دفن شده در زمین انجام داد و دریافت که به دلیل انعطاف‌پذیر بودن لوله­ها و همچنین روند نسب، مقدار نیرو تغییر می­کند؛ که این تغییر به پدیده قوسی نسبت داده شد. در سال 1920 تا

یک مطلب دیگر :

پایان نامه درباره سرمایه فکری/:روشهای ارزشیابی عملکرد

 1930 اهمیت آرچینگ در اطراف تونل­ها شناخته شد؛ که این از آزمایشات متعددی که حتی امروزه نیز مورد استفاده قرار می­گیرد حصول گردید (سزچی^[4]، 1996). در 1936 ترزاقی با انجام آزمایش‌هایی تئوری آرچینگ را مطرح کرد. در سال 1960 زمانی که وزارت دفاع آمریکا حمایت قابل‌توجهی از تحقیقات در زمینه اندرکنش خاک-سازه کرد. تکنیک­هایی برای طراحی سخت­تر استحکامات نظامی نیاز شد و شناخته شد که پدیده قوسی این امکان را می­دهد که از زیر، زمین برای محافظت از حملات نظامی هسته­ای که باعث نابودی کلیه سازه­های سطحی می­شود، بهره برد؛ که اغلب این تحقیقات را سیمپسون در سال 1964 در زمینه اندرکنش خاک-سازه ارائه داد. امروز با گذشت بیش از 50 سال از ارائه تئوری آرچینگ به دلیل اهمیت این پدیده در طراحی سازه­ای و مسائل ژئوتکنیکی در سازه­های مدفون هنوز تحقیقات در این زمینه ادامه دارد.

در ایران نیز دکتر مسعود مکارچیان با ساخت دستگاه اندازه‌گیری نیروی قوس زدگی، این پدیده را در مصالح ماسه­ای مورد بررسی قرار داد. درنهایت شاخص قوس زدگی با توجه به میزان دانسیته نسبی مصالح ماسه­ای و نیز ارتفاع نمونه خاک در سلول آزمایش ارائه شد. همچنین دکتر جمشید صدر کریمی در سال 1389 در دانشگاه تبریز این پدیده را در حالتی که شکل دریچه­ها دایره و با قطرهای متفاوت بوده، مورد بررسی قرار داد تا تأثیر شکل دریچه و ابعاد آن بر پدیده قوسی را به دست آورد.
2-1-1- پدیده قوسی (Arching)
عمومی­ترین تعریف قابل‌قبول برای پدیده قوسی توسط ترزاقی^[1] (1943) ارائه گردید، به‌طور خلاصه اگر قسمتی از دریچه­ی صلب توده­ی خاک رو به پایین حرکت کند شکل (1-6)، خاک مجاور، با توجه به باقی‌مانده از توده خاک، حرکت می‌کند. این حرکت با استفاده از تنش­های برشی که باعث کاهش فشار در قسمت پایین آمده­ی دریچه و افزایش فشار در اطراف قسمت صلب می­شود، مقاومت می­کند. این تئوری پدیده قوسی می­باشد و این اغلب زمانی اتفاق می­افتد که یک قسمت از دریچه نسبت به قسمت­های مجاور پایین‌تر باشد. بسته به حرکت­های مرتبط سازه و زمین اطراف می­توان پدیده قوسی را به دو حالت محرک و مقاوم مجزا نمود. شکل (1-1) آرچینگ محرک^[2] را نشان می­دهد (که در بعضی موارد آرچینگ مثبت خوانده می­شود). سازه­ی موجود درون توده خاک اگر تغییرشکل پذیرتر از خاکی که آن را احاطه کرده، باشد، (هنگامی‌که بار بیش از حد و یا اضافی به سیستم اعمال گردد، سازه تغییر شکل بیشتری نسبت به خاک خواهد داد (شکل 2-1)). تنش­ها بر روی سازه کمتر از تنش­های ژئواستاتیک می­باشد، در صورتی که تنش­ در خاک اطراف سازه بزرگ‌تر است. شکل (3-1) آرچینگ مقاوم^[3] را نشان می­دهد (که اغلب به‌عنوان آرچینگ منفی شناخته می­شود). در اینجا خاک نسبت به سازه تراکم­ پذیرتر می­باشد و از این­ رو باعث افزایش فشار کل بر روی سازه و همچنین کاهش فشار در خاک اطراف آن می­شود (شکل (4-1)).
اگر خواص نیرو-تغییر­شکل سازه و خاک یکسان باشد، تنش در خاک و بر روی سازه از جنس ژئواستاتیک خواهد بود و هیچ­گونه آرچینگی اتفاق نمی­افتد. وقوع چنین وضعیتی بعید است، به این دلیل که میان رفتار مصالح سازه ازجمله آهن و فولاد با خاک تفاوت وجود دارد. خصوصاً سازه­های زیرزمینی که تغییرشکل­شان یکنواخت نیستند که سبب می­شود توزیع تنش پیچیده­تر شود. بازتوزیع تنش ناشی از جابجایی­های مرتبط رفتاری است که اغلب در هر دو خاک درشت­دانه و چسبنده مشاهده می­شود. ولی بقاع این بازتوزیع به‌هرحال برای این دو نوع خاک یکسان نیست. در خاک­های ریزدانه پدیده خزش سبب می­شود تنش­ها در طول زمان کاهش‌یافته و اغلب بزرگی آن نزدیک به وزن بیش­بارگذاری شود (پک^[4]، 1969). پروسه کاهش تنش مشابهی نیز می­تواند در خاک­های درشت­دانه زمانی که تحت عوامل خارجی ازجمله ارتعاشات هستند، رخ دهد. به هرحال، دامنه کاهش معمول مشاهده شده ناشی از آرچینگ برای خاک­های درشت­دانه از مقادیر ناچیز تا فقط حدود 15 درصد است (اسپانگر و هندی 1973). ازنقطه‌نظر طراحی، کاهش بار مفید طولانی‌مدت به دلیل پدیده قوسی می­تواند تنها در خاک­های دانه­ای پیش‌بینی شود.
3-1-1- تونل
پوشش تونل^[1] هرگز در معرض مقدار باری که توسط تنش اولیه­ی حاکم بر زمین پیش‌بینی‌شده، قرار نمی­گیرد. خوشبختانه مقدار تنش اولیه با تغییرشکل زمین که به هنگام حفاری و اغلب پس از نسب و راه­اندازی رخ می­دهد کاهش می­یابد. این کاهش تنش ناشی از تغییر شکل زمین پدیده قوسی را نشان می­دهد. ازآنجاکه تغییرشکل زمین متصل است به تغییرشکل پوشش، بنابراین مقدار بار وارده به پوشش بستگی به تغییرشکل خود آن دارد. به این دلیل است که همیشه اندرکنش خاک و سازه و تشکیل مشکل اصلی برای طراحی به‌عنوان بار وارده، متغیر مستقل نیست؛ بنابراین سؤال این نیست که چه فشاری به پوشش تونل اعمال می­شود، بلکه مسئله­ی اصلی این است که چه رابطه­ای بین فشار و تغییرشکل وجود دارد.
ترزاقی از تئوری فوق‌الذکر در طراحی تونل استفاده کرد (ترزاقی 1943). ناحیه تنش در خاک بالای تونل مشابه است با ناحیه تنش خاک در بالای نوار تسلیم. ترزاقی فرض کرد که عملکرد خاک مجاور تونل به هنگام ساختن به سمت جوانب تونل می­باشد. این، شرایط فشار محرک با سطوحی از ناحیه­ی تسلیم با سطح شیب­دار در حدود  ایجاد می­کند. ناحیه تسلیم در اطراف تونل و منشور تسلیم  در شکل (1-5-a) نشان داده شده است. در سطح بام تونل، عرض نوار تسلیم ( ) برای تونل­های مستطیلی برابر است با.
شکل (1-5-b) نشان دهنده تنش قائم در خاک بالای تونل می­باشد.
[1] Tunnel
[1] Terzaghi
[2] Active Arching
[3] Passive Arching

2-3 -2 -3-1-1- کلیات………………………………………………………………………….. 16
2-3-2-3-1-2- نقطه ی کنترل………………………………………………………………… 17
2-3-2-3-1-3- توزیع بار جانبی………………………………………………………………. 17
2-3-2-3-1-4- مدل رفتار دوخطی نیرو– تغییرمکان سازه……………………………………. 18
2 -3 – 2-3 – 5-محاسبه ی زمان تناوب اصلی موثر…………………………………………. 19
2-3- 2-3- 2- برآورد نیروها و تغییرشکلها……………………………………………………. 19
2-3-2-3- 2– 1- ساختمان با دیافراگم صلب…………………………………………….. 20
2-3-2-4- تحلیل دینامیكی غیر خطی……………………………………………………….. 23
2-3-3- معیارهای پذیرش…………………………………………………………………….. 23
2-3-3-1- معیارهای پذیرش روش­های غیر خطی……………………………………………. 23
2-4- روش طیف ظرفیت………………………………………………………………………. 29
2-5- تهیه طیف های ظرفیت و نیاز در فرمت ADRS……………………………………….
3-1- مقدمه…………………………………………………………………………………….. 37
3-2- تعاریف مدل های اولیه……………………………………………………………………. 37
3-3- بارگذاری ثقلی……………………………………………………………………………… 42
3-4- بارگذاری لرزه ای…………………………………………………………………….. 42
3-5- مدل سازی………………………………………………………………………………. 44
3-6- تحلیل……………………………………………………………………………………. 44
3-7- طراحی…………………………………………………………………………………… 45
3-8- معرفی شیوه تحلیل  در پروژه…………………………………………………………..45
3-8-1- تحلیل استاتیکی غیرخطی…………………………………………………………. 45
3-8-2- هدف بهسازی……………………………………………………………………. 46
3-8-3- توزیع بار جانبی در تحلیل استاتیکی غیرخطی…………………………………. 46
3-8-3-1- معرفی و اختصاص مفاصل پلاستیک…………………………………………… 47
3-8-4- تعیین تغییرمکان هدف به روش ضرایب تغییرمکان………………………………..51

 

3-9- تحلیل دینامیكی غیرخطی…………………………………………………………… 51
3-10- ملاحظات خاص مدلسازی و تحلیل……………………………………………….. 54
3-9-1- تحلیل به روش دینامیکی غیرخطی……………………………………………. 55
3-9-2- شتاب نگاشت های مورد استفاده در آنالیز دینامیکی غیرخطی……………… 55
3-6-2-1- هم­پایه کردن PGA…………………………………………………………………
3-6-2-2- هم­پایه کردن طیف………………………………………………………………. 56
4-1- مقدمه………………………………………………………………………………… 57
4-2- تعیین تغییرمکان هدف به روش ضرایب تغییرمکان……………………………….. 57
4-3- تعیین تغییرمکان هدف به روش طیف ظرفیت…………………………………….. 58
4-4- منحنی ظرفیت سازه ها………………………………………………………….. 60
4-5- تحلیل به روش دینامیکی غیرخطی……………………………………………. 62
4-5-1- شتاب نگاشت های مورد استفاده در آنالیز دینامیکی غیرخطی……………. 63
4-5-2- همپایه کردن PGA…………………………………………………………………..
4-5-3- همپایه کردن طیف……………………………………………………………….. 64
4-5-4- مقادیر ماکزیمم تغییرمکان در نقطه کنترل…………………………………….. 66
4-5-5- تغییرمکان نسبی طبقات در تحلیل دینامیکی غیرخطی…………………….. 70
4-6- ارزیابی عملکرد سازه ها…………………………………………………………… 72
4-6-1- معیار کنترل عملکرد سازه ها……………………………………………………… 72
4-6-2- تعیین سطح عملکرد در تحلیل استاتیکی غیر خطی…………………………….. 72
4-6-3-تعیین سطح عملکرد در تحلیل دینامیکی غیرخطی تاریخچه……………………. 73
5-1- نتایج………………………………………………………………………………….. 78
5-2- پیشنهاد هایی برای تحقیقات آتی………………………………………………….. 79
مراجع…………………………………………………………………………………………… 80
چکیده:
موضوع تحقیق حاضر بررسی سطح عملکرد و میزان دقت روش های مبتنی بر تحلیل استاتیکی غیر خطی و نیاز مقاوم سازی ساختمانهای فولادی با سیستم دوگانه قاب خمشی با مهاربند ضربدریو مهاربند 7 شکلهمگراطراحی شده با آیین نامه 2800 زلزله ایران(ویرایش سوم) به وسیله دستورالعمل بهسازی لرزه ای ساختمانهای موجود بر اساس هدف بهسازی مورد نیاز برای این ساختمانها می باشد.
به این منظور پلان هایی با تعداد طبفات 4، 8و 16 انتخاب شده و توسط آیین نامه 2800 زلزله ایران به روش استاتیکی معادل طراحی می شود. قاب بحرانی این ساختمانها تحت بهسازی مبنا و با دو روش استاتیکی غیرخطی و دینامیکی غیرخطی تاریخچه زمانی تحت شتاب نگاشت های مختلف به کمک نرافزار های ETABSو

یک مطلب دیگر :

رسانه و بزهکاری از دیدگاه جامعه شناسی انحراف

 SAP2000ver12تحلیل و مطابق با دستورالعمل بهسازی لرزه ای کنترل می -گردد.

در نهایت در مورد ساختمانهای طراحی شده با آیین نامه 2800 بدین نحو نتیجه گیری می شود که تحلیل استاتیکی غیر خطی از دقت کافی در قیاس با تحلیل دینامیکی غیر خطی بر خوردار نیست.
فصل اول: کلیات
1-1- لزوم انجام تحلیل های غیرخطی
با توجه به اینكه اكثر سازه های متداول در هنگام زلزله وارد ناحیه غیرخطی شده واز خود رفتار غیرارتجاعی نشان می دهند لذا با استفاده از روش های مرسوم و سنتی آیین نامه ها كه بر پایه تحلیل های خطی استوار است نمی توان كنترلی بر رفتار سازه پس از ورود آن به ناحیه غیر ارتجاعی داشت. از طرف دیگر تحلیل دینامیكی غیرخطی كه اغلب به عنوان دقیق ترین روش در بررسی رفتار سازه ها در حین زلزله از آن یاد می شود، به علت پرهزینه و وقت گیر بودن، نمی تواند مناسب برای مسایل كاربردی و مهندسی باشد. در این میان ایدة­­ تحلیل استاتیكی غیرخطی بارافزون مطرح شده است كه ضمن اینكه مشكلات و پیچیدگی های روش دینامیكی غیر خطی را ندارد، می تواند با تقریب قابل قبولی رفتار سازه را در ناحیة غیرارتجاعی مورد ارزیابی قرار دهد. تحلیل استاتیکی غیرخطی پایه روش طراحی بر اساس عملکرد می باشد. طراحی براساس عملکرد درحقیقت به روشی اطلاق می شود که در آن معیار طراحی سازه به صورت دستیابی به یک رفتار و عملکرد هدف تشریح می شود. این روش تقابلی است با معیار طراحی سازه های مرسوم که در آن معیار طراحی سازه تنها با محدودکردن نیروهای اعضاء که ناشی از اعمال مقادیر مشخصی از بارهای طراحی می باشند تعریف می گردد. در این روش با سطح بندی خطر زمین لرزه به کارفرما این اختیار داده می شود تا میزان خطر پذیری را برای طراح سازه انتخاب کند. از سوی دیگر با قابل پیش بینی شدن رفتار سازه با خطر پذیری معین می توان نسبت به کاربری و آسیب پذیری سازه پس از زلزله تصمیم گرفت.
2-1- موضوع پایان نامه
در جریان یک پروژه بهسازی، در ابتدا نیاز به جمع آوری اطلاعات از سازه موجود می باشد، در ادامه لازم است سازه مورد نظر به طریقی مدل سازی و تحلیل شود، تا رفتار و عملکرد سازه هنگام زلزله مشخص گردد. حال برای
کنترل نتایج به دست آمده نیاز به معیارهای خاصی می باشد تا در نهایت لزوم یا عدم لزوم به بهسازی برای ساختمان های موجود مشخص شود و پس از انجام کلیه این اقدامات و با در نظر گرفتن نتایج حاصل و در صورت نیاز به بهسازی، روش اجرایی بهسازی تعیین گردد.
با توجه به مطالب بیان شده و آغاز اقدامات مورد نیاز جهت بهسازی لرزه ای ساختمان های موجود در کشور، دستورالعملی توسط سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور تهیه شده است که مبنای مطالعات بهسازی ساختمان- ها قرار گیرد. این دستورالعمل با استفاده از آیین نامه ای است که اخیراً در آمریکا جهت بهسازی ساختمان ها تدوین و توصیه شده است. این آیین نامه از طرف انجمن مهندسین عمران امریکا (ASCE) و آژانس مدیریت بحران فدرال (FEMA) تهیه شده و تحت عنوانFEMA440& FEMA356 & FEME273 منتشر گردیده است.
هدف اصلی این پایان نامه ارزیابی کارایی شیوه های تعیین سطح عملکرد سازه، مطرح شده در دستورالعمل بهسازی لرزه در برآورد سطح عملکرد ساختمان فولادی دارای سیستم دوگانه مهاربند ضربدری و قاب خمشی می باشد. در واقع میزان دقت تحلیل استاتیکی با تحلیل دینامیکی غیرخطی مقایسه می گردد. همچنین به این پرسش پاسخ داده می شود که ساختمان طراحی شده با آیین نامه 2800 ویرایش سوم در چه سطحی از عملکرد بر اساس ضوابط دستورالعمل بهسازی لرزه ای قرار می گیرد و آیا این که ساختمان مورد نظر هدف آیین نامه 2800 را برآورده می کند. روش کار در پایان نامه به این گونه است که سه ساختمان متقارن و منظم4، 8، 16 طبقه فولادی سیستم دوگانه قاب خمشی – مهاربند ضرب دری و مهاربند 7 شکل  ، با نرم افزار ETABS به صورت سه بعدی (3D) بر اساس آیین نامه 2800 ویرایش سوم، و بر روی خاک نوع 2 در برابر زلزله طراحی شده اند. سپس این سه ساختمان به همان صورت سه بعدی در نرم افزار ETABSver9 تحلیل استاتیکی غیر خطی بارافزون (Pushover) گشته و نتایج حاصل از آن با تحلیل دینامیکی غیر خطی تاریخچه زمانی مدل ها در نرم افزار SAP2000ver12 مورد مقایسه قرار گرفته اند.
فصل دوم: مروری بر مفاهیم ومبانی بهسازی لرزهای ساختمان
1-2- مقدمه
درسال­های اخیر باتوجه به ارزش اقتصادی ساختمانهای موجود، سعی براین بوده است كه پایداری ساختمانها از دید حداقل های لازم مورد بررسی قرار گرفته و در همین رابطه دستور­العمل­های مقاوم سازی تدوین شده­اند. با توجه به فلسفه این دستورالعملها ضرایب ایمنی درنظر گرفته شده درآئین نامه های طراحی باید قاعدتاً از ضرایب ایمنی این دستورالعملها بزرگتر باشد. باتوجه به بحث فوق انتظار می رود كه سازه های طراحی شده مطابق آئین نامه های طراحی معمول، توسط دستورالعمل مقاوم سازی هم تایید شوند. در واقع روش­های مقاوم سازی سازه ها كه در دستورالعمل­هایی  نظیرFEMA356 و دستورالعمل مقاوم سازی كشورمان به تفصیل بیان شده اند را میتوان روش­هایی دقیقتر و منطبق بر طراحی سازه های موجود دانست.
2-2- مروری بر مقدمات بهسازی لرزه ای
در این بخش به مروری برخی از تعاریف اولیه و مقدمات بهسازی لرزه ای، سطوح عملكرد ساختمان و سطوح خطر زلزله از دید دستور العمل مقاوم سازیپرداخته می شود. به علت خلاصه کردن تعاریف و روشها برخی از این تعاریف و روشها در این پایان نامه نیامده که در صورت نیاز به دستورالعمل بهسازی ارجاع داده می شود.
2-2-1- هدف های بهسازی
1-1-2-2- بهسازی مبنا
در بهسازی مبنا انتظار می رود كه تحت زلزله « سطح خطر –1 » ایمنی جانی ساكنین تأمین گردد.
2-1-2-2- بهسازی مطلوب
در بهسازی مطلوب انتظار میرود هدف بهسازی مبنا تأمین گشته و علاوه برآن تحت زلزله« سطح خطر- 2 » ساختمان فرو نریزد.
3-1-2- بهسازی ویژه
در بهسازی ویژه نسبت به بهسازی مطلوب عملكرد بالاتری برای ساختمان مدنظر قرار می گیرد. بدین منظور سطح عملكرد بالاتری برای ساختمان تحت همان سطح خطر زلزله مورد استفاده در بهسازی مطلوب در نظر گرفته شده یا با حفظ سطح عملكرد مشابه با بهسازی مطلوب سطح خطر زلزله بالاتری مد نظر قرار گرفته می شود.
4-1-2- بهسازی محدود
در بهسازی محدود عملكرد پائین تری از بهسازی مبنا در نظر گرفته می شود، به گونه ای كه حداقل یكی از اهداف زیر بر آورده شود:

                                                                           

فصل اول : کلیات                                                                                             

1-1  مقدمه (بیان مسئله) ……………………………………………………………………………………………………….. 2

2-1  اهداف پژوهش (هدف کلی و اهداف ویژه) ……………………………………………………………………………. 7

 

3-1  سؤالات پژوهش یا فرضیه ها …………………………………………………………………………………………….. 7

4-1  تعاریف نظری واژه ها ……………………………………………………………………………………………………… 8

5-1  تعاریف عملی واژه ها ………………………………………………………………………………………………………. 9

6-1  پیش فرض ها …………………………………………………………………………………………………………….. 10

7-1  محدودیت های پژوهش ………………………………………………………………………………………………… 11

فصل دوم : زمینه و پیشینه تحقیق

1-2  چهارچوب پژوهش ………………………………………………………………………………………………………. 13

2-2  مروری بر مطالعات انجام شده ………………………………………………………………………………………… 32

فصل سوم: روش اجرای تحقیق

1-3  نوع پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………….. 50

یک مطلب دیگر :

2-3  جامعه پژوهش …………………………………………………………………………………………………………….50

3-3  روش نمونه گیری ……………………………………………………………………………………………………….. 50

4-3  مشخصات واحدهای مورد پژوهش ………………………………………………………………………………….. 51

5-3  محیط پژوهش …………………………………………………………………………………………………………… 52

6-3  ابزار و روش گردآوری اطلاعات ………………………………………………………………………………………. 52

7-3  تعیین اعتبار و اعتماد علمی ابزار …………………………………………………………………………………… 55

8-3  روش تجزیه و تحلیل داده ها ………………………………………………………………………………………… 56

9-3  ملاحظات اخلاقی ………………………………………………………………………………………………………. 57

فصل چهارم : نتایج تحقیق

1-4  یافته های پژوهش ……………………………………………………………………………………………………… 59 

2-4  جداول و نمودارها ………………………………………………………………………………………………………. 60

 

فصل پنجم : بحث و بررسی یافته ها

1-5  بحث و تفسیر نتایج پژوهش  ……………………………………………………………………………………….. 86

1-8-4 میکروسکوپ روبشی جریان تونلی 18

1-8-5 میکروسکوپ الکترونی روبشی (SEM) 18

1-8-6 میکروسکوپ نیروی مغناطیسی(MFM) 22

1-8-7 میكروسكوپ روبشی تونلی (STM) : 22

فصل دوم : لایه­نشانی 26

مقدمه 27

2-1 تعریف لایه­نشانی 28

2-2 تاریخچه لایه­های نازک 28

2-3 تقسیم بندی لایه­ها از نظر ضخامت 29

2-4 تقسیم بندی لایه­ها بر اساس رسانایی 30

2-5 عوامل مؤثر در کیفیت لایه­های نازک 30

2-6 فرایندهای لایه­نشانی 31

2-6-1  فرایند تبخیر فیزیکی 31

2-6-2 روش پراکنشی (کند و پاش) 32

2-6-3 تبخیر با باریکه الکترونی(E.Beam) 33

فصل سوم : تبدیل فوریه ، تبدیل فوریه­ی زمان کوتاه و تبدیل موجک 35

مقدمه 36

3-1 تبدیل فوریه و تبدیل فوریه­ی زمان کوتاه (پنجره) 37

3-2 تبدیل موجک 40

3-3 مقیاس گذاری 43

3-4  انتقال 43

3-2-1 تبدیل موجک پیوسته CWT 44

3-2-2 تبدیل موجک گسسته DWT 47

فصل چهارم : بحث و نتایج 49

مقدمه 50

4-1 مواد و روش ساخت 51

 

4-1-1 مواد آزمایش 51

4-1-2 روش ساخت 51

4-2 بكارگیری موجك درتصاویر SEM 53

4-2-1 پارامتر مقیاس 53

4-2-2 انتخاب تبدیلات موجک 54

4-2-3 ویژگی خانواده­ی تبدیلات موجک 54

4-2-4 پروفایل نماینده 54

4-2-5 پردازش تصویر 55

4-2-6 تحلیل داده با استفاده از نمودار 59

4-2-7 معرفی نمودارها 59

4-2-8 رسم  نمودار داده­های مربوط به جزئیات 59

4-2-9 رسم  نمودار تقریب مرتبه سوم 61

منابع                                                                                                                        . 64

فهرست اشکال

شکل 1-1 دسته بندی کلی روش­های وآنالیز مواد 7

شكل 1-2  انواع شکل­های سوزن شامل نوك تخت، نوك كروی، نوك T شكل و نوك تیز 8

شكل 1-3 سمت چپ:  نمایش نمادین بزرگی تغییرات نیروی بین سوزن و سطح در فواصل مختلف سوزن از سطح سمت راست: انحراف تیرك حین رفت و برگشت در نواحی مختلف فاصله از سطح (نیروی جاذبه یا دافعه). 9

شکل 1-4 مقایسه نمادین بین حالت تماسی و حالت غیرتماسی 10

شکل 1-5 تصویر (a)یک قطعه پیزوالکتریک (b)پروب (سوزن) 12

شکل 1-6  طرحی از یک میکروسکوپیک الکترونی 14

شکل 1-7 شماتیك اصول عملكرد  AFM 15

شکل 1-8 ساختار هندسه سه بعدی واحدهای حافظه  CD تهیه شده توسط   AFM (هر واحدافقی نمودار 250 نانومتر و درجه عمودی 75 نانومتر) 16

شکل 1-9 تصویر یک نوع میکروسکوپ نیروی اتمی 17

شکل 1-10 تصویر الكترونی روبشی سطح یك فلز با مقیاس یك میكرون اجزاء اصلی و حالت كاری یك SEM  ساده 19

شکل 1-11 (a) طرحی از یک میکروسکوپیک الکترونی (b) شکل واقعی میکروسکوپ الکترونی 20

شکل1-12 نمودار شماتیكی اجزاء اصلی یك میكروسكوپ الكترونی روبشی 20

شکل 1-13 نمایش نمادین اجزای اصلی و اصول عملكرد دستگاه STM 23

شکل 1-14 مسیر سوزن در مد جریان ثابت 24

یک مطلب دیگر :

شکل1-15ساختاراتمی یك نانوتیوب تك جداره کربن توسطSTM 25

شکل 2-1 طرحی از یک دستگاه کندوپاش 33

شکل 2-2 تصویر دستگاه کندوپاش تبخیر فیزیکی 34

شکل 3-1 روند تبدیل فوریه­ی زمان كوتاه 38

شکل 3-2 نمایش تبدیل  فوریه­ی زمان کوتاه یک سیگنال. طول پنجره زمانی در طول کل زمان سیگنال ثابت است. 40

شکل 3-3  تفکیک سیگنال به موجک­های مادر تشکیل دهنده آن با استفاده از ضرائب تبدیل موجک 41

شکل 3-4 نحوه عمل در تبدیل موجك 42

شکل 3-5 اثر scale factor بر روی یك موجك 43

شکل 3-6 انتقال یك موجك 43

شكل 3-7 مرحله دوم تبدیل موجك پیوسته 46

شکل 3-8 مرحله سوم تبدیل موجك پیوسته 46

شکل 3-9 مرحله چهارم تبدیل موجك پیوسته 46

شكل 3-10 نمایشی از قدرت تفکیک زمان و بسامد 48

شكل 4-1 تصویر SEM لایه نازک مگهمایت در دمای ℃600…. 53

شکل 4-2 جزئیات مرتبه اول D1، دوم D2 ، سوم D3 و تقریب A3 از پروفایل نمایندة مربوط به دمای ℃ 400………………….. 56

شکل 4-3 جزئیات مرتبه اول D1، دوم D2 ، سوم D3 و تقریب A3 از پروفایل نمایندة مربوط به دمای ℃ 500………………….. 57

شکل 4-4 جزئیات مرتبه اول D1، دوم D2 ، سوم D3 و تقریب A3 از پروفایل نمایندة مربوط به دمای ℃ 600………………….. 58

شكل 4-5 مقایسه جزئیات مرتبه 1 تصاویر SEM لایه­های نازک مگهمایت در دماهای℃ 400،℃ 500،℃600 59

شكل 4-6 مقایسه جزئیات مرتبه 2 تصاویر SEM لایه­های نازک مگهمایت در دماهای℃ 400،℃ 500،℃600………………………. 60

شكل 4-7 مقایسه جزئیات مرتبه 3 تصاویر  SEM لایه­های نازک مگهمایت در دماهای℃ 400،℃ 500،℃600………………………. 60

شكل 4-8 نمایش تغییرات پروفایل داده­های تصاویر نانو ذرات مگهمایت در دماهای℃ 400، ℃ 500، ℃600 62

فصل اول

طبقه­ بندی روش­های تعیین مشخصات مواد براساس نحوه عملكرد

طبقه­بندی روش­های تعیین مشخصات مواد براساس نحوه عملكرد[4-1].

مقدمه:

پیشرفت­های اخیر در فناوری نانو مربوط به توانایی­های جدید در زمینه اندازه­گیری و كنترل ساختارهای منفرد در مقیاس نانو می­باشد.

در علوم مختلف مهندسی، موضوع اندازه­گیری و تعیین مشخصات از اهمیت كلیدی برخوردار است به طوری كه ویژگی­های فیزیكی و شیمیایی مواد، به مواد اولیه­ی مورد استفاده و همچنین ریزساختار یا ساختار میكروسكوپی به دست آمده از فرایند ساخت بستگی دارد.

به عنوان مثال برای شناسایی مواد ، بدیهی است كه نوع و مقدار ناخالصی­ها، شكل و توزیع اندازه ذرات، ساختار بلورین و مانند آن در ماهیت و مرغوبیت محصول اثر دارند.

در ضمن برای مطالعه ریزساختارها، نیاز بیشتری به ابزارهای شناسایی و آنالیز وجود دارد. در ریزساختار یا ساختار میكروسكوپی مواد، باید نوع فازها، شكل، اندازه، مقدار و توزیع آن­ها را بررسی كرد. در ادامه با توجه به اهمیت دستگاه­ها و روش­های اندازه­گیری و تعیین مشخصات به طبقه­بندی این روش­ها پرداخته می­شود.

-1 روش­های میكروسكوپی

با استفاده از روش­های میكروسكوپی تصاویری با بزرگنمایی بسیار بالا از ماده بدست می­آید. قدرت تفكیك تصاویر میكروسكوپی با توجه به كمترین قدرت تمركز اشعه محدود می­شود. به عنوان مثال با استفاده از میكروسكوپ­های نوری با قدرت تفكیكی در حدود 1 میكرومتر و با استفاده از میكروسكوپ­های الكترونی، و یونی با قدرت تفكیك بالا در حدود یك آنگسترم قابل دسترسی است. این روش­ها شامل ^[1]TEM،^[2]AFM ،^[3]SEM ،^[4]STM می­باشد[6،5].

1-2 روش­های براساس پراش

پراش یكی از خصوصیات تابش الكترومغناطیسی می­باشد كه باعث می­شود تابش الكترومغناطیس در حین عبور از یك روزنه و یا لبه منحرف شود. با كاهش ابعاد روزنه به سمت طول موج اشعه الكترومغناطیسی اثرات پراش اشعه بیشتر خواهد شد. با استفاده از پراش اشعه ایكس، الكترونها و یا نوترونها و اثر برخورد آن­ها با ماده می­توان ابعاد كریستالی مواد را اندازه­گیری كرد. الكترونها  و نوترونها  نیز خواص موجی دارند كه طول موج آن به انرژی آن­ها بستگی دارد. علاوه بر این هر كدام از این روش­ها خصوصیات متفاوتی دارند. مثلا عمق نفوذ این سه روش در ماده به ترتیب زیر می­باشد. نوترون از اشعه ایكس بیشتر و اشعه ایكس از الكترون بیشتر می­باشد.

1-3 روش­های طیف سنجی

استفاده از جذب، نشر و یا پراش امواج الكترومغناطیس توسط اتم­ها و یا مولكول­ها را طیف سنجی گویند. برخورد یك تابش با ماده می­تواند منجر به تغییر جهت تابش و یا تغییر در سطوح انرژی اتم­ها و یا مولكول­ها شود، انتقال از تراز بالای انرژی به تراز پایینتر، نشر و انتقال از تراز پایین انرژی به تراز بالاتر، جذب نامیده می­شود. تغییر جهت تابش در اثر برخورد با ماده نیز منجر به پراش تابش می­شود.

طیف سنجی جرمی

روش­های طیف سنجی جرمی از تفاوت نسبت جرم به بار اتم­ها و یا مولكول­ها استفاده می­کنند. عملكرد عمومی یك طیف سنجی جرمی بصورت زیر است:

1 – تولید یون­های گازی

2 – جداسازی یون­ها براساس نسبت جرم به بار

3 – اندازه­گیری مقدار یون­ها با نسبت جرم به بار ثابت

فصل 2: مجموعه‌های T– فازی ناهموار

2-1- مقدمه ………………………………………………………………………………………………………….. 14

2-2- تقریب بالا و پایین از یك مجموعه‌ی فازی ……………………………………………………………. 15

2-3- تقریب بالا و پایین از یك مجموعه‌ی فازی نسبت به یك زیر گروه نرمایT– فازی……………. 20

فصل 3 : زیر گروه‌های T– فازی (نرمال) ناهموار

3-1- مقدمه ………………………………………………………………………………………………………….. 27

3-2- زیرگروه‌های T– فازی ناهموار بالایی و پایینی ……………………………………………………….. 28

3-3- تصویرهای همریختی گروهی از زیر گروه‌های T– فازی ناهموار …………………………………. 33

فصل 4: مجموعه های ناهموار در حلقه ها

4-1- مقدمه ………………………………………………………………………………………………………….. 37

4-2- روابط همنهشتی قوی و كامل و مجموعه‌های ناهموار ………………………………………………… 38

4-3- تقریب‌های مجموعه فازی …………………………………………………………………………………. 44

 

4-4- ایده‌آل‌های اول (اولیه) ناهموار در حلقه‌ی جابجایی ………………………………………………….. 47

4-5- ایده‌آل‌های فازی اول (اولیه) از یك حلقه‌ی جابجایی ……………………………………………….. 54

4-6- ایده‌آل‌های فازی اول ناهموار …………………………………………………………………………….. 56

4-7- ایده‌آل‌های ناهموار فازی…………………………………………………………………………………… 60

پیوست A ……………………………………………………………………………………………………………… 79

پیوست B ……………………………………………………………………………………………………………… 83

منابع ……………………………………………………………………………………………………………………. 87

1-1- مقدمه

در این فصل برخی مفاهیم و نتایج در مورد مجموعه‌های ناهموار و مجموعه‌های ناهموار (فازی) كه در سایر فصول مورد استفاده قرار می‌گیرد را ارائه می‌كنیم.

برای كسب اطلاعات جامع‌تر در مورد این مفاهیم به [2] و [3] و [6] و [1] و [15] مراجعه شود.

1-2- مجموعه‌های ناهموار

1-2-1- یادآوری

– به گردایه‌ای از اشیاء دوبدو متمایز مجموعه گوئیم.

– اگر A,B دو مجموعه باشند به  ضرب دكارتی A در B گوییم.

– هر زیر مجموعه‌ی   یك رابطه از  A به B نامیده می‌شود. اگر A=B باشد، به هر زیر مجموعه   یك رابطه روی A گفته می‌شود. اگر R رابطه‌ای روی  A باشد و  می‌نویسیم aRb.

– اگر R رابطه‌ای روی A باشد، وارون R به ‌صورت  و متمم R به ‌صورت  نمایش داده می‌شود.

– رابطه‌ی R روی مجموعه‌ی A بازتابی است یعنی:

– رابطه‌ی R روی مجموعه‌ی A تقارنی است یعنی:

– رابطه‌ی R روی مجموعه‌ی A ترایایی است یعنی:

– رابطه‌ی R روی مجموعه‌ی A هم‌ارزی است یعنی، بازتابی، تقارنی و ترایایی است.

یک مطلب دیگر :

– اگر R رابطه‌ی هم‌ارزی روی مجموعه A باشد، به   كلاس هم‌ارزی a یا كلاس هم‌ارزی R تولید شده توسط a گوییم.

– فرض كنید U یك مجموعه‌ی مرجع ناتهی باشد. مجموعه‌ی توانی U را با P(U) نمایش می‌دهیم.

– برای هر ، متمم مجموعه‌ی X را با X^C نشان می‌دهیم، كه به‌صورت UX تعریف می‌شود.

1-2-2- تعریف [1]

زوج  كه در آن  و  یك رابطه‌ی هم‌ارزی روی U است، یك فضای تقریب نامیده می‌شود.

1-2-3- تعریف [1]

فرض کنید  یک فضای تقریب دلخواه باشد، برای تعریف تقریب ناهموار، نگاشت  را تعریف می‌كنیم، با ضابطه‌‌ی:

می باشد كه به‌ طوریكه  و  را تقریب ناهموار پایینی از X در  می‌نامیم و  را تقریب ناهموار بالایی از X در   می‌نامیم.

1-2-4- تعریف [1]

برای هر فضای تقریب ،  مجموعه‌ی ناهموار نامیده می‌شود اگر و تنها اگر برای بعضی از ، .

1-2-5- مثال

فرض كنید  یك فضای تقریب باشد، به‌طوریكه:

و رابطه‌ی هم‌ارزی  با كلاس‌های هم‌ارزی زیر داده

شده باشد:

اگر  یک مجموعه باشد آنگاه  و و بنابراین  یك مجموعه‌ی ناهموار است.

1-2-6- مثال

فرض كنید یك فضای تقریب باشد به طوری كه  و رابطه‌ی هم‌ارزی  به صورت زیر باشد.

اگر I={0.1.2.3.4.6.10.11} باشد آنگاه و .

1-2-7- تعریف [1]

زیر مجموعه X از U تعریف‌پذیر نامیده می‌شود اگر  .

1-2-8- مثال

اگر  همان فضای تقریب مثال 1-2-6 باشد و  باشد آنگاه  و بنابراین  تعریف‌پذیر است.

1-2-9- توجه

اگر  با كلاس هم‌ارزی P و ، آنگاه

2-1- جمع آوری نمونه                                                                                       18

2-2- محیط کشت ها                                                                                 18

2-2-1- محیط کشت سیب زمینی- دکستروز-آگار (PDA)                                    18

2-2-2- محیط کشت آب- آگار (WA)                                                            18

2-2-3- محیط کشتSNA  (Synthetic Nutrient-poor Agar)                                18

2-2-4- محیط کشت Nash & Snyder                                                           19

2-2-5- محیط کشت برگ میخک- آگار (CLA)                                                         20

2-2-6- محیط خاک                                                                                 20

2-2- 7- محیط PDB                                                                               20

2-3- روش جداسازی قارچها                                                                       21

2-3-1- استفاده از محیط کشت PDA‌                                                            21

2-3-2- استفاده از محیط کشتNash & Snyder                                                          21

2-4- روش خالص سازی قارچها                                                                  21

2-4-1- روش تک اسپور کردن (Single sporing)                                              21

2-5- روش نگهداری کشت خالص قارچها                                                       22

2-5-1 روش استفاده از محیط خاک                                                               23

2-6- روش وادارسازی قارچها به اسپورزایی                                                      23

2-6-1- روش استفاده از محیط CLA                                                                            23

2-7- روش وادارسازی قارچها به تولید کلامیدوسپور                                            24

2-8- نحوه تشخیص قارچها                                                                        24

2-9- آزمایشات گلخانه‌ای                                                                          24

2-9-1- روش تهیه مایه تلقیح (Inoculum) جهت اثبات بیماریزایی قارچهای فوزاریوم در گلخانه 24

2-9-2- روش تهیه ماسه، خاک و کود سترون جهت آزمایش‌های گلخانه‌ای                            25

2-9-3- اثبات بیماریزایی قارچهای فوزاریوم در گلخانه                                         25

2-9-4- روش تهیه مایه تلقیح جهت اثبات بیماریزایی قارچهای غیر فوزاریوم در گلخانه   26

2-9-5- اثبات بیماریزایی قارچهای غیر‌فوزاریوم با روش تلقیح میسلیومی در گلخانه                  26

2-9-6- کشت گیاهان جهت مایه‌زنی                                                              26

2-9-7- مایه زنی گیاهچه ها با سوسپانسیون قارچ و تعیین مقاومت ارقام                     26

2-9-8- نقشه اجرای آزمایش                                                                      27

فصل سوم: نتایج

3-1- گونه های جمع آوری شده                                                                   29

3-1-2- توصیف جنس Fusarium                                                                31

3-1-2- شرح گونه های فوزاریوم جمع آوری شده                                              33

1. oxysporum                                     33
2. redolens 35
3. foetens 36
4. reticulatum 38
5. sambucinum 40
6. pallidoroseum 43
7. camptoceras 44
8. solani 46
9. javanicum 48
10. petroliphilum 49
11. acutatum 51

3-1-4- شرح گونه های غیر فوزاریوم                                                             52

Bipolaris sorokiniana                                                                                     52

Alternaria alternate                                                                                                     53

3-2- نتایج آزمایشات گلخانه‌ای                                                                             55

3-2-1- نتایج آزمون بیماریزایی در گلخانه                                                        55

3-2-2- عامل بیماری                                                                                56

3-2-3- موقعیت تاکسونومی                                                                       56

3-2-4- علائم و مراحل آلوده سازی                                                              57

3-2-5- دامنه میزبانی                                                                                57

3-2- 6- انتشار                                                                                                58

3-2-7- بقاء                                                                                          58

3-2-8- نتایج ارزیابی مقاومت ارقام نخود                                                                 58

فصل چهارم: بحث

4-1- شناسایی قارچها                                                                                84

4-2- تست بیماریزایی                                                                               84

4-3- ارزیابی مقاومت ارقام                                                                          84

4-4- پیشنهادات                                                                                               85

منابع مورد استفاده                                                                                     86

مقدمه

حبوبات دانه‌های خشک خوراکی هستند که به خانواده بقولات تعلق دارند. بذور رسیده و خشک حبوبات دارای ارزش غذایی زیاد و قابلیت نگهداری خوبی هستند و یکی از مهمترین منابع غذایی ‌سرشار ‎از‌‌‌‌‌ پروتئین می‌باشند (باقری و همکاران، 1376). پس از غلات، دومین منبع مهم غذایی بشر، حبوبات است. این گیاهان متعلق به خانواده‌ی بقولات (Fabaceae) و زیرخانواده پروانه‌آسایان (Papilionoidea) هستند (کوچکی و بنایان اول، 1386). حبوبات با بر آوردن نیازهای پروتئینی انسان و در نتیجه کاهش فشار بر چراگاه‌های طبیعی برای تولید پروتئین‌های دامی، نقش انکار ناپذیری در حفظ اکوسیستم های طبیعی دارند. نخود با نام علمی Cicer aritinum L گیاهی است که علاوه بر تأمین پروتئین گیاهی، توانایی افزایش حاصلخیزی خاک را دارد که نیاز به مصرف کود شیمیایی و سموم دفع آفات را به حداقل می‌رساند (امینی زاده و همکاران، 1392).

حبوبات به دلیل پروتئین بالا و اسیدهای آمینه ضروری محصولات زراعی مهمی هستند دانه حبوبات در مقایسه با غلات محتوی پروتئین بیشتری است. مقدار پروتئین موجود در بذور حبوبات (25-20%) در مقایسه با غلات (10-6%) است. حبوبات به طور معمول سرشار از پروتئین، کربوهیدرات‌های پیچیده، فیبر و مقدار کمی روغن هستند (Akibode, 2011). همچنین مقدار پروتئین موجود در دانه حبوبات 10‌تا‌20 برابر بیشتر از پروتئین موجود در گیاهان غده‌ای بوده، درحال حاضر حدود 90 درصد از کالری ‌‌و ‌75 درصد از پروتئین مورد نیاز انسان از منابع گیاهی تامین می‌شود که در این میان حبوبات نقش مهمی را دارا می‌باشد (مجنون حسینی، 1387). این گیاهان منبع مهم ویتامین‌هایی مانند ریبوفلاوین، ویتامین ب و کاروتن هستند و از لحاظ اسیدهای آمینه ضروری مخصوصاً لیزین، که کمبود آن در غلات وجود دارد غنی هستند. از طرف دیگر با توجه به توانایی تثبیت ازت در این گیاهان قرار‌دادن آنها در تناوب زراعی به پایداری سیستم‌های زراعی کمک می‌کند (Singh et al.,1989).

حدود 680 هزار هكتار معادل 6/5 درصد از اراضی محصولات سالانه برداشت شده در سال زراعی 90- 1389 به حبوبات اختصاص یافته است. از این مقدار نخود 3/61 درصد، از سطح برداشت را به خود اختصاص داده است. استان لرستان با تولید 80 هزار و 955 تن نخود مقام نخست تولید کشور را دارد (آمارنامه کشاورزی، 1390-1389‌).

نخود یکی از مهمترین محصولات در حال رشد در ایران و جهان است اما عملکرد و کیفیت نخود تحت تاثیر پژمردگی ناشی ازFusarium oxysporum. Schl. f. sp. ciceri (Padw) Matuo & K. Sato قرار می‌گیرد. کاهش عملکرد نخود به علت پژمردگی ناشی از قارچ فوزاریوم تا 90 درصد گزارش شده است. این بیماری تقریباً در تمام مناطق زیر‌کشت حبوبات از جمله، شبه قاره هند، ایران، پرو، سوریه ، اتیوپی مکزیک، اسپانیا، تونس، ترکیه و آمریکا شایع است (Lal and Datta, 2013). کاهش عملکرد نخود به علت پژمردگی فوزاریومی در هند و اسپانیا 10درصد، در تونس 40 درصد و در ایران 17درصد گزارش شده است (Karimi et al.,2012). پژمرده و زرد شدن برگ‌ها، ضعف بوته، کاهش تعداد غلاف، کوچک ماندن دانه‌‌ها و در نتیجه کاهش محصول از نشانه‌های این بیماری هستند. عامل بیماری قارچ خاکزاد F. oxysporum f. sp. ciceri است. خسارت این بیماری در بعضی از مزارع اطراف مراغه تا ۸۰ درصد گزارش شده است (ولادی و همکاران، 1391).

علایم این بیماری هم در مراحل ابتدایی رشد گیاه و هم در مراحل مختلف بلوغ قابل رویت است. علائمی از قبیل کوتولگی، کوچک‌ شدن برگها، آویختگی برگ و بالاخره مرگ گیاه را موجب می‌شود.(Stoilova and Chavdarov, 2006)

هشت نژاد ازF. oxysporum  تا کنون گزارش شده است که شش نژاد (1A, 2, 3, 4, 5 and 6) باعث علائم پژمردگی و از نظر اقتصادی مهمتر هستند نسبت به نژادهای0  و 1B/C که باعث علائم زردی می‌شوند (Lal and Datta, 2013 ؛Karimi et al.,2012  ؛ Jimenez-Gasco and Jimenez-Diaz, 2002).

نژادهای 2، 3 و4، فقط از هند گزارش شدند.0 ،1B/C ،5  و6 از ناحیه مدیترانه و آمریکا‌ (کالیفرنیا) و نژاد1A  از هند، کالیفرنیا و حوزه مدیترانه گزارش شدند (Jimenez-Gasco and Jimenez-Diaz, 2002).

اهداف

1- مطالعه سبب شناسی عوامل زردی و پژمردگی نخود

2- شناسایی عوامل زردی و پژمردگی نخود در استان لرستان

3- تعیین مقاومت ارقام نخود به عوامل پژمردگی و زردی

4- مقایسه میانگین ها برای تمامی صفات مورد مطالعه ارقام نخود از نظر مقاومت به بیماری زردی و پژمردگی

5- بررسی میزان خویشاوندی ارقام نخود از نظرمقاومت به بیماری زردی و پژمردگی

فرضیه ها

1– زردی و پژمردگی نخود عامل قارچی ندارد.

2- ارقام نخود نسبت به عوامل پژمردگی و زردی مقاوم نیستند.

3– عامل زردی و پژمردگی نخود قارچ فوزاریوم نیست.

4- میانگین صفات مورد مطالعه ارقام نخود از نظر مقاومت به بیماری زردی و پژمردگی اختلاف معنی داری ندارند.

5- ارقام نخود از نظر مقاومت به بیماری زردی و پژمردگی خویشاوندی ندارند.

هدف ما از انجام این تحقیق شناسایی عوامل بیماری زردی و پژمردگی نخود و تعیین ارقام مقاوم نخود نسبت به این بیماری در شرایط گلخانه در استان لرستان می‌باشد. 

1-1- کلیات

1-1-1- سطح زیر‌کشت و تولید نخود در ایران

در سال زراعی 90-89 سطح زیر‌کشت و میزان تولید نخود به ترتیب برابر با 5/419 هزار هکتار و 6/233 هزار‌ تن بوده است. محصول نخود به دو صورت آبی و دیم در ایران کشت می‌شود که 6/97 درصد از سطح زیر‌کشت و 4/93 درصد از تولید این محصول به صورت دیم است (آمارنامه کشاورزی، 1390) (جدول1-1).

جدول 1-1- سطح زیر کشت و میزان تولید نخود در ایران (سال زراعی 1390-1389)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

سطح زیر کشت (هکتار)			سهم ‌از سطح زیرکشت		تولید (تن)			سهم از تولید
آبی	دیم	مجموع	آبی	دیم	آبی	دیم	مجموع	آبی	دیم
10221	409276	419497	4/2	6/97	17/15434	1/218252	3/233686	6/6	4/93

جدول 1-2- وضعیت تولید نخود در استانهای تولید کننده ( 1390- 1389)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

یک مطلب دیگر :

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

استان	سطح‌‌زیر کشت	سهم سطح زیر کشت	تولید	سهم تولید
آذربایجان شرقی	40421	6/9	2/26976	5/11
آذزبایجان غربی	72036	2/17	2/29869	8/12
اردبیل	4089	1	2/2765	2/1
ایلام	5012	2/1	7/3731	6/1
فارس	3342	8/0	3/4942	2/1
کردستان	72010	2/17	4/29512	6/12
زنجان	4154	1	4/1165	5/0
خراسان رضوی	8320	2	1/3173	4/1
خراسان شمالی	2286	5/0	6/903	4/0

ادامه جدول (1-2)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

کرمانشاه	75292	9/17	3/35709	3/15
لرستان	116892	9/27	80955	6/34
مرکزی	3946	9/0	8/1680	7/0
همدان	7839	9/1	9/9156	9/3
سایر استان‌ها	3859	9/0	3/3145	3/1

2-3-4 بهبود پس از خشکی………………………………………………………………………………… 9

2-4 خصوصیات گیاهی مؤثر در مقاومت به خشکی………………………………………………. 9

2-5 اهمیت به­نژادی………………………………………………………………………………………………… 10

2-6 استفاده از تنوع ژنتیکی جهت به­نژادی برای تحمل به خشکی…………………………………. 10

هشت

2-7 تاثیر تنش خشکی برصفات ریشه­ای و فیزیولوژیک ……………………………………… 11

2-7-1 صفات ریشه­ای………………………………………………………………………………………… 11

2-7-2 محتوای آب نسبی برگ……………………………………………………………………….. 12

2-7-3 محتوای کلروفیل و کارتنوئید برگ……………………………………………………………. 12

2-7-4 محتوای پرولین…………………………………………………………………………………. 13

2-7-5 محتوای کربوهیدرات محلول برگ…………………………………………………………. 13

2-7-6 فعالیت آنزیم­های آنتی اکسیدان برگ­ها……………………………………………………….. 14

2-8 شاخص­های مقاومت به خشکی بر مبنای عملکرد………………………………………………. 15

2-9 مطالعه روابط صفات با تجزیه وتحلیل چند متغییره………………………………………………………. 17

2-9-1 همبستگی بین صفات و تجزیه وتحلیل ضرایب مسیر………………………………….. 17

2-9-2 رگرسیون مرحله­ای……………………………………………………………………… 17

2-9-3 تجزیه به عامل­ها………………………………………………………………………………… 18

2-9-4 تجزیه خوشه­ای………………………………………………………………………………………… 18

فصل سوم: مواد و روش­ها

3-1 زمان و موقعیت جغرافیایی محل اجرای آزمایش…………………………………………….. 19

3-2 مواد ژنتیکی، طرح آماری و نحوه اجرای طرح……………………………………………. 20

3-3 صفات مورد بررسی و نحوه اندازه­گیری……………………………………………………. 25

3-3-1 صفات مورفولوژیک…………………………………………………………………. 25

3-3-2 ویژگی­های ریختی ریشه……………………………………………………………………….. 25

3-3-3 ویژگی­های فیزیولوژیک………………………………………………………………… 27

3-4 محاسبه شاخص­های TOL و STI……………………………………………………………….. 31

3-5 تجزیه آماری اطلاعات…………………………………………………………………………………… 32

فصل چهارم: نتایج و بحث

نه

4-1 دامنه تغییرات و ضریب تنوع فنوتیپی صفات مورفولوژیک ……………………………………… 33

4-2 تجزیه واریانس، مقایسه میانگین سطوح تنش و ژنوتیپ­ها برای صفات مورفولوژیک……………………… 34

4-2-1 وزن  تر، وزن خشک و درصد ماده خشک علوفه هر  بوته……………………………… 34

4-2-2 قطر طوقه، تعداد خوشه بارور و ارتفاع…………………………………………………………… 35

4-2-3 روز تا خوشه­دهی و روز تا گرده­افشانی………………………………………………. 36

4-2-4 طول برگ پرچم و عرض برگ پرچم…………………………………………………………….. 36

 

4-3 دامنه تغییرات و ضریب تنوع فنوتیپی ویژگی­های ریشه……………………………………………………. 41

4-4 تجزیه واریانس، مقایسه میانگین سطوح تنش وژنوتیپ­ها برای صفات ریشه­ای…………………………… 42

4-4-1 طول تجمعی ریشه…………………………………………………………………………………. 42

4-4-2 سطح ریشه……………………………………………………………………………………….. 43

4-4-3 حجم ریشه……………………………………………………………………………………………. 43

4-4-4 وزن تر، وزن خشک و درصد ماده خشک ریشه……………………………………………………. 44

4-4-5 نسبت ریشه به اندام هوایی………………………………………………………………………………. 45

4-5 دامنه تغییرات و ضریب تنوع فنوتیپی صفات بیوشیمیایی……………………………………………… 51

4-6 تجزیه واریانس، مقایسه میانگین سطوح تنش و ژنوتیپ­ها برای صفات فیزیولوژیک………………………….. 52

4-6-1 محتوای رنگدانه­های فتوسنتزی……………………………………………………… 52

4-6-2 محتوای آب نسبی برگ………………………………………….. 53

4-6-3 محتوای پرولین……………………………………………………………….. 54

4-6-4 محتوای کربوهیدرات محلول برگ……………………………………………….. 55

4-6-5  فعالیت آنزیم­های آنتی اکسیدان برگ­ها……………………………………………………………… 56

4-7 تجزیه واریانس، مقایسه میانگین سطوح تنش و ژنوتیپ­ها برای شاخص­های TOLو STI……………………….. 62

4-8 رتبه بندی ژنوتیپ­ها از نظر برخی صفات در سطح تنش خشکی شدید…………………………………………. 64

4-9 تجزیه خوشه­ای………………………………………………………………………………….. 66

ده

4-10 تجزیه به مؤلفه­های اصلی و ترسیم بای پلات…………………………………………………. 75

4-11 بررسی وضعیت ژنوتیپ­های متحمل، نیمه متحمل و حساس مزرعه از نظر صفات ریشه­ای و فیزیولوژیک……………….. 76

4-12 همبستگی بین صفات مورفولوژیک و ریشه…………………………………………….. 80

4-13 همبستگی بین صفات فیزیولوژیک و ریشه…………………………………………………….. 84

4-14 همبستگی بین صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک……………………………………………. 87

4-15 تجزیه رگرسیون مرحله­ای………………………………………………………………………………… 91

4-16 تجزیه علیت…………………………………………………………………………………………… 93

4-17 تجزیه به عامل­ها……………………………………………………………………………………… 96

فصل پنجم: نتیجه­گیری و پیشنهادها

5-1 نتیجه­گیری……………………………………………………………………………………………… 101

5-2 پیشنهادها…………………………………………………………………………………….. 104

یک مطلب دیگر :

منابع ……………………………………………………………………………………………. 105

چکیده

خشکی یکی از مهم­ترین عوامل کاهش تولید گیاهان زراعی در مناطق خشک و نیمه خشک محسوب می­شود. بررسی پاسخ گیاهان زراعی به تنش کمبود آب جهت کاهش آب مصرفی در مناطق مواجه با کمبود آب مهم می­باشد. این مطالعه با اهداف بررسی اثر تنش خشکی متوسط و شدید بر خصوصیات ریختی و بیوشیمیایی و ارتباط آن با تحمل به خشکی ژنوتیپ­ها در مزرعه در گیاه فسکیوی بلند انجام شد. تعداد 24 ژنوتیپ فسکیوی بلند از نتاج پلی کراس بر اساس ارزیابی تحمل به خشکی آن­ها در مزرعه طی سال­های 1391-1388 انتخاب شدند. این ژنوتیپ­ها بر اساس شاخص­ تحمل (TOL) و شاخص تحمل به خشکی (STI) به سه گروه متحمل، نیمه متحمل و حساس تقسیم شدند. سپس 24 ژنوتیپ­ در سال 1391 به صورت کلونی در گلدان­هایی (لوله­های PVC) با ارتفاع 60 سانتی­متر و قطر 16 سانتی­متر جهت اندازه­گیری خصوصیات ریختی و بیوشیمیایی کشت گردیدند. ژنوتیپ­ها در سه سطح تنش خشکی (شاهد، تنش خشکی متوسط و تنش خشکی شدید) به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار بررسی شدند. پس از اعمال تیمارها صفات ریشه­ در دو عمق 30-0 و 60-30 سانتی­متر مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که تنش رطوبتی تاثیر بسیار معنی­داری بر روی همه صفات داشت. بین ژنوتیپ­ها­ی مورد بررسی از نظر کلیه صفات مورد اندازه­گیری تفاوت معنی داری مشاهده شد، که بیانگر تنوع ژنتیکی بالا در بین ژنوتیپ­ها از نظر این صفات و مؤثر بودن انتخاب در بین این ژنوتیپ­ها می­باشد. اثر متقابل تنش خشکی و ژنوتیپ نیز برای همه صفات مورد اندازه­گیری معنی­دار شد. اثر تنش خشکی بر وزن علوفه خشک معنی­دار بود به­گونه­ای که کاهش وزن از شاهد به تنش خشکی متوسط و شدید به ترتیب 13/14 و 21/50 درصد بود. با افزایش شدت تنش خشکی نسبت ریشه به اندام هوایی در هر دو عمق افزایش معنی­داری نسبت به حالت شاهد نشان داد به­طوری که در عمق 30-0 سانتی­متر 69/7 درصد و در عمق 60-30 سانتی­متر 16/54 درصد افزایش یافت. تحت شرایط تنش خشکی متوسط و شدید طول تجمعی ریشه به ترتیب 95/5 و 30/7 درصد افزایش نشان داد. تنش رطوبتی نسبت به حالت شاهد میزان کارتنوئید، کلروفیل a،  نسبت کلروفیل a/b، پرولین، کربوهیدرات محلول و فعالیت آنزیم پراکسیداز را به طور معنی­دار افزایش داد. در سطح تنش خشکی متوسط وزن علوفه خشک با طول ریشه، سطح ریشه، حجم ریشه، وزن تر و خشک ریشه همبستگی مثبت و معنی­داری نشان داد، بنابراین می­توان با انتخاب غیر مستقیم به  ژنوتیپ­هایی با عملکرد مطلوب دست یافت. در سطح تنش خشکی شدید محتوای آب نسبی برگ با آنزیم­های کاتالاز و آسکوربات پراکسیداز همبستگی مثبت داشت. بر اساس رگرسیون مرحله­ای در شرایط شاهد قطر طوقه، درشرایط تنش خشکی متوسط  وزن تر ریشه و در شرایط تنش شدید نسبت ریشه به اندام هوایی بیشترین تنوع وزن علوفه خشک را توجیه نمودند. تجزیه به عامل­ها، برای کلیه صفات در شرایط شاهد هفت عامل، در شرایط تنش خشکی متوسط و شدید شش عامل پنهانی را مشخص نمود که بیش از 75 درصد از تنوع موجود را توجیه نمودند. نتایج تجزیه خوشه در هر سه محیط رطوبتی و تجزیه به مؤلفه­های اصلی در شرایط تنش خشکی متوسط و شدید نشان داد که برخی از ژنوتیپ­های فسکیوی بلند از سیستم ریشه­ای گسترده و صفات فیزیولوژیک مناسب با تحمل به خشکی برخوردار نبودند، هم­چنین در شرایط مزرعه نیز دارای شاخص STI پایین و TOL بالا بودند. از جمله این ژنوتیپ­ها می­توان به 2 زودرس و 3 دیررس اشاره نمود که به تنش خشکی حساس هستند. تعدادی دیگر از ژنوتیپ­های فسکیوی بلند دارای سیستم ریشه­ای گسترده، ظرفیت فتوسنتزی و وزن علوفه خشک  بالایی بودند، این ژنوتیپ­ها هم­چنین دارای کمترین شاخص TOL و بیشترین شاخص STI در شرایط مزرعه بودند. این ژنوتیپ­ها شامل 14 زودرس، 2 دیررس، 11، 17 و 23 میان­رس بودند. این­ها از طریق مکانیزم­های تحمل و اجتناب از خشکی، به تنش خشکی سازگار و متحمل شدند، که می­توانند برای برنامه­های اصلاحی بعدی و ایجاد واریته ساختگی مورد استفاده قرار گیرند.

کلمات کلیدی: فسکیوی بلند، تنش خشکی، طول ریشه، آنزیم پراکسیداز                                                                                                                                     

1-1 کلیات

نیاز شدید به تامین مواد غذایی برای جمعیت رو به رشد کشور از یک طرف و رسیدن به خودکفایی در امر محصولات کشاورزی و بی نیازی از واردات و ایجاد امنیت غذایی از طرف دیگر، ضرورت افزایش تولیدات گیاهی در کشور را بدیهی نموده است [41]. ایران با میانگین بارندگی 250 میلی­متر و میزان تبخیر و تعرق شدید که 6 درصد بیشتر از حد متعارف جهانی می­باشد، جز سرزمین­های خشک دنیا محسوب می­شود [16]. در کشور ایران به جز سواحل دریای خزر و قسمت‎های کوچکی از شمال غربی کشور بقیه مناطق جزء نقاط خشک و نیمه خشک محسوب می‎شوند و این در حالی است که مناطق خشک کشور نسبت به مناطق نیمه خشک آن، از وسعت بیشتری برخوردار است [9]. تنش­های محیطی، یکی از مهم­ترین عوامل کاهش عملکرد محصولات زراعی در سطح جهان می­باشند. خشکی نیز از جمله تنش­های محیطی است که به عنوان مهم­ترین عامل محدود کننده رشد، تولید و کیفیت گیاهان زراعی در اکثر نقاط جهان و ایران شناخته شده است. کاهش تولیدات کشاورزی در اثر تنش کمبود آب تقریبا معادل با کاهش ایجاد شده توسط دیگر تنش­های محیطی است [94]. اگر چه شدت و تاثیر خشکی بر حسب مقدار و توزیع بارندگی، ویژگی­های خاک و مدیریت متغیر است ولی گرم شدن کره زمین خشکسالی را شدت بخشیده است [41]. تنش کمبود آب زمانی اتفاق می­افتد که میزان تعرق بیش از مقدار جذب آب باشد، در چنین شرایطی گیاه قادر نیست به طور کامل از خشکی اجتناب کند. در صورتی­که شدت تنش زیاد باشد، موجب کاهش شدید فتوسنتز و مختل نمودن فرآیند­های فیزیولوژیک گیاه، توقف رشد و در نهایت خشک شدن و مرگ گیاه می­گردد [42]. در این شرایط صفات ویژه­ای به طور مستقیم یا غیر مستقیم عملکرد را تحت تاثیر قرار می­دهند، از جمله این صفات می­توان به ویژگی­های سیستم ریشه­ای، پتانسیل آب برگ و توان تنظیم اسمزی اشاره کرد [109].

کشت و تولید گیاهان علوفه­ای به عنوان ماده اولیه در تامین مواد پروتئینی و لبنی در حفظ سلامت و امنیت غذایی کشور و همچنین رسیدن به خود کفایی از اهمیت ویژه­ای برخوردار است [19]. گیاهان علوفه­ای متداول در کشور عمدتاً شامل یونجه، اسپرس و شبدر می­باشد که از لحاظ پروتئین، غنی هستند ولی مصرف آن­ها به تنهایی انرژی مورد نیاز دام را تامین نمی­کند به همین جهت، توسعه و ترویج کشت گراس­های علوفه­ای به عنوان مکمل لگوم­ها تأثیر قابل ملاحظه­ای در افزایش تولید فرآورده­های دامی خواهد داشت [19]. گراس­های علوفه­ای و چمنی علاوه بر نقش اساسی در تولید علوفه به­ویژه در مراتع، خاک را در مقابل فرسایش آبی و بادی حفظ کرده و موجب بهبود و تثبیت ساختمان خاک می­شوند [10]. از دیدگاه کشاورزی پایدار، کشت و کار گراس­های علوفه­ای ضمن این­که از هدر رفتن حاصلخیزی خاک توسط عمل فرسایش جلوگیری می­کند، هم­زمان در تولید علوفه برای دام و متعاقب آن غذای پروتئینی انسان نقش ویژه­ای دارند [100].

در بین گراس­های علوفه­ای، فستوکا یک جنس بزرگ و متنوع با 450 گونه می­باشد. این جنس شامل گونه­های چند ساله دارای محصول علوفه­ای زیاد، مقاوم به تنش­های محیطی و با سازگاری وسیع است که برای اهداف کشاورزی، حفاظت خاک و تولید علوفه مورد کشت و کار قرار می­گیرد [13]. فسکیوی بلند (Festuca arundinacea) یکی از مهم­ترین گونه­های سردسیری چند ساله این جنس در دنیا می­باشد که به منظور تولید علوفه، حفاظت خاک و احداث چمن به­کار می­رود [112]. فسکیوی بلند به طور عمده در نواحی شمال و جنوب آمریکا کشت می­شود و هر دو تنش گرما و خشکی را نسبت به دیگر گراس­های علوفه­ای سردسیر بهتر تحمل می­کند [52]. گرچه در حال حاضر،  زراعت این گیاه در ایران مرسوم نیست اما در ایران نیز از پراکنش بالایی در مناطقی نظیر دامنه­های البرز و زاگرس، استان­های آذربایجان، قزوین، تهران، همدان، لرستان، خراسان و فارس برخوردار است [153]. تحمل بالای فسکیوی بلند به خشکی و شوری، آن را به عنوان تنها گراس سردسیری که در نواحی خشک و کم آب توان رویش دارد، مشهور کرده است. بنابراین به نظر می­رسد این گیاهان می­توانند منبع ژنتیکی مناسبی جهت اصلاح و توسعه  گراس­ها تحت شرایط خشکی را فراهم آورند [83].

از آنجائیکه بیشتر نقاط کشور ایران در مناطق خشک و نیمه خشک قرار گرفته است و دارای محدودیت منابع آب می­باشد، اهمیت کشت گیاهان متحمل به خشکی آشکارتر می­شود [41]. با ارزیابی ژنوتیپ­هایی از گیاه که تحت شرایط کم آبی قادر به ارائه عملکرد نسبتا قابل قبولی باشند، می­توان با اطمینان بیشتری آن­ها را در نواحی خشک و نیمه خشک کشت نمود. طی سال­های گذشته ژرم­پلاسمی از 75 ژنوتیپ مختلف فسکیوی بلند از نظر تحمل به خشکی بر اساس خصوصیات فنوتیپی مزرعه و محاسبه شاخص­های تحمل و حساسیت به خشکی مورد بررسی قرار گرفته­اند و ژنوتیپ­های حساس، نیمه متحمل و متحمل به تنش خشکی شناسایی شدند [68]. با این حال دانش ما در زمینه ارتباط بین تحمل به خشکی ژنوتیپ­های فسکیوی بلند در مزرعه و خصوصیات سیستم ریشه­ای و برخی واکنش­های فیزیولوژیک محدود است. بر این اساس این پژوهش اهداف زیر را دنبال کرد:

2-1-بررسی مفهوم واژه شیعه                                                                                        19

2-2-ظهورشیعه                                                                                                            20

2-3- شیعه اثنی عشری                                                                                                 22

2-4-تحلیل معنای رافضیه                                                                                             23

2-5-ضرورت وجود امام                                                                                              25

2-5-1-ضرورت وجود امام از نظر ابن سینا                                                                   27

2-5-2- ضرورت وجود امام از نظر سید مرتضی                                                           27

2-6-دلایل عقلی نصب امام                                                                                          28

2-6-1-بررسی قاعد  لطف به عنوان مهمترین دلیل عقلی نصب امام                                28

معنی لطف و اقسام آن                                                                                                  29

دیدگاه علامه حلی در باب لطف                                                                                  30

نظر شیخ مفید  در باب لطف                                                                                         31

نظر علامه طباطبایی در باب لطف                                                                                 32

نظر شهید مطهری در باب لطف                                                                                    33

تقریری بر برهان قاعده امکان اشرف                                                                             34

ضرورت وجود انسان  کامل از نظر سهروردی                                                               35

تفاوت قاعده لطف و قاعده امکان اشرف                                                                       36

2-7- دلایل نقلی نصب امام                                                                                          38

2-8- وجود نصب امام از جانب خداوند                                                                        43

دیدگاه شیعه اثنی عشری در باب ضرورت نصب امام بر خداوند                                      43

2-9- عصمت امام                                                                                                        45

2-9-1- اثبات عصمت                                                                                                 46

 

2-9-2- دیدگاه علامه حلی در باب عصمت                                                                  48

2-9-3- دیدگاه لاهیجی در باب عصمت                                                                      49

2-9-4- عصمت امام از نظر شیخ صدوق                                                                      50

2-9-5- دیدگاه سید مرتضی در باب عصمت                                                                51

2-10- علم امام                                                                                                            52

2-10-1مسئله عام غیب امام                                                                                          55

2-10-2- منابع علم امامان                                                                                            57

2-11- امام تأویل کننده آیات قرآن                                                                              60

2-12-سایر صفات امام                                                                                                 61

2-13- امام موعود شیعه اثنی عشری                                                                              64

2-13-1- غیبت امام                                                                                                     65

2-13-2-غیبت امام هم لطف است                                                                               66

2-13-3-استدلال شیخ صدوق بر وجود امام غایب                                                         68

2-13-4- بررسی دیدگاه متکلمان در مورد سبب غیبت                                                  70

2-14- دلیل ذکر نشدن اسامی ائمه در قرآن                                                                   71

فصل سوم:بررسی امامت از دیدگاه اسماعیلیه

3-1- اسماعیلیه                                                                                                             74

3-2- گوشه ای از زندگی اسماعیل بن جعفر                                                                  76

3-3- گوشه ای از زندگی محمد بن اسماعیل                                                                 76

3-4- اسامی متعدد اسماعیلیه                                                                                         77

3-5- فرقه های مختلف اسماعیلیه                                                                                  78

3-6- امامت از نظر اسماعیلیه                                                                                         81

3-7- دیدگاه اسماعیلیه در باب چگونگی تعیین امام                                                       84

3-8- دلایل ضرورت انتخاب امام از جانب خداوند                                                        86

3-9- دیدگاه اسماعیلیه درباب عصمت امام                                                                   88

3-10- تأویل                                                                                                                89

3-10-1- دیدگاه حمیدالدین کرمانی در باب تأویل                                                       91

3-10-2- فواید امر تأویل و اسماعیلیه                                                                            93

3-11- مسأله بداء                                                                                                          94

یک مطلب دیگر :

3-12- سلسله مراتب دعوت از نظراسماعیلیه                                                                 97

3-13- امام صامت و ناطق                                                                                          101

3-14- تقسیم بندی امام به امام مستقر و مستودع                                                           102

3-15- وظایف پیروان اسماعیلیه در برابر امامان                                                           103

3-16- نظر اسماعیلیه در باب ظهور                                                                             105

فصل چهارم:بررسی مسئله امامت از دیدگاه اشاعره

4-1- اهل سنت و مسئله خلافت                                                                                  108

4-2- صحابه و جریان مرجعیت دینی بعد از پیامبر(ص)                                                110

4-3- شکل گیری مکتب اشاعره                                                                                 112

4-4- ابوالحسن اشعری و سیر مکتب اشاعره                                                                114

4-5- نگاهی کوتاه به اصول عقاید اشاعره                                                                  117

4-6- تعریف امامت از نگاه متکلمان اشاعره                                                                121

4-7- دیدگاه اشاعره درباب نصب امام                                                                        122

4-7-1- بررسی نظر قاضی ابوبکر باقلانی در مورد چگونگی تعیین امام                         124

4-8- اهل حل وعقد چه کسانی هستند؟                                                                      127

4-9 وظایف امامت از دیدگاه متکلمان اشاعره                                                             128

4-10- دیدگاه اشاعره در باب علم امام                                                                       130

4-10- شاخصه های امام از نظر اشاعره                                                                        130

4-11- نظر اشاعره در مورد عزل خلیفه فاسق و ستمکار                                                132

نتیجه گیری                                                                                                                135

منابع و مآخذ                                                                                                              137

مقدمه

از آنجا که اسلام دینی است اجتماعی که زندگانی عموم بشر را از هر جهت در نظر گرفته است و همان گونه که به زندگی فردی انسان ها و اداره آن عنایت دارد به زندگی اجتماعی آنها و زمامداری آن نیز توجه دارد، توجهی که خداوند به زندگی اجتماعی انسانها مبذول داشته است با هیچ چیزی قابل مقایسه نیست و از این جهت پیشوای دینی ورهبریت اسلامی از جهات مختلفی مورد تأکید واقع شده است که از جمله این جهات می توان به بیان معارف و احکام اسلام، جهت رهبری وارشاد، حیات معنوی و…اشاره کرد.البته علاوه بر تأکید اسلام بر وجود حاکم وزمامداری که عهده دار همه جنبه ها ی لازم باشد ،خود انسان با فطرت خدادادی اش درک می كند که هیچ گاه یک جامعه سازمان یافته مثل کشور، شهر، ده وحتی یک خانواده که حداقل از دو نفر تشکیل شده است بدون سرپرست و زمامداری که چرخ جامعه را به حرکت در می آورد، امکان پذیر نیست. به همین دلیل شیعه معتقد است جامعه اسلامی نیازمند فردی است که بر طبق اصول و مبانی اسلام، شایستگی زعامت جامعه راداشته باشد و بعد از پیامبر (ص)که به امر خدا تعیین شده است، بنابر همان اصول و همان نیازمندی هایی که همیشه با جامعه است وجود حاکم و زعیمی که همان ویژگی های اساسی (به جز وحی که پیامبر دارا بود) را داشته باشد، لازم است. همچنین بنابر روایات موجود خود پیامبر (ص) به مسئله جانشینی توجه کامل داشتند به طوری که در غیاب خود جانشینی برای خود تعیین می کردند، بنابر این کسی که به عنوان جانشین پیامبر (ص) بعداز رحلت آن حضرت متصدی امور جامعه است در واقع حافظ و نگهبان دین، عامل هدایت مردم، قاضی، الگو، حاکم، مفسر قرآن ودر واقع مرجع دینی است. لذا چنین فردی که با این مشخصات از جانب خداوند به سمت جانشینی پیغمبر برگزیده شده است امام نام دارد که ضرورت وجود او به عنوان واسطه فیض الهی غیر قابل انکار است. بنابر این در همه اعصار وزمان ها باید پیامبر یا امام موجود باشد تا فیض را از واجب تعالی گرفته وبه عالم هستی برساند. در کل هدف از آفرینش، هدایت نوع انسان به سوی پروردگار است که این هدایت نه بدون وحی میسر است و نه بدون رهبری وحی شناس و عالم به آن ممکن. امام انسانی است که مستقیماً یا با واسطه حامل وحی مبین و مفسر وحافظ آن از هر گونه تحریف و مجری آن می باشد وگر نه هرج ومرج همه جا را فرا می گیرد.

 

 

1-1- شرح و بیان مسئله پژوهشی

امامت مربوط به زمان گذشته فقط نیست بلکه مسئله حیاتی آن زمان و این زمان وهمه زمانهاست، به همین جهت در طول تاریخ اسلام همواره مورد بحث و مناظره بوده و یکی از مباحث مهم علم کلام به شمار می رود.  بنابر این امامت یک مسئله فرعی وغیر ضروری نیست بلکه شناخت صفات امام بر حق ومصادیق آن بسیار مهم وسرنوشت ساز است.از دیدگاه شیعه امامت یکی از مباحث مهم اعتقادی است که جزءمسائل کلامی واصول اعتقادی بعد از نبوت به شمار می آید، هرچند که بسیاری از فرقه های اهل سنت آن را جزء فروع دین دانسته اند.  در این رساله هدف ما بررسی مسئله امامت از منظر سه فرقه مسلمان یعنی شیعه اثنا عشری، اسماعیلیه، و اشاعره می باشد. تا در نهایت به یک تصویر واضح از جایگاه امامت از دیدگاه علما ومتکلمان این سه فرقه برسیم.

1-2- اهمیت وارزش تحقیق

امامت یکی از مهمترین موضوعات در تاریخ اسلام بوده که این مبنا سبب شکل گیری بسیاری از فرق و مذاهب اسلامی شده است، فرقه های مختلف مسلمانان از جمله شیعیان اثنی عشری، اسماعیلیه، و فرقه اشاعره نسبت به مسئله امامت نظراتی دارند و در این نظریات آنها اختلاف ها و اشتراکاتی به چشم می خورد که بیان نظرات مشترک و رفع اختلافات وهمچنین تبیین دیدگاههای درست در این مورد می تواند بسیاری از اختلافات عقیدتی بین مسلمانان را بر طرف کند وآنها را به مسیر درست هدایت نماید.

1-3-سؤال های تحقیق

1‌.1‌.1‌ اپیدمیولوژی.. 2

1‌.1‌.2‌ پاتوژنز. 3

1‌.1‌.3‌ ویژگی های کلینیکی وتشخیصی.. 5

1‌.2‌ تاریخچه خانوادگی.. 5

1‌.3‌ تشخیص…. 5

1‌.4‌ ارزیابی قبل از درمان.. 6

1‌.5‌ درمان.. 6

1‌.6‌ مکانیسم مولکولی سرطان.. 9

1‌.6‌.1‌ مسیر پیام رسانی TGFβ 9

1‌.6‌.1‌.1‌ خانواده لیگاند های TGFβ.. 11

1‌.6‌.1‌.2‌ رسپتور نوع 1و2 ( TGFβRI,II) 11

1‌.6‌.1‌.3‌ فسفریلاسیون SMAD… 12

1‌.6‌.2‌ تنظیم پیام رسانی TGFβ. 12

1‌.6‌.3‌ دخالت پیام رسانیTGFβ  در سرطان.. 13

1‌.6‌.4‌ ژنهای همئوباکس(Homeobox) 14

1‌.6‌.4‌.1‌ ساختار ژن های همئوباکس….. 14

1‌.7‌     نقش ژن های همئوباکس (Homeobox) در ایجاد سرطان.. 17

1‌.8‌ miRNA 18

1‌.8‌.1‌ بیوژنز miRNA ها و نحوه مهار ترجمه. 19

1‌.9‌ miRNA و سرطان.. 20

1‌.10‌ miRNA ابزاری برای شناسایی و تشخیص سرطان.. 21

1‌.11‌ miRNA ودرمان سرطان.. 22

1‌.12‌   بیان مسئله و اهمیت پژوهش…. 23

1‌.13‌   اهداف پژوهش…. 24

1‌.13‌.1‌  هدف اصلی.. 24

1‌.13‌.2‌  اهداف ویژه 24

1‌.13‌.3‌  هدف کاربردی.. 25

فصل 2: بررسی متون.. 26

2‌.1‌ بررسی متون مرتبط با موضوع. 27

فصل 3:مواد و روش ها 32

3‌.1‌ مواد شیمیایی و آنزیم ها 33

3‌.1‌.1‌ پلاسمیدوسویه باکتری.. 35

3‌.1‌.1‌.1‌ خصوصیات پلاسمید.. 36

3‌.1‌.1‌.2‌ خصوصیات میزبان.. 37

3‌.2‌ روش ها 37

3‌.2‌.1‌ کشت باکتری.. 37

3‌.2‌.1‌.1‌ مواد و وسایل مورد نیاز برای کشت باکتری… 37

3‌.2‌.1‌.2‌ طرز تهیه محیط کشت LB مایع.. 38

3‌.2‌.1‌.3‌ گلیسرول استاک…. 38

3‌.2‌.2‌ روش انجام   miniprepاستخراج DNA  پلاسمیدی از باکتری.. 39

3‌.2‌.2‌.1‌ بررسی کمی وکیفی DNA پلاسمیدی… 41

3‌.2‌.3‌ هضم آنزیمی پلاسمید های استخراج شده 45

3‌.2‌.4‌ کشت سلولی.. 46

3‌.2‌.4‌.1‌ محیط کشت…. 46

3‌.2‌.4‌.2‌ سرم جنینی گاوFBS.. 47

3‌.2‌.4‌.3‌ تهیه محیط انجاد از سلولها 47

3‌.2‌.4‌.4‌ خصوصیات سلولهای مورد استفاده شده در این پایان نامه. 48

3‌.2‌.5‌ تعیین منحنی کشندگی انتی بیوتیک G418. 48

3‌.2‌.6‌ منطبق سازی سلولها 48

3‌.2‌.7‌ ترانسفکشن سلولهای Y79  با وکتور پلاسمیدی نوترکیب pEGFP-TGIF2LX.. 49

3‌.2‌.8‌ انتخاب سلولهای مثبت… 50

3‌.2‌.9‌ بررسی بیان ژن TGIF2LX در سلول های ترانسفکت شده در سطح mRNA بوسیله Realtime RT-PCR                            51

3‌.2‌.9‌.1‌ محافظت از RNA… 52

3‌.2‌.9‌.2‌ استخراج RNA… 55

3‌.2‌.9‌.3‌ تیمار نمونه RNA باآنزیم دئوکسی ریبونوکلئاز  I. 59

3‌.2‌.9‌.4‌ سنتز DNA مکمل(cDNA) 60

3‌.2‌.9‌.5‌ PCR(Polymerase chain reaction) واکنش زنجیره ای پلیمراز. 64

3‌.2‌.9‌.6‌ واکنش Realtime PCR… 68

3‌.2‌.9‌.7‌ تجزیه و تحلیل داده های حاصل از واکنش Realtime RT-PCR… 77

3‌.2‌.10‌  بررسی بیان eGFP-TGIF2LX در سطح پروتئین بوسیله Western blot 78

3‌.2‌.10‌.1‌ الکتروفورز عمودی SDS-PAGE.. 78

3‌.2‌.10‌.2‌ رنگ آمیزی SDS-PAGE.. 84

3‌.2‌.10‌.3‌ وسترن بلاتینگ….. 86

3‌.2‌.11‌  بررسی میزان تکثیر سلولی بوسیله تجزیه نمک تترازولیوم. 90

3‌.2‌.11‌.1‌ بررسی اثر بیان افزایشی TGIF2LX سلولهای Y79 در مقایسه با کنترل.. 90

3‌.2‌.11‌.2‌ بررسی اثر متقابل SD-208 و بیان افزایشی TGIF2LX سلولهای Y79 در مقایسه با کنترل.. 91

3‌.2‌.11‌.3‌ پروتکل شمارش سلول.. 92

3‌.2‌.12‌  مطالعه بیان اثر داروی SD-208 بر روی بیانTGIF2LX, miRNA Let7g,18a,34a,22,20  در سلولهای ترانسفکت شده Y79 در مقایسه با نمونه های کنترل به وسیله Real time RT-PCR.. 92

 

فصل 4: نتایج و یافته ها 96

4‌.1‌Mini prep   و هضم DNA  پلاسمیدی جهت تایید وکتور نوترکیب… 97

4‌.2‌ بررسی بیانTGIF2LX  در سطح mRNA… 98

4‌.2‌.1‌ نتیجه بررسی کیفی و کمی RNA.. 98

4‌.2‌.2‌ بررسی کیفی cDNA.. 99

4‌.3‌ بررسی بیان TGIF2LX  در سلولهای ترانسفکت شده 101

4‌.3‌.1‌ مطالعه بیان TGIF2LX  در سلولهای ترانسفکت شده Y79  در مقایسه با نمونه های کنترل بوسیله میکروسکوپ                                   101

4‌.3‌.2‌ تایید بیان واضح ژن GFP-TGIF2LX توسط Realtime RT- PCR.. 102

4‌.3‌.3‌ مطالعه بیان ژن TGIF2LX در سلول های ترانسفکت شده با وکتور حاوی GFP-TGIF2LX در سطح پروتئین بوسیله Western Blot 104

4‌.3‌.4‌ مطالعه بیان اثر داروی SD-208 بر روی بیانTGIF2LX  در سلولهای ترانسفکت شده Y79 در مقایسه با نمونه های کنترل                    105

4‌.4‌ بررسی اثر بیان افزایشی TGIF2LX بر روی سلولهای Y79. 105

4‌.4‌.1‌ نتایج ازمایش (MTT)Microculturetetrazolium Test 105

4‌.4‌.2‌ بررسی اثر متقابل SD-208 و بیان افزایشی TGIF2LX بر روی سلولهای Y79 در مقایسه با کنترل.. 106

4‌.5‌ بررسی بیان miRNA Let7g,18a,34a.22,20a در سلولهای ترانسفکت شده و کنترل.. 108

4‌.6‌ مطالعه بیان اثر داروی SD-208 بر روی بیان miRNA Let7g,18a,34a.22,20  در سلولهای ترانسفکت شده Y79 در مقایسه با نمونه های کنترل.. 109

4‌.7‌ Ct در واکنش Realtime PCR.. 110

فصل 5: بحث، نتیجه گیری و پیشنهادها 113

5‌.1‌ بحث   114

5‌.2‌ تاثیر بیان افزایشی TGIF2lX بر روی Cellular Viability در رده سلولی Y79. 116

5‌.3‌ تاثیر دارویSD-208  بر روی Cellular Viability در رده سلولی Y79 بیان کننده افزایشی TGIF2LX و کنترل  117

5‌.4‌ اثر SD-208 بر روی بیان TGIF2LX در رده سلولی Y79 ترانسفکت شده در مقایسه با کنترل                         118

5‌.5‌ اثر متقابل SD-208 و TGIF2LX بر روی بیانmiRNA های مورد مطالعه. 118

5‌.5‌.1‌ اثر متقابل SD-208 و TGIF2LX بر روی بیان miRNAlet7g در رده سلولی Y79. 118

5‌.5‌.2‌ اثر متقابل SD-208 و TGIF2LX بر روی بیان miRNA18a در رده سلولی Y79. 119

5‌.5‌.3‌ اثر متقابل SD-208 و TGIF2LX بر روی بیان miRNA34a در رده سلولی Y79. 119

5‌.5‌.4‌ اثر متقابل SD-208 و TGIF2LX بر روی بیان miRNA22 در رده سلولی.. 119

5‌.5‌.5‌ اثر متقابل SD-208 و TGIF2LX بر روی بیان miRNA20a در رده سلولی Y79. 120

5‌.6‌ نتیجه گیری.. 120

7.5 پیشنهاد ها ……………………….121

یک مطلب دیگر :

منابع و مراجع.. 122

پیوست ها 131

1‌.1‌          رتینوبلاستوما

رتینوبلاستوما یکی از سرطان های بدخیم چشمی شایع کودکی می­باشد که به دو فرم پراکنده (تک گیر) و ارثی(خانوادگی) وجود دارد [1]. تقریبا 4 درصد تومورهای کودکان را رتینو بلاستوما تشکیل می­دهد .این تومور شایعترین بدخیمی اولیه چشمی است که در غرب 99درصد کودکان از این سرطان نجات پیدا می­کنند ولی بیش از 90 درصدآنها بینایی خود را از دست می­دهند و متاسفانه در کشورهای در حال توسعه بقا کودک تقریبا 50 درصد می­باشد[2] و [3].

اغلب کودکان مبتلا به رتینوبلاستوما با علامت لوکوکوریا[1] (شکل ‏1‑1) که والدین آنها متوجه م­شوند مراجعه می­کنند[4].

1‌.1‌.1‌                                                                                      اپیدمیولوژی

رتینوبلاستوما تقریبا با شیوع 1 در 15000و 1 در 16600تولد زنده در امریکا و اروپای شمالی رخ میدهد [5] و [6] ودر بین سالهای 2005-2009شیوع سالیانه رتینوبلاستوما در امریکا 4.1 در هرمیلیون کودک زیر 15 سال می­باشد[5] ودر کل دنیا سالیانه 5000تا 8000 کودک مبتلا به رتینوبلاستوما می­شوند [7] به طور متوسط سن تشخیص بیماری زیر 2 سال است و تقریبا 95درصد قبل از 5 سالگی می­باشد.شیوع بیماری در بین دختر وپسر و سیاه و سفید شبیه به هم می­باشد[5].

تقریبا 1/4 موارد رتینوبلاستوما دو طرفه می­باشد بیماریهای دوطرفه همیشه الگوی ارثی دارند. تومور های دو طرفه زودتر در کودکان رخ می­دهد که نشان دهنده وجود موتاسیون در سلولهای زایا می­باشد. فرم ارثی رتینوبلاستوما نیازمند یک جهش ژرم لاین است که می­تواند از هر یک از والدین یا از محیط( که منجر به یک موتاسیون ژرم لاین شود) می­باشد. بر عکس فقط 15 درصد از موارد یکطرفه ارثی هستند که اغلب چند کانونی هستند و باید از نظر جهش ژرم لاین بررسی شوند که معمولا در 2سال اول زندگی رخ می­دهد کم تر از 10 درصد بیماران رتینوبلاستومایی تاریخچه مثبت خانوادگی دارند.

تقریبا 60 درصد کودکان با رتینوبلاستوما الگوی یک طرفه غیر ارثی دارند.کودکان با رتینوبلاستوما غیرارثی یک موتاسیون جدید در یک سلول شبکیه دارند که منجر به تومور می­شوند [8] . ناهنجاری ژنتیک در فرم ارثی رتینوبلاستوما موجب ایجاد و پیشرفت تومور مثل استئوژنیک سارکوما وسارکومای بافت نرم(بخصوص لیومیوسارکوما)و ملانومای بدخیم میشود شیوع سرطان ثانویه بعد از تشخیص رتینوبلاستوما در فرم ارثی و غیرارثی به ترتیب 51 و 5 درصد میباشد که بیش از 60 درصد سرطان ها سارکوما می­باشد [9].

1‌.1‌.2‌                                                                                     پاتوژنز[2]

رتینوبلاستوما معمولا بوسیله غیر فعال شدن هر دو الل ژن رتینوبلاستوما رخ می­دهد.با الگوی اتوزومی غالب این ژن در ناحیه کروموزم 13 بازوی بلند در ناحیه 14قرار دارد که کد کننده یک پروتئین هسته ای با نقش تومورساپرسوری می­باشد [10].

مدل 2 ضربه ای که پیشنهاد شده است دلیل متفاوت بودن ویژگی های کلینیکی موارد ارثی و غیر ارثی رتینوبلاستوما را مطرح میکند[11]. (شکل ‏1‑2)

شکل ‏1‑2: مدل 2  ضربه ای رتینوبلاستوما

در مدل ارثی در ژن RB1 یک موتاسیون در کل سلول ها وجود دارد و ضربه دوم در مراحل بعدی تکامل رخ می­دهد که این افراد مستعد رتینوبلاستومای دوطرفه و چندکانونی می­باشند.ضربه دوم می­تواند رخ دهد ویا توسط تغییرات اپی­ژنتیک خاموش شود.

در مدل رتینوبلاستومای غیر ارثی دو جهش در یک الل به صورت خودبه خودی در یک سلول سوماتیک شبکیه رخ میدهد که معمولا منجر به مدل کلینیکی تومور یه کانونی ویه طرفه رتینوبلاستوما می­شود [12].

رتینوبلاستوما اگر درمان نشود رشد میکند و جای چشم را اشغال می­کند وکره چشم را از بین میبرد و ممکن است طی 4 ماه بعد از تشخیص به مغز متاستاز بدهد و مرگ طی یک سال رخ بدهد.اغلب راههای متاستاز تومور به وسیله اپتیک نرو[3] به سیستم عصب مرکزی و یا گسترش از طریق مشیمیه به اربیت میباشد [13].

1‌.1‌.3‌                                                                                    ویژگی های کلینیکی وتشخیصی

لوکوکوریا شایعترین علامت در کودکان رتینوبلاستومایی میباشد اگر چه علایم دیگر نیز وجود دارد و لوکوکوریا برای تشخیص ضروری نیست. شایعترین علایم لوکوکوریا (54درصد) و استرابیسم (19درصد) کاهش دید (4درصد) عفونت چشمی (5درصد) و تاریخچه خانوادگی مثبت (5درصد) میباشد و موارد دیگر عنبیه هتروکروم وخونریزی ویتره و هایفما بدون ضربه و گلوکوم و سلولیت اربیت و پروپتوزیس و درد چشم و تب می­باشد [14].

1‌.2‌         تاریخچه خانوادگی

میزان خطر در میان نسل فرد بستگی به تاریخچه خانوادگی رتینوبلاستوما ویا چگونگی تومور در فرد نشانه دارد(به طور مثال یه طرفه یا دو طرفه یه کانونه یا دو کانونه).میزان خطر از 6 درصد (اگر پروباند بیماری یه طرفه و یه کانونه داشته باشد یا با تاریخچه خانوادگی منفی باشد)تا 50 درصد می­باشد(اگر پروباند دارای موتاسیون ژرم لاین باشد یا حدس زده شود که موتاسیون دارد)[15].

 

کودک با ریسک بالا ی رتینوبلاستوما باید سریع بعد از به دنیا آمدن توسط چشم پزشک ارزیابی شود. غربالگری باید هر 3-4ماه تا 3-4 سالگی  وهر6 ماه تا 5-6 سالگی صورت گیرد [16].

1‌.3‌        تشخیص

تشخیص رتینوبلاستوما از طریق مردمک دیلاته شده وبا دستگاه افتالموسکوپی ایندایرکت تحت بیهوشی صورت می­گیرد.یافته ها به صورت توده شبکیه گچی خاکستری رنگ و تردشونده یافت می­شود. پاتولوژی برای ثابت کردن تشخیص لازم می­باشد.تست های کمکی اگرچه همیشه ضروری نمی­باشندولی ممکن است برای ثابت کردن تشخیص انجام شود.سونوگرافی چشمی یا مغز نگاری کامپوتری سی تی اسکن یک توموده ی جامد با ویژگی های کلسیفیکاسیون را نشان دهد. تصویر رزونانس مغناطیسی[4] نیز می­تواند وجود توده داخل چشمی را ثابت کند بویژه در مواردی که تشخیص بیماری با بیماری کت سخت می­باشد.یافته های فوندوسکوپی می­تواند رتینوبلاستوما را از بیماری کت و از بیماری پارگی رتین اگزوداتیو متمایز کند ولی کلسیفیکاسیون را که عامل مهم در تشخیص سایز تومور و درگیری عصب چشمی و وجود آسیب درون جمجمه ای می­باشد را نمی­تواند نشان دهد [14].

1‌.4‌        ارزیابی قبل از درمان

تست های غیر ژنتیکی: ارزیابی کودکان با رتینوبلاستوما کاملا منحصر به فرد جهت انتخاب مدل درمانی می­باشد(مثلاتعداد پایه ای سلولها وبیوشیمی خون جهت شروع شیمی درمانی).برای بیماران با تومور های کوچک (به جز در موارد خانوادگی)بررسی کامل و معاینه زیر بیهوشی و اولتراسونوگرافی و MRIسر و چشم معمولا کفایت می­کند[17]. در مراحل اولیه تشخیص وجود موارد متاستاز نادر می­باشد(ازمایش مغز استخوان و آب نخاع و اسکن استخوان)ومعمولا این موارد ازمایش نمی­شود [18]. اما اگر مدارکی دال بر وجود تومور در بیرون از کره چشم وجود دارد(تهاجم به عصب چشم یا درگیری مشیمیه) ارزیابی های کامل متاستاز باید انجام شود.علایم ونشانه های متاستاز شامل بی اشتهایی یا کاهش وزن وتهوع و سر درد و آسیب عصبی ووجود توده اربیت یا توده نرم بافتی می­باشد[19].

تست های ژنتیک مولکولی: برای همه بیماران تستهای ژنتیکی پیشنهاد می­شود. بیماران با موتاسیون ژرم لاین باید به متخصص ژنتیک ارجاع داده شوندتا والدین و فرزندان تست شوند .تست مولکولی گلبول های سفید خون محیطی در 90-95 درصد موارد موتاسیون های ژرم لاین را تشخیص می­دهد در موارد یه طرفه تست مولکولی باید روی سلول تومور صورت بگیرد تا موتاسیون خاصRB1  تشخیص داده شود [20].

1-6- تابش و اصطلاح دز………………………………………………… 19

1-6-1- دز جذبی…………………………………………………….. 19

1-6-2- دز معادل…………………………………………………….. 19

1-6-3- دز موثر………………………………………………………. 20

1-6-4- دز معادل موثر جمعی……………………………………….. 20

1-6-5- دز معادل تجمعی……………………………………………. 20

1-6-6- ارتفاع گیرنده دز……………………………………………… 21

1-7- راه­های پرتوگیری………………………………………………….. 21

1-7-1- دز ناشی از استنشاق………………………………………… 24

1-7-2- دز ناشی از بلع………………………………………………. 25

1-7-3- مسیرهای پرتوگیری خارجی…………………………………. 27

1-7-3-1- پرتوگیری خارجی از توده پرتوزا…………………………… 27

1-7-3-2- پرتوگیری خارجی از پرتوزایی ته­نشست شده……………… 28

1-8- ضرورت حفاظت در برابر تابش………………………………….. 31

1-8-1- استانداردهای حفاظت در برابر اشعه…………………………. 32

1-8-2- کمیسیون بین­المللی حفاظت پرتوشناختی (ICRP)………… 33

1-8-3- سازمان بین­المللی انرژی اتمی……………………………….. 34

1-8-4- شورای ملی اندازه­گیری­ها و حفاظت در برابر تابش…………… 34

1-8-5- معیارهای اصلی ایمنی تابش…………………………………. 34

فصل دوم……………………………………………………………………… 36

مروری بر تحقیقات انجام شده……………………………………………….. 37

فصل سوم……………………………………………………………………… 41

تئوری انواع مدل­های پخش………………………………………………….. 42

3-1- تعریف پایداری…………………………………………………….. 43

3-2- روش­های اندازه­گیری آشفتگی…………………………………….. 44

3-2-1- اندازه­گیری اویلرین………………………………………….. 44

3-2-2- اندازه­گیری لاگرانژین ……………………………………….. 45

3-2-3- نسبت زمان لاگرانژین به اویلرین (β)………………………… 45

3-3- مدل­های پراکندگی مواد…………………………………………… 47

3-3-1- مدل ستونی گوسی برای چشمه­های پیوسته………………… 47

3-3-1-1- شکل مدل گوسی……………………………………… 48

3-3-1-2- محاسبه مقدار پارامترهای پراکندگی _y? و _z?……………. 49

3-3-1-2-1- روش پاسکال…………………………………………… 49

3-3-1-2-2- روش گرادیان دمای عمودی……………………………. 49

3-3-1-2-3-روش عدد ریچاردسون………………………………….. 49

3-3-1-3-تغییر سرعت باد با ارتفاع………………………………….. 50

3-3-2- مدل آماری پخش برای چشمه­های نقطه­ای پیوسته………….. 50

3-3-2-1- محاسبه ضریب همبستگی در لایه­های مرزی……………… 51

3-3-3- مدل­های مسیر ذرات مونت کارلو برای پخش……………… 54

3-3-4-پخش پف…………………………………………………….. 55

3-3-4-1- محاسبه پارامتر پف……………………………………….. 57

3-3-4-1-1-رویکرد آماری…………………………………………… 57

3-3-4-1-2-رویکرد همانندی………………………………………… 58

3-3-4-2-کاربردها……………………………………………………. 60

3-3-5- مدل­های همانندی پخش…………………………………….. 61

3-3-6-مدل­های پخش نواحی شهری…………………………………. 62

فصل چهارم…………………………………………………………………… 63

توصیفی از مدل نرم­افزاری HYSPLIT…………………………………….. 64

4-1- ویژگی­های مدل HYSPLIT…………………………………….. 65

4-2- فایل­های ورودی هواشناسی………………………………………… 66

4-3- محاسبه ناهمواری­ها توسط HYSPLIT………………………….. 67

4-4- سایر پارامترهای ورودی مورد استفاده در مدل HYSPLIT……….. 69

4-4-1- ته­نشست خشک…………………………………………….. 69

4-4-2- ته­نشست مرطوب……………………………………………. 70

4-4-3- ثابت قانون هنری……………………………………………. 71

4-4-4- باز تعلیق ذرات ته­نشست شده……………………………….. 71

 

4-4-5- چگالی، شکل و قطر ذرات…………………………………… 71

4-5- روش محاسبه غلظت هوا در HYSPLIT………………………… 72

4-6- ساختن ورودی برای مدل HYSPLIT…………………………… 74

4-6-1- ورودی گرافیکی……………………………………………… 74

4-6-2- ورودی متنی…………………………………………………. 79

فصل پنجم…………………………………………………………………….. 81

مراحل انجام کار……………………………………………………………… 82

5-1- تفاوت­های کلی بین دو سناریوی عادی و حادثه……………………. 83

5-2- محاسبه ارتفاع موثر دودکش (بر اساس مومنتوم)…………………… 83

5-2-1-تاثیر ارتفاع موثر دودکش در توزیع غلظت…………………….. 85

5-3- بازه زمانی انجام محاسبات………………………………………….. 85

5-4- انتخاب زمان­های (روزهای) اجرای برنامه……………………………. 86

5-5- محاسبه دز معادل موثر کل سالانه…………………………………. 87

5-6- مشخصات سایت­های هسته­ای مورد بررسی………………………… 88

5-7- شبیه­سازی و محاسبات در عملکرد عادی راکتور……………………. 88

5-7-1- چشمه تابشی……………………………………………….. 89

5-7-2- ارتفاع موثر در عملکرد عادی راکتور………………………….. 89

5-7-3- انتخاب بدترین روز از نظر فیزیک بهداشت…………………… 90

5-7-4- محاسبه دز دریافتی افراد در حالت عملکرد عادی راکتور…….. 91

5-8- شبیه­سازی و محاسبات پس از وقوع حادثه………………………… 92

5-8-1- سناریوی حادثه……………………………………………… 92

5-8-2- چشمه تابشی……………………………………………….. 94

5-8-3- ارتفاع موثر…………………………………………………… 98

فصل ششم……………………………………………………………………. 99

نتایج و بحث……………………………………………………………….. 100

6-1- نتایج شبیه­سازی­ها در عملکرد عادی راکتور…………………… 100

6-1-1- نتایج مربوط به شبیه­سازی در تاریخ 9/1/2007……………. 102

6-1-2- نتایج مربوط به شبیه­سازی در تاریخ 15/5/2009………….. 103

6-1-3- نتایج مربوط به شبیه­سازی در تاریخ 19/7/2008………….. 104

یک مطلب دیگر :

6-1-4- نتایج مربوط به شبیه­سازی در تاریخ 5/11/2010………….. 105

6-2- نتایج فاز اول شبیه­سازی­ها در سناریوی وقوع حادثه…………… 106

6-3- نتایج فاز دوم شبیه­سازی­ها در سناریوی وقوع حادثه………….. 107

6-3-1- نتایج مربوط به شبیه­سازی پس از وقوع حادثه در 8/1/2006 (ژانویه)        108

6-3-2- نتایج مربوط به شبیه­سازی پس از وقوع حادثه در 9/2/2006 (فوریه)        110

6-3-3- نتایج مربوط به شبیه­سازی پس از وقوع حادثه در 5/3/2012 (مارس)       111

6-3-4- نتایج مربوط به شبیه­سازی پس از وقوع حادثه در 18/4/2012 (آوریل)     114

6-3-5- نتایج مربوط به شبیه­سازی پس از وقوع حادثه در 23/5/2006 (می)        116

6-3-6- نتایج مربوط به شبیه­سازی پس از وقوع حادثه در 15/6/2009 (ژوئن)       118

6-3-7- نتایج مربوط به شبیه­سازی پس از وقوع حادثه در 25/7/2012 (جولای)    120

6-3-8- نتایج مربوط به شبیه­سازی پس از وقوع حادثه در 25/8/2010 (آگوست)   122

6-3-9- نتایج مربوط به شبیه­سازی پس ازوقوع حادثه در 22/9/2011 (سپتامبر)    124

6-3-10- نتایج مربوط به شبیه­سازی پس از وقوع حادثه در 13/10/2006 (اکتبر)   126

6-3-11- نتایج مربوط به شبیه­سازی پس از وقوع حادثه در 10/11/2009 (نوامبر)  128

6-3-12- نتایج مربوط به شبیه­سازی پس از وقوع حادثه در 26/12/2009 (دسامبر) 130

6-4- نتیجه­گیری و پیشنهادات…………………………………………. 132

مراجع……………………………………………………………………… 134

پیوست الف: نرم­افزارهای مختلف برای تخمین غلظت آلاینده­های جوی…. 137

مقدمه

مواد پرتوزای طبیعی از بدو تشکیل کره زمین در آن وجود داشته است. ولی با توسعه فن­آوری و بهره­برداری انسان از آن، منابع پرتوزای ساخت دست بشر، در محیط زیست رو به افزایش گذاشته و مواد پرتوزای مصنوعی که در نتیجه­ی فعالیت­های بشری در رشته­های گوناگون هسته ای        می باشد، به محیط زیست وارد شده، و به نحوی جزء آلاینده های غذایی، آشامیدنی و هوای تنفس موجودات زنده و به ویژه انسان محسوب می­گردند.

به منظور حفاظت رادیولوژیکی محیط زیست و به تبع آن حفاظت رادیولوژیکی موجودات زنده به ویژه انسان، شناسایی توام اکوسیستم (مناطق خاص زندگی که در آن گیاهان و جانواران محیط اطراف خود را تقسیم می­کنند) و منابع پرتوزا و نحوه عملکرد، جابجایی، توزیع و رفتار هسته های پرتوزا در اجزای اکوسیستم، ضروری است.

به طور کلی هدف از حفاظت رادیولوژیکی، پایش انسان و محیط زیست در برابر عملکرد مواد پرتوزای طبیعی و مصنوعی موجود در محیط می­باشد و منظور از تحقیقات در این زمینه،        پیش­بینی مسیرهای راه­یابی مواد پرتوزا به محیط زیست و تخمین میزان دز دریافتی توسط مردم در مناطق مختلف است تا بتوان میزان خطر ناشی از پرتوگیری­های داخلی و خارجی را تعیین کرد.

بنابراین مطالعات و بررسی مداوم، جهت تعیین عملکرد مواد پرتوزا در محیط زیست مورد نیاز می باشد، تا نتیجه مطلوب و اطلاعات مورد نظر حاصل شود. بدین ترتیب حفاظت رادیولوژیکی محیط زیست به عنوان یک ضرورت اجتناب­ناپذیر جهت تنظیم اکوسیستم و جلوگیری از پرتوگیری ناخواسته مطرح می باشد.

یکی از این منابع پرتوزایی ساخت بشر، راکتورهای هسته­ای هستند که در خلال کار عادی، کسر کوچکی از مواد پرتوزا را از طریق هوا به محیط زیست وارد می­کنند.

انرژی هسته ای در سال های اخیر به دلایل زیر تبدیل به یک منبع مهم انرژی شده است:

• تقاضای رو به رشد برای توان الکتریکی
• افزایش رقابت جهانی برای سوخت های فسیلی
• نگرانی درباره تابش گازهای گلخانه ای و تاثیر آن روی گرمایش زمین
• نیاز برای استقلال انرژی

بنابراین در عصر حاضر انرژی هسته‌ای لازمه پیشرفت و خودکفایی هر کشوری است و در این بین ایران نیز از این قائده مستثنی نیست. از این­رو، گسترش علوم و فنون هسته‌ای و بومی­سازی این فناوری، از اولویت‌های نظام جمهوری اسلامی می‌باشد. با توجه به نیاز کشور به تولید رادیوایزوتوپ‌ها و رادیوداروها جهت درمان بیماران و همچنین تولید برق، ساخت راکتورهای تحقیقاتی و نیروگاه‌های هسته‌ای در کنار راکتورهای موجود، ضروری به نظر می‌رسد. بدین منظور و در راستای سندهای چشم انداز توسعه کشور، ساخت راکتورهای هسته‌ای تا توان2000 مگا وات در دستور کار قرار گرفته است.

اگرچه یک نیروگاه هسته ای، یک منبع خوب انرژی است و عمدتا تهدیدی برای محیط زیست به شمار نمی آید، ولی چنان­چه حادثه ای مهم برای راکتور رخ دهد، می­تواند منجر به یک فاجعه بشری شود. بنابراین خطر آزادسازی تصادفی مواد رادیواکتیو به محیط زیست می­تواند پیامد مهم استفاده از نیروگاه‌های هسته ای باشد.

موارد متعددی از حوادث راکتورهای هسته ای وجود دارد، مانند:

• چاک ریور[1] در کانادا (1952)
• آیداهو فالا[2] در آمریکا (1957)
• تری مایل آیلند[3] در آمریکا (1979)
• چرنوبیل در اوکراین (1986)

از بین این حوادث، حادثه چرنوبیل به طور کلی ادراک بشر را از ریسک تابشی[4] دگرگون کرد. در 26 آوریل 1986 در اوکران حادثه ای مهم رخ داد که در نتیجه­ی آن یک مقدار زیادی ماده رادیواکتیو به اتمسفر آزاد شد که این مواد رادیواکتیو در شمال و جنوب اروپا و همچنین در کانادا و ایالات متحده آمریکا حس شد. تنها نیمه­ی جنوبی کره زمین آلوده نشد. این حادثه نشان داد که در صورت وقوع یک حادثه مهم و بزرگ هسته ای، نه تنها مکانی که در آن حادثه رخ داده است، بلکه اطراف آن نیز می تواند تحت تاثیر قرار گیرد.

به هر حال راکتور‌های هسته ای، ذرات رادیواکتیو مایع و گازی ساطع می­کنند و از آن جائی­که اثرات تابش­ها به طور خاص یک نگرانی مهم برای مردم و کشور است، ایمنی هسته­ای و محافظت انسان و طبیعت در برابر اشعه یونیزان موضوع مهمی است. البته قابل ذکر است که راکتورهای هسته­ای به گونه­ ای کاملا دقیق طراحی، ساخت و مانیتور می­ شوند که تا حد امکان از آزادسازی مواد رادیواکتیو جلوگیری شود.

راکتورهای هسته‌ای به طور معمول و یا در اثر نقص سیستم‌های ایمنی و همچنین در اثر سوانح هسته‌ای و بلایای طبیعی، رادیونوکلوئیدهایی را از طریق سیستم تهویه در محیط آزاد می­کنند و موجب افزایش دز محیط اطراف راکتور می‌شوند. پارامترهای مختلفی در میزان توزیع و نحوه انتشار مواد رادیواکتیو خروجی از راکتورها نقش دارند؛ شکل و حالت مواد رادیواکتیو خروجی، کیفیت فیلترهای جذب و سیستم‌ تهویه، ارتفاع دودکش، سرعت باد، میزان بارندگی سالیانه منطقه، شرایط آب و هوایی محیط، ارتفاع ساختمان‌های ساکنین اطراف راکتور از آن جمله‌اند.

1-4-2- نور…………………………………………………………………………………………………..      10

1-4- 3- رطوبت……………………………………………………………………………………………..      10

1-4-4- خاك………………………………………………………………………………………………….      11

• آفات و بیماریها ……………………………………………………………………………….   11

1-5-1- حشرات ………………………………………………………………………………………………  11

1-5-2- باکتریها  ……………………………………………………………………………………………….   14

1-5-3- ویروسها ………………………………………………………………………………………………….   14

1-5-4- قارچها …………………………………………………………………………………………………….    14

1-5-4-1- پوسیدگی ریشه …………………………………………………………………………………..    14

• -2- پوسیدگی چشمی …………………………………………………………………………….  15

1-5-4-3- پوسیدگی ساقه ……………………………………………………………………………….   15

1-5-4-4 – پوسیدگی برگ………………………………………………………………………………………  17

1-5-5-  نماتد …………………………………………………………………………………………………… 17

• تکنولوژی تولید ……………………………………………………………………………… 18

1-6-1-  کاشت …………………………………………………………………………………..  18

1-6-1-1- نور و دمای مناسب  …………………………………………………………………………….  18

1-6-1-2- خاک و رطوبت ……………………………………………………………………………………….  19

1-6-1-3- بذر و نحوه کاشت …………………………………………………………………………………..  19

• موارد استفاده چای مکی ……………………………………………………………………………… 20

1-7-1- استفاده های خوراکی  …………………………………………………………………………………..  20

1-7-1-1- کاسبرگ…………………………………………………………………………………………………..  20

1-7-1-2- برگ…………………………………………………………………………………..  22

1-7-1-3- دانه …………………………………………………………………………………….  22

1-7-1-4- ریشه ………………………………………………………………………………………………..   22
1-7-2- سایر استفاده ها …………………………………………………………………………………  23

• ارزش غذایی……………………………………………………………………………………… 24
• تکنولوژی تولید……………………………………………………………………………………………. 24

1-9-1- کاشت ……………………………………………………………………………………………..   24

1-9-2- کوددهی …………………………………………………………………………………..  26

1-9-3-علفهای هرز ………………………………………………………………………  28

1-9-4- گل دهی ……………………………………………………………………….  29

• برداشت…………………………………………………………………. 29

1-10-1- کاسبرگ …………………………………………………………………………………………………. 29

1-10-2- شاخ و برگ……………………………………………………………..  31

1-10-3- فیبر…………………………………………………………………………………….  31

1-10-4- دانه…………………………………………………………………………………………….  32

1-10-5- خشک کردن …………………………………………………………………………………..  32

1-10-6- عملکرد ………………………………………………………………………………..  33

فصل دوم بررسی منابع ……………………………………………………………………….  35

• ترکیبات شیمیایی چای ترش………………………………………………………………. 36

ترکیبات شیمیایی دانه………………………………………………………………………. 36

2-1-1- چربی ……………………………………………………………………………………..  36

2-1-2-پروتئین ……………………………………………………………………………………………….  37

• ترکیبات شیمیایی کاسبرگ…………………………………………………………………….. 37

2-2-1-موسیلاژ ، پکتین ……………………………………………………………………………………..   37

2-2-2-آنتوسیانین ………………………………………………………………………………………….   38

• کاربردهای چای ترش……………………………………………………………………………………. 38

• 

•  

• اهمیت چای ترش در صنعت …………………………………………………………………………… 40

2-4-1- صنایع غذایی …………………………………………………………………………………………    40

2-4-2- صنایع دیگر …………………………………………………………………………………………    41

• ترکیب شیمیایی چای مکی………………………………………………………………………….. 43

2-5-1- کاسبرگ ………………………………………………………………………………………….   43

2-5-1-1- موسیلاژ …………………………………………………………………………………………..   43

2-5-1-2-آنتوسیانین…………………………………………………………………………………..  44

2-5-2- دانه ……………………………………………………………………………………  44

2-5-2-1- چربی دانه…………………………………………………………………………………  44

2-5-2-2- پروتئین دانه …………………………………………………………………………………  45

2-5-3- سایر ترکیبات……………………………………………………………………………  46

2-6- تاثیر کود روی بر گیاهان ………………………………………………………………………..  46

2-7- تاثیر کود نیتروژن بر گیاهان ………………………………………………………… 49

فصل سوم مواد و روشها……………………………………………………………..  53

3-1- موقعیت جغرافیایی محل اجرای آزمایش…………………………………..  54

3-2- شرایط خاک محل اجرای آزمایش………………………………………………………… 56

3-3-مشخصات آب آبیاری……………………………………………………………………………. 56

3-4- عملیات زراعی………………………………………………………………………. 57

3-5 – مشخصات طرح( آزمایش) ……………………………………………..  58

3-6- صفات مورد اندازه گیری…………………………………………………………………  58

3-7 – تجزیه آماری………………………………………………………………………………. 59

3-7 -1 – متغیرهای مورد بررسی ……………………………………………………………  59

3-7-1-1- ارتفاع بوته…………………………………………………………………………………..  60

3-7-1-2- قطر ساقه………………………………………………………………………………………..  60

• تعداد کاسبرگ در هر بوته ………………………………………………………………….. 60
• قطر کاسبرگ …………………………………………………………………………………………..  60
• وزن تر بوته…………………………………………………………………………………. 60
• یک مطلب دیگر :
• تست باتری ایفون 4 اس iPhone 4S Battery
• وزن خشک بوته………………………………………………………………………….. 61
• وزن تر کاسبرگ…………………………………………………………………………. 61

وزن هزار دانه………………………………………………………………………………………. 61

• وزن خشک کاسبرگ……………………………………………………………………………………… 61
• تعداد شاخه های فرعی……………………………………………………………………………….. 61
• میزان موسیلاژ……………………………………………………………………………………………… 62

3-7-1-11-1- روش استخراج موسیلاژ……………………………………………………………………………………  62

3-7-1-11-2- روش تعیین مقدار پروتئین……………………………………………………………………………….  63

3-7-1-11-3- سدیم وپتاسیم،کلسیم منزیم وفسفر…………………………………………………………………….  66

فصل چهارم نتایج و بحث…………………………………………………………………………………. 68

4-1- ویژگی کمی………………………………………………………………………………………………… 69

4-1-1-  قطر ساقه اصلی…………………………………………………………………………………………. 69

4-1-2- وزن تر برگ ……………………………………………………………………………………………. 72

4-1-3- وزن خشک برگ………………………………………………………………………………………….. 74

4-1-4- وزن تر کاسبرگ …………………………………………………………………………………… 77

4-1-5- وزن خشک کاسبرگ ………………………………………………………………………………. 80

4-1-6- وزن تر بوته ………………………………………………………………………………………………. 82

4-1-7- وزن خشک بوته ……………………………………………………………………………………… 85

4-1-8- ارتفاع بوته ………………………………………………………………………………….. 87

4-1-9- عملکرد موسیلاژ …………………………………………………………………………………….. 90

4-1-10- وزن هزاردانه ……………………………………………………………………………  92

4-2- ویژگی های فیزیولوژیک ………………………………………………………………… 96

4-2-1- درصد رطوبت نسبی برگ…………………………………………………………..96

4-2-2-درصد موسیلاژ ………………………………………………………………………………99

4-2-3-شاخص کلروفیل برگ ………………………………………………………………….. 101

4-2-4- درصد پروتئین دانه ………………………………………………………………………..  102

4-3- عناصر معدنی ……………………………………………………………………………….. 102

4-3-1- پتاسیم ……………………………………………………………………….. 102

4-3-2- سدیم ………………………………………………………………………….. 103

4-3-3- فسفر ……………………………………………………………………………… 103

4-3-4- کلسیم ……………………………………………………………………………………. 104

4-3-5- منیزیم …………………………………………………………………………………….. 104

4-4- نتیجه گیری …………………………………………………………………………………………………… 106

4-5- پیشنهادات ……………………………………………………………………………………………………. 107

منابع مورد استفاده…………………………………………………………………………………………………… 108

خلاصه انگلیسی…………………………………………………………………………………………………….. 118

مقدمه

خداوند متعال هیچ چیز را بدون فایده نیافریده و در هر مخلوقی حکمتی نهفته است از جمله نعمات خدادادی ، گیاهان دارویی می باشند که از قدیم الایام بشر با آنها آشنا گشته و جهت معالجات بیماران خود مورد استفاده قرار داده است (امیدبیگی 1376). پیشرفت های علمی طی دو دهه اخیر، اهمیت و نقش گیاهان دارویی را در تامین نیازهای بشر به ویژه در حیطه درمان دوچندان ساخته است . امروزه با بهره گیری از روشها و فنون تخصصی ، مهمترین مواد و ترکیبهای شفا بخش بکار گرفته می شود . اثرات جانبی داروهای شیمیایی و الزامات زیست محیطی و روند تدریجی گرایش به سوی فرآورده های طبیعی سبب شده اند تا به گیاهان دارویی توجه بیشتری شود . بررسی ها نشان داده اند که جایگزینی داروهای شیمیایی در سطح دنیا به سرعت رو به توسعه و گسترش است .

کشورهای مختلف با بهره گیری از توانهای بالقوه خود از جمله تنوع پوشش گیاهی ، تنوع اقلیمی و ارزان بودن انرژی و نیروی کارگری و وجود تکنولوژی های برتر و … سهم خود را از تجارت جهانی گیاهان دارویی می گیرند به طوری که کشوری مانند کانادا خود را غول خفته گیاهان دارویی می داند .

همچنین به دلیل اثبات عوارض جانبی داروهای شیمیایی و تمایل بشر به استفاده هرچه بیشتر محصولات طبیعی به منظور حفظ سلامت خویش ، مشکلات سیستم دارویی مدرن مانند هزینه های بالا ، استفاده از منابع غیر تجدید شونده مانند منابع فسیلی و آلودگی محیط توسط صنایع دارویی و ناتوانی بشر برای ساخت برخی از مواد دارویی که به طور طبیعی در گیاهان وجود دارد باعث توجه بیشتر به گیاهان دارویی گردیده است .

افزایش جمعیت ایران و نیاز مبرم صنایع داروسازی به گیاهان دارویی به عنوان مواد اولیه تولید دارو ، ناتوانی در تولید مصنوعی پاره ای از داروهای حیاتی توسط صنایع داروسازی و همچنین اهمیت مواد موثره گیاهان دارویی در صنایع غذایی ، آرایشی و بهداشتی باعث شده که توجه و تحقیق پیرامون این دسته گیاهان از نقطه نظر کشت ، تولید و مصرف از اهمیت خاصی برخوردار باشد .

با توجه به اینکه کیفیت و کمیت ماده موثره گیاه داروئی تحت تاثیر مدیریت زراعی اعمال شده قرار می گیرد ، لازم است این شرایط مورد توجه واقع شود. نظر به اینکه سازگاری گیاه چای مکی با شرایط آب و هوای منطقه جیرفت این تحقیق در جهت حصول به اهداف زیر در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی جیرفت انجام خواهد شد.

1-تعیین بهترین سطح محلول پاشی کود نیتروژن جهت دستیابی به بالاترین عملکرد کمی و کیفی گیاه چای ترش.

2-تعیین تأثیر محلول پاشی روی و تأثیر آن بر عملکرد کمی و کیفی گیاه چای ترش .

3-تعیین اثرات متقابل محلول پاشی کود نیتروژن و روی بر عملکرد کمی و کیفی گیاه چای ترش.

4-تعیین تأثیر محلول پاشی عنصر روی بر میزان جذب دیگر عناصر در گیاه چای ترش.

روند رو به افزایش مصرف گیاهان داروئی به عنوان مواد اولیه تولید داروهای گیاهی بدون توسعه روشهای مناسب کاشت و مدیریت برنامه ریزی صحیح پیامدی نگران کننده یعنی تخریب طبیعت را در خواهد دانست.

1-11-4- استفاده از گرافن برای كاهش زمان شارژ باطری ها… 29
1-11-5- فیزیك ذرات پرانرژی………………………… 30
1-12- كلیاتی در موردكربن فعال……………………… 30
1-12-1- مواد اولیه تهیه كربن فعال………………….. 32
1-12-2- ساخت كربن فعال از ضایعات كشاورزی……………. 34
1-12-3- مراحل ساخت كربن فعال………………………. 34
1-12-4- فعال سازی كربن……………………………. 35
1-13- مروری بر كارهای انجام شده……………………. 36
1-14- معرفی درخت كنار…………………………….. 38
فصل دوم :بخش تجربی
2-1- مواد شیمیایی مورد نیاز……………………….. 40

 

2-2- دستگاه های مورد استفاده………………………. 40
2-3- تهیه جاذب زغال فعال برگ درخت كنار……………… 40
2-4- محلول سازی………………………………….. 41
2-4-1- تهیه محلول های سرب، مس و روی………………… 41
2-5- روش کلی آزمایش ها……………………………. 42
2-6-بهینه کردن پارامترها………………………….. 43
2-7-آزمایش های بررسی اثر مقدارجاذب برمیزان جذب………. 43
2-8-آزمایش های بررسی اثر pHبرمیزان سرب ومس و روی توسط جاذب برگ برگ درخت کنار اصلاح شده وجاذب نانوگرافن…. 43
2-9- آزمایش های بررسی اثر دما بر جذب سطحی فلزات سنگین (سرب، مس و روی) برروی دو جاذب برگ درخت کنار اصلاح شده و جاذب نانوگرافن………..44
2-10- آزمایش های بررسی اثر زمان بر جذب سطحی فلزات سنگین (سرب، مس و روی…….44
2-11-آزمایش های بررسی اثر غلظت اولیه محلول فلز سنگین (سرب، مس و روی) بر روی جذب سطحی… 45
2-12- انجام آزمایش های تعادلی……………………… 45
فصل سوم:نتایج و بحث
3-1- بررسی اثر مقدار جاذب…………………………. 48
3-2- برسی اثرpH………………………………….. 51
3-3- بررسی اثردما بر جذب سطحی……………………… 54
3-4- بررسی اثر زمان تماس بین جاذب و جذب شونده……….. 57
3-5-بررسی مدل های سینتیک جذب………………………. 60
3-6- بررسی اثر غلظت اولیه بر جذب سطحی………………. 65
3-7- بررسی نحوه پیروی نتایج بامدل های ایزوترم جذب سطخی.. 66
3-8- بررسی ترمودینامیک جذب………………………… 70
3-9- مقایسه عملکرد جاذب زغال فعال برگ درخت کنار با جاذب زغال فعال برگ درخت کنار اصلاح شده با نانوگرافن… 72
منابع فارسی……………………………………… 73
منابع غیرفارسی…………………………………… 74
چکیده لاتین………………………………………. 76
چکیده:
هدف از انجام این پژوهش، حذف فلزات سنگین سرب، مس و روی از محلول های آبی با استفاده از ذغال فعال تولید شده از برگ درخت كنارو برگ درخت کنار اصلاح شده با گرافن میباشد.
در این مطالعه تاثیرpH ، زمان تماس ، دوز جاذب و دما بر روی میزان جذب این فلزات بر روی سطوح جاذب برگ درخت کنار  و برگ درخت کنار به همراه 01/0 گرافن بررسی

یک مطلب دیگر :

اهمیت وفاداری //پایان نامه درباره شخصیت برند

 شده اند. ایزو- ترم های جذب سطحی لانگمویر و فرندلیچ نیز مورد بررسی قرار گرفته اند. توابع ترمودینامیکی مربوط به جذب نیز تعیین شده اند . معادلات سینتیکی شبه مرتبه اول و شبه مرتبه دوم و همچنین نفوذ درون ذره ای نیز برای جذب سطحی مورد نظر بررسی شده اند.

فصل اول: مقدمه و تئوری
1-1- مقدمه
جریان پساب‌های خروجی از صنایع مختلف عمدتاً حاوی مقادیر متفاوتی فلزات سنگین می‌باشد علاوه براین آب های زیر زمینی نیز با توجه به محل استخراج، حاوی مقداری از این فلزات می‌باشند. پساب خروجی از صنایع پتروشیمی‌ و پالایشگاه‌های نفت و گاز، صنایع ریخته گری، صنایع تولید شیشه و…. حاوی مقادیر قابل توجهی فلزات سنگین از جمله سرب، مس، جیوه، روی و كادمیم می‌باشد. اكثر این فلزات سمی‌ می‌باشند. تخلیه این پساب‌ها در محیط باعث ایجاد مشكلات زیست محیطی می‌شود. این فلزات وارد زنجیره غذایی انسان شده و در بافت زنده تجمع میکنند. ارتباط انسان با فلزات سنگین در ده‌های اخیر و با ورود تکنولوژی و توسعه صنایع شیمیایی رو به افزایش بوده است[1].
استفاده از فلزات در فرایند‌های صنعتی و محصولات تولیدی امروز نمودهایی از آن هستند: از جمله جیوه در پر كردن دندان استفاده می‌شود، سرب در بنزین خودروها وجود دارد كه هر روزه با افزایش تعداد خودروها مقدار این فلز سنگین در محیط زیست خصوصاً شهرهای بزرگ رو به افزایش است. همچنین سرب در رنگ‌ها، مواد آرایشی، شامپوها و دیگر موادی كه برای مو استفاده می‌شود وجود دارد. دهان شویه‌ها، خمیر دندان و صابون‌ها نیز حاوی مقادیری فلزات سنگین از جمله سرب می‌باشند.
در جوامع صنعتی امروز، گریزی از مواد شیمیایی و فلزات سمی‌نیست. خصوصاً كه خیلی از مشاغل و حرفه‌ها مستلزم قرار گرفتن در معرض فلزات سنگین هستند. افراد در تنها بیش از 50 شغل مستلزم برخورد با جیوه هستند، مثل: پزشكان، كاركنان كارخانجات داروسازی، نقاش‌ها، كاركنان چاپ‌خانه‌ها، فلزكارها، جوشكار‌ها ، دكورسازها و سفالگرها.
تحقیقاتی كه روی اثرات سمی‌فلزات سنگین انجام شده، تائید می‌كنند كه این مواد می‌توانند مستقیماً با مختل كردن عوامل مغزی و عصبی بر رفتار انسان اثر بگذارند. فلزات سنگین بر مواد انتقال دهنده پیام‌های عصبی و عملكرد آنها تاثیر دارند و فرایندهای متابولیكی بی‌شماری در بدن را تغییر می‌دهند. سیستم‌هایی كه عناصر فلزی سمی، می‌توانند آنها را تخریب كنند یا كارشان را با مشكل مواجه كنند جاهایی مثل: خون و عروق قلبی،مسیرهای سم زدایی بدن و  مسیرهای تولید انرژی، آنزیم ها، سیستم گوارشی، ایمنی، اعصاب مركزی و محیطی، تولید مثل و مجاری ادراری هستند .
تنفس ذرات فلزات سنگین، حتی در مقادیر كم می‌توانند اثر جدی روی سلامت انسان داشته باشند. فلزات سنگین می‌توانند واكنش‌هایی حساسیتی را افزایش دهند، جهش‌های ژنتیكی ایجاد كنند، با عناصر كمیاب مفید برای بدن در واكنش‌هایی بیوشیمیایی رقابت كنند و نیز مثل آنتی‌بیوتیك‌ها عمل كنند و هر دو دسته مفید و مضر باكتریها را از بین ببرند. بیشتر اثر تخریبی فلزات سمی، ناشی از افزایش اكسید شدن رادیكال‌های آزاد توسط آنها است. رادیكال‌های آزاد به طور طبیعی وقتی  سلول‌ها با اكسیژن واكنش می‌دهند (اكسایش) تولید می‌شوند. اما در حضور فلزات سنگین سمی‌یا كمبود آنتی اكسیدان‌ها، به صورت كنترل نشده ای تولید می‌شوند. آنتی اكسیدان‌ها مثل ویتامین‌های A, C, E فعالیت رادیكال‌های آزاد را كم می‌كنند.
فلزات سنگین همچنین می‌توانند اسیدیته خون را افزایش دهند و بدن برای حفظ pH مناسب خون، كلسیم را از استخوان‌ها بیرون می‌كشد. به علاوه فلزات سنگین شرایطی را ایجاد می‌كنند كه منجر به التهاب در شریان‌ها و بافت‌ها می‌شوند كه خود باعث خروج بیشتر كلسیم به سمت بافت‌ها به عنوان بافر می‌شود اما مشكل دیگری ایجاد میشود، به طور مثال، سخت شدن دیواره شریان و انسداد پیشرونده.
اگر جای كلسیم از دست رفته پر نشود برداشت دائمی‌این ماده معدنی مهم از استخوان‌ها باعث پوكی استخوان می‌شود. مطالعاتی نشان می‌دهد كه هر مقدار جزئی از عناصر سمی، نتایج منفی بر سلامتی دارند. كودكان و سالخوردگان كه سیستم ایمنی ضعیف تری دارند در مقابل مسمومیت با این مواد، آسیب پذیرند.
2-1- اهمیت اندازه‌گیری یون های فلزی:
1-2-1- اهمیت اندازه‌گیری روی
روی برای ساخت كلاژن، جهت استحكام پوست و مو ضروری است. این عنصر با دارا بودن خواص آنتی اكسیدانی از پوست در مقابل اثرات نامطلوب اشعه فرابنفش خورشید محافظت می‌كند[1].
تحقیقات نشان داده اند این عنصر دارای خواص ضد آكنه و ضد التهابی بوده و در تسریع و ترمیم زخمهای پوستی نقش دارد[1]. فلز روی در تقویت سیستم ایمنی نقش بسزایی ایفا می‌كند و از بروز بیماری ها خصوصاً سرماخوردگی جلوگیری می‌كند. در بهبود حس چشایی خصوصاً در سالمندان نقش دارد.
در تولید هورمون های جنسی از جمله تستسترون نقش داشته و كمبود آن سبب نقص در دستگاه تولید مثلی می‌شود. سبب بهبود عملكردهای ورزشی در ورزشكاران می‌شود. به عملكرد انسولین كمك كرده و در تنظیم قند خون نقش دارد. روی در تولید و فعالیت آنزیم‌ها، همچنین در ایجاد پروتئین موثر است.
بیشتر مواد معدنی كمیاب از جمله روی در صورت مصرف بیش از حد برای بدن سمی‌هستند و باعث اختلال در كار معده و دیگر عضوهای حیاتی بدن می‌شوند.
بالا رفتن بیش از حد روی در بدن باعث استفراغ می‌شودو همچنین باعث افزایش كلسترول بد و كاهش كلسترول خوب بدن می‌شود. بعضی از تحقیقات نشان می‌دهد كه مصرف خیلی زیاد روی باعث كاهش عملكرد ایمنی می‌شود. مصرف زیاد روی می‌تواند با جذب مس تداخل كرده و باعث كمبود مس شود. این موضوع بر مقدار آهن بدن اثر گذاشته و می‌تواند منجر به كم خونی شود. مصرف زیاد آهن و مس با جذب روی تداخل می‌كند.

2-5-4- مولیبدن… 18

2-5-5- تنگستن…. 18

2-5-6- نیوبیم… 19

2-5-7- وانادیم… 21

2-5-8- منگنز… 22

2-5-9- مس    22

2-5-10- سیلیسیم… 22

2-5-11- بور.. 24

2-5-12- گوگرد.. 24

2-5-13- فسفر… 24

2-5-14- نتیجه گیری… 24

2-6- ساختار متالورژیکی چدن نایهارد.. 25

2-6-1- فازهای مختلف موجود در چدن نایهارد.. 25

2-6-2- فازهای کاربیدی در چدن نایهارد.. 26

2-6-3- تاثیر شکل و اندازه کاربیدها در چدن نایهارد.. 31

2-6-4- ساختمان زمینه چدن نایهارد.. 31

2-7- ذوب و ریخته گری… 34

2-8- انجماد چدن نایهارد.. 35

2-9- عملیات حرارتی…. 38

2-10- عملیات ناپایدارسازی و تبدیل آستنیت در آن… 41

2-10-1- تشریح فرایند… 41

2-10-2- تبدیل مارتنزیتی در حین عملیات حرارتی ناپایدارسازی… 43

2-11- عملیات حراتی تمپر… 43

 

2-12- پارامترهای عملیات حرارتی…. 44

2-13- مقاومت به سایش چدن‌های نایهارد.. 47

2-13-1- رابطه بین سختی و مقاومت به سایش……. 48

2-13-2- درصد کربن و ریزساختار.. 48

2-13-3- مورفولوژی، مقدار حجمی و اندازه کاربید یوتکتیک….. 50

2-13-4- دمای تمپر… 50

2-13-5- اثر آستنیت باقیمانده. 50

2-13-6- روش‌های آزمون سایش……. 51

2-14- خلاصه تحقیقات انجام شده در خصوص نایهارد 4.. 53

2-15- جمع ‌بندی و هدف از تحقیق…. 54

فصل 3- روش تحقیق   55

3-1- طراحی آزمایش……. 56

3-1-2- تهیه مدل و قالبگیری… 57

3-1-3- ذوب و بارریزی… 58

3-1-4- ترکیب شیمایی چدن نایهارد4 ریخته شده. 58

3-1-5- عملیات حرارتی ناپایدارسازی… 59

3-1-6- مطالعات میکروسکوپی برای بررسی ریزساختار.. 59

3-1-7- آنالیز تفرق اشعه X (XRD) 60

3-1-8- آزمون سختی…. 60

3-1-9- آزمون سایش……. 61

فصل 4- نتایج و بحث     63

4-1- بررسی ریزساختار و سختی چدن نایهارد در حالت ریختگی…. 63

4-2- اثر زمان ناپایدارسازی بر سختی…. 65

4-3- اثر زمان ناپایدارسازی در دماهای مختلف بر ریزساختار.. 68

4-4- اثر دمای ناپایدارسازی در زمان ثابت بر سختی…. 79

4-5- اثر دمای ناپایدارسازی بر ریزساختار در زمان ثابت….. 82

4-6- بررسی ریزساختار با میکروسکپ‌الکترونی روبشی…. 85

4-7- اثر عملیات تمپر بر تغییرات سختی و ریزساختار.. 86

4-8- اثر عملیات ناپایدارسازی بر مقاومت به سایش چدن نایهارد.. 91

یک مطلب دیگر :

نتیجه‌‌گیری   97

پیشنهادات برای تحقیقات بیشتر   99

مراجع   101

پیوست ‌ها 107

چدنهای مقاوم به سایش بر مبنای ریزساختار  و آلیاژهای آنها به پنج گروه عمده تقسیم می­شود که در این میان چدن نایهارد4 چدنی با 6% نیکل، 9% کروم و 2% سیلیسیم با کربن یوتکتیک و ساختاری با کاربیدهای یوتکتیک M₇C₃  و زمینه عاری از پرلیت در حالت ریختگی و نیز بعد از عملیات حرارتی غالباً بصورت مارتنزیتی می­باشد. این آلیاژها از طریق یک واکنش یوتکتیک که منجر به تشکیل آستنیت و کاربید یوتکتیک M₇C₃  شده، منجمد می­شود.

چدن نایهارد4 از قدیمی­ترین گروه های چدنهای پر آلیاژ در صنعت بوده که بیش از 50 سال قدمت داشته و مواد بسیار مناسبی در آسیابهای سیمان محسوب می­شوند. همچنین مصرف این نوع چدنها در تولید قطعاتی نظیر بوش ‌ها، سیلندرها، بوش سیلندرها، کاسه چرخ و … می باشد.

در این چدن، نیکل عنصری است که مانع از تشکیل پرلیت از زمینه آستنیتی شده و باعث تشکیل یک ساختار سخت مارتنزیتی در حین سرد شدن در قالب می­شود. کروم هم در تشکیل کاربیدهای یوتکتیک M₇C₃  و نیز بی اثر کردن اثر گرافیت زایی نیکل مورد استفاده قرار می­گیرد.

مقاومت سایشی و خواص مکانیکی چدن نایهارد به نوع، مورفولوژی و توزیع کاربیدهای یوتکتیک و نیز ماهیت ساختار زمینه بستگی دارد. ترکیب شیمیایی، شرایط انجماد و نیز عملیات حرارتی بر این پارامترها تاثیر گذار خواهند بود.

مقاومت سایشی خوب چدنهای نایهارد به دلیل ریزساختار  آنهاست که شامل کاربیدهای سخت یوتکتیک توزیع شده در زمینه مارتنزیتی، آستنیتی و رسوب کاربیدهای ثانویه می­باشد. در مجموع ساختار زمینه می­تواند هم روی مقاومت سایشی و هم مقاومت ضربه تاثیر گذار باشد.

ریزساختار  آلیاژ یک نقش اساسی را در رفتار سایشی ایفا می­کند. همانطور که بیان شد مقدار حجمی کاربیدها و نیز ساختار زمینه و توانایی آن برای تغییر فرم و کارسختی در حین سایش، بر مقاومت سایشی موثر می­باشند. با مطالعات صورت گرفته، مشحص شد که ارتباط بسیار قوی بین پارامترهای ریزساختاری و مقاومت به سایش با شرایط عملیات حرارتی وجود دارد. لذا تعیین پارامترهای عملیات حرارتی برای بهبود مقاومت به سایش و خواص مکانیکی چدن نایهارد موثر می­باشد..

ساختار بعد از عملیات حرارتی نقش عمده­ای را بر خواص مکانیکی و متالورژیکی ایفا می­کند که در نحوه کارکرد چدنهای نایهارد تاثیر به سزایی دارد. این چدن در حالت ریختگی شامل 50% آستنیت باقیمانده بوده و دارای سختی HB­ (500-400) بوده که با انجام سیکل عملیات حرارتی جهت تشکیل مارتنزیت مقدار سختی به HB (600-550) افزایش می­یابد.

عملیات حرارتی این چدنها شامل ناپایدارسازی در دماهای 750 تا 820 درجه سانتی گراد بوده و آنچه در عملیات حرارتی صورت می­گیرد رسیدن به ریزساختاری عاری از پرلیت است. این قطعات پس از ناپایدارسازی با سرعت آهسته­ای سرد می­شوند. از پارامترهای مهم در عملیات حرارتی، زمان و دمای ناپایدارسازی می­باشد. بهترین دمای ناپایدارسازی برای رسیدن به ماکزیمم سختی برای هر ترکیب شیمیایی متغیر است.

دمای ناپایدارسازی مقدار کربنی که باید در زمینه آستنیتی بصورت محلول باقی بماند را تعیین می­کند. دماهای خیلی بالا پایداری آستنیت را افزایش داده لذا مقادیر آستنیت باقیمانده بیشتر، سبب کاهش سختی می­شود. دماهای پایین هم منجر به مارتنزیت کم کربن شده و باعث کاهش سختی و مقاومت به سایش می­شود. بنابراین تعیین این پارامترها در خواص مورد نظر کاملاً موثر می­باشند.

در این تحقیق سعی شد تا تاثیر دما و زمان ناپایدارسازی بر ریزساختار  و خواص سایشی چدن نایهارد4 با انجام آزمایشهای مختلف بررسی شود. لذا با ثابت در نظر گرفتن سایر پارامترها، ناپایدارسازی نمونه­های چدن نایهارد4 در چهار دمای 750،800،850،900 درجه سانتی­گراد و زمانهای 1،2،3،4،5،6 ساعت  صورت گرفت و سپس با انجام آزمایشهای مختلف اثر این پارامترها بر ریزساختار چدن نایهارد بررسی شد.

آزمون سایش هم در شرایط تنش آرام به روش Pin On Disc و با ساینده Al₂O₃ بر روی نمونه­ها انجام شد تا اثر پارامترهای مورد نظر بر روی خواص سایشی چدن نایهارد مورد بررسی قرار گیرد.

لازم به ذکر است که برای بررسی تاثیر پارامترهای دما و زمان ناپایدارسازی آزمایشهای مختلفی چون تعیین ریزسختی­سنجی و درشت­سختی­سنجی به روش ویکرز، تعیین ریزساختار با میکروسکوپ نوری و میکروسکوپ SEM، آنالیز XRD صورت گرفته تا نتایج حاصله بتواند تحلیل درستی را ارائه نماید.

فصل 1- مرور بر منابع

1-1- معرفی چدن های سفید مقاوم به سایش (چدن نایهارد)

چدنهای نایهارد بر مبنای سیستم سه تایی Fe-Cr-C و از مهمترین آلیاژهای مقاوم به سایش در صنعت می­باشند. این آلیاژها به دلیل خواص ضد سایش، به طور گسترده­‌ای در صنایع سیمان، فولاد و آسیاب­های خرد کننده به کار می­روند. قطعاتی که در آسیاب­ها استفاده می­شوند، نه تنها در مقابل سایش، بلکه در برابر تنش­های دینامیکی متعدد در حین کار باید مقاوم بوده تا از بروز عیوب ناگهانی و شکست قطعات جلوگیری شود [1،2].

چدنهای غیر آلیاژی یا کم آلیاژ با کربن حدود 4% با اینکه ساختارشان مارتنزیتی است، چقرمگی پایینی دارند. چدنهای سفید غیر آلیاژی که اغلب کاربید موجود در آنها به صورت سمانتیت است، به خاطر مقاومت در مقابل سایش مورد استفاده قرار گرفته‌اند. ضعف عمده این چدنها در ساختارشان است [3].

فاز کاریبد یک شبکه پیوسته‌ای را در اطراف دانه‌های آستنیت تشکیل داده و موجب تردی و ترک‌دار شدن می‌گردد. افزایش یک عنصر آلیاژی که کربن را به صورت کاربیدی غیر از سمانتیت با سختی بیشتر و خواص مطلوب‌تر درآورده و مقدار کربن زمینه را کاهش دهد، موجب بهبود هم ‌زمان چقرمگی و مقاومت سایشی می­شود. عنصر مورد استفاده معمولاً کروم بوده و کاربید آن به صورت M₇C₃ می­باشد [3،4].

چدن‌های مقاوم به سایش بر مبنای ریزساختار  و آلیاژهای آنها، به پنج گروه عمده شامل چدن‌های پرلیتی (FeC)، نایهارد یا نیکل – کروم (M₃C)، نایهارد 4 (M₇C₃)، پرکروم (M₇C₃) و در نهایت ویژه (M_XC) تقسیم می­شود [5].

نخستین خانواده چدنهای پرآلیاژ که بیشترین اهمیت را کسب کرده‌اند، چدنهای نایهارد با زمینه مارتنزیتی، کاربیدی بوده که مقدار کربن در آنها از 5/2 تا 6/3 درصد متغیر می­باشد. نایهارد نام عمومی برای خانواده چدنهای سفید است که با نیکل و کروم آلیاژ شده و مقاومت سایشی بالایی دارند. نایهارد شامل ریزساختاری از کاربیدها و یک زمینه­ مارتنزیتی- آستنیتی- بینیتی یا زمینه‌ی غالباً مارتنزیتی است که این ساختار توسط مقادیر کربن، نیکل، کروم، سیلیس و نیز عملیات حرارتی نهایی ایجاد می‌شود [2،6].

2-1- پیشگیری از خوردگی………………………… 21
2-1-1- اعمال پوشش………………………….. 22
2-2-آبکاری………………………… 23
2-2-1- نگاه کلی………………………… 23
2-2-2- اصول آبکاری………………………… 23
2-2-3-آبکاری الکتریکی………………………… 23
2-2-4- موقعیت‌های استفاده از نانوتکنولوژی صنایع آبکاری……… 24
2-2-5-آبکاری با کروم……………………….. 25
2-3- مقاومت اكسیداسیون………………………… 27
2-4 – مروری بر کارهای گذشته……………………. 28
فصل سوم- بخش تجربی………………………… 33
3-1 مقدمه……………………….. 33
3-2- لوازم و دستگاه‌های مورد نیاز ……………………….33

 

3-3- مواد شیمیایی………………………… 34
3-4 تهیه محلولهای مورد نیاز………………………. 35
3-4-1- محلول سود 1/0 مولار………………………. 35
3-4-2 بافر فسفاتی………………………… 35
3-4-3  تهیه محلولهای کروم………………………..35
3-4-4 نمک NaCl  5/3%………………………..
3-5-آماده سازی نمونه ی فولاد کورتن………………………… 36
3-6-چگونگی نشاندن کروم بر روی تیغه فولاد کورتنی………….. 36
3-7-چگونگی تبدیل پوشش کروم به کروم اکسید بر روی تیغه فولاد کورتنی……….38
3-8-چگونگی انجام مطالعات خوردگی به کمک آزمونهای الکتروشیمیایی………….39
3-8-1- روند عملی پژوهش………………………….. 39
3-8-2- بهینه کردن غلظت Cr³⁺ در محلول آبکاری…………………… 41
3-8-3- بررسی خوردگی فولاد کورتنی در محیط NaCl 5/3%……………………….
3-8-3-1-  ارزیابی خوردگی فولاد BCS………………………..
3-8-3-2- ارزیابی خوردگی فولاد کربنی دارای پوشش CS/Cr و CS/Cr₂O₃…………….
3-8-4- بررسی خوردگی فولاد کورتنی در آب دریا…………………….46‌
3-8-4-1-  ارزیابی خوردگی فولاد BCS………………………..
3-8-4-2- ارزیابی خوردگی فولاد کربنی دارای پوشش CS/Cr و CS/Cr₂O₃…………………
نتیجه‌‌گیری………………………… 50
منابع………………………… 51
چکیده:
در این کار پژوهشی، کارایی پوشش­های آبکاری شده کروم و کروم اکسید بر روی تیغه‌ای از جنس فولاد کربنی نوع کورتن B به­عنوان پوشش­های ضد خوردگی در محیط آب دریای خلیج فارس بررسی و مقایسه شد. برای نشاندن این دو لایه، از روش ترسیب الکتروشیمیایی استفاده شد. مطالعات خوردگی و اندازه­گیری سرعت خوردگی به روش آزمون پلاریزاسیون خطی و رسم منحنی­های تافل انجام شد. تجزیه و تحلیل نتایج نشان داد که پوشش کروم (ΙΙΙ) اکسید نسبت به کروم، محافظت بیشتری فراهم کرده و سرعت خوردگی را بیشتر کاهش می‌دهد.
فصل اول: خوردگی و مبانی آن
1-1- مقدمه
خوردگی[1] از مهم‌ترین مشکلاتی است که در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی مقابله با آن هزینه زیادی را به خود اختصاص می‌دهد. خوردگی می‌تواند بر روی عمر تجهیزات، بهره‌برداری از آن‌ها، بازگشت سرمایه، کیفیت محصولات تولیدی و . . . مؤثر باشد.

یک مطلب دیگر :

خوردگی به شکل‌های گوناگون در زندگی روزمره به چشم می‌خورد. نقاط و حفره‌های قرمز مایل به نارنجی در تجهیزات نشتی مخازن آب، آب تیره خروجی از داخل شیرها، همچنین میخ­ها، چنگک‌‌ها، لوله‌‌ها، کانال‌ها، ظروف آشپزخانه و قوطی­های حلبی خورده شده نمونه‌های متداولی از خوردگی هستند. خوردگی با دید غیر تخصصی اغلب بر کهنگی تجهیزات دلالت داشته و قابل چشم پوشی است. در‌صورتی‌که خوردگی بیانگر کاهشی قابل توجه در ارزش یک جسم جامد است که در معرض یک برخورد شیمیایی مستقیم قرار گرفته است.
خوردگی محدود به فلز نبوده بلکه شامل مواد غیر فلزی مانند پلیمرها، مواد نسوز، مواد مرکب و مواد دیگر نیز می‌شود. از نظر ترمودینامیکی خوردگی یک فرآیند خود‌ به ‌خودی است که در جهت کاهش انرژی آزاد[2]حرکت می­کند.
مهندسی خوردگی کاربرد دانش و فن یا هنر جلوگیری یا کنترل خسارت ناشی از خوردگی به روش اقتصادی و مطمئن می‌باشد. برای اینکه مهندس خوردگی به خوبی از عهده وظایف خود برآید بایستی با اصول و عملیات مبارزه با آن، خواص شیمیایی، متالورژیکی، فیزیکی و مکانیکی مواد، آزمایش‌های خوردگی، ماهیت محیط‌های خورنده، قیمت مواد اولیه و . . . آشنا باشد. همچنین در حل مسئله خوردگی بایستی روشی را انتخاب نماید که بیشترین بهره را در بر داشته باشد.
2-1- تعریف خوردگی
خوردگی را تخریب یا فاسد شدن یك ماده در اثر واكنش با محیطی كه در‌آن قرار دارد تعریف می‌‌‌كنند. بعضی‌ها اصرار دارند كه این تعریف بایستی محدود به فلزات باشد، ولی غالباً مهندس خوردگی بایستی برای حل یك مسئله هم فلزات و هم غیر فلزات را در نظر بگیرد. مثلاً، تخریب رنگ و لاستیك بوسیله نور خورشید یا مواد شیمیایی، خورده شدن جداره كوره فولاد‌سازی، و خورده‌ شدن یك فلز جامد بوسیله مذاب یك فلز دیگر تماماً خوردگی نامیده می‌شوند. خوردگی می‌تواند سریع یا كند صورت گیرد ]1[.
خوردگی فلزات را همانطور كه در شكل 1-1 نشان داده‌ شده ‌است می‌توان برعكس متالورژی استخراجی[1] در نظرگرفت. در متالورژی استخراجی، هدف عمدتاً بدست آوردن فلز از سنگ معدن و تصفیه یا آلیاژ‌سازی آن برای مصارف مختلف می‌باشد. اكثر سنگ معدن‌های آهن حاوی اكسیدهای آهن هستند و زنگ‌زدن فولاد بوسیله آب و اكسیژن منجر به تشكیل اكسید آهن هیدراته[2] می‌گردد. اگر چه اكثر فلزات موقعی كه خورده می‌شوند تشكیل اكسیدهایشان را می‌دهند ولی لغت زنگ زدن فقط در مورد آهن و فولاد بكار برده می‌شود.
به طور كلی خوردگی را می‌توان به سه صورت ذیل تعریف نمود:
1- تخریب و انهدام توسط عوامل غیر مكانیكی.
2- تخریب و انهدام توسط واكنشهای شیمیایی و الكترو شیمیایی فلز و محیط.
3- عکس استخراج.
3-1- هزینه های خوردگی
تخمین­ هزینه­های سالانه خوردگی در ایالات متحده بین 8 میلیارد دلار تا 126 میلیارد دلار می‌با‌‌شد] 1[. مهندسان معتقدند كه 30 میلیارد دلار واقعی‌ترین رقم باشد. به هر ترتیب، خوردگی از لحاظ اقتصادی بسیار زیان آور است و برای كاهش‌دادن آن كارهای زیادی می‌توان انجام داد. اگر این نكته را در نظر بگیریم كه هرجا فلز و مواد دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند خوردگی با درجه و شدت‌های متفاوتی واقع می‌گردد، این رقم‌های بزرگ دلاری چندان غیر منتظره نخواهند بود. علاوه بر زیان­های مستقیم خوردگی، هزینه‌های غیر مستقیم خوردگی حاصل از توقف فرآیند[1] تولید صنایع نفت، گاز و پتروشیمی، پایین آمدن بازده تجهیزات و خارج شدن از شرایط بهره برداری مطابق طراحی، نیز هزینه‌‌هایی است که باید در نظر گرفته شود. عدم تولید در هنگام توقف در یك واحد نفت، گاز و پتروشیمی جهت تعمیرات می‌تواند تا میلیونها دلار در روز زیان وارد سازد. نشتی‌ها در خطوط لوله و مخازن منجر به عدم تولید بهینه می‌گردد. این نشتی‌ها می‌تواند باعث بروز آلودگی آب‌های زیرزمینی شده و مشكلات زیست محیطی را نیز ایجاد نماید كه هزینه‌های مورد نیاز برای حل چنین مشكلاتی سرسام آوراست. در حقیقت اگر خوردگی وجود نداشت اقتصاد جامعه ما به شدت تغییر می‌كرد. مثلاً اتومبیل‌ها، كشتی‌ها، خطوط لوله‌های زیرزمینی و وسایل خانگی احتیاج به پوشش نداشتند، صنایع فولاد زنگ نزن[2] از بین می‌رفتند و مس فقط برای مقاصد الكتریكی بكار می‌رفت. اكثر كارخانجات و محصولاتی كه از فلز پوشش‌دار ساخته می‌شوند از فولاد یا چدن ساخته می‌شدند] 1[.
اگرچه خوردگی اجتناب ناپذیر است، ولی هزینه آن را به مقدار زیادی می‌توان كاهش داد. مثلاً یك آند ارزان قیمت منیزیم می‌تواند عمر تانك آب گرم خانگی را دو برابر كند. شستشوی اتومبیل برای زدودن نمك‌هایی كه برای یخ بندان روی جاده می‌پاشند مفید است. انتخاب صحیح مواد و طراحی خوب، هزینه‌های خوردگی را كاهش می‌دهد. یك برنامه صحیح تعمیرات و نگهداری وارد صحنه می‌شود و می‌تواند موثر باشد و ماموریت اصلی آن مبارزه با خوردگی است.
جدا از مخارج مستقیم دلاری، خوردگی یك مشكل جدی است زیرا بطور روشنی باعث تمام شدن منابع طبیعی ما می‌گردد. مثلاً فولاد از سنگ آهن بدست می‌آید و میزان تولید داخلی سنگ آهن پر‌عیار كه مستقیماً قابل استفاده باشند، به شدت كاهش یافته است. توسعه صنعتی سریع بسیاری از كشورها نشان می‌دهد كه رقابت برای  قیمت منابع فلزی افزایش خواهد یافت.
4-1- خسارات ناشی از خوردگی
در این قسمت بعضی اثرات زیان بار خوردگی تشریح خواهد شد:
1-4-1- ظاهر

2-5- سوپرپارامغناطیس در ذرات کوچک… 19

2-6- وادارندگی در ذرات تک حوزه. 20

2-7- مکانیزم­های مؤثر بر وادارندگی مغناطیسی.. 20

2-8- ناهمسانگردی مغناطیسی.. 21

2-8-1- ناهمسانگردی کریستالی.. 21

2-8-2- ناهمسانگردی تنش…. 22

2-8-3- ناهمسانگردی شکل.. 24

2-9- مواد مغناطیسی سخت و نرم. 26

2-9-1- مواد مغناطیس سخت… 26

2-9-2- مواد مغناطیس نرم. 27

2-10- آبکاری نیکل.. 28

2-10-1- تاریخچه آبکاری الکتریکی.. 28

2-10-2- مشخصات پوشش نیکل.. 29

2-10-3-کاربردهای پوشش نیکل.. 30

2-10-4- حمام­های پوشش­دهی نیکل.. 31

2-11- آبکاری الکتریکی پالسی.. 33

2-11-1- انواع شکل های موج های جریان پالسی.. 34

2-11-2- مکانیزم. 36

2-11-3- مزایای روش­های پالسی و پالسی معکوس… 36

2-11-4- پارامترهای جریان پالسی و پالسی معکوس… 37

2-11-5- تاثیر جریان پالسی بر روی خواص رسوب.. 39

2-11-6- جریان پالسی و چرخه­ی کاری.. 40

2-11-7- جریان پالسی و مصرف انرژی.. 41

2-11-8- بررسی پارامترهای موثر بر خواص پوشش…. 41

2-11-9- انواع جریان (مستقیم، پالسی و معکوس) 41

2-11-10- تأثیر دانسیته جریان.. 43

2-11-11- مدت زمان پوشش دهی.. 44

2-11-12- دمای الکترولیت… 45

2-11-13- جنس کاتد. 46

2-11-14- افزودنی ها 46

2-11-14-1- انواع افزودنی ها 47

2-11-14-2- افزودنی های آنیونی.. 48

2-11-14-3- افزودنی های غیر یونی.. 48

2-11-14-4- افزودنی های کاتیونی.. 49

2-11-14-5- افزودنی های مورد استفاده در الکترولیز نیکل.. 49

2-11-15- تأثیر ترکیب شیمیایی حمام. 51

2-11-16- مکانیزم­های لایه نشانی.. 51

2-12- پوشش­های نانوساختار. 53

2-13- آبکاری الکتریکی در حضور میدان مغناطیسی.. 54

3- فصل سوم. 57

3-1- مقدمه. 58

3-2- تجهیزات و مواد مورد استفاده. 59

3-2-1- تجهیزات مورد استفاده. 59

3-2-1-1- کاتد. 59

3-2-1-2- آند. 60

3-2-1-3- پیل آبکاری.. 60

3-2-1-4- منبع تغذیه تولید جریان پالسی.. 61

3-2-1-5- مولتی متر دیجیتالی.. 61

3-2-1-6- اسیلوسکوپ.. 61

3-2-1-7- pH متر. 62

3-2-1-8- ترازوی دیجیتالی.. 62

3-2-1-9- همزن مغناطیسی.. 62

3-2-1-10- کنترل کننده دما (temperature controller) 62

3-2-1-11- دستگاه خشک کن.. 63

3-2-1-12- وسایل و تجهیزات متالوگرافی.. 63

3-2-1-13- وسایل اولیه آزمایشگاهی.. 63

3-2-2- مواد مورد استفاده. 63

3-3- آماده سازی.. 64

3-3-1- آند. 65

3-4- حمام آبکاری و انتخاب شرایط آبکاری پوشش نانوکریستالی نیکل.. 65

3-5- نحوه­ی بررسی خواص و ویژگی­های پوشش نانوساختاری نیکل.. 67

3-6- حمام آبکاری و انتخاب شرایط آبکاری پوشش نانوکریستالی مس…. 68

3-7- نحوه­ی بررسی خواص و ویژگی­های پوشش نانوساختاری مس…. 69

4- فصل چهارم. 70

4-1- پوشش­های نانوساختاری نیکل و مس…. 71

4-2- بررسی تأثیر میدان مغناطیسی بر ساختار بلوری پوشش­های نانوساختاری نیکل و مس     73

4-2-1- اطلاعات به­دست آمده از طیف XRD پوشش نیکل نانوساختاری در حضور میدان عمود بر سطح الکترودها 73

4-2-2- اطلاعات به دست آمده از طیف XRD پوشش نانوساختاری مس…. 75

4-3- مورفولوژی پوشش نانوکریستالی.. 78

4-3-1- بررسی و مقایسه­ی مورفولوژی پوشش نیکل نانوساختار در غیاب و حضور میدان مغناطیسی   78

4-3-2- بررسی و مقایسه­ی مورفولوژی پوشش مس در غیاب و حضور میدان مغناطیسی   89

4-3-3- سختی پوشش­های نانوکریستالی نیکل و مس…. 93

4-3-4- زبری پوشش نانوکریستالی نیکل و مس…. 96

4-4- بررسی خاصیت مغناطیسی.. 98

4-4-1- مقدمه. 98

4-4-2- اندازه­گیری خواص مغناطیسی پوشش نیکل نانوساختار در غیاب میدان مغناطیسی   99

4-4-3- اندازه­گیری خواص پوشش نیکل نانوساختار در حضور میدان مغناطیسی.. 101

5- فصل پنجم.. 105

5-1- نتیجه گیری.. 106

5-1-1- پوشش نانوساختاری نیکل در غیاب و حضور میدان مغناطیسی.. 106

5-1-2- پوشش نانوساختاری مس در غیاب و حضور میدان مغناطیسی.. 107

5-2- پیشهادها 108

6- مراجع.. 109

1-1- مقدمه

یکی از روش­های تولید پوشش­های نانوساختاری، روش آبکاری الکتریکی است که ذرات در اثر اعمال جریان الکتریکی در پوشش قرار می­گیرند[1]. فرآیند آبکاری الکتریکی روشی است که در آن نمونه­ی موردنظر به­وسیله­ی لایه­های چسبیده و نازک از فلز دیگر پوشش داده می­شود تا ظاهر و یا خواص موردنظر آن بهتر شود. این فرآیند که شامل پوشش دادن یک فلز، آلیاژ و یا کامپوزیت بر روی فلزی دیگر با استفاده از جریان برق است، از بیش از صد سال پیش مورد توجه محققان قرار گرفته است و هدف ایجاد پوششی با ویژگی­های خاص از فلز است. با استفاده از این روش می­توان لایه­های نازک از مرتبه­ی چند نانومتر هم تولید نمود[2].

لایه­نشانی یک فلز یا آلیاژ به وسیله­ی جریان الکتریکی در حضور میدان مغناطیسی اعمالی به­عنوان الکترولیز مغناطیسی[1] (ME) یا لایه­نشانی الکترولیتی مغناطیسی[2] شناخته می­شود[3]. در حال حاضر بررسی فصل مشترک بین خواص مغناطیسی مواد و الکتروشیمی یکی از زمینه­های جذاب مورد مطالعه در علوم بین رشته­ای است و با مطالعه­ی اثرات هر یک از این دو موضوع بر دیگری، می­توان به نتایج سودمندی دست یافت. به عنوان مثال در حین فرآیند آبکاری، میدان مغناطیسی می­تواند برای افزایش نرخ لایه­نشانی گونه­های مغناطیسی و غیرمغناطیسی به­کارگرفته شود[4]. هنگامی که میدان مغناطیسی به­طور موازی با سطح الکترودها بر یک پیل الکتروشیمیایی وارد می­شود، نیرویی به نام نیروی لورنتس عمود بر چگالی جریان و میدان مغناطیسی بر تمامی ذرات بارداری که در محلول الکترولیت حرکت می­کنند وارد می­شود و بر خواص لایه­های ساخته­شده اثر می­گذارد. تأثیر نیروی اعمالی بر مواد مختلف متفاوت است و بسته به این­که فلز آبکاری شده مغناطیسی و یا غیرمغناطیسی باشد، نتایج متفاوتی از اعمال میدان می­توان به­دست آورد[3،4]. ازجمله ویژگی­های بررسی شده نیز می­توان به ریخت­شناسی سطح، ساختار بلوری و هم­چنین جوانه­زنی در حضور میدان مغناطیسی اشاره­کرد. میدان مغناطیسی خارجی هم­چنین می­تواند بر فرآیند آبکاری الکتریکی آلیاژها نیز اثرگذار باشد[6]. به­طور مثال برای آلیاژ نیکل-آهن ترکیب آلیاژ با تغییر چگالی شار مغناطیسی تغییر می­کند[7]. هم­چنین ریخت­شناسی، زبری، جهت کریستالوگرافی لایه­های پوشش داده­شده[7] و خواص مغناطیسی این آلیاژ[5] نیز تحت تأثیر میدان مغناطیسی قرار می­گیرد. با این وجود ویژگی­های بسیاری از جمله خواص مغناطیسی لایه­های نازک مغناطیسی و غیرمغناطیسی تولیدشده در ابعاد نانویی با استفاده از این روش هنوز به­طور کامل مشخص نیست که این امر باعث ایجاد انگیزه در محققان و دانشمندان رشته­های فیزیک، شیمی و علم و مهندسی مواد برای مطالعه در این زمینه شده است.

فرآیندهای الکتروشیمیایی به خاطر توانایی قابل توجهشان نسبت به سایر روش­ها از قبیل پوشش­دهی از بخار فیزیکی (PVD) و پوشش­دهی از بخار شیمیایی (CVD) در ایجاد ساختارهای یکنواخت و بدون حفره، برای تولید پوشش مس استفاده می­شوند. در اکثر موارد مشاهده شده است که ریزساختار پوشش­های مس به­راحتی در دمای

 اتاق تبلور مجدد می­یابند که منجر به ایجاد مشکلات اساسی در ارتباط با خواص الکترونیکی این پوشش­ها می­شود. تولید و ایجاد میدان مغناطیسی می­تواند یک روش امیدبخش برای کنترل منحصربه­فرد میکروساختار سطح باشد[8]. با انجام آبکاری در حضور میدان مغناطیسی جریان هیدرودینامیکی مغناطیسی[3] در محلول الکترولیت به­وسیله­ی برهم­کنش الکترومغناطیسی  که   جریان فارادی و  میدان مغناطیسی است القا می­شود. محققان زیادی به بررسی تأثیر جریان هیدرودینامیکی مغناطیسی بر خواص میکروساختاری سطح پوشش­های مس آبکاری­شده و واکنش الکتروشیمیایی پرداخته­اند که از آن­جمله می­توان به تحقیقات هیندز[4] و همکاران[9] اشاره کرد که نشان دادند در حضور میدان مغناطیسی کوچک­تر از 0.5 تسلا تغیر قابل­توجهی چه در ریخت­شناسی سطح و چه در بافت پوشش ایجاد نمی­شود. هم­چنین با افزایش میدان مغناطیسی تا میزان 0.6 تسلا تأثیر میدان مغناطیسی بر فرآیند آبکاری الکتریکی مستقل از جهت میدان و نحوه­ی قرارگیری الکترود است. با این حال آبکاری الکتریکی مس در حضور میدان مغناطیسی به­طور سیستماتیک بررسی نشده­است که دلیل آن می­تواند به پذیرفتاری مغناطیسی بسیار کوچک مولی   برگردد. لذا پتانسیل مغناطیسی در یک میدان ثابت)    که c غلظت،  نفوذپذیری مغناطیسی مولی یونی و  نفوذپذیری فضای آزاد است( بسیار کوچک و قابل چشم­پوشی در مقایسه با اثر هیدرودینامیکی مغناطیسی است.

تعدادی تحقیق نیز در مورد تأثیر میدان مغناطیسی بر آبکاری الکتریکی نیکل وجود دارد. بر اساس مطالعات مربوط به  بازتاب الکترون­های تفرق یافته پرانرژی (RHEED) نیکل، آهن و کبالت یانگ[5] گزارش داد که یک میدان مغناطیسی اعمالی اثر ناچیزی بر جهت اصلی الکترون­ها دارد. اما افزایش در زبری سطح در اثر اعمال میدان عمود بر سطح الکترودها مشاهده شد[10]. بریلاس[6] و همکاران[11] بیان کردند که اعمال میدان مغناطیسی درحین فرآیند آبکاری الکتریکی نیکل چه به­صورت موازی و چه عمود بر سطح الکترودها، منجر به افزایش تراکم دانه­های نیکل و رشد با اندازه­ و شکل هندسی منظم­تر می­شود و نتیجه گرفتند که ریخت­شناسی سطح به شدت تحت تأثیر میدان مغناطیسی قرار می­گیرد.

اخیراً باند و همکاران[12] تأثیر میدان مغناطیسی عمود بر رفتار الکتروشیمی مس و نیکل را بررسی کردند. افزایش چگالی جریان حدی با میدان بر اساس افزایش در جریان همرفت ایجاد شده به وسیله­ی جریان هیدرودینامیکی مغناطیسی توضیح داده شد. مشاهده شد که مواد با دانه­های ریزتر در حضور میدان مغناطیسی برای نیکل آبکاری شده ایجاد می­شود که این عامل به افزایش در جریان همرفتی که منجر به افزایش در نرخ لایه­نشانی می­شود نسبت داده­شد.

مطالعات مربوط به تأثیر میدان مغناطیسی بر فرآیندهای الکتروشیمیایی معمولا با میدان موازی با سطح الکترودها انجام می­شود. در این حالت نیروی هیدرودینامیکی مغناطیسی حداکثر است. اگر هدف محدود کردن جریان همرفتی بر اثر نیروی هیدرودینامیکی مغناطیسی و مطالعه­ی نیروهای پارامغناطیس و اثرات گرادیان میدان باشد، میدان مغناطیسی به­صورت عمود بر سطح الکترودها اعمال می­شود.

در این تحقیق با استفاده از فرآیند آبکاری الکتریکی ضربانی، پوشش نانوساختاری از فلزات نیکل و مس تهیه گردید و خواص ریزساختار، مغناطیسی و ریخت­شناسی این فلزات در دو حالت بدون اعمال میدان مغناطیسی و اعمال میدان حین انجام فرآیند آبکاری الکتریکی ضربانی با یکدیگر مقایسه شد.

 

1-1- تقسیم بندی مواد از لحاظ خاصیت مغناطیسی

از لحاظ خواص مغناطیسی و با توجه به چگونگی پاسخ به میدان مغناطیسی، مواد به دسته­های مختلفی تقسیم­بندی می­شوند که در زیر آمده است:

الف) مواد پارامغناطیس

ب) مواد دیامغناطیس

ج)مواد فرومغناطیس

یک مطلب دیگر :

د)مواد پادفرومغناطیس

ه) مواد فری­مغناطیس

1-1-1- مواد پارامغناطیس

در مواد پارامغناطیس، قابلیت مغناطیسی شدن ماده یا همان پذیرفتاری مغناطیسی( ) دارای مقدار مثبت کوچکی است. مقدار  برای این مواد در دمای اتاق بین  تا    می­باشد. در این مواد گشتاور مغناطیسی اجزاء سازنده صفر نیست بلکه طرز قرار گرفتن این اجزاء طوری است که گشتاور مغناطیسی کل ماده صفر می­شود. در حین اعمال میدان مغناطیسی تنها تعدادی از گشتاورهای مغناطیسی با جهت میدان هم­راستا می­شوند. در دماهای معمولی  وابستگی اندکی به شدت میدان اعمال شده دارد. در حوالی صفر مطلق، مواد پارامغناطیس می­توانند به اشباع مغناطیسی برسند[13]. در جدول 2-1 پذیرفتاری مغناطیسی تعدادی از مواد پارامغناطیس ذکر گردیده است.

جدول ‏2‑1 تأثیرپذیری یا پذیرفتاری مغناطیسی تعدادی از مواد پارامغناطیس[13]

 

 

 

 

 

 

 

 

ماده	تأثیرپذیری مغناطیسی  (10-6 emu mol-1Oe-1)
آلومینیوم	165
کروم	180
سولفات کروم	11800
سولفات مس(CuS	12660
کلرید کبالت (Co )	1460
سولفات گادولونیوم  (Gd2 )	511200
اکسیژن ( )	20.8

1-1-2- مواد دیامغناطیس

در مواد دیامغناطیس  دارای مقدار منفی بوده و اندازه­ی آن از مرتبه­ی  است. الکترون­ها به صورت جفت بوده و گشتاور خالص اجزای سازنده­ی این مواد (اتم­ها، مولکول­ها یا یون­ها) صفر است. در این حالت  تقریبا مستقل از دما و شدت میدان اعمال شده به جسم است. علت منفی بودن  در این مواد به این علت است که تغییرات گشتاور مغناطیسی در حضور میدان مغناطیسی خارجی فقط ناشی از قانون لنز است. بر اساس این قانون، نیروی محرکه­ی القایی حاصل از تغییر شار مغناطیسی دارای قطب­هایی است که میدان مغناطیسی القایی حاصل از جریان آن با تغییر شار مغناطیسی اصلی مخالفت می­کند. بنابراین با افزایش یا کاهش میدان اعمالی سرعت حرکت الکترون­ها به­گونه­ای است که اثر میدان خارجی را تقلیل دهد[13]. در جدول 2-2 پذیرفتاری مغناطیسی تعدادی از مواد دیامغناطیس ذکرگردیده است.

جدول ‏2‑2: تأثیرپذیری یا پذیرفتاری مغناطیسی تعدادی از مواد دیامغناطیس[14]

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ماده	تأثیرپذیری مغناطیسی  (10-6 emu mol-1Oe-1)
آرگون	-19.6
کربنات کلسیم	-280
کربن (الماس)	-38.2
کربن (گرافیت)	-5.9
مس	-6.0
طلا	-5.46
هلیوم	-28
سرب	-1.66

1-2-3-3- چهارچوب تفسیری LFA 14

1-3- فرضیه های تحقیق 15

1-4- اهداف تحقیق 16

فصل دوم

2-  سابقه تحقیق 17

فصل سوم

3-1- معرفی منطقه مورد مطالعه 23

3-1-1- موقعیت جغرافیایی 23

3-1-2- پوشش گیاهی 24

3-1-3- وضعیت بارندگی 26

3-1-4- درجه حرارت 26

3-1-5- باد 26

3-1-6- وضعیت خاک 26

3-2-  مراحل انجام کار و برداشت داده ها 27

3-2-1- کاربرد روش LFA در دو منطقه مرجع و بحرانی 27

3-2-1-1- کاربرد روش LFA در منطقه مرجع 27

3-2-1-2- کاربرد روش LFA در منطقه بحرانی 28

3-2-2-  مقایسات بین شاخص های LFA در دو منطقه مرجع و بحرانی 28

    3-2-3-  بررسی صحت ارزیابی شاخص های سطح خاک 29

3-2-3-1-  نفوذپذیری 29

3-2-3-2-  پایداری خاک 31

3-2-3-3-  چرخه عناصر 33

3-2-3-4-  بررسی صحت 34

3-3-  تطبیق روش LFA 35

3-3-1-  بررسی تطابق پارامتر های 11 گانه سطح خاک 35

3-3-2-  ارائه پارامتر جدید برای روش LFA 36

3-3-3- ارائه LFA تطبیق داده شده یاCLFA 37

3-3-4- بررسی صحت ارزیابی شاخص های سطح خاک CLFA 37

3-3-5- بررسی مفید بودن تغییرات اعمال شده در LFA تحت عنوان CLFA 38

فصل چهارم

4- نتایج 39

4-1- کاربرد روش LFA در دو منطقه مرجع و بحرانی 39

4-1-1- کاربرد روش LFA در منطقه مرجع 39

4-1-2- کاربرد روش LFA در منطقه بحرانی 40

4-1-3- مقایسات بین شاخص های LFA در دو منطقه مرجع و بحرانی 41

4-2-  بررسی صحت ارزیابی شاخص های سطح خاک 45

4-2-1- نفوذپذیری 46

4-2-2- پایداری خاک 47

4-2-3- چرخه عناصر 50

4-2-4- بررسی صحت شاخص های سطح خاک 51

4-3- تطبیق روش LFA 57

4-3-1- بررسی تطابق پارامتر های 11 گانه سطح خاک 57

4-3-2- ارائه پارامتر جدید برای روش LFA 58

4-3-3- ارائه LFA تطبیق داده شذه یاCLFA 59

4-3-3-1- تغییرات در پارامتر های شاخص پایداری LFA و ارائه CLFA 60

 

4-3-3-2- تغییرات در پارامتر های شاخص نفوذپذیری LFA و ارائه CLFA 60

4-3-4- بررسی مفید بودن تغییرات در روش LFA  تحت عنوان CLFA 61

فصل پنجم

5-1- بحث و نتیجه گیری 64

5-2- پیشنهادات 70

منابع

منابع مورد استفاده 72

جدول 3-1، طبقات میزان صحت شاخص های LFA 35

جدول 4-1، شاخص های سطح خاک و سازمان یافتی اکوسیستم در منطقه مرجع 40

جدول 4-2، شاخص های سطح خاک و سازمان یافتگی اکوسیتم در منطقه بحرانی 41

جدول 4-3، میانگین حسابی شاخص های سطح خاک و سازمان یافتگی اکوسیستم 41

جدول 4-4، نتیجه آزمون t  برای شاخص سازمان یافتگی چشم انداز 42

جدول 4-5، نتیجه آزمون t برای شاخص پایداری خاك 43

جدول 4-6، نتیجه آزمون t برای شاخص چرخه عناصر غذایی خاك 44

جدول 4-7، نتیجه آزمون t برای شاخص چرخه نفوذپذیری خاك 45

جدول 4-8، نفوذپذیری خاک در لکه های حاصلخیز موجود در عرصه و فضای بین لکه ای 46

جدول 4-9، پایداری خاکدانه ها در لکه حاصلخیز بوته 48

جدول 4-10، پایداری خاکدانه ها در لکه حاصلخیز ایریس 48

جدول 4-11، پایداری خاکدانه ها در لکه حاصلخیز علف گندمی 49

جدول 4-12، پایداری خاکدانه ها در فضای بین لکه ای 49

جدول 4-13، نتایج پایداری خاکدانه ها در انواع لکه ها و فضاهای بین لکه ای 50

جدول 4-14، درصد وزنی کربن آلی خاک در انواع لکه ها و فضاهای بین لکه ای 51

جدول 4-15، شاخص نفوذپذیری سطح خاکLFA بر حسب درصد در انواع فضاها 52

جدول 4-16، شاخص پایداری سطح خاک LFA  بر حسب درصد در انواع فضاها 54

جدول 4-17، شاخص چرخه عناصر سطح خاک LFA  بر حسب درصد در انواع فضاها 56

جدول 4-18، ضریب تغییرات امتیازات داده شده به پارامتر های ارزیابی سطح خاک LFA 58

جدول 4-19، تعیین امتیاز پارامتر سنگریزه موجود در سطح خاک 59

جدول 4-20، پارامترهای موجود در LFA و CLFA  در شاخص پایداری 60

جدول 4-21، پارامترهای موجود در LFA و CLFA  در شاخص نفوذپذیری 61

یک مطلب دیگر :

جدول 4-22، نتایج تعیین کننده صحت تغییرات در پارامتر های LFA و ارائه CLFA 64

شکل 1-1، چهارچوب مفهومی ارائه شده توسط لودویگ و تونگ وی (1999) 8

شکل 1-2، پراکنش مکانی نقاطی از استرالیا که روش LFA در آنها به کار برده شده است 10

شکل 1-3، نحوه برداشت داده های طول و عرض لکه های حاصلخیز و فضای بین لکه ای 12

شکل 1-4، پارامتر هایی که جهت ارزیابی سطح خاک مورد استفاده قرار می گیرند 13

شکل 5-1، منحنی چهارچوب تفسیری یک اکوسیستم بر اساس شاخص های LFA 15

شکل 3-1، موقعیت جغرافیایی مرتع مزرعه امین در یزد و ایران 24

شکل 3-2، نمایی از پوشش گیاهی منطقه مورد مطالعه 25

شکل 3-3، نمایی از پوشش گیاهی منطقه مورد مطالعه 25

شکل 3-4، تعیین نفوذپذیری لکه ایریس (راست) و لکه حاصلخیز علف گندمی (چپ) 30

شکل 3-5، تعیین نفوذپذیری لکه بوته (راست) و فضای بین لکه ای (چپ) 30

شکل 3-6، نمودار جریانی تعیین طبقه پایداری خاکدانه ها به روش امرسون 32

شکل 3-7، تعیین پایداری خاکدانه های لکه ایریس (راست) و لکه حاصلخیز علف گندمی (چپ) 33

شکل 3-8، تعیین پایداری خاکدانه های لکه بوته (راست) وفضای بین لکه ای (چپ) 33

شکل 4-1، تفاوت شاخص سازمان یافتگی چشم انداز در دو منطقه مرجع و بحرانی 42

شکل 4-2، تفاوت شاخص پایداری خاک در دو منطقه مرجع و بحرانی 43

شکل 4-3، تفاوت شاخص چرخه عناصر در دو منطقه مرجع و بحرانی 44

شکل 4-4، تفاوت شاخص نفوذپذیری در دو منطقه مرجع و بحرانی 45

شکل 4-5، منحنی نفوذپذیری لکه های حاصلخیز و فضاهای بین لکه ای 47

شکل 4-6، رابطه رگرسیونی بین شاخص نفوذپذیری LFA و نفوذپذیری خاک 53

شکل 4-7، رابطه رگرسیونی بین شاخص پایداری LFA و پایداری خاکدانه های خاک 55

شکل 4-8، رابطه رگرسیونی بین شاخص چرخه عناصر LFA و میزان کربن آلی خاک 57

شکل 4-9، رابطه رگرسیونی بین شاخص پایداری CLFA و پایداری خاکدانه های خاک 62

شکل 4-10، رابطه رگرسیونی بین شاخص نفوذپذیری CLFA و نفوذپذیری خاک 63

1-1-  مقدمه

بیشترین سطح خشکی های زمین به مراتع اختصاص دارد و این اکوسیستم ها 47 درصد از مساحت خشکیهای زمین را تشکیل می دهند، مساحت مراتع ایران 94 میلیون هکتار می باشد (مقدم، 1386) که این مقدار قسمت اعظم مساحت کشور می باشد و نحوه بهره برداری ، نگهداری و احیای  این بخش کاملا ضروری است زیرا در راستای توسعه پایدار^[1] کشور بایستی به پتانسیل های موجود در این عرصه توجه کافی به عمل آید. به عبارت دیگر  مدیریت اصولی مراتع کشور به لحاظ اینکه قسمت اعظم  مساحت کشور را تشکیل می دهند مساله­ای کاملا ضروری است. در حدود 90 درصد مراتع ایران در اقالیم خشک و نیمه خشک قرار دارند. بارندگی کم و با نوسانات شدید مشخصه اصلی اکوسیستم های مرتعی موجود در مناطق خشک و نیمه خشک می باشد. از سوی دیگر مدیریت اکوسیستم های مرتعی واقع شده در این مناطق بسیار حساس است، زیرا به علت شرایط اکولوژیکی و اقلیمی، آسیب پذیری این نواحی در مقایسه با اکوسیستم های مرتعی نواحی مرطوب و نیمه مرطوب بسیار زیاد بوده و در صورت تخریب در پی بهره برداری بی رویه و غیر اصولی، احیای آنها نیازمند زمان طولانی و در پاره ای از موارد غیر قابل دسترس است. جهت اعمال مدیریت علمی و صحیح بر اکوسیستم های مرتعی، داشتن اطلاعاتی از اکوسیستم به عنوان شاخص های سلامت^[2] و کارکرد اکوسیستم² مورد نیاز است. روش های مورد استفاده جهت ارزیابی مراتع³ شامل روش های درجه بندی مراتع، روش کلیماکس و روش شش فاکتوری هستند(مقدم، 1386). روش درجه بندی مراتع، روشی کیفی و نظری بوده و مانند روش های کمی نتایج دقیقی بدست نمی دهد. روش کلیماکس یک روش کمی است و بر سایر روش های متداول ارجحیت دارد اما عیب عمده این روش آن است که کاربرد آن مستلزم داشتن اطلاعات دقیق از کلیماکس⁴ منطقه است و این در حالی است که در بسیاری از مراتع کشور قطعه قرق شده که مبین اطلاعاتی پیرامون کلیماکس عرصه است وجود ندارد (مقدم، 1386). روش شش فاکتوری در بخش امتیاز دهی به ترکیب پوشش گیاهی و تکثیر گیاهان مرتعی نیاز به اطلاعاتی در مورد کلیماکس منطقه دارد که در تمام مناطق وجود ندارد.  جهت اطلاع از نحوه عملکرد اکوسیستم مرتعی (گرایش⁵) از روش های کوادرات ثابت⁶، ترانسکت ثابت⁷، و روش امتیاز دادن به خصوصیات مرتع (وزن دهی) استفاده می شود (مقدم، 1386). در روش های کوادرات ثابت و ترانسکت ثابت آماربرداری در یک بازه زمانی از سطح کوادرات یا طول ترانسکت صورت می گیرد. در دو روش اخیر داده های برداشت شده مربوط به شاخص های پوشش گیاهی می باشند که تنها بخشی از اکوسیستم مرتعی (گیاه) مورد ارزیابی قرار می گیرد. در روش وزن دهی به خصوصیات مرتع، برخی ویژگی های خاک آن هم به صورت کیفی امتیاز دهی می شود. به علاوه در این روش تنها می توان جهت گرایش را مشخص کرد بدون اینکه شدت و سرعت آن معلوم شود (مقدم، 1386).

این مسائل در پایش مراتع در سطح جهان به نحوی مشابه وجود داشت. پایش مراتع نوعا توصیفی و محدود به شواهدی بود که از بخش زنده اکوسیستم های مرتعی مبتنی بر نظریه توالی گیاهی بدست می آمد (گلی، 1977)^[3]. روش های متداول روش هایی بودند که به میزان گسترده ای وابسته به تنها کاربری فعلی بوده و تولید علوفه مهم ترین رکن خروجی آنها بود (تونگ وی، 2004)^[4]. در سطح جهان روش های نوین پایش مرتع بوجود آمده اند که با دیدگاهی اکوسیستمی به پایش مراتع پرداخته و مؤلفه های دیگری علاوه بر پوشش گیاهی را در پایش یک اکوسیستم مرتعی مورد نظر دارند، ولی متاسفانه در کشور ایران هنوز همان روش های قبلی مورد استفاده می باشند و در بخش های اجرایی چون ادارات منابع طبیعی ارزیابی وضعیت اکوسیستم مرتعی معمولا با روش شش فاکتوری و تعیین گرایش آن با روش امتیاز دهی به خصوصیات مرتع صورت می گیرد که همانطور که بیان گردید تنها بخشی از اکوسیستم مرتعی را و آن هم به صورت نیمه کمی پایش می کنند.

عملکرد اکوسیستم های مرتعی خشک و نیمه خشک دنیا به طور گسترده ای تحت تاثیر فرایند های اکولوژیکی و هیدرولوژیکی^[5] و پس خورها^[6] و عکس العمل های این دو بخش در مقیاس های مختلف می باشد (نوی- میر^[7]، 1973 – ویلکوس و همکاران^[8]، 2003 – لودویگ و همکاران^[9]، 2005). مساله دیگر عدم توجه روش های ارزیابی مرتع موجود در ایران به مسائل هیدرولوژیکی و خاکی اکوسیستم مرتعی است که از مؤلفه های اصلی یک اکوسیستم مرتعی است. رابطه بین فرایند های هیدرولوژیکی و پوشش گیاهی مخصوصا در محیط های با محدودیت آب^[10] تنگاتنگ است، خصوصا این که الگو های پوشش گیاهی در این گونه رژیم های رطوبتی ترکیبی از لکه های حاصلخیز^[11] با زیست توده زیاد و فضاهای خاک لخت^[12] می باشد (ساکو و همکاران^[13]، 2006). در فرایند های اصلی یک اکوسیستم در فضای خاک لخت و لکه های حاصلخیز تفاوت بسیار زیادی وجود دارد. به عنوان مثال فرآیند نفوذپذیری دریک اکوسیستم در فضا های مذکور دارای تفاوت قابل توجهی می باشد و این در حالی است که نرخ نفوذپذیری^[14] در فرایند هایی چون ایجاد رواناب و تامین رطوبت مورد نیاز گیاهان در مناطق خشک یک عامل اساسی است. میزان آب دریافتی و نفوذ یافته در لکه های حاصلخیز زنده (پوشش گیاهی) می تواند تا 200 درصد میزان بارندگی باشد (والنتین و همکاران^[15]، 1999 – دانکرلی^[16]، 2002). مکانیسم رواناب نفوذ محرکه ای برای یک پس خور مثبت در اکوسیستم است که همان افزایش رطوبت برای لکه های حاصلخیز گیاهی است و در نهایت سبب تقویت کردن الگوهای پوششی^[17] می گردد (پوییگ دفابرگس و همکاران^[18]، 1999- والنتین و همکاران، 1999- ویلکوس، 2003- ترنبال و همکاران^[19]، 2008).

2ـ2ـ4 اصفهان در دوران ساسانیان………………………………………….. 20

2ـ3 اصفهان در دوران پس از اسلام …………………………………………….. 20

2-3-1- فتح اصفهان…………………………………………………………….. 21

عنوان                                                                                        صفحه

2-3-2- اصفهان در دوران امویان……………………………………………… 22

2-3-3- اصفهان در عهد عباسیان………………………………………………. 23

2-3-4- اصفهان در دوران آل­زیار………………………………………………………… 24

2-3-4- اصفهان در دوران آل­بویه…………………………………………………….. 25

2-3-5 اصفهان در دوران سلجوقیان………………………………………. 27

2-3-6 اصفهان در دوران ایلخانان……………………………………………… 29

2-3-4 اصفهان در دوره­ی تیمور و جانشینانش……………………… 31

2-3-5 اصفهان در دوران قراقویونلوها و آق­قویونلوها……………………………… 33

2-3-6 اصفهان در دوران صفویان……………………………………………….. 34

2-3-7 اصفهان در دوران افشاریان و زندیان………………………………. 37

2-3-8 اصفهان در دوران قاجار و پهلوی…………………………………………….. 38

فصل سوم: بافت تاریخی اصفهان

3-1-موقعیت طبیعی و ساختار کالبدی شهر اصفهان……………………………….. 41

3-1-1- عوامل طبیعی مؤثر در شکل­گیری ساختار شهری اصفهان……………………… 41

3-1-1-1- دریاچه­ی گاوخونی ………………………………………………………. 42

3-1-1-2- رودخانه­ی زاینده­رود………………………………………………… 42

3-2- تکامل ساختار شهری اصفهان در ادوار مختلف………………………………. 44

3-2-1- شکل­گیری شهر دو قلو از اواخر ساسانیان تا قرون اولیه­ی اسلامی……………… 44

3-2-2- شکل­گیری شهر متمرکز و دارای حصار از اوایل قرن پنجم هجری تا دوره­ی صفویه        47

• شکل­گیری کلان­شهر در دوره­ی صفویه و بعد از آن……………………………………… 50

3-2-3-1- دیوار شهر و دروازه­های آن………………………………….. 50

• منطقه­ی داخل یا محوطه­ی شهر………………………………….. 52

عنوان                                                                                        صفحه

منطقه­ی خارج یا حومه­ی شهر…………………………………… 53

3-3-تحولات شهری اصفهان از بعد از صفویه تا عصر حاضر……………… 54

نقشه­های فصل سوم………………………………………………………………….. 57

فصل چهار: محله دردشت

• وجه تسمیه دردشت…………………………………………………………….. 62
• موقعیت جغرافیایی محله­ی دردشت…………………………………………………… 64
• محله­ی دردشت در ادوار مختلف تاریخ……………………………………. 65
• اماکن تاریخی محله­ی دردشت……………………………………………….. 71

4-4-1- اماکن مذهبی………………………………………………………………… 71

4-4-1-1- مساجد ………………………………………………………………….. 71

4-4-1-1-1- مسجد آقانور………………………………………………………… 71

4-4-1-1-2- مسجد پاسنگ……………………………………………………….. 72

4-4-1-1-3- مسجد چاره………………………………………………………………… 73

4-4-1-1-4- مسجد پاگلدسته……………………………………………………… 73

4-4-1-1-5- مسجد دوغازی……………………………………………. 73

4-4-1-1-6- مساجد دیگر…………………………………………….. 74

4-4-1-2- آرامگاه­ها………………………………………………………… 75

4-4-1-2-1- آرامگاه سلطان بخت­آغا……………………………………. 75

4-4-1-2-2- امامزاده شورا…………………………………………………. 75

4-4-1-2-3- امامزاده سه­تن (سه­تنان)……………………………………. 77

4-4-1-3- کنیسه­ها……………………………………………………………… 78

4-4-2- مدارس …………………………………………………………………… 79

عنوان                                                                                        صفحه

4-4-2-1- مدرسه­ی شفیعیه……………………………………………………………. 80

4-4-2-2- مدرسه­ی دردشت………………………………………………………… 81

4-4-2-3- مدرسه­ی ابوعلی­سینا………………………………………………………. 82

4-4-2-4- مدرسه­ی نظامیه……………………………………………………………….. 84

4-4-3- اماکن اقتصادی……………………………………………………………………….. 84

4-4-3-1- بازارچه­ها………………………………………………………………………….. 84

4-4-3-1-1- بازارچه­ی دردشت…………………………………………………… 85

4-4-3-1-2- بازارچه­ی دو منار…………………………………………………… 85

4-4-3-2-کاروان­سراها و سراها………………………………………………. 86

4-4-3-2-1- کاروان­سرای پاسنگ (سرای حاجی­خان)……………………………. 86

4-4-3-2-2- سرای رضا صراف……………………………………………….. 87

4-4-3-2-3- کاروان­سرای یوشنی………………………………………………… 87

 

4-4-3-2-4- سرای زنجیر…………………………………………………………… 87

4-4-3-2-5- کاروان­سراهای دیگر……………………………………………. 88

4-4-3-3- عصارخانه­های دردشت…………………………………….. 88

4-4-3-3-1- عصارخانه­ی کوچه­ی قندیل­سازها یا کوچه­ی جهودها…………… 88

4-4-3-3-2- عصارخانه­ی کوچه­ی ارابه­چیها…………………………….. 89

4-4-3-3-3- عصارخانه­ی پاسنگ دردشت……………………….. 89

4-4-4- اماکن عمومی …………………………………………………. 89

4-4-4-1- قبرستان­ها ………………………………………………….. 90

4-4-4-1-1- قبرستان چُملان……………………………………………… 90

4-4-4-1-2- قبرستان آب­بخشان……………………………. 92

عنوان                                                                                        صفحه

4-4-4-1-3- قبرستان سر قبر آقا…………………………………………… 93

4-4-4-1-4- قبرستان شیر سبز…………………………………………………….. 94

4-4-4-1-5- قبرستان روشاباد (شورا)………………………………. 94

4-4-4-2- حمام­ها……………………………………………………….. 95

4-4-4-2-1- حمام دردشت …………………………………………. 95

4-4-4-2-2- حمام­های دیگر ……………………………………………………. 96

4-5- معابر و کوچه­های معروف محله……………………………………….. 97

4-6- عزاداری در محله­ی دردشت…………………………………………….. 97

4-7- اعلام دردشت……………………………………………………………….. 99

4-7-1- رجال مذهبی………………………………………………………………. 99

4-7-1-1- محدثان قرون اولیه­ی اسلام…………………………………………. 99

4-7-1-2- نظام­الدین احمد…………………………………………………………….. 99

4-7-1-3- آمیرزا حسن آمیرزا ابراهیم……………………………………….. 99

4-7-1-4- روحانیون دیگر……………………………………………………… 100

4-7-2- رجال سیاسی…………………………………………………………….. 100

4-7-2- 1- قطب­الدین علی دردشتی……………………………………………….. 100

4-7-2- 2- آقا رجب­علی…………………………………………………………… 101

4-7-3- دیگر اعلام دردشت……………………………………………………… 102

یک مطلب دیگر :

4-7-3-1- میرزا محمدباقر………………………………………………………….. 102

4-7-3-2- یونس دردشتی………………………………………………… 102

4-8- مشاغل قدیمی دردشت……………………………………………………….. 103

4-8-1- نانوا………………………………………………………………………… 103

4-8-2- قصاب……………………………………………………………………………… 103

عنوان                                                                                       صفحه

4-8-3- بقال……………………………………………………………………………… 104

4-8-4- میوه­فروش و سبزی­فروش …………………………………………………………. 104

4-8-5- علاف………………………………………………………………………… 104

4-8-6- عطار………………………………………………………………………. 105

4-8-7-  قابله­………………………………………………………………………….. 106

4-8-8- مطرب……………………………………………………………………………….. 106

4-8-9- پارچه­باف …………………………………………………………………… 108

فصل پنجم: نتیجه­گیری……………………………………………………………………. 110

فهرست منابع

منابع فارسی ……………………………………………………………………………….. 113

منابع انگلیسی……………………………………………………………………………. 124

 پیوست ها ……………………………………………………………………………….. 126

• کلیات

تاریخ اجتماعی شهرها یکی از موضوعات بسیار مهم و جالبی در تاریخ است که در تاریخ­های محلی و نیز در منابعی که در مورد تاریخ شهرهای ایران به رشته­ی تحریر درآمده­اند، بدان پرداخته شده است. این­گونه آثار از جمله منابع مهم برای تحقیق و پژوهش در تاریخ ایران محسوب می­شوند؛ چرا که برخلاف تاریخ­های سیاسی، با مطالعه­ی آنان می­توان اطلاعات سودمندی در زمینه­ اوضاع فرهنگی و اجتماعی محدوده­ی زمانی و مکانی مورد بحث کتاب، بدست آورد؛ به عنوان مثال تنها با رجوع کردن به این آثار است که می­توان درباره­­ی پیشینه­ی   تاریخی ـ اجتماعی محلات قدیمی یک شهر به مطالب مهم و جالبی در حوزه­ی تاریخ اجتماعی و مردم­شناسی دست یافت؛ با این وجود، واقعیت آن است که تعداد این منابع در قیاس با تعداد منابع مربوط به تاریخ­ سیاسی بسیار اندک است و این مسأله از عدم توجه کافی به ارزش و اهمیت تاریخی این منابع ناشی می­شود.

در این میان، شهر اصفهان از جمله شهرهایی است که به دلیل بهره­مندی از موقعیت منحصر به فرد و اهمیت ویژه در طول تاریخ، همواره مورد توجه مورخان و سیاحان بوده است؛ بر این اساس، تعداد قابل توجهی کتاب­ تاریخی ارزشمند با موضوع اصفهان نگاشته شده است؛ با این وجود، علی­رغم اینکه موضوع اصلی این منابع، بیان پیشینه­ی تاریخی شهر اصفهان از منظر سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، علمی و فرهنگی و نیز معرفی بناهای تاریخی و مشاهیر آن می­باشد، کمتر منبعی را می­توان یافت که به طور جدی به محلات شهر پرداخته و به تفصیل در مورد پیشینه­ی تاریخی و وضعیت آن­ها توضیح داده باشد.

تعداد محلات اصفهان و مرز و حدود آن­ها در طول تاریخ پرفراز و نشیب این شهر بارها دستخوش تغییر و دگرگونی شده است. به گواهی تاریخ، از جمله­ی رایج­ترین عوامل مخربی که گاهی موجب ویرانی یک محله و حتی از بین رفتن آن می­شده است، می­توان به وقوع جنگ­های متعدد، نزاع محلات با یکدیگر و شیوع قحطی و بیماری­های واگیردار اشاره کرد. از سوی دیگر، در بسیاری از مواقع ساختن بناهای عمومی مانند مسجد، مدرسه، حمام، آب­انبار، بازار و کاروان­سرا و حتی آبادسازی زمین­های بایر در یک محله توسط حاکمان یا اعیان شهر، به آبادانی محله و در نتیجه گسترش آن می­انجامیده است. گاهی نیز دو یا چند محله­ی هم­جوار در اثر گسترش یافتن، در یکدیگر ادغام شده و محله­ی جدید و بزرگ­تری را به وجود می­آورده­اند.

بر اساس منابع موجود، اصفهان در دوره­ی صفویه بیشترین تعداد محله یعنی متجاوز از چهل محله داشته است که برخی از آن­ها همانند یک شهر بزرگ و معتبر بوده­اند؛ امّا از دوره­ی صفویه به بعد، به دلیل عوامل مخربی که پیش از این نیز ذکر آن رفت، تعداد محلات آن کاهش یافته است.

محله­ی «دردشت» که به نام­های «درب­دشت» یا «باب­الدشت» نیز نامیده شده، یکی از قدیمی­ترین محلات شهر اصفهان محسوب می­شود که همواره و به خصوص در زمان دیلمیان و سلجوقیان، از لحاظ سیاسی، اقتصادی، مذهبی و آموزشی از محلات مهم شهر اصفهان محسوب می­شده است. از جمله مهم­ترین دلایل اهمیت چند جانبه­ی این محله به ویژه در دوران رونق و آبادانی آن، در وهله­ی اول باید به وسعت ارضی اولیه­ی محله­ی دردشت اشاره کرد که بسیار وسیع­تر از محدوده­ی فعلی آن بوده است؛ چنان­که محله­ی موسوم به «میدان کهنه» را که تا پیش از دوران صفویه مرکز ثقل شهر اصفهان محسوب می­شده، در برمی­گرفته است؛ در این راستا، محله­ی میدان کهنه با در برگرفتن مقر حکومت، مسجد جامع عتیق و بازارهای پررونق، بر اهمیت همه­جانبه­ی محله­ی دردشت می­افزوده و آن را در کانون توجه رجال سیاسی، مذهبی و اقتصادی قرار می­داده است. از جمله دیگر عواملی که بر اهمیت این محله ـ به ویژه از لحاظ اقتصادی ـ می­افزوده، داشتن بازارچه­ی مستقلی موسوم به «بازارچه­ی دردشت» و نیز وجود «دروازه­ی دردشت» ـ در جانب شمال­غرب این محله ـ بوده است.

همان­طور که گفته شد و به استناد آنچه که در منابع آمده، دردشت قدیم بزرگ­تر از دردشت امروز بوده؛ به طوری که محلات «طوقچی»، «میدان کهنه»، «شهشان» و بالاخره «جماله­کُله» را در بر می­گرفته است. محلات مذکور در ادوار مختلف تاریخی و البته تا اواخر دوران صفوی از محله­ی دردشت جدا شده­اند. این محله از دوران صفویه به بعد تا پیش از بروز تغییرات شهرسازی در اوایل عصر حاضر، از لحاظ کالبدی تغییری نکرده است؛ اما احداث خیابان «ابن­سینا» در محله­ی دردشت در دهه­های آغازین دوران معاصر، این محله را به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم کرده و ضمن ایجاد دگرگونی کالبدی چشمگیر، پیامدهای اجتماعی قابل­ملاحظه­ای را نیز برای این محله و اهالی آن به همراه آورده است.

شایان ذکر است که محله­ی مذکور علی­رغم بروز تحولات ناشی از شهرسازی نوین، هم­چنان توانسته است در برابر این تحولات ساختاری ایستادگی کرده و ضمن حفظ بخشی از ارکان تاریخی خود، جمعیت نسبتاً قابل­ ملاحظه­ای را در خود جای دهد.

اهمیت و ضرورت تحقیق

چنان­که گفته شد، تاریخ اجتماعی شهرها و مباحث مطرح شده در آن مانند آشنایی با پیشینه­ی تاریخی محلات یک شهر، از جمله موضوعات مهم و جالب در تاریخ ایران است که در تاریخ­های محلی و نیز در آثاری که در مورد تاریخ شهرها نگاشته شده­اند، بدان پرداخته شده است؛ این در حالی است که تعداد منابع تاریخی با ارزش در این زمینه در مقایسه با آثار مربوط به تاریخ سیاسی به طور قابل ملاحظه­ای اندک است. از طرف دیگر بسیاری از اماکن تاریخی موجود در محلات قدیمی در نتیجه­ی تحولات جدید شهرسازی در معرض بی­توجهی و نابودی قرار   گرفته­اند؛ به همین دلیل، انجام تحقیق و پژوهش درباره­ی پیشینه­­ی تاریخی و اجتماعی محلات قدیمی، از لحاظ جبران کمبود منابع مکتوب و نیز با توجه به بروز تغییر شکل شدید در بافت کالبدی و حتی بافت جمعیتی این محلات، بسیار مهم و ضروری به نظر می­رسد. مضاف بر این، از رهگذر انجام چنین پژوهش­هایی، دستیابی به بسیاری از ناگفته­های تاریخ اجتماعی که در هیچ یک از منابع مکتوب ثبت نشده­ و تنها در سینه­ی افراد کهنسال نهفته است، محقق می­گردد.

دانشکده تحصیلات تکمیلی

 

پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد “M.Sc”

 

 مهندسی شیمی – محیط زیست

 

عنوان:

 

مدلسازی ریاضی پیل های سوختی میکروبیولوژیکی با هدف تولید انرژی و تصفیه فاضلاب

 

استاد راهنما:

 

 

 دکتر لیلا وفاجو

 

استاد مشاور:

 

 دکتر محمد کاظمینی

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود
(پایان نامه مقطع ارشد)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
چکیده:
پیل های سوختی میکروبیولوژیکی (MFC) به عنوان یکی پتانسیل های مهم در تامین انرژی پاک و تجدید پذیر آینده مطرح می باشند. MFC ها علاوه بر تامین انرژی از نوع الکتریکی که در میان سایر انواع انرژی ها، پرکاربرد ترین و انعطاف پذیر ترین می باشد، نه تنها کوچکترین آلودگی برای محیط زیست ایجاد نمی کنند بلکه در تصفیه و از بین بردن آلودگی های زیست محیطی از قبیل فاضلاب شهری و شیرابه حاصل از پسماندهای جامد شهری تاثیر بسزایی دارند. فصل اول این تحقیق مروری است بر تکنولوژی پیل های سوختی میکروبیولوژیکی. فصل دوم به مباحث فنی و مبانی ریاضی پیل های سوختی  از بدو  تا به امروز می پردازد که پایه و اساس مدل ارائه شده در فصل سوم می باشد. در فصل سوم، با بررسی دقیق تر کارهای ارائه شده توسط محقیقن مختلف و استفاده از فرضیات و همچنین داده های تجربی ارائه شده در مقالات مختلف، مدلی مناسب برای پیل سوختی میکروبیولوژیکی دو محفظه ای (Double Chamber) ارائه شده است که با استفاده از این مدل، نمودارهای مختلف مربوط به توان، شدت جریان و اختلاف پتانسیل حاصل از این نوع پیل سوختی ترسیم شده است. فصل چهارم به ارائه  نتیجه گیری کلی در زمینه پیل های سوختی میکروبیولوژیکی و مدلسازی ریاضی آن ها می پردازد.
مقدمه:
با پشت سر گذاشتن عصر صنعتی و ورود به عصر اطلاعات، استفاده بی رویه بشر از منابع سوخت های فسیلی و تجدید ناپذیر در توسعه و پیشرفت صنعت طی دهه های اخیر، زندگی انسان های امروزی را با تهدیدات جدی زیست محیطی مواجه ساخته است به طوریکه تغییرات اقلیمی نه به عنوان یک چالش منطقه ای بلکه به عنوان یک مسئله جهانی مطرح است. تشکیل مجماع، کُمیسیون ها و تشکل های جهانی و تصویب قوانین، کنوانسیون ها و پروتوکل های مختلف در سطح جهانی مثل پیمان کیوتو و کنوانسیون بازل و همچنین تعریف پروژه هایی مثل پروژه های مکانیسم توسعه پاک (CDM) همگی گواه بر اهمیت این موضوع می باشند. علاوه بر این، خبر رو به پایان بودن منابع نفتی دنیا تا 30 الی 40 سال آینده، کشورهای مختلف را بر این داشته است که به طور جدی به دنبال منابع تجدید پذیر و جایگزین باشند تا بتوانند امنیت انرژی خود را در آینده تامین نمایند.
پیل های سوختی میکروبیولوژیکی (MFC) به عنوان یکی پتانسیل های مهم در تامین انرژی پاک و تجدید پذیر آینده مطرح می باشند. MFC ها علاوه بر تامین انرژی از نوع الکتریکی که در میان سایر انواع انرژی ها، پرکاربرد ترین و انعطاف پذیر ترین می باشد، نه تنها کوچکترین آلودگی برای محیط زیست ایجاد نمی کنند بلکه در تصفیه و از

یک مطلب دیگر :

تحقیق رایگان درمورد حقوق بشر

 بین بردن آلودگی های زیست محیطی از قبیل فاضلاب شهری و شیرابه حاصل از پسماندهای جامد شهری تاثیر بسزایی دارند.

در حال حاضر، تکنولوژی MFC ها به دلیل راندمان پایین هنوز به تولید تجاری و انبوه نرسیده است. با تجاری شدن این صنعت، موضوع فاضلاب شهری نه تنها به عنوان یک مشکل بلکه به عنوان یک منبع تامین انرژی پاک مطرح خواهد بود به این دلیل که فاضلاب شهری منبع غنی میکروارگانیسم های مورد استفاده در پیل های سوختی میکروبیولوژیکی می باشد.
مدلسازی ریاضی پیل های سوختی میکروبی این امکان را فراهم می سازد که محققین با تغییر پارامترهای تاثیرگذار بر راندمان پیل های سوختی میکروبیولوژیکی و بدون انجام آزمایشات متعدد و زمان بر بتوانند تغییرات حاصل در توان تولید شده را پیش بینی نموده و به اصلاح طرح خود بپردازند. در این تحقیق سعی شده است مدلی مناسب برای پیش بینی چنین تغییراتی ارائه شود.
فصل اول: درآمدی بر پیل سوختی میکروبیولوژیکی
1-1- مفاهیم
پیل سوختی میکروبی به راکتوری اطلاق می شود که انرژی شیمیایی ذخیره شده در پیوندهای شیمیایی ترکیبات آلی را از طریق واکنش های کاتالیستی میکروارگانیسم ها و تحت شرایط بی هوازی به انرژی الکتریکی تبدیل کند. سالهاست که دانشمندان به این موضوع پی برده اند که می توان مستقیما” و با استفاده از باکتری ها، مواد آلی را تجزیه کرد و الکتریسیته تولید نمود. در تصفیه فاضلاب نیز می توان از MFC ها برای تجزیه مواد آلی استفاده نمود. علاوه براین، طی مقالاتی سعی شده که از MFC ها به عنوان سنسورهای بیولوژیکی از قبیل سنسورهای نمایشگر BOD استفاده شود. توان خروجی و بازدهی کلمب در MFC ها تحت تاثیر عواملی نظیر: نوع میکروبهای موجود در سلول آند، پیکربندی MFC و شرایط عملیاتی می باشد. در حال حاضر کاربرد های عملی MFC ها محدود می باشد زیرا میزان توان خروجی آنها پایین و در حد چند هزار میلی وات بر مترمربع (mW/m²) می باشد. دانشمندان در تلاشند تا عملکرد MFC ها را بهبود بخشیده و هزینه های ساخت و عملیاتی آنها را کاهش دهند. مقاله حاضر در تلاش است تا مروری کلی بر پیشرفت های اخیر در مطالعه و پیشبرد MFC ها داشته و بیشتر، پیکربندی و بازدهی MFC ها تشریح شده است.
افزایش روزافزون استفاده بی رویه از سوخت های فسیلی، جهان را با بحران انرژی ماجه ساخته است. انرژی تجدیدپذیر بیولوژیکی یکی از گزینه های مناسب برای جبران بخشی لز نیاز جوامع بشری به انرژی می باشد. اخیرا”، مطالعات زیادی برای توسعه روش های مختلف تولید انرژی انجام می گردد. در این میان، تولید الکتریسیته از منابع تجدیدپذیر که دی اکسیدکربن به محیط انتشار نمی کند بیش از هر روش دیگری مورد توجه است (Lovley، 2006، Davis و Hingson، 2007). اخیرا”، تکنولوژی پیل های سوختی میکروبی، MFCها، که انرژی ذخیره شده در پیوندهای ترکیبات آلی را از طریق واکنشهای کاتالیستی توسط میکروارگانیسم ها به انرژی الکتریکی تبدیل می کند مورد توجه ویژه ای واقع شده است (Allen و Bennetto، 1993؛ Gil و همکارانش، 2003؛ Moon و همکارانش، 2006؛ Choi و همکارانش، 2003).
باکتری های مورد استفاده در MFC ها قادر به تولید الکتریسیته می باشند و این در حالیست که همزمان، پساب و مواد آلی را به روش های بیولوژیکی تجزیه می کنند (Park و Zeikus، 2000؛ Oh و logan، 2005). شکل 1-1 نمای شماتیک یک MFC را نمایش می دهد که به منظور تولید الکتریسیته به کار برده شده است.
همانطوریکه از شکل پیداست، یک MFC شامل سلول های آند و کاتد می باشد که توسط یک غشای تبادل پروتون (PEM) از هم جدا شده اند (Wilkinson،2000؛ Gil و همکارانش، 2003).
میکروب های موجود در سلول آند، مواد آلی درون سلول آند را اکسید می کنند. طی این فرآیند، الکترون و پروتون تولید می گردد. دی اکسید کربن نیز به عنوان یک محصول حاصل از اکسایش تولید می گردد. اما، در کل، در این فرآیند هیچ دی اکسید کربنی آزاد نمی شود. جرا که دی اکسید کربن موجود در توده بیولوژیکی، در اصل طی فرآیند فتوسنتز، از هوای محیط وارد شده است. برخلاف فرآیند احتراق مستقیم، الکترون ها توسط آند جذب شده و از طریق یک مدار خارجی به کاتد منتقل می شوند. پروتون ها توسط آند جذب شده و از طریق یک مدار خارجی به کاتد منتقل می شوند. پروتون ها با عبور از غشای تبادل پروتون، PEM، یا یک پل نمکی، وارد سلول کاتد شده و با اکسیژن موجود در سلول کاتد واکنش داده و آب تولید می شود. میکروب های موجود در سلول آند، الکترون ها و پروتون ها را با اکسید کردن مواد آلی و طی فرآیندهایی مجزا و نامشابه، از مواد آلی درون سلول آند استخراج می کنند (Rabaey و Verstraete، 2005). تولید جریان الکتریسیته تنها زمانی مقدور می باشد که میکروب ها از اکسیژن یا هر ماده الکترون گیرنده دیگری غیر از آنچه که در سلول آند موجود است، جدا نگهداشته شده باشند که این خود گویای ایجاد شرایط بی هوازی برای محفظه آند می باشد.
طی سالهای اخیر، پیشرفت هاای سریع و چشمگیری در زمینه تحقیق و پژوهش MFC ها صورت گرفته است و تعداد مقالات و ژورنال های مربوط به تکنولوژی MFC ها طی سه سال اخیر و با پیوستن محققان بیشتر به جمع پژوهشگران MFC به طور چشمگیری افزایش یافته است. تعداد زیادی مقاله در زمینه بررسی MFC ها موجود می باشد که هر کدام بر بخشهای متفاوتی از MFC ها متمرکز بوده اند. Logan و همکارانش (2006) طرح MFC ها، خصوصیات و عملکرد MFC ها را بررسی کردند. بررسی متابولیسم در MFC ها توسط Rabaey و Verstraete (2005) انجام شد. Lovley (2006) عمدتا” به بررسی سیستم های BUG ( Benthic Unattended Generators) برای تامین توان تجهیزات سنسور-از-راه دور یا ابزارهای نمایشگرف از بُعد فیزیولوژی میکروبی پرداخت. Pham و همکارانش (2006) مزایا و معایب MFC ها را در مقایسه با تکنولوژی هضم غیرهوازی برای تولید بیوگاز به عنوان انرژی تجدیدپذیر گردآوری نمود. Chang و همکارانش (2006) به بحث در زمینه باکتری های فعال از بعد الکتروشیمی که در MFC های بدون واسط استفاده می شوند و نیز عوامل محدود کننده سرعت انتقال الکترون پرداخت. Bullen و همکارانش (2006) نتایج تجربی زیادی که اخیرا” در مورد MFC ها گزارش شده بود را جمع بندی کرد.
2-1- مروری بر واسط های حمل الکترون در MFC ها

8- لاکتونی: سیکلوپنتا دکانولید در اسانس ریشه گل‌پر
9- فتالیدی: سدانولید در اسانس کرفس
10- هیدروکربن‌های نیتروژن‌دار: متیلN-متیل آنترانیلات در اسانس ماندارین
11- هیدروکربن‌دار گوگردی: 4-مرکاپتو-4-متیل-پنتانون در اسانس انگور فرنگی‌

 

سیاه
12- هیدروکربن‌های گوگردی‌نیتروژن‌دار: آلیل ایزوسیانات در اسانس خردل

یک مطلب دیگر :

13- اتری: سافرول در اسانس ساسافراس

1-4- پیشینه پژوهش ……………………………………………………………………….3

1-5- روش تحقیق و مراحل آن ……………………………………………………………….3

1-6- نقد منابع و ماخذ ……………………………………………………………..3

1-6-1 منابع تاریخی …………………………………………………………………………..3

1-6-1-1- سرزمین های شمالی پیرامون خلیج فارس…………………………………………4

1-6-1-2- تاریخ جهانگیریه……………………………………………………………………………..4

1-6-1-3- تاریخ بنادر و جزایر خلیج فارس ……………………………………………5

1-6-2- سفرنامه­ها …………………………………………………………………….5

1-6-2-1 سفرنامه سرپرسی سایکس………………………………………………5

1-6-2-2- سفرنامه سدید………………………………………………………………………….6

1-6-3- اسناد ………………………………………………………………………………….6 

1-6-4- منابع جدید ………………………………………………………………………….6

1-6-4-1- تاریخ لنجه……………………………………………………………………….6

1-6-4-2- بندرلنگه در ساحل خلیج فارس   …………………………………………… 7

فصل دوم : موقعیت جغرافیایی بندر لنگه  

2-1- جغرافیای طبیعی …………………………………………………………………8

2-1-1- مشخصات جغرافیایی ……………………………………………………………8

2-1-2- ناهمواری ها بندر لنگه……………………………………………………………….9

2-1-3- آب و هوا …………………………………………………………………………………….10

2-1-4-  رود ها……………………………………………………………………………………………..11

2-1-5- پوشش گیاهی ………………………………………………………………………………11

2-1-5-1- درختان……………………………………………………………………………….. 11

2-1-5-2- گیاهان دارویی………………………………………………………………………….12

2-1-6- پوشش جانوری ………………………………………………………………………………13

2-1-7- راه های ارتباطی………………………………………………………………….14

2-2- جغرافیای انسانی……………………………………………………………………………….14

2-2-1- جمعیت……………………………………………………………………………………………14

2-2-1-1- محلات بندرلنگه……………………………………………………..15

2-2-2- زبان………………………………………………………………………………………16

2-2-3- نژاد…………………………………………………………………………………..17

2-2-4- دین و مذهب…………………………………………………………………………..17

2-2-5- خوراک…………………………………………………………………………………17

2-2-6- پوشاک…………………………………………………………………………………………17

2-3- جغرافیای اقتصادی…………………………………………………………………………18

2-3-1-  صیادی……………………………………………………………………………………..18

2-3-1-1- ماهی گیری……………………………………………………………………………..18

2-3-1-2- صید مروارید………………………………………………………………………….18

2-3-1-3- صدف……………………………………………………………………………………..18

2-3-2- معادن………………………………………………………………………………………………….19

2-3-3- صنایع…………………………………………………………………………………………..19

2-3-4- هنرهای دستی…………………………………………………………………………………19

2-3-5-کشاورزی…………………………………………………………………………………………….20

2-3-6- دامداری…………………………………………………………………………………………….20

2-3-7- بازرگانی………………………………………………………………………………………………20

 

2-4- جغرافیای تاریخی …………………………………………………………………………………..21

2-4-1- پیشینه تاریخی………………………………………………………………………..21

2-4-2- وجه تسمیه­ی …………………………………………………………………21

فصل سوم: تحولات سیاسی بندر لنگه

3-1- بخش اول: دوره صفویه تا پایان زندیه…………………………………………24

3-1-1- تشکیل دولت صفویه……………………………………………………………………….24

3-1-2- حضور استعمارگران پرتغالی در خلیج فارس……………………………………….25

3-1-3- پایان حضور پرتغالی ها در خلیج فارس………………………………………………..28

3-1-4- حضور هلندی ها در بندر لنگه……………………………………………………30

3-1-5- حمله خوارج به بندر لنگه و توابع آن……………………………………………………30

3-1-6- سقوط دولت صفویه و آغاز حملات جواسم به سواحل ایران………………………………….31

3-1-6-1- جواسم و تلاش آنها برای استقرار در سواحل ایران و بندر لنگه……………………………31

3-1-7- پادشاهی نادر………………………………………………………………………………33

3-1-8- کشته شدن نادر و حملات مجدد جواسم به سواحل ایران…………………………………33

3-3- بندر لنگه در دوره­ی زندیه …………………………………………………………………………….34

3-2- بخش دوم : از پایان زندیه تا انقلاب مشروطه……………………………………………….34

3-2-1- استقرار جواسم در بندر لنگه و توابع…………………………………………………….34

3-2-2- تثبیت حاکمیت جواسم بر بندر لنگه و آغاز تحرکات انگلیسی ها در این بند….36

3-2-3- اخراج جواسم از بندر لنگه………………………………………………………….43

3-2-4- حاکمان بندرلنگه از اخراج جواسم تا سال 1316 ه . ق…………………………..45

3-2-5- تلاش نافرجام جواسم برای حکومت مجدد بر بندرلنگه…………………………..45

3-3- بخش سوم: تحولات بندرلنگه از انفلاب مشروطیت تا سقوط  دولت قاجاریه…………46

3-3-1- مردم بندرلنگه و انقلاب مشروطه………………………………………….47

3-3-1-1- اغتشاشات در لار و جنوب ایران و تاثیر آن بر بندرلنگه…………………..48

3-3-1-2- انجمن های محلی مشروطه خواهان………………………………………..52

3-3-2- جنگ جهانی اول و تاثیرات آن بر بندرلنگه……………………………………………..53

3-4- بخش چهارم: انقراض قاجاریه و روی کار آمدن رضا شاه پهلوی…………………….54

3-4-1- جنگ جهانی دوم……………………………………………………………….58

3-4-2- حکومت محمد رضا شاه پهلوی……………………………………………..58

یک مطلب دیگر :

3-4-2-1- نا امنی در جنوب ایران و بندر لنگه……………………………………58

  فصل چهارم: تحولات اجتماعی و فرهنگی بندر لنگه

4-1- بخش اول: دین و مذهب در بندرلنگه………………………………60

4-1-1- دین اسلام………………………………………………………………………..60

4-1-1-1- اهل سنت………………………………………………………………………60

4-1-1-2- تشیع…………………………………………………………………..61

4-1-2- فرق غیر اسلامی……………………………………………………62

4-1-2-1- زرتشتی…………………………………………………………………………62

4-1-2-2- یهود………………………………………………………………………………62

4-1-2-3- هندوها……………………………………………………………………..62

4-1-2-4- مسیحیان…………………………………………………………………………..62

4-2- بخش دوم: آداب و رسوم…………………………………………………………..63

4-2-1- آداب و رسوم مذهبی………………………………………………………….63

4-2-1-1- عید قربان………………………………………………………………………………..63

4-2-1-2- جشن استقبال از حاجیان…………………………………………………..64

4-2-1-3- آداب و رسوم در ماه رمضان……………………………………………………………..64

4-2-1-3-1- خواندن نماز تراویح……………………………………………………………..64

4-2-1-3-2- مراسم ویژه شهادت حضرت علی (ع)…………………………65

4-2-1-3-3- خواندن نماز تهجد یا قیام الیل………………………………………………….65

4-2-1-3-4- خیر شب 27 رمضان……………………………………………………………. 65

4-2-1-4- عید فطر……………………………………………………………………65

4-2-1-5- گرفتن روزه بعد از پایان ماه مبارک رمضان…………………………………..66

4-2-1-6- خیرات………………………………………………………………………………….66

4-2-1-6-1- جشن روز پانزدهم شعبان (جشن نومه یا نیمه)……………………………..66

4-2-1-6-2- خیر روز هشتم ذی الحجه…………………………………………….66

4-2-1-6-3- خیر معراج (شب 26 رجب)…………………………………………………67

4-2-1-7- مولود خوانی………………………………………………………………………….67

4-2-1-8- عاشورا در بندرلنگه……………………………………………………………………67

4-2-1-9- آئین ها و مراسم های ویژه به مناسبت تولد و مرگ ائمه و بزرگان دینی……………………………..68

4-2-2- آداب و رسوم محلی……………………………………………………………68

4-2-2-1- مراسم ختنه سوران …………………………………………………………69

4-2-3- آداب و رسوم  ملی………………………………………………………………..69

4-2-3-1- جشن چهارشنبه سوری…………………………………………………69

4-2-3-2-  خانه تکانی………………………………………………………………………69

4-2-3-3- تحویل سال………………………………………………………………………..70

4-2-3-4- سیزده بدر………………………………………………………………………………….70

4-2-4- ضرب المثل ها…………………………………………………………………………..70

4-2-5- تقویم های رایج در بندرلنگه…………………………………………………………………………72

4-2-5-1- تقویم هجری قمری ……………………………………………………..72

4-2-5-1-1- کاربرد تقویم هجری قمری…………………………………………………..72

4-2-5-2- تقویم هجری شمسی……………………………………………………………73

4-2-5-2-1- کاربرد تقویم هجری شمسی………………………………………………73

4-2-6- طب سنتی………………………………………………………………………………… 73

4-2-7- زبان و گویش………………………………………………………………………………….. 74

4-2-7-1- زبان فارسی…………………………………………………………………………….75

4-2-7-2- زبان عربی………………………………………………………………………………..76

4-3- بخش سوم: نهاد های آموزشی…………………………………………………………………..76

4-3-1- مکتب خانه در بندرلنگه…………………………………………………………………………….77

4-3-1-1- نقاط ضعف و قوت مکتب خانه ها………………………………………………..78

4-3-1-1-1- نقاط قوت مکتب خانه……………………………………………………..78

4-3-1- 1-2- نقاط ضعف مکتب خانه ها……………………………………………….78

4-3-1- 2- مدارس در بندرلنگه………………………………………………………………..79

4-3-1- 2-1- مدارس علوم دینی……………………………………………………………………79

4-3-1- 2-1-1- مدارس دینی اهل سنت…………………………………………………………….79

4-3-1- 2-1-1-1- مدرسه احمدیه………………………………………………………………..79

4-3-1- 2-1-1-2- مدرسه رحمانیه بندر لنگه…………………………………………..80

4-3-1- 2-1-2- مدارس علوم دینی تشیع…………………………………………………………..81

4-3-1- 2-1-2-1- مدرسه علوم دینی سید محمد عالم بحرینی………………………….81

4-3-1- 2-2- مدارس عمومی غیر دینی بندرلنگه………………………………………………..82

1-5-4-3 سازه های تقلیل دهنده صدا(resillentchanne) 18
1-5-4-4 سازه های کلاهک (hat channel) 18
1-5-4-5 ناودانیهای باربر. 19
1-5-4-6سازه های تقویتی کنجها(corner beand) 19
1-5-4-7 سازه های تقویتی حاشیه (j Bead) 19
1-5-4-8- سازه های تقویتی در انبساط (control joint) 19
1- 6 روش اجرا سیستم LSF.. 19
1- 6-1پی یا شالوده 20
1-6-1-1- طراحی پی: 20
1-6-1-2-کف کاذب: 21
1-6-1-3-سازه کف: 21
1- 6-2 دیوار. 21
1- 6-3 سقف… 23
1-6-3-1 سقف کامپوزیتی: 23
1-6-3-2: سقف کامپوزیت عرشه فولادی.. 24
1-6-3-3سقفهایخرپاییشیبدار. 27
1- 6-4 اتصالات… 28
1-6-4-1مشخصات پانل ها 28
1-6-4-2پیچها 29
1- 6-5 شیوه نما سازی خارجی.. 29
1- 7خصوصیات فولاد سرد ساخت… 30
1- 7-1استانداردهای فولاد سرد ساخت… 30
1- 7-2 ظرفیت باربری و سختی.. 31
1- 7-3 طراحی پلاستیک… 31
1- 7-4منحنی های نوعی تنش-کرنش… 31
1- 7-5افزایش تنش تسلیم متاثر از شکل دهی سرد. 32
1- 7-6 روش محاسبه خطی خواص مقاطع. 32
1- 7-7 فرم منحنی خستگی.. 32
1- 7-9 خستگی.. 33
1- 7-10 خواص مکانیکال و اثر فرم دادن سرد به فلز. 33
1-8 معایب فولاد سرد ساخت… 33
بخش دوم بتن.. 34
1-2 معرفی بتن های سبک سازه ای: 34
1-2-1شرح توضیح مزایا ومعایب بتن سبک… 34
1-2-1-1 :سبک بودن. 35
1-2-1-2:عایق گرما 35
1-2-1-3- :عایق صوتی.. 36
1-2-1-4- : قابلیت برش… 36
1-2- 2انواع بتن سبک… 36
1-2-2-1بتن سبک سبکدانه. 36
1-2-2-2بتن سبک لیكا 37
1-2-2-3بتن سبک پرلیتی.. 39
1-2-2-4بتن های سبک متخلخل یا سلولی.. 39
1-2-2-5بتن سبک گازی.. 39
1-2-3کاربردهای سازه ای.. 42
1-2-4 بتن های وروند استفاده در قاب های LSF سازه ای در این پروژه 43
1-3- متغیر های مساله : 43
1-4 فرضیه ها (هر فرضیه به صورت یک جمله خبری نوشته شود.) 44
1- 5 اهداف تحقیق (شامل اهداف علمی، کاربردی وضرورت‌ های خاص انجام تحقیق) 44
1-5-1هدف اصلی: طراحی سازه هایی بااسکلت فولادی سرد نورد شده مقاوم در برابر بار های.. 44
1-5-2- اهداف فرعی: 45
فصل دوم : آئین نامه ها ومطالعات قبلی
2-1 مروری بر تحقیقات گذشته. 46
2-2مروری بر آئین نامه ها 50
2-2-1 (FEMA 450) NEHRP.. 50
2-2-2 TI 809-07. 51
2-2-3  AISI و ASCE7. 52
2-2-4 UBC 97 و IBC 2000. 53
2-2-5 Australian /New Zealand Standard , AS/NZS 4600. 53
فصل سوم: مواد وروش ها وبیان مسئله
مقدمه: 55
3-1 ضریب رفتار : 57
3-2  روش طیف ظرفیت فریمن : 60
3-3 ضریب شکل پذیری یانگ : 61
3-4  روش نیو مارک و هال : 62

 

3-5 ضریب کاهش شکل پذیری، … 64
3-2-2 ضریب مقاومت افزون ، … 64
3-6 بیان مسئله : 66
3-6-1 جزییات مقاطع……….67
3-7- مشخصات بتن وفولاد. 68
3-8تئوری حل مسأله: 69
3-9 مدل اجزا محدود مسأله : 70
3-9 نمونه های آزمایش شده در تحقیق: 70
3-10- آماده سازی جهت انجام آزمایش… 71
3-10-1مراحل انجام کار در آزمایشگاه 71
3-11 رژیم بارگذاری : 77
3-12 جدولی از استانداردهای مختلف در روش ASTM… 80
فصل چهارم: درباره نرم افزار ansys و روند مدل سازی در نرم افزار
مقدمه : 83
4-1- آشنایی با روش اجزا محدود: 85
4-1-1-روش تحلیل دقیق (Exact Solution) 85
4-1-2-روش عددی (Numerical Solution) 85
4-1-3-روش تجربی (Experimental Method) 85
4-2-روش اجزا محدود: 86
4-3-انواع المان ها در Ansys و قابلیت های آنها: 86
4-3-1-المان – combin 7 : 86
4-3-2-المان – combin 14 : 86
4-3-3-المان – Link 1 : 87
4-3-4-المان – BEAM3 : 87
4-3-5-المان – PLANE 42 : 87
4-3-6-المان- BEAM 54 : 87
4-3-7-المان – pipe 16 : 87
4-3-8-المان – solid 45: 87
4-3-9-المان –combin 40 : 87

یک مطلب دیگر :

4-4-10- المان- SHELL 93 : 88
4-4-11-المان –SHELL22 : 88
4-4-12-المان- PLANE 2 : 88
4-4-13-المان – SHELL91 : 88
4-4-14- المان- contact 12: 88
4-5-15-المان- PLANE55 : 88
4-4-16-المان – BEAM 189 : 89
4-4-17-المان- BEAM188 : 89
4-4-18-المان – SOLID92 : 89
4-4-19-المان- SOLID95: 89
4-4-20-المان –PLANE 82 : 89
4-4-21-المان- PLANE145: 89
4-4-22-المان – Link10: 90
4-4-24-المان – SOLID 82: 90
4-4- المان مورد استفاده در این تحقیق: 90
4-5-انواع آنالیزها در نرم افزار Ansys: 90
4-5-1آنالیز استاتیکی خطی (Static Analysis) 90
4-6-2-آنالیز مودال (Modal Analysis) 90
4-6-3-آنالیز هارمونیک (Harmonic Analysis) 90
4-6-4-آنالیز دینامیکی گذرا (Transient Dynamic Analysis) 90
4-6-5-آنالیزغیرخطی مادی     ( Material nonlinearity ) 90
4-5-1-آنالیز استاتیکی خطی: 91
4-6-1-1- مدول الاستیسیته. 91
4-6-1-2- بارگذاری اینرسی.. 91
4-6-1-3- بارگذاری حرارتی.. 91
4-5-2- آنالیز مودال: 91
4-5-3-آنالیز هارمونیک: 91
4-5-4-آنالیز دینامیکی گذرا: 92
4-5-5-آنالیز غیر خطی مادی : 92
4-6- انتخاب نوع تحلیل در این تحقیق: 92
4-7- تحلیل پلاستیک دارای 3 رکن اساسی می باشد: 93
4-8-1- مدل های تنش- کرنش و معیار تسلیم: 93
4-8-2-قانون جریان: 94
4-8-3-قانون سخت شوندگی: 95
4-8-3-1-سخت شوندگی ایزوتروپیک: (isotropic hardening) 95
4-8-3-2-سخت شوندگی کینماتیک: (kinematic hardening) 95
4-9-مدل سازی مقاطع در نرم افزار: 97
4-10-اتصالات… 100
4-11-مش بندی : 101
4-12- اعمال شرایط تکیه گاهی : 104
4-12 آماده سازی مدل برای تحلیل : 106
4-13 بارگذاری : 107
فصل پنجم: نتایج مطالعات و پیشنهادات
مقدمه : 109
5-1 انجام آنالیز و مشاهده خرابی ها : 109
5-1 مقایسه قاب پرشده با بتن باقاب تقویت شده باورق در محیط نرم افزار  ansys: 110
5-2- بررسی قابها و مشاهده خرابی ها 116
5-3 منحنی پوش قاب ها : 120
5-3-1 منحنی پوش قاب های نمونه های تست نرم افزاری با ورق تقویتی.. 120
5-3-2 منحنی های پوش آزمایشگاهی قاب های پر شده با بتن : 122
5-3-3 منحنی پوش قاب های نمونه های تست نرم افزاری با بتن: 122
5-4 محاسبه ضریب رفتار : 125
5-5 منحنی های دو خطی نمونه ها 129
5-5-1 منحنی های دو خطی نمونه نرم افزاری با ورق.. 129
5-5-2 منحنی های دو خطی با بتن.. 130
5-6 نتیجه گیری وپشنهاد  : 133
      فهرست منابع………………………….136
Abstract……………………………………….143
چکیده :

3-6- تفسیر طیف‌های نشری………………………….. 53
3-6-1- بررسی طیف فلوئورسانس DNA پروب…………………………… 53
3-6-2- بهینه‌سازی زمان جذب DNA پروب بر سطح GO…………………………..
3-6-3- بهینه‌سازی مقدار GO در حضور DNA پروب…………………………. 56
3-6-4- بررسی طیف فلوئورسانس کمپلکس DNA-GO پروب در حضور DNA هدف (DNA سالم)………57
3-6-5- بهینه‌سازی زمان هیبرید شدن DNA هدف با DNA پروب در حضور GO…………
3-6-6- بررسی تغییرات شدت فلوئورسانس کمپلکس DNA-GO پروب در حضور غلظت‌های مختلف DNA هدف……….60
3-6-7- بررسی طیف‌ فلوئورسانس DNA-GO پروب در حضور mDNA (DNA جهش‌دار)………… 62
3-7- شناسایی سرطان ریه…………………………. 63
3-8- نتیجه‌گیری………………………….. 65
3-9- پیشنهادات…………………………… 66
منابع………………………….. 67

 

چکیده:
امروزه سرطان ریه یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها در سراسر جهان محسوب می شود و دارای بالاترین آمار مرگ‌ومیر در بین انواع سرطان است. لذا تشخیص زودهنگام این بیماری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌باشد. با توجه به اینکه روش‌های متداول برای شناسایی سرطان ریه پرهزینه و زمان‌بر می‌باشند، ارائه روش‌های ارزان‌تر و سریع‌تر مورد توجه ویژه‌ای قرار گرفته است. با پیشرفت چشمگیر فناوری نانو در سال‌های اخیر و توسعه‌ی نانو مواد مختلف، فعالیت‌هایی در این زمینه صورت گرفته است. مطالعات اخیر نشان می‌دهند که نانوماده‌ی گرافن اکسید به علت داشتن خواص منحصر به فرد، در زمینه‌ی طراحی نانوحسگرهای زیستی برای شناسایی سرطان ریه، پتانسیل بالایی دارد.
در پایان‌نامه‌ی حاضر نانوحسگر زیستی بر پایه‌ی نانوهیبرید گرافن اكسید-DNA برای شناسایی جهش‌های حذفی عامل سرطان ریه ارائه شده است. در این روش، شناسایی جهش‌ها با استفاده از پروب DNA نشاندار شده با FAM و از طریق طیف‌سنجی فلوئورسانس انجام شده است. همچنین گرافن اکسید با استناد به روش هامر سنتز شده، و با استفاده از طیف‌سنجی‌های FT-IR، UV-Vis و تصویر TEM بررسی و مورد تایید قرار گرفته است.
فصل اول: مقدمه و بررسی منابع
1-1- سرطان ریه
سرطان یك بیماری ژنتیكی است و در اثر رشد و تقسیم غیرقابل كنترل سلول‌ها در قسمتی از بدن بوجود می‌آید كه نتیجه‌ی اثر عوامل محیطی و اختلالات ژنتیكی است. به عبارت دیگر سرطان در اثر یك سری جهش‌های متوالی در ژن‌های انسان اتفاق می‌افتد. امروزه بیش از 200 نوع سرطان وجود دارد که یکی از شایع‌ترین نوع آن سرطان ریه است.
سرطان ریه دومین سرطان رایج در بین زنان و مردان است و یکی از قابل‌پیشگیری‌ترین انواع سرطان می‌باشد. بطور کلی دو نوع سرطان ریه وجود دارد:
1) سرطان ریه با سلول‌های کوچک[1] (SCLC)
2) سرطان ریه با سلول‌های غیرکوچک[2] (NSCLC)
که نحوه‌ی رشد و انتشار هر دو در بدن و نیز روش درمان آن‌ها متفاوت است. انواع سرطان ریه براساس نمای ظاهری سلول‌ها زیر میکروسکوپ طبقه‌بندی می‌شوند. سرطان ریه با سلول‌های غیرکوچک (NSCLC) نیز به سه دسته تقسیم‌بندی می‌شود: 1) سرطان بافت سطحی[3]، 2) سرطان غدد تراوش‌کننده‌ی مخاط و رگ‌های لنفاوی[4] (اپیتلیوم غده‌ای) و 3) سرطان ریه با سلول‌های بزرگ[5] [1و 2]. در بین افراد مبتلا به این نوع سرطان حدود %90-85 موارد از نوع NSCLC و حدود %15-10 موارد از نوع SCLC می‌باشد.
شایع‌ترین علائم بالینی سرطان ریه شامل سرفه‌ی مداوم و مزمن، درد قفسه‌ی سینه، بی‌اشتهایی، کاهش وزن، خلط خونی، تنگی نفس، عفونت‌های تنفسی مثل برونشیت، شروع خس خس سینه و … می‌باشد، که معمولا در مراحل اولیه‌ی بیماری ظاهر نمی‌شود. از این رو آمار مرگ و میر این نوع سرطان بسیار بالا است [3].
1-1-1- عوامل خطرساز
استعمال دخانیات به ویژه مصرف سیگار مهم‌ترین عامل خطرساز برای ایجاد سرطان ریه است [4]، چرا كه تقریبا %90‌ بیماران دارای سرطان ریه سیگاری هستند و خطر ابتلا به سرطان ریه حدود 20 تا 40 برابر در افراد سیگاری بیشتر از افراد غیرسیگاری است. استعمال دخانیات علت اصلی ابتلای تقریبا %79‌ زنان و %90 مردان به سرطان ریه گزارش شده است و نیز %90 مرگ و میر‌های ناشی از سرطان ریه در اثر استعمال دخانیات اتفاق می‌افتد [5].
گاز رادون دومین علت عمده سرطان ریه بعد از استعمال دخانیات است [6]، این گاز رادیواکتیو، بی‌بو، بی‌مزه و بی‌رنگ است و به طور طبیعی از شکستن اورانیوم در

یک مطلب دیگر :

روانشناسی در مورد : سبک های شناختی

 خاک‌ها و سنگ‌ها تشکیل می‌شود. طبق آمار، سالیانه مواجهه با این گاز در بیش از 20000 مرگ ناشی از سرطان ریه در ایالات متحده آمریکا دخیل است [7]. سایر مواردی که خطر ابتلا به این نوع سرطان را افزایش می‌دهند و در محیط کار وجود دارند شامل: هیدروکربن‌های آرماتیک چندحلقه‌ای، آرسنیک، آزبست، کادمیوم، بریلیوم، ترکیبات حاوی نیکل و کروم، اترهای کلرومتیل و … می‌باشند [4]. همچنین مواردی نظیر آلودگی هوا، پیشینه‌ی خانوادگی ابتلا به سرطان ریه، پرتودرمانی ریه‌ها، رژیم غذایی نامناسب، سن بالا، تغییرات ژنی موروثی و اکتسابی و … از عوامل سرطان ریه می‌باشند.

2-1-1- تغییرات ژنی عامل سرطان ریه
در طی چندین سال اخیر، دانشمندان پیشرفت‌های زیادی در شناسایی اثر عوامل خطرساز بر روی تغییرات DNA و ژن‌ها که منجر به سرطانی شدن سلول‌ها می‌شوند، داشته‌اند. آن‌ها مراحل تولید سرطان‌ها را تعیین كرده‌اند كه چندین ژن جهش‌دار در آن دخالت دارند این تغییرات ژنتیكی باعث از هم گسیخته شدن نظم طبیعی تقسیم و تمایز سلول‌ها می‌شود.
سرطان ریه اغلب نتیجه‌ی یكسری تغییرات ژنتیكی شامل فعال شدن پروتوانكوژن‌ها و تبدیل آن‌ها به انكوژن‌ها[1]، و غیر فعال شدن ژن‌های مهارکننده‌ی تومور[2] (TSGs) و … است. پروتوانكوژن‌ها ژن‌هایی هستند که در حالت طبیعی مسئول تنظیم تقسیم و رشد سلول‌ها هستند و در صورتی كه جهش ژنتیكی پیدا كنند انكوژن نامیده می‌شوند كه بیان ژنی آن‌ها بسیار بالاست. و ژن‌های مهارکننده‌ی تومور ژن‌هایی هستند که تقسیم سلولی را کند کرده و زمان مرگ سلول‌ها را تعیین می‌کنند. فقدان ژن‌های مهار كننده‌ی ‌توموری باعث تقسیم غیرقابل كنترل سلول‌ها می‌شود.
انکوژن‌هایی که منجر به بیماری‌ سرطان ریه می‌شوند شامل c-myc، kras جهش یافته (درهیچ کدام از موارد سرطان ریه از نوع SCLC مشاهده نمی‌شود ولی در %20-15 موارد سرطان ریه از نوع NSCLC و اکثر موارد اپیتلیوم غده‌ای مشاهده می‌شود)، ژن egfr بیش از حد بیان شده، cyclin D1، BCL2 و … هستند.  ژن‌های مهارکننده‌ی تومور (TSGs) درگیر در اکثر موارد سرطان ریه شامل p53 (در %90 موارد سرطان ریه از نوع SCLC و %50 موارد سرطان ریه از نوع NSCLC مشاهده می‌شود)، Rb (در %90 SCLC و %20 NSCLC مشاهده می‌شود)، p16 (در بیش از %50 NSCLC و کمتر از %1 SCLC مشاهده می‌شود) و … هستند. و ژن‌های hTR و  hTERTتقریبا در همه‌ی انواع سرطان‌ ریه به صورت یک مکانیسم نامیرایی بیان می‌شوند [8].
2-1- اهمیت شناسایی سرطان ریه
سرطان ریه مهم‌ترین و شایع‌ترین علت مرگ ناشی از سرطان در بین مردان و زنان محسوب می‌شود. مرگ و میر بالای این نوع سرطان، ناشی از میزان ابتلای بالا به بیماری و شانس بقای پایین برای زنده ماندن است. اخیراً انجمن سرطان آمریکا بیش از 22147000مورد جدید سرطان ریه و بیش از 1147000 مورد مرگ ناشی از آن را در آمریکا گزارش کرده است که حدود %27 مرگ‌های ناشی از انواع سرطان را تشکیل می‌دهد. و طبق آمارهای جهانی هر سال بیش از یک میلیون نفر در اثر این نوع سرطان جان خود را از دست می‌دهند [3و 9].
بیش از %80 بیماران سرطان ریه در کمتر از پنج سال از زمان شناسایی بیماری جان خود را از دست می‌دهند [10]، چرا که بیشتر آن‌ها در طی مراحل پیشرفته‌ی بیماری و زمانی که درمان آن چندان امکان‌پذیر نیست، متوجه بیماری می‌شوند از این رو شناسایی زودهنگام سرطان ریه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
3-1- روش های شناسایی سرطان ریه
تاکنون در زمینه‌ی پزشکی روش‌های مختلفی برای شناسایی سرطان ریه مورد استفاده قرار گرفته است که از جمله‌ی این روش‌ها می‌توان به عکسبرداری از قفسه‌ی سینه با تابش پرتوی ایکس[1]، سی‌تی‌اسکن[2](CT scan) ، ام‌آرآی[3] (MRI)، اسکن استخوان[4]، برونكوسكوپی[5]، آزمایش خلط[6] و … اشاره کرد [11-13]. با پیشرفت‌های چشمگیر فناوری نانو در سال‌های اخیر و توسعه‌ی نانو مواد مختلف، شناسایی بیومارکر‌های سرطان با دقت و حساسیت بالا فراهم شده است. فناوری نانو روش‌های سریع‌تر، ارزان‌تر، دارای حد آشکارسازی پایین‌تر و آسان‌تری را جهت شناسایی سرطان ریه ارائه کرده است. نانو مواد مورد استفاده در این روش‌ها شامل، نانوسیم‌های سیلیکا[7]، نانوذرات طلا، نانو لوله‌های کربنی[8]، نقاط کوانتومی[9]، نانوذرات مغناطیسی و … می‌باشند [14].
بیومارکر‌ها یا نشانگر‌های زیستی، شاخصی از وضعیت زیستی بیماری هستند که برای تشخیص بیماری به کار می‌روند. همچنین این نشانگر‌ها برای مطالعه‌ی فرآیند‌های سلولی و شناخت یا کنترل توقف یا تغییر فرآیند‌های سلولی در سلول‌های سرطانی مورد استفاده قرار می‌گیرند [14]. نشانگر‌های زیستی می‌توانند پروتئین، DNA جهش‌یافته، RNA، لیپید، کربوهیدرات و مولکول‌های کوچک حاصل از متابولیسم سلولی باشند [15]. جدول 1-1 تعدادی از این بیومارکر‌ها را به عنوان نمونه نشان می‌دهد [14].
chest radiography (x-ray) [1]
[2] Computed tomography (CT) scan
[3] Magnetic resonance imaging
[4] Bone Scan
[5] Bronchoscopy
[6] Sputum cytology
[7] Silica Nanowires
Carbon Nanotubes [8]

2-2-2-2- افزایش مقاومت آنی  18
2-2-2-3- اصلاح خصوصیات تورمی‏  18
2-2-3- تاثیر دراز مدت تثبیت کننده های سیمانی ‏ 19
2-2-3-1- افزایش مقاومت دراز مدت: 19
2-2-3-2- افزایش مدول الاستیسیته  20
2-3- ملات باتارد 20
2-4- کاربرد ژئوگرید در بهبود ویژگی خاکهای رسی  25
2-4-1- ژئوگریدها : 26
2-4-2- کاربردژئوگریدها : 28
2-4-3- خواص فیزیکی ژئوگریدها : 29
2-4-4- مزیت های خاک مسلح ژئوگریدی : 30
2-4-5- بررسی تحقیقات صورت گرفته بر تاثیر استفاده از ژئوگرید در تسلیح خاک های رسی.. 31
فصل 3  38
3-1 مقدمه: 39
3-2- مشخصات مصالح: 39
3-2-1- آزمایش دانه بندی: 40
3-2-2- آزمایش حدود روانی و خمیری: 40
3-2-3- آزمایش چگالی ویژه: 41
3-2-4- آزمایش تراکم: 41
3-3- مشخصات آهک: 43
3-4- مشخصات سیمان: 43
3-5- مشخصات ژئوگرید: 44

 

3-5-1- ژئوگریدهای یکپارچه تزریقی: 45
3-6- نحوه آماده سازی نمونه های مورد آزمایش: 47
3-6-1- آماده سازی نمونه تثبیت شده به آهک: 47
3-6-2- آماده سازی نمونه تثبیت شده به آهک-سیمان- ژئوگرید: 51
فصل 4  59
4-1- مقدمه: 60
4-2- 4آماده سازی آزمایش    60
4-2-1- پیش نیازها 60
4-2-2- آماده سازی محل آزمایش…. 60
4-3- انجام آزمایش بارگذاری صفحه: 60
4-3-1- پیش بارگذاری.. 60
4-3-2- بارگذاری.. 61
4-3-2-1- آهنگ ثابت نشست   61
4-3-2-2- بارگذاری پله ای  61
4-3-2-3- بارگذاری تناوبی  61
4-3-2-4- بارگذاری مستقیم طراحی  62
4-3-2-5- بارگذاری برای خزش   62
4-3-3- باربرداری.. 62
4-3-4- اجرای آزمایشات در سایت… 62
4-3-5- تفسیر نتایج آزمایشات… 65
فصل 5  73
5-1- نتیجه گیری: 74
5-2- پیشنهادات: 74
فهرست منابع  76
کلیات تحقیق:
احداث سازه های مختلف عمرانی روی خاکهای ضعیف یا نرم، غالبا امری اجتناب ناپذیر است. در ‏این شرایط انتخاب روش های مناسب جهت بهبود خصوصیات فیزیکی و مکانیکی خاک ضروری ‏است.‏
یکی از این روش ها، تثبیت خاک با استفاده از انواع مواد افزدونی همچون: آهک، سیمان و انواع ‏مصالح ژئوسنتتیکی همانند:ژئوگرید و ژئوتکستایل می باشد.‏
سابقه استفاده از آهک به دوران باستان بر می گردد و یکی از ابتدایی ترین روش ها است که در آن آهک با خاک به شکل اکسید کلسیم و یا هیدروکسید کلسیم مخلوط

یک مطلب دیگر :

پایان نامه رشته روانشناسی در مورد : مهم‌ترین اصول راهبردی در کاربرد اخلاق حرفه‌ای اسلامی

 شده و در، درصد رطوبت ‏بهینه متراکم می گردد. در این شرایط بنا به تحقیقات بسیار گسترده ای که در گذشته صورت ‏گرفته بسیاری از خواص ژئومکانیکی خاک رس بهبود می یابد که از این بین می توان به: افزایش ‏مقاومت تک محوری و ظرفیت باربری کالیفرنیا و در نتیجه افزایش ظرفیت باربری، کاهش دامنه ‏خمیری و همچنین کاهش چمشگیر قابلیت تورم و لیکن افزایش تردی و شکنندگی خاک نام برد. ‏افزایش تردی در مناطق لرزه خیز ، به دلیل تولید موج برشی و شکست خاک تثبیت شده مخاطراتی ‏را برای سازه ایجاد خواهد کرد به همین دلیل با پیشرفت تکنولوژی و تولید مصالحی همچون ‏سیمان استفاده از ترکیب هر دو افزودنی و یا استفاده از سیمان روز به روز افزایش یافت. اولین ‏خاک تثبیت شده سیمانی در سال 1935 در راهی واقع در جنوب کالیفرنیا بود که تاکنون قابل ‏استفاده بوده و سرویس دهی می کند. دلایل اصلی استفاده از سیمان در تثبیت، موثر بودن آن در ‏مواجه با خاک هایی با خصوصیات مختلف، دسترسی آسان، سادگی و سهولت استفاده از آن در ‏زمینه های اجرا و صرفه جویی در هزینه هاست. ‏

به طور کلی خاک جزء مصالحی است که به خوبی در برابر فشار و برش مقاومت می کند اما در برابر ‏نیروهای کششی مقاومت چندانی از خود نشان نمی دهد. در زمان های کهن نیز به طور تجربی ‏دیده شده که از ریشه های درخت یا گیاهان در تقویت توده خاک استفاده می شده است و از زمان ‏های دور تا به حال انسان ها خانه های خود را با ترکیبی از کاه و گل می ساختند که در این ‏مخلوط کاه نقش تسلیح کننده داشته و همانند یک المان کششی عمل می کند.‏
امروزه به منظور بالا بردن توان باربری و افزایش مقاومت کششی توده خاک از مصالح ژئوسنتتیک ‏‏(زمین پارچه ها) استفاده می شود. یک دسته عمده از این عناصر ژئوگریدها می باشند. در واقع با ‏استفاده از این عناصر مقاومت برشی توده خاک افزایش می یابد. بررسی اندر کنش ،خاک- عنصر ‏مسلح کننده، یکی از مهمترین عوامل در طراحی خاک مسلح می باشد. کارایی این سیستم وابسته ‏به بسیج شدن مقاومت اصطکاکی بین خاک و المان های تسلیح می باشد.‏
با وجود اثبات کارایی این افزودنی ها لازم است که به طور دقیق میزان تغییرات پارامترهای اساسی ‏وابسته به ظرفیت باربری پی ‏سازه و میزان نشست پذیری همچون: ضریب عکس العمل بستر‎(Ks)‎‏ و ‏مدول الاستیسیته ‏‎(Es)‎‏ تعیین گردد.‏ یکی از بهترین روشها جهت تعیین این مقادیر آزمایش بارگذاری صفحه ‏‎(Plate Load Test)‎‏ می ‏باشد که در این تحقیق با اصول انجام و تفسیر این آزمایش مهم آشنا خواهیم شد.‏ بطور کلی این تحقیق شامل 2 فصل می باشد:‏

• فصل اول : کاربرد، روش و تفسیر آزمایش بارگذاری صفحه بر روی توده خاک

در این فصل به بیان مفاهیمی همچون: دامنه کاربرد، موارد استفاده ، آماده سازی، روش انجام و ‏تفسیر نتایج آزمایش بارگذاری صفحه و همچنین تعمیم نتایج آزمایش برای بدست آوردن ظرفیت ‏باربری مجاز و نشست پی سازه ها خواهیم پرداخت.‏

• فصل دوم : مطالعات تا به حال انجام شده بر روی ظرفیت باربری خاک رسی تثبیت ‏شده به انواع افزودنی همچون: آهک، سیمان و ژئوگرید

این فصل شامل : بررسی تاریخچه ی تحقیقات ارائه شده در این زمینه و ارائه نتایج آنها می باشد.‏
فصل 1
کاربرد، روش و تفسیر آزمایش بارگذاری صفحه بر روی توده خاک
1-1-  مقدمه
کاربرد ، روش و تفسیر آزمایش بارگذاری صفحه شامل چگونگی  انجام آزمایش ، تعیین یافته ها و تفسیر یافته های آزمایش  است. آزمایش، با چیدمان و آرایشهای گوناگون و همچنین روشهای بارگذاری متفاوت انجام می شود که باید در هر مورد ، محدودیتها و جنبه های تفسیری آزمایش مورد توجه قرار گیرد. البته ساخت پی با انداره واقعی و بارگذاری آن، بدون شک بهترین روش تعیین مقاومت زمین است. اما به دو دلیل انجام این کار مطلوب نیست. نخست آنکه بسیار پرهزینه است و دوم آنکه مقاومت زمین فقط برای پی با یک اندازه به دست می آید و اگر پی های ساختمان، بیش از یک اندازه داشته باشند، نیاز به آزمایشهای متعدد است. در این شرایط، با انجام آزمایش برروی یک صفحه کوچک و تعمیم نتایج (بارعایت جوانب لازم )، می توان ویژگیهای مورد نظر را به دست آورد:
1-1-1-  هدف:
هدف از این آزمایش ، کمک به تعیین پارامترهای مهمی مانند مدول یانگ ، ضریب عکس العمل بستر و مقاومت مجاز مصالح آزمایش شده و در نهایت تعیین مقاومت زمین هنگام ساخت پی است.
1-1-2-  دامنه کاربرد:
آزمایش بارگذاری عبارت است از : قرار دادن یک صفحه صلب (اغلب فولادی ) روی خاک و اعمال فشار بر آن، همراه با اندازه گیری میزان فرورفتن صفحه در خاک، به ازای مقدار فشاری که وارد می شود. به طور معمول از صفحه های گرد با قطرهای 60،45،30 سانتی متر استفاده می شود. استفاده از صفحه های بزرگ تر(حتی به اندازه پی اصلی ) نیز رایج و مرسوم است. [1]اغلب، هرچه اندازه خاک درشت تر باشد (خاک همگن نباشد)، استفاده از صفحه های بزرگ تر بهتر است و ترجیح داده می شود که قطر صفحه از 10 برابر اندازه بزرگترین دانه خاک بزرگ تر باشد. لازم به ذکر است که صفحه می تواند در سطح زمین، در عمق بر روی کف و یا روی دیوارها و سقف قرار گیرد.  با توجه به اینکه ابعاد صفحه آزمایش بارگذاری ، اغلب نسبت به ابعاد پی اصلی کوچک و عمق نفوذ تنش نسبت به پی اصلی ، کوچک تر است (شکل 1-1) در صورت وجود لایه بندی یا تفاوت مشخصات ژئوتکنیکی در محدوده تاثیر پی، باید از تعمیم نتایج آزمایش برای پی خودداری شود. بدیهی است که نتیجه های بدست آمده از آزمایش، در راستای بار وارده دارای اعتبار است و به ویژه در خاکهای ناهمگن و ناهمسان در تعمیم نتایج باید به این نکته توجه کرد.

• تفاوت در منطقه تحت تنش صفحه و پی اصلی [1]

1-2-  موارداستفاده آزمایش
1-2-1-  تعیین مقاومت نهایی
1-2-2-  تعیین پارامترهای تغییر شکل(مدول کشسانی و ضریب عکس العمل بستر)
1-2-3-  برآورد نشست
1-3-  آماده سازی آزمایش
1-3-1-  پیش نیازها

2-3 سنتز ترکیبات مورد مطالعه………………………………… 33
2-3-1 سنتزکمپلکس [تریس (3-هیدروکسی-2-متیل–4-هیدروژن-پیران–4- اوناتو) گالیم (III)] (1)………33
2-3-2 سنتزکمپلکس [تریس (3-هیدروکسی-1و2–دی­متیل-4-پیریدینوناتو) گالیم (III)] (2)……………34
2-3-3 سنتزکمپلکس [بیس (3-هیدروکسی-2-متیل-4­­-هیدروژن-پیران–4 – اوناتو) قلع (II)] (3)……..34
2-3-4 سنتزکمپلکس [بیس(3-هیدروکسی-1و2–دی­متیل-پیریدین-4- اون) قلع (II)] (4)…………….34
2-3-5 سنتز کمپلکس [تتراکیس (دی آکسو-بیس (3-هیدروکسی-2-متیل–4-هیدروژن-پیران‌4- اوناتو)) تیتانیم (IV)] (5)………35
2-4 رده‌های سلولی و محیط کشت سلول………………………………… 35
2-4-1 محیط کشت…………………………………. 36
2-4-2 نگهداری و کشت سلول‌ها……………………………….. 36
2-4-2-1 پاساژ دادن سلول‌ها ………………………………..36
2-4-2-2 فریز کردن سلول‌ها……………………………….. 37
2-4-2-3 دفریز کردن سلول‌ها……………………………….. 37
2-4-2-4 انتخاب و جایگذاری سلول‌های سرطانی مختلف در پلیت………38
2-5 بررسی اثرات سمیت سلولی به روش MTT………………..
2-5-1 اندازه‌گیری IC_{50………………………………..}
2-6 ارزیابی آپوپتوز برای کمپلکس بوسیله‌ی فلوسایتومتری……………41
فصل3: نتایج و بحث
3-1 مقدمه………………………………… 44
3-2 شناسایی کمپلکس (1)……………………………….. 45
3-2-1 داده‌های تجزیه‌ی عنصری کمپلکس (1)……………………………….. 46
3-2-2 بررسی طیف زیر قرمز کمپلکس (1)……………………………….. 46
3-2-3 بررسی ساختار کریستالی کمپلکس (1) با پراش پرتوی X……………
3-2-4 بررسی اثرات بیولوژیكی كمپلكس (1)……………………………….. 47
3-2-5 تعیین دوز مهاری (IC₅₀) كمپلكس (1) بر روی رده‌های سلول سرطانی به روش MTT………..
3-2-6 نتایج حاصل از بررسی آپوپتوز برای کمپلکس (1) بوسیله‌ی آزمون فلوسایتومتری…………..48
3-3 شناسایی کمپلکس (2)……………………………….. 50
3-3-1 داده‌های تجزیه‌ی عنصری کمپلکس (2)……………………………….. 50
3-3-2 بررسی طیف زیر قرمز کمپلکس (2)……………………………….. 50
3-3-3 بررسی ساختار کریستالی کمپلکس (2) با پراش پرتوی X………….
3-3-4 بررسی اثرات بیولوژیكی كمپلكس (2) ………………………………..51
3-3-5 تعیین دوز مهاری (IC₅₀) كمپلكس (2) بر روی رده‌های سلول سرطانی به روش MTT……….
3-3-6 نتایج حاصل از بررسی آپوپتوز برای کمپلکس (2) بوسیله‌ی آزمون فلوسایتومتری…………..53
3-4 شناسایی کمپلکس (3)……………………………….. 54
3-4-1 داده‌های تجزیه‌ی عنصری کمپلکس (3)……………………………….. 54
3-4-2 بررسی طیف زیر قرمز کمپلکس (3)……………………………….. 55
3-4-3 بررسی ساختار کریستالی کمپلکس (3) با پراش پرتوی X……………..
3-4-4 بررسی اثرات بیولوژیكی كمپلكس (3)……………………………….. 56
3-4-5 تعیین دوز مهاری (IC₅₀) كمپلكس (3) بر روی رده‌های سلول سرطانی به روش MTT………….
3-4-6 نتایج حاصل از بررسی آپوپتوز برای کمپلکس (3) بوسیله‌ی آزمون فلوسایتومتری……………. 57
3-5 شناسایی کمپلکس (4) ………………………………..59
3-5-1 داده‌های تجزیه‌ی عنصری کمپلکس (4) ………………………………..59
3-5-2 بررسی طیف زیر قرمز کمپلکس (4) ………………………………..59
3-5-3 بررسی اثرات بیولوژیكی كمپلكس (4)……………………………….. 60
3-5-4 تعیین دوز مهاری (IC₅₀) كمپلكس (4) بر روی رده‌های سلول سرطانی به روش MTT………….
3-5-5 نتایج حاصل از بررسی آپوپتوز برای کمپلکس (4) بوسیله‌ی آزمون فلوسایتومتری…………… 62
3-6 شناسایی کمپلکس (5)……………………………….. 63
3-6-1 داده­های تجزیه عنصری کمپلکس (5)……………………………….. 64
3-6-2 بررسی طیف زیر قرمز کمپلکس (5)……………………………….. 64
3-6-3 بررسی ساختار کریستالی کمپلکس (5) با پراش پرتوی X………………
3-6-4 بررسی اثرات بیولوژیكی كمپلكس (5)……………………………….. 65
3-6-5 تعیین دوز مهاری (IC₅₀) كمپلكس (5) بر روی رده‌های سلول سرطانی به روش MTT………….
فصل4: بحث و نتیجه‌گیری
4-1 نتیجه‌گیری………………………………… 68
مراجع ………………………………..71
پیوست‌ها

 

پیوست 1………………………………… 76
پیوست 2………………………………… 78
پیوست 3………………………………… 80
پیوست 4……………………………….82
پیوست 5………………………………… 84
چکیده:
سرطان كه همچنین با نام­های تومور بدخیم یا نئوپلاسم بدخیم نیز یاد می­شود، گروهی از بیماری­ها را گویند كه شامل رشد غیرطبیعی سلول­ها با قابلیت هجوم و پخش­شدن به سایر قسمت­های بدن می­باشند. راه­­های بسیاری به منظور درمان سرطان وجود دارد، كه از جمله می­توان به جراحی، شیمی­درمانی، پرتو­درمانی، هورمون­درمانی، درمان هدفمند و مراقبت تسکینی اشاره نمود. اینكه کدام درمان استفاده می­شود بستگی به نوع، محل و درجه سرطان و همچنین به میزان سلامتی و خواسته­های فرد، بستگی دارد. داروهای ضدسرطان پایه ­فلزی جزء ترکیباتی هستند که می­توانند کاندیدهای مناسبی برای شیمی درمانی باشند. مطالعات قبلی نشان می­دهند که این تركیبات عوامل قدرتمندی در القاء آپوپتوز در برابر رده­های سلولی مختلف می­باشند.
در این مطالعه، اثرات كمپلكس­هایی از گالیم، قلع و تیتانیم که خود این فلزات به تنهایی خاصیت بیولوژیکی دارند و همچنین لیگاندهای انتخاب شده در این پایان نامه یعنی مالتول و دفریپرون نیز که ترکیباتی طبیعی و خوراکی هستند و خود به تنهایی خاصیت ضد سرطانی دارند،  روی تكثیر رده­های سلولیHeLa  (کارسینومای تخمدان انسانی)، MCF-7 (سرطان سینه انسانی)، HT-29 (سرطان روده بزرگ انسان)، K-562 (سرطان سلول‌های میلوییدی خون انسان) و Neuro-2a (نوروبلاستوما موشی) با آزمون MTT در مقایسه با سیس­ پلاتین به­عنوان استاندارد، مورد بررسی قرارگرفت. همچنین به­منظور اینكه مطالعه­ كنیم به­ چه شكلی كمپلكس مورد نظر، مرگ سلولی (نكروز یا آپوپتوز) ایجاد می­كند، مطالعات فلوسایتومتری بر روی این تركیبات صورت گرفت.
فصل اول: داروهای ضدسرطان پایه فلزی گالیم، قلع و تیتانیم
1-1- سرطان
واژه سرطان برای اولین بار برای توصیف بیش از 100 نوع بیماری که در آن­ها سلول­ها بدون محدودیت تکثیر پیدا کرده و یا باعث تخریب بافت­های سالم می­شدند، استفاده شد. در حال حاضر سرطان تنها به آن دسته از توده­های سلولی که خصوصیات بدخیمی را دارند، اطلاق می­شود. انتخاب کلمه­ی سرطان که در معنای لاتین به معنی خرچنگ است برای این دسته از بیماری­ها که به نقاط مختلف بدن دست اندازی می­کنند، به جهت شباهت به پاهای خرچنگ به کار رفته است.
امروزه سرطان یکی از مهم­ترین معضلات سلامتی در سرتاسر دنیا به حساب می­آید. براساس آمار ارائه شده از طرف سازمان بهداشت جهانی در سال 2005 از کل 58 میلیون مرگ در سرتاسر دنیا، 7/6 میلیون (13%) آن­ها بعلت سرطان بوده­است. در کشور ما ابتلا به سرطان بعد از بیماری­های قلبی و عروقی و حوادث سومین علت مرگ و میر می­باشد. بر اساس آمار کد­بندی ارائه شده از طرف سازمان بهداشت جهانی در سال 1384 (2005 میلادی) کل مرگ­های ناشی از سرطان در ایران 47 هزار مورد، معادل 8/11 درصد کل مرگ و میر بوده­ است و تخمین زده شده تا سال 2030، 4/13 درصد موارد مرگ و میر در ایران به علت ابتلا به سرطان می­باشد. برای توضیح پاتوفیزیولوژی سرطان لازم است ابتدا به توضیح خصوصیات سلول طبیعی و سلول غیرطبیعی پرداخت [1].
1-1-1- خصوصیات سلول طبیعی
همه­ی بافت­های بدن حاوی تعداد زیادی سلول­های بالغ با شکل و اندازه یکسان و مشابه هستند. هر سلول بالغ طبیعی دارای یک هسته که حاوی کروموزوم­های سالم

یک مطلب دیگر :

پایان نامه : در بازارهای جهانی

 است، می­باشد. هر کروموزوم متشکل از پروتئین­هایی به نام DNA است که تشکیل RNA یا اسید ریبونوکلئیک را کنترل می­کند.  RNAمسئول تنظیم رشد و عملکرد سلولی است. رشد و تقسیم سلولی تابع یک فرایند منظم و دقیق به نام سیکل سلولی^[1] است. در واقع سیکل سلولی شامل مراحل متوالی می­باشد که در طی آن یک سلول مادر به دو سلول دختر تقسیم می­گردد [1]. این مراحل به ترتیب عبارتند از:

1- مرحله­ G₁ که در آن سنتز پروتئین­های لازم برای ساخت RNA آغاز می­شود.
2- مرحله S یا سنتز که فاز ساخت  DNAو کروموزوم­های سلولی است.
3- مرحله­ G₂ که در این فاز پروتئین­های اضافی و سنتز RNA صورت می­گیرد و دوک میتوزی تشکیل می‌گردد.
4- مرحله­ M یا میتوز که زمان تقسیم واقعی سلول به دو سلول دختر است. انتهای این مرحله جدا شدن کامل دو دسته کروموزوم جدید و تشکیل یک غشای هسته­ای جدید در اطراف هر هسته از کروموزوم­ها و تولید دو سلول مجزاست.
5- مرحله­ G₀ یا استراحت که در آن سلول زنده است و تمامی فعالیت­های حیاتی خود را انجام می­دهد.
2-1-1- خصوصیات سلول غیرطبیعی
هرگونه اختلال در ویژگی­های مشترک سلول­های طبیعی باعث به وجود آمدن یک سلول غیرطبیعی می­گردد. سلول غیرطبیعی در صورتی­که زنده بماند و بتواند به رشد و تکثیر خود ادامه دهد منجر به وقوع بیماری سرطان می‌شود. به عبارت دیگر سلول­های سرطانی با خصوصیات غیرطبیعی که دارند دائماً در فرایند تقسیم سلولی هستند که این امر به دو دلیل است:
عدم پاسخ دهی به سیگنال­های توقف تکثیر سلولی و عدم پاسخ دهی به سیگنال­های مسبب مرگ سلولی. به ­طور معمول همه­ی سلول­های سرطانی دارای هسته بزرگ بوده و شکل نامنظم و چند شکلی دارند. هستک­ها نیز که در درون هسته جای دارند و جایگاه اسید ریبونوکلئیک (RNA) می­باشند، بزرگ­تر و فراوان­تر هستند. وجود ناهنجاری­های کروموزومی از قبیل جابه­جایی کروموزوم­ها، اضافه بودن کروموزوم­ها و شکسته بودن کروموزوم­ها یافته­های معمول و رایجی در سلول­های غیرطبیعی می­باشند. سرعت تقسیم سلولی در سلول­های سرطانی بالا بوده و به همین علت نیاز این سلول­ها به گلوکز و اکسیژن بیشتر است.
فقدان توانایی ترمیم ضایعات به­ وجود آمده در DNA و عدم پاسخگویی به سیگنال­های طبیعی کنترل­کننده رشد سلولی از دیگر خصوصیات سلول­های سرطانی است. همچنین غشای سلول­های سرطانی حاوی آنتی ­ژن­هایی موسوم به آنتی­ ژن­های اختصاصی تومور هستند، ضمناً چسبندگی غشای سلول­های غیرطبیعی به دلیل کم بودن فیبرونکتین یا سیمان سلولی، کمتر از سلول­های طبیعی بوده و به همین دلیل این سلول­ها از انسجام بافتی کمتری برخوردار خواهند بود و قابلیت جدا شدن از بافت و حرکت در بدن را دارند.
3-1-1- پاتوفیزیولوژی سرطان
سرآغاز شروع بیماری سرطان، وقوع یک جهش ژنی در DNA سلول می­باشد. اگر سلول غیرطبیعی ایجاد شده در اثر مکانیزم­های طبیعی مرگ سلولی، از بین نرفته و از مکانیزم­های سیستم ایمنی بدن نیز در امان بماند شروع به رشد و تکثیر کرده و کلونی تشکیل می­دهد. کلونی سلولی تشکیل شده بدون توجه به پیام­ها و سیگنال­های طبیعی تنظیم کننده رشد در محیط اطراف سلول به رشد و تکثیر خود ادامه می­دهد و به تدریج ویژگی­های بد­­­خیمی^[1] در سلول پدیدار می­گردد. با وقوع ویژگی­های بدخیمی، سلول­ها توانایی نفوذ به عروق خونی و لنفی را پیدا کرده و از این طریق در بدن منتشر شده و سایر ارگان­ها را نیز مبتلا می­کنند [2].
4-1-1- تئوری پیدایش سرطان
کارسینوژنز^[1] یک فرایند چند مرحله­ای است که در آن سلول­های طبیعی به سلول­های سرطانی تغییر شکل می­یابند. این مراحل عبارتند از:
1- آغاز^[2]: در این مرحله به علت تماس مستقیم سلول با یک عامل سرطان­­زا، یک جهش ژنی ساده در سلول طبیعی اتفاق می­افتد.
2- ارتقاء^[3]: تماس مجدد سلول با عوامل سرطان­زای ارتقاء دهنده، می­توانند منجر به تظاهر موتاسیون در اطلاعات ژنتیکی سلول، حتی مدت­ها بعد از یک وقفه طولانی گردد. در این مرحله با تظاهرات ژنتیکی اتفاق افتاده سلول به سمت تغییرات بد­خیمی پیش رفته و شروع به تکثیر بی­اندازه می­کند.
3- پیشرفت^[4]: در این فاز سلول­های تغییر شکل یافته در فاز اول و دوم بیشتر خصوصیات بد­خیمی پیدا کرده و رشد جمعیت سلولی با فنوتیپ بد­خیمی ادامه یافته، سلول­ها تمایل به تهاجم و متاستاز به سایر بافت­ها را پیدا می­کنند.
در حالت عادی ژن­هایی موسوم به انکوژن^[5] در سلول وجود دارند که مسئول کنترل فرایند رشد و تکثیر سلولی هستند، به عبارت دیگر به عنوان کلید روشن و خاموش در تکثیر سلولی عمل می­کنند. انکوژن­ها خود به دو دسته تقسیم می­گردند:
پرتوانکوژن­ها^[6]: پروتئینی از DNA که تکثیر سلول­ها تحت کنترل آن­ها انجام می­شود (کلید روشن).
آنتی انکوژن­ها یا ژن­های سرکوبگر تومور^[7]: پروتئینی از DNA که تقسیم غیرضروری سلول­ها را متوقف می­کند (کلید خاموش). آنتی انکوژن­ها قادرند هرگونه تغییرات سلولی در DNA را ترمیم کرده و یا از طریق فرایند مرگ سلولی^[8] منجر به مرگ برنامه­ریزی شده سلولی گردند. لذا نتیجه هر گونه اختلال در فعالیت انکوژن­ها، رشد و تکثیر غیرضروری و بدون کنترل سلول می­باشد که همان فرایند بدخیمی یا نئوپلازی^[9] است. به عنوان نمونه در بسیاری از سرطان­ها ژنی به نام P53 که یک ژن سرکوبگر تومور است دچار جهش گردیده و بنابراین توانایی انجام مسئولیت خود را که ترمیم یا مرگ بعد از صدمه DNA و به­ عبارتی متوقف کردن تکثیر سلولی است، از دست می­دهد. در این وضعیت سلول غیرطبیعی بدون هیچ کنترلی قادر است به رشد و تکثیر سلولی خود ادامه داده و یک بدخیمی را باعث گردد.
5-1-1- درجه ­بندی و مرحله ­بندی تومورها
زمانی که تشخیص سرطان از طریق انجام تست­های تشخیصی رایج و پاتولوژی، قطعی گردید برای شروع درمان نیاز به تعیین درجه و مرحله­ی بدخیمی می­باشد تا به این ترتیب اطلاعات پایه برای ارزیابی نتایج درمان و ادامه یک روند ثابت و سیستماتیک حاصل آید. انتخاب روش­های درمانی و پیش آگهی درمانی نیز بر مبنای درجه­بندی و مرحله‌بندی تومور تعیین می­گردد. درجه­بندی^[1] عبارت است از تعیین درجه­ی بدخیمی که براساس آزمایش میکروسکوپی بافت انجام می­شود. به عبارت دیگر تقسیم­بندی تومور براساس میزان تمایز بافتی و تشابه سلول­های غیرطبیعی به بافت منشاء است. هر چه تمایز سلولی کم­تر و سلول­ها غیر مشابه­تر نسبت به بافت منشاء باشند، درجه­ی بالاتری خواهند داشت.
مرحله­ بندی^[2] یعنی تقسیم­بندی تومور از نظر ماکروسکوپی و نیز براساس میزان متاستاز و گسترش آن در بدن می­باشد [2]. هر چه تومور از بافت مرجع بیشتر گسترش یابد و به قسمت­های دیگر بیشتر دست­اندازی کند، در مرحله­ی بالاتری خواهد بود (جدول1-1). درجه­بندی تومورها براساس یک سیستم ثابت و یکسان، در تعیین برنامه­ی درمان و پیش آگهی بیماری کمک­کننده است. یکی از سیستم­بندی­های شایع در درجه­بندی تومورها، سیستم TNM است که در آن T = Tumor نمایانگر وسعت تومور اولیه، N = Nodes نشانه­ی درگیری غدد لنفاوی و  M = Metastasis بیان کننده میزان متاستاز تومور سرطان­هایی چون خون، ملانوما^[3] و سرطان­های سیستم عصبی می­باشد و برای سرطان­های دیگر از سیستم­های طبقه­بندی دیگری استفاده می­کنند که توضیح آن خارج از حوصله­ی این بحث می­باشد (جدول 1-2).
^[1] Grading
^[2] Staging
^[3] Melanoma
^[1] Carcinogen
^[2] Initiation
^[3] Promotion

فضای مفصلی رادیوگرافیک یک اصطلاح کلی است که برای توصیف ناحیه رادیولوسنت بین کندیل و جزء تمپورال به کار گرفته می شود.چون حدود خارجی رادیوگرافیک گلنوئید فوسا و کندیل مشابه یک گوی و گویچه صاف هماهنگ نیست،لذا فضای مفصلی از داخل به خارج  مفصل متغییر است.²

اختلالات مفصل گیجگاهی فکی (TMD)شایعترین علت دردهای صورتی پس از درد دندانی است و علائم کلینیکی آن شامل دردعضلانی، دردمفصل، محدودیت در حرکات مندیبل وصداهای مفصلی می باشد.²

به دلیل همپوشانی اختلالات مورفولوژیک در بیماران با علامت و بدون علامت تصاویر رادیولوژیك همیشه باید با تكیه بر یافته های بالینی تفسیر شوند. . همچنین انتخاب روش تصویربرداری می بایست بر پایه بررسی های بالینی انجام شود.¹

اخیراً، اسکنرهای CT با اشعه مخروطی(CBCT)،جهت نواحی ماگزیلوفاسیال طراحی شده است که قادرند وضوح فضایی(Spacial resolution)در حد کمتر از میلی متر، با زمانهای اسکن کوتاهتر و دوز تشعشعی کمتر را فراهم کنند.اگرچه CBCTبافت نرم را به تصویر نمیکشاند ولی بطور غیر مستقیم قادر است اطلاعاتی را دراین زمینه ارائه دهد.³

از آنجاییکه تا کنون مطالعه ای در زمینه مورفولو‍ژی کندیل در بیماران مبتلا به TMD و افراد بدون علامت در ایران انجام نشده بود، لذا این مطالعه با هدف بررسی مقایسه ای موقعیت و مورفولوژی کندیل در بیماران علامت دار و افراد بدون علامت با کمک CBCT  در وضعیت حداکثر تماس بین دندانی در دانشکده دندانپزشکی مشهد انجام

 می گرفت.

مفصل گیجگاهی- فکی:

مفصل گیجگاهی- فکی به دلیل اینکه ترکیبی از 2 مفصل سینویال مجزا که دارای عملکردی واحد
می باشند، پیچیده ترین مفصل در بدن در نظر گرفته می­شود. کلیه سطوح این مجموعه از کپسول فیبروزه­ای پوشیده شده است که در قطب داخلی و خارجی مربوط به هر مفصل به منظور استحکام و ثبات بیشتر در حین حرکات فکی، دارای انسجام بیشتری می­باشد. قطب داخلی مفصل به دلیل اینکه از حمایت لیگامانی برخوردار نمی­باشد به اندازه قطب خارجی که با لیگامان تمپورومندیبولار حمایت می­شود قوی نمی­باشد. به منظور سهولت حرکات فکی، کپسول در ناحیه قدام و خلف مفصل کاملاً شل می­باشد. ⁴ لایه فیبروز کپسول نسبت به تغییرات دژنراتیو مقاوم بوده و توانایی بیشتری برای ترمیم و رژنراسیون دارد. ⁵

آناتومی مفصل گیجگاهی- فکی:

مندیبول و استخوان تمپورال اجزاء استخوانی مفصل فکی را تشکیل می­دهند. سر کندیل جزء تحتانی و گلنوئید فوسا و توبرکل مفصلی از استخوان تمپورال، جزء استخوانی فوقانی را شامل می­شوند. ⁶

• کندیل:

کندیل ساختاری استخوانی و بیضی شکل می­باشد که به راموس مندیبول توسط گردنی باریک متصل می­شود. کندیل تقریباً 20 میلیمتر بعد داخلی خارجی و 10-8 میلیمتر ضخامت در بعد قدامی-خلفی دارد. ⁷

شکل کندیل به طور قابل ملاحظه­ای متغیر است. این تنوع در شکل ممکن است مشکلاتی را در تفسیرتصاویر رادیوگرافی ایجاد کند. این مساله اهمیت شناخت محدوده ظاهر نرمال شکل کندیل را مورد تاکید قرار می­دهد.

محور طولی کندیل اندکی روی گردن کندیل چرخیده طوری که قطب داخلی اندکی به طرف خلف زاویه گرفته است و با محور ساژیتال زاویه 15 تا 33 درجه­ می­سازد. محورهای طولی دو کندیل نزدیک به لبه قدامی سوراخ مگنوم در نمای ساب منتوورتکس یکدیگر را قطع می­کنند. اکثر کندیلها ستیغی برجسته در جهت داخلی خارجی روی سطح قدامی دارند که حد قدامی- تحتانی ناحیه مفصلی را مشخص می­کند. این ستیغ حد فوقانی حفره پتریگوئید (فرورفتگی کوچک روی سطح قدامی در محل اتصال کندیل و گردن) می­باشد. این حفره محل اتصال سرفوقانی عضله پتریگوئید خارجی است واین ستیغ نباید با استئوفیت که نشان دهنده بیماری دژنراتیو مفصلی است، اشتباه شود. ⁷

• حفره مندیبولار:

حفره مندیبولار در سطح تحتانی بخش صدفی استخوان تمپورال واقع شده است و از گلنوئید فوسا و برجستگی مفصلی استخوان تمپورال تشکیل یافته است که گاهی به عنوان جزء تمپورال مفصل توصیف می­شود.

برجستگی مفصلی حد قدامی گلنوئید فوسا را می­سازد و شکل محدب دارد. تحتانی­ترین قسمت آن قله یا آپکس برجستگی نامیده می­شود. در مفصل طبیعی، سقف حفره به همراه شیب خلفی برجستگی مفصلی و خود برجستگی، شکلی S مانند در نمای ساژیتال می­سازند. خارجی­ترین قسمت برجستگی شامل یک برآمدگی می­باشد که توبرکل مفصلی نامیده می شود، که محل اتصال لیگامانی می­باشد. شیار اسکواموتیپانیک و گسترش داخلی آن، شیار تمپروتیمپانیک و گسترش داخلی آن، حد خلفی حفره را می­سازد. قسمت میانی سقف حفره بخش کوچکی از کف حفره جمجمه­ای را تشکیل می­دهد و تنها لایه نازکی از استخوان کورتیکال حفره مفصلی را از فضای داخل جمجمه

یک مطلب دیگر :

پایان نامه رتبه بندی مدیریت دانش؛مدل مديريت دانش ميلتون

 جدا می­کند. خار استخوان اسفنوئید حد داخلی حفره را می­سازد. عمق حفره متغیر است و تکامل برجستگی مفصلی به محرکات فانکشنال ناشی از کندیل بستگی دارد. فوسا و برجستگی مفصلی در طی سه سال اول زندگی تکامل می یابد و تا سن چهار سالگی به شکل بالغ خود دست می­یابد. کودکان خردسال فاقد فوسا و برجستگی مفصلی مشخص می­باشند.⁷

تمام اجزا تمپورال مفصل ، ممکن است با سلولهای هوائی کوچک ناشی از مجموعه
سلول­های هوائی  ماستوئیدهوادار شوند. ⁶

• دیسک داخل مفصلی:

این دیسک از بافت فیبروزه تشکیل می­شود که بین سرکندیل و حفره مندیبولار قرار گرفته است. دیسک فضای مفصلی بین حفره گلنوئید و سرکندیل را به دو قسمت فوقانی و تحتانی که به ترتیب در بالا و زیر دیسک قرار گرفته­اند، تقسیم می­کند. دو سطح فوقانی و تحتانی دیسک دارای فرم مقعر می­باشند (مقعرالطرفین) و دیسک در قدام و خلفضخیم است.  استقرار باند خلفی در بالای سر کندیل، ناحیه نازک میانی بین کندیل و شیب خلفی توبرکل مفصلی و باند قدامی در زیر توبرکل مفصلی می­باشند. ⁶

حاشیه­های داخلی و خارجی دیسک با کپسول آمیخته می شود. قسمت قدامی به سرفوقانی عضله پتریگوئید خارجی اتصال دارد و بخش خلفی به بافت های خلفی پشت دیسک (اتصال خلفی) متصل می­باشد. اتصال بین بخش خلفی دیسک و اتصال خلفی معمولاً در پلن ساژیتال با زاویه ده درجه عمودی بالای سرکندیل قرار می­گیرد. ⁷

• اتصال خلفی (بافت رترودیسکال):

اتصال خلفی شامل دو لایه از بافت­های شل دارای عروق و اعصاب می­باشد. لایه فوقانی که غنی از الیاف الاستین می­باشد به دیواره خلفی حفره مندیبولار متصل می­شود. لایه فوقانی کشیده شده و اجازه حرکت دیسک به طرف جلو در طی حرکت انتقالی کندیل را می­دهد. لایه تحتانی به سطح خلفی کندیل متصل می­شود. اتصال خلفی با غشاء سینویال پوشیده شده که مایع سینویال را ترشح می کند و باعث لغزنده شدن مفصل می­گردد. ⁷

هنگامی که کندیل به طرف جلو حرکت می­کند بافت­های اتصال خلفی، اساساً در نتیجه اتساع وریدی افزایش حجم یافته و هنگامی که دیسک به طرف جلو حرکت می کند کشش اتصال خلفی الاستیک مسئول بازگشت آهسته دیسک به طرف خلف کندیل هنگام بسته شدن دهان می­باشد. ⁷

• کپسول مفصلی:

بافت همبندی ظریفی است که مفصل را احاطه کرده و لبه های آناتومیک و فانکشنال آن را تعیین می­­کند. کپسول در بالا به استخوان تمپورال و در پائین به گردن کندیل متصل است. غشاء سینویال سطح داخلی کپسول را می­پوشاند و مایع سینوال را ترشح می­کند این مایع نیازهای متابولیک و تغذیه­ای سطوح مفصلی بدون عروق را تامین کرده و به عنوان لوبریکنت بین سطوح در طی فانکشن عمل می­کند. کپسول مفصلی در ایجاد حس عمقی مفصل نیز شرکت می­کند. ⁷

لیگامانهای مفصلی:

بافت همبندی دارای الیاف کلاژن فراوان بوده و باعث تقویت، نگهداری و محدودیت حرکات مفصلی می­شوند. لیگامانها فاقد خاصیت کشانی بوده و در حرکات فعال نقشی ندارند. سه دسته لیگامان اصلی شامل: 1) Collateral   2) Capsular   3) Temporomandibular  و دو دسته لیگامان کمکی شامل اسفنومندیبولار و استیلومندیبولار  حمایت از مفصل را بر عهده دارند. ⁹

• عصب دهی مفصل:

مانند هر مفصل دیگری، مفصل فکی توسط همان عصبی که عصب­دهی حسی و حرکتی عضلات کنترل کننده آن را بر عهده دارند، عصب­دهی می­شود. شاخه­هایی از عصب مندیبولار،
عصب­آوران آن را تامین می­کنند و بیشتر از سه شاخه عصب اوریکومندیبولار، عصب­دهی آن را بر عهده دارند.⁹

اختلالا ت مفصل گیجگاهی- فکی:

تقسیم­بندی­های متعددی برای ارزیابی اختلالات موجود در مفصل فکی وجود دارد.یکی از این تقسیم بندی ها انواع ذکر شده در زیر است که بر اساس American Academy Of Orofacial Painارائه میشود.

• تغییر در ساختار:

تغییر در ساختار شامل نقایص سطوح مفصلی و نازک یا سوراخ شدگی دیسک می­باشد.

الف)نقایص سطوح مفصلی(Articular surface defects) :

1-2-5- هزینه های مرتبط با برنامه ریزی تولید ادغامی در زنجیره تأمین 6

1-2-6- روش های حل مسائل برنامه ریزی تولید ادغامی 7

1-2-7- عدم قطعیت و انواع آن 7

1-3- بیان مساله 8

1-4- ضرورت انجام تحقیق 9

1-5- كاربردهای تحقیق 9

1-6- اهداف تحقیق 10

1-7- ساختار رساله 10

2- مروری بر ادبیات تحقیق 12

2-1- مقدمه 13

2-2- مروری بر مدل های برنامه ریزی تولید (قبل از سال 2000) 13

2-3- مروری بر مدل های برنامه ریزی تولید تحت عدم قطعیت (بعد از سال 2000) 26

2-4- بهینه سازی تحت شرایط عدم قطعیت 40

2-4-1- برنامه‌ریزی تصادفی با ارجاع 40

2-4-2- بهینه‌سازی پایدار 41

2-4-2-1- بهینه‌سازی تصادفی پایدار 43

2-4-2-2- بهینه سازی پایدار با پارامترهای بازه ای 45

2-4-3- برنامه ریزی ریاضی فازی 47

2-4-3-1- برنامه ریزی فازی منعطف 47

2-4-3-2- برنامه ریزی فازی امکانی 48

2-5- بهینه سازی چند هدفه 48

2-5-1- برنامه ریزی توافقی 49

2-5-2- اپسیلون-محدودیت 49

2-6- نتیجه‌گیری از تحقیقات گذشته و بیان ایده‌های تحقیق 50

3- مدل های پیشنهادی 52

3-1- مقدمه 53

3-2- مدل پیشنهادی اول؛ 53

3-2-1- تشریح مسئله و فرضیات 54

3-2-2- پارامترها و متغیرهای مسئله 55

3-2-3- مدل سازی، حالت قطعی 56

3-2-4- مدل سازی، حالت تصادفی 58

3-3- مدل پیشنهادی دوم؛ 60

3-3-1- تشریح مسئله و فرضیات 62

3-3-2- پارامترها و متغیرهای مسئله 63

3-4- مدل پیشنهادی سوم؛ 66

3-4-1- پارامترها و متغیرهای مسئله 66

3-5- مدل پیشنهادی چهارم؛ 70

3-5-1- تشریح مساله و فرضیات 71

3-5-2- پارامترها و متغیرهای مسئله 73

3-5-3- تابع تخفیف مقداری 76

3-5-4- تابع جریمه کمبود غیرخطی 77

3-5-5- خطی سازی توابع چند ضابطه ای 78

3-5-5-1- خطی سازی تابع تخفیف قیمت خرید 78

 

3-5-5-2- خطی سازی تابع هزینه کمبود 81

3-5-6- خطی سازی عبارات درجه دوم با روش تفکیک پذیر 81

3-5-7- زمان تدارک منعطف 83

4- الگوریتم حل و نتایج محاسباتی 86

4-1- مقدمه 87

4-2- روش حل پیشنهادی مدل 1 87

4-3- مورد مطالعاتی مدل 1 87

4-3-1- تشریح مورد مطالعاتی 87

4-3-2- نتایج محاسباتی 93

4-4- روش حل پیشنهادی مدل 2 98

4-4-1- روش اپسیلون-محدودیت ارتقاء یافته 98

4-4-2- روش ال-شکل 100

4-5- مثال کاربردی برای مدل 2 104

4-5-1- تشریح مثال 104

4-5-2- نتایج محاسباتی 105

4-6- روش حل پیشنهادی مدل 3 108

4-6-1- روش اپسیلون-محدودیت ارتقاء یافته 109

4-6-2- الگوریتم ژنتیک 109

4-6-2-1- ساختار کرموزوم (نحوه کد کردن جواب) 109

4-6-2-2- جمعیت اولیه 112

4-6-2-3- تابع برازندگی 112

4-6-2-4- استراتژی انتخاب 113

4-6-2-5- عملگرهای بهبود یافته الگوریتم ژنتیک 113

4-6-2-6- اپراتورهای تعدیل 114

4-6-3- قدم های الگوریتم ژنتیک پیشنهادی 115

4-6-3-1- معیار توقف الگوریتم 116

4-7- مثال های عددی برای مدل 3 117

4-7-1- تشریح مثال 118

4-7-2- نتایج محاسباتی مثال های عددی با ابعاد کوچک و متوسط 118

یک مطلب دیگر :

4-7-3- نتایج محاسباتی مثال های عددی با ابعاد بزرگ 120

4-7-4- منحنی کارائی 121

4-8- روش حل پیشنهادی مدل 4 122

4-8-1- تخمین تعداد سناریوهای مورد نیاز 124

4-8-2- تشریح مثال 125

4-8-3- نتایج محاسباتی 126

5- جمع‌بندی و پیشنهادها 133

5-1- جمع‌بندی 134

5-2- نوآوری‌های تحقیق 134

5-3- پیشنهادهایی برای تحقیقات آتی 135

6- منابع و مراجع 136

7- پیوست‌ها 149

7-1- پیوست 1 150

7-2- پیوست 2 150

لیست شکل‌ها و جداول

شکل ‏1‑1- برنامه ریزی بلند مدت، میان مدت و کوتاه مدت 3

شکل ‏1‑2- برنامه ریزی و کنترل تولید 4

شکل ‏1‑3- رابطه برنامه ریزی تولید ادغامی با سایر فرآیندهای برنامه ریزی تولید 5

شکل ‏2‑1- فضای جواب شدنی مسئله برنامه ریزی خطی با  ضرائب فنی غیرقطعی 42

شکل ‏3‑1- فرم کلی زنجیره تأمین سه سطحی 55

شکل‏3‑2- تابع چند ضابطه ای تخفیف مقداری 77

شکل ‏3‑3- تابع چند ضابطه ای هزینه کمبود غیر خطی 78

شکل ‏3‑4- تخمین خطی تفکیک پذیر 82

شکل ‏3‑5-  رابطه زمان تدارک و هزینه حمل و نقل 83

شکل ‏3‑6- جداول استاندارد گازهای آلاینده در وسایل حمل و نقل مختلف 85

شکل ‏4‑1- زنجیره تأمین شرکت چوکا (با کمی تغییرات) 88

شکل ‏4‑2-  زیان کل زنجیره تأمین در برابر کمبود تجمعی 96

شکل ‏4‑3- تعادل بین پایداری مدل و توابع Z₁ و Z₂ 97

شکل ‏4‑4- رابطه بین پایداری مدل و مقدار Z₁ بدست آمده از مدل Lp-metrics 98

شکل ‏4‑5- فلوچارت الگوریتم ال-شکل پیشنهادی 102

شکل ‏4‑6- قدمهای اصلی روش مونت کارلوی پیشنهادی 103

شکل ‏4‑7- فلوچارت روش حل پیشنهادی برای مدل دوم 104

شکل ‏4‑8- زنجیره تأمین دو سطحی 105

شکل ‏4‑9- نمودار همگرائی روش ال-شکل 106

شکل ‏4‑10- منحنی پارتو برای امیدریاضی در مقابل تغییرپذیری 106

شکل ‏4‑11- رفتار Z₁ در مقابل Z₂ 107

شکل ‏4‑12- قسمت A-1 از کروموزوم پیشنهادی 110

شکل ‏4‑13-  قسمت A-2 از کروموزوم پیشنهادی 111

شکل ‏4‑14- قسمت B از کروموزوم پیشنهادی 112

شکل ‏4‑15- ساختار کلی کروموزوم پیشنهادی 112

شکل ‏4‑16- عملگر جابجائی ستونی 113

شکل ‏4‑17- عملگر جابجائی بلوکی 114

شکل ‏4‑18- عملگر جابجائی نامنظم 114

شکل ‏4‑19- فلوچارت روش حل پیشنهادی مدل سوم 117

شکل ‏4‑20- زمان حل الگوریتم پیشنهادی در مقایسه با زمان حل نرم افزار برای مسائل با ابعاد کوچک 119

شکل ‏4‑21- زمان حل الگوریتم پیشنهادی در مقایسه با زمان حل نرم افزار برای مسائل با ابعاد متوسط 120

شکل ‏4‑22- همگرائی به جواب بهینه در مسئله شماره 5 120

شکل ‏4‑23- منحنی پارتو برای بهره وری کارکنان در مقابل هزینه کل سیستم تولیدی 122

شکل ‏4‑24- منحنی پارتو برای حداکثر کمبود در برابر هزینه کل سیستم تولیدی 122

شکل ‏4‑25- هزینه حمل و نقل و سود حاشیه ای در برابر تنگ تر شدن محدودیت انتشار گازهای گلخانه ای 127

شکل ‏4‑26- ترکیب بندی نرخ تولید قبل و بعد از در نظر گرفتن محدودیت پسماندهای صنعتی 128

شکل ‏4‑27- اجزای تابع هدف و سود حاشیه ای در مقایسه با سناریوهای مختلف 129

شکل ‏4‑28- همگرائی الگوریتم  CPLEXبه جواب بهینه 130

شکل ‏4‑29- فراوانی اندازه سفارشات و کمبود رخ داده تحت همه سناریوهای مختلف 131

شکل ‏4‑30- معیار تغییر پذیری 131

شکل ‏4‑31- امیدریاضی سود حاشیه ای در برابر معیار تغییرپذیری 132

 

جدول ‏2‑1- تکنیک های مختلف حل مسئله برنامه ریزی تولید به ترتیب زمانی قبل از سال 2000 میلادی 14

جدول ‏2‑2- تکنیک های مختلف حل مسئله برنامه ریزی تولید و نوع عدم قطعیت مربوطه قبل از سال 2000 میلادی 21

2-4 زبان اشاره 19

2-5 انواع سیستم اشاره 21

2-5-1 سیستم مفهوم- بنیاد- 22

2-5-2 سیستم اشارة پاژه-گرمن(PGSS) 22

2-5-3 گفتار نشانه­دار- 23

2-5-4 الفبای دستی- 24

2-5-5 ارتباط کلی یا همزمان- 27

2-6 زبان‌شناسی زبان اشاره 27

2-6-1 شکل دست– 31

2-6-2 مکان دست– 33

2-6-3 حرکت دست– 34

2-6-4 جهت دست– 36

2-6-5 حالات صورت– 36

2-7 فراگیری زبان در کودکان ناشنوا 39

2-7-1 مراحل فراگیری زبان اشاره 42

2-8 ساختواژه 48

2-9 زمان و نمود- 49

2-10 زمان و نمود در زبان اشاره 52

2-11 جمع­بندی فصل- 68

فصل سوم: روش پژوهش– 69

3-1 روش پژوهش– 70

3-2 ابزار گردآوری داده­ها 70

3-3 جامعه و نمونة آماری- 72

3-4 نحوة اجرا 73

3-5 روش تجزیه و تحلیل داده­ها 76

3-6 جمع­بندی فصل- 77

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده­ها 78

4-1تجزیه و تحلیل داده­ها 79

4-2 چگونگی بیان زمان و انواع آن در زبان اشارة ایرانی- 80

4-2-1  قیدهای زمانی- 81

4-2-2 مشخصه­های غیردستی- 83

 

4-2-3 نشانگرهای واژگانی- 86

4-2-4 استفاده از گروه دستوری اعداد- 88

4-2-5 عبارات زمانی- 90

4-3 چگونگی بیان  نمود و انواع آن در زبان اشارة ایرانی- 92

4-3-1 نمود استمراری- 93

4-3-2 نمود عادتی- 94

4-3-3 نمود مکرر- 95

4-3-4 نمود کامل- 96

4-4 یافته­های پژوهش بر اساس جنسیت– 101

4-5 جمع­بندی فصل- 102

فصل پنجم: بحث و نتیجه­گیری– 103

5-1 بررسی توصیفی داده­ها 104

5-1-1 زمان در زبان اشارة ایرانی- 106

5-1-1-1 نمونة واژگانی زمان- 107

5-1-1-2 نمونة ساختواژی زمان (تکواژ تصریفی) 108

5-1-2 نمود در زبان اشارة ایرانی- 110

5-1-2-1 نمونة واژگانی نمود- 111

5-1-2-2 نمونة ساختواژی نمود (تکواژ تصریفی) 111

5-2 جمع­بندی فصل- 112

5-3 پیشنهاداتی برای پژوهش­های آتی- 113

منابع فارسی- 115

منابع انگلیسی- 116

پیوست– 121

پیشگفتار

سخن گفتن (زبان) یکی از ویژگی­های ممتاز بشری است. انسان از راه سخن­گفتن با دیگر افراد جامعه ارتباط برقرار می­کند، می­فهمد و می­فهماند. گرچه از بیان کلمة زبان در نظر اول زبان بیانی به ذهن می­رسد اما زبان می­تواند ادراکی، کتبی، اشاره و هر نوع علایم قراردادی دیگر را نیز شامل شود. زبان اشاره یکی از مهمترین روش­های ارتباطی میان ناشنوایان می­باشد که سبب می­شود این افراد با یکدیگر و دیگران ارتباط برقرارکنند. حامیان زبان اشاره، در طول زمان ارزشی را که این زبان در جوامع ناشنوایان دارد بیان کرده­اند، همانگونه که ودیتز[1] اظهار داشته است که زبان اشاره بهترین هدیة خداوند به ناشنوایان است. همانطورکه زبان­های گفتاری در جامعة شنوایان توسعه پیدا می­کنند، زبان­های اشاره نیز به­طور گسترده و مستقل در جامعة ناشنوایان در سرتاسر دنیا رشد و توسعه می­یابند. زبان­های اشاره به صورت

یک مطلب دیگر :

مفهوم گزارشگري مالي و گزارشگري مالياتي.پایان نامه در مورد اجتناب مالیاتی

 همگانی نیستند به عبارت دیگر در کل جهان یکسان نیستند و مانند زبان­های گفتاری مختلفی که در سرتاسر دنیا وجود دارد، زبان­های اشارة مجزا و مستقلی نیز در دنیا موجود می­باشند و هر جامعه­ای زبان اشارة مخصوص به خود را به کار می­برد. زبان اشارة ایرانی نیز جزء یکی از این زبان­ها محسوب می­شود.  زبان اشارة ایرانی، زبانی دیداری/فضایی است که با دارا بودن ساختار نحوی و معنایی خاص خود به­طور طبیعی در جامعة ناشنوایان در سرتاسر ایران با تفاوت لهجه­های مختلف، رشد کرده است و مورد استفاده قرار می­گیرد. نکتة قابل ذکر آن است که تمامی افراد با وجود تفاوت در لهجة خود به راحتی با دیگر ناشنوایان از مناطق دیگر ارتباط برقرار می­کنند و این تفاوت اشارات مانعی برای عدم درک آنها نمی­باشد، در حقیقت درک آنها بیان­گر این مطلب است که این تفاوت­ها، تفاوت لهجه است نه تفاوت زبان.

اشارات موجود در این زبان از نوع قراردادی و در بعضی موارد به ­صورت شمایل­گونه[2] هستند. وجود اشارات قراردادی در این زبان اثبات می­کند که زبانی حقیقی است و تنها مجموعه­ای از تصاویر در فضا[3] نمی­باشد.        تفاوت میان زبان اشارة ایرانی و به­طور کلی همة زبان­های اشاره با زبان­های گفتاری این است که در زبان­های اشاره، اطلاعات از طریق ترکیب آوا بیان نمی­شوند بلکه از طریق ترکیب شکل[4]، جهت[5] و حرکت[6] دست و همچنین حالات صورت[7] منتقل می­شوند. مانند زبان­های اشارة دیگر، زبان اشارة ایرانی نیز متشکل از دو بخش دستی و غیردستی است که این دو بخش برای تولید و درک زبان اشاره بسیار حائز اهمیت می­باشند. بخش دستی شامل مواردی از قبیل شکل، جهت، مکان و حرکت دست می­شود و بخش غیردستی در برگیرندة حالات صورت و بدن می­باشد. اشارات غیردستی (حالات صورت، چشم، ابرو، سر و غیره) در زبان اشاره نقش­های بسیاری را ایفا می­کنند. مهمتر از همه، نقشی است که این اشارات در نحو ایفا می­کنند. برای مثال، حالات صورت در اکثر زبان­های اشاره که زبان اشارة ایرانی نیز شامل آن می­شود، برای سوال­های بله/خیر یا سوال­های که­ای استفاده می­شوند. در زبان اشارة ایرانی هنگامی­که اشاره­گر سوال بله/خیر می­پرسد، ابروهایش را بالا می­برد و کمی سرش را به سمت جلو کج می­کند. هنگامی­که اشاره­گر سوال که­ای مانند کی، کجا، کدام و غیره را می­پرسد، ابروهایش را پایین می­آورد و کمی سرش را به سمت جلو می­برد در صورتی­که بدنش را به سمت عقب تکیه می­دهد و صورت نیز حالت جمع­شدگی به خود می­گیرد. در جملات شرطی نیز هنگام اشاره کردن، ابروها به سمت بالا حرکت می­کنند.

علاوه برکلیة نقش­های نحوی، حالات صورت و حرکات بدن در بیان آهنگ گفتار[8]، تکیه[9] و درنگ[10] نیز نقش مهمی ایفا می­کنند. درست مانند اصول زبرزنجیری که در زبان گفتاری جزء لاینفک کلام می­باشند، حالات صورت نیز جزء لاینفک زبان اشاره محسوب می­شوند. اما بر خلاف تکیه، آهنگ و درنگ که نمی­توانند به­ تنهایی بدون کلام استفاده شوند، بعضی از حالات صورت یا حرکات به­ تنهایی مورد استفاده قرار می­گیرند و جایگزین واژگان می­شوند. به­طور کلی احساسات فرد اشاره­کننده در صورت وی که با حرکات بدن همراه هستند مشخص می­شوند. بنابراین آنچه که در رابطه با درک و تولید زبان اشاره از اهمیت برخوردار است، توجه به هماهنگ بودن کلیة اجزاء تشکیل دهندة آن می­باشد، زیرا یک اشتباه کوچک در یکی از بخش­ها منجر به تولید اشاره­ای دیگر می­شود و درک مطلب را با مشکل مواجه می­کند.

 

فصل اول

کلیات    پژوهش

1-1 مقدمه

در طول دورة روشنفکری قرن هجدهم، بسیاری از فلاسفه مانند کاندیلاک[11] بیان کرده­اند که زبان اشاره بر زبان گفتاری مقدم بوده است. مانند توصیف زندگی افراد ناشنوا و جامعۀ آنها، اخیرا تلاش­هایی نیز در رابطه با فهم ساختار زبان­های اشاره به عنوان سیستم­های زبان­شناختی صورت گرفته است. در تحلیل­های زبان­شناختی زبان اشاره، زبان‌شناسان در پی یافتن ویژگی­های زبانی این زبان­ها هستند و کلیة نظریه­های زبانی را که تاکنون دربارة همگانی­های زبان ارائه شده­اند، در مورد زبان­های اشاره بررسی کرده و به نوعی این نظریه­ها را محک می­زنند (شیک، مارشارک و اسپنسر[12]، 2006، ص1). در اوایل دهة هفتاد با تلاش و حرکت عظیم استوکو[13] بود که دریچه­ای جدید برای شناخت زبان اشاره به عنوان زبانی کامل در زبان‌شناسی باز شد. وی مطالعة علمی مدرن بر روی زبان­های اشاره را با نگرشی انسان­شناسانه و ساختارگرایانه[14] آغاز کرده و بر اساس آنها مشخص کرد که کلیة زبان­ها دارای ساختارهای منظمی[15] هستند (آرمسترانگ و ویلکوکس[16]، 2007، ص5). حدود نیم­قرن از شناخت زبان اشاره به عنوان زبانی کامل و طبیعی می­گذرد، اما هنوز بسیاری از افراد شناخت دقیقی از این زبان نداشته و تصور می­کنند که فقط زبانی قابل قبول می­باشد که با تولید صدا همراه باشد. مطالعات انجام شده بر روی زبان­های اشاره این ادعا را تصدیق کرده که آنها زبانی با کلیة مشخصه­های دستوری و زبان­شناختی مانند زبان­های گفتاری هستند. این زبان­ها به­طور معمول و بدون هیچ آموزش خاصی توسط افرادی که در معرض آن قرار گرفته، فرا گرفته می­شوند و از پتانسیل لازم در مواردی مانند هنر، استدلال، قوة تعقل و احساسات برخوردار می­باشند. همانگونه که افراد شنوا نسبت به زبان گفتاری خود احساس غرور و قدرت دارند، ناشنوایان نیز به زبان اشارة خود افتخار و نسبت به آن احساس قدرت می­کنند (میر و سندلر[17]، 2008، ص2).

پژوهش حاضر با دارا بودن 5 فصل، کوششی در تبیین چگونگی بازنمود دو مقولة زمان و نمود در زبان اشارة ناشنوایان ایرانی می­باشد که ترتیب کلی مطالب در آن به این صورت خواهد بود: در فصل اول مقدمه، بیان مسئله، اهمیت موضوع، اهداف پژوهش، محدودیت­های پژوهش و تعریفی از کلیدواژه­ها مطرح می­گردد. فصل دوم شامل دو بخش می­شود؛ در بخش اول آن به­طور کلی بعضی از مفاهیم نظری چون ناشنوایی، علل ابتلا به ناشنوایی، زبان اشاره، زبان‌شناسی زبان اشاره و فراگیری زبان در ناشنوایان به تفصیل معرفی خواهند شد و در بخش دوم این فصل به تعریفی از موضوعات اصلی (زمان و نمود) و مفاهیم ساختواژی و تکواژ تصریفی پرداخته می­شود و سپس پیشینة پژوهش ارائه­ می­گردد. فصل سوم به معرفی جامعه آماری، روش پژوهش و بخش اجرایی پژوهش می­پردازد. در فصل چهارم به ارائة یافته­ها و تجزیه و تحلیل داده­ها پرداخته می­شود. در نهایت در فصل پنجم بحث و نتایج حاصل از بررسی میدانی و مشاهدات انجام شده در پژوهش مطرح می­شود، در قسمت بعد آن پیشنهادات مربوطه و در قسمت پیوست چند نمونه از گفتار و مکالمات ناشنوایان ارائه می­شوند.

 

1-2 بیان مسئله و اهمیت موضوع

از دهة 1960 به بعد در آمریکا، اروپا و سایر کشورها با رخداد وقایع مختلفی از جمله مطالعات علمی زبان­شناختی در مورد زبان اشاره از طرف زبان‌شناسان، رشد نهضت حقوق مدنی و توسعة وسایل فناوری خاص ناشنوایان و به تبع آن، حضور فعال­تر ناشنوایان در جوامع باعث شد که به­تدریج ناشنوایان به عنوان یک گروه یا اقلیت مستقل فرهنگی- زبانی پذیرفته و شناخته شوند (آرمسترانگ و ویلکوکس[18]، 2003).

کم­کم در این دهه، از طریق تحقیقات استوکو زبان اشاره به عنوان یک زبان با ارزش و کامل شناخته شد. در حقیقت وی انقلاب بزرگی را در طول تاریخ، جهت شناسایی زبان اشاره در دنیا به راه انداخت (ولی و لوکاس[19] ، 2000). اولین زبان اشاره­ای که در جهان مورد بررسی زبان­شناختی قرار گرفت زبان اشاره آمریکایی[20] بود که در سال 1979 کلیما و بلوجی[21] در کتاب معروف خود اشاره­های زبان[22] به توصیف ساختاری آن پرداختند. با وجود آنکه سال­ها از عمر بررسی زبان­شناختی زبان اشاره می­گذرد، هنوز رشته­ای نوپا و در حال رشد است که امروزه به­خوبی توانسته است توجه بسیاری از زبان‌شناسان را به خود جلب کند. نکتة بسیار مهم آن است که زبان‌شناسان کار بر روی زبان­های اشاره را با این پیش فرض آغاز می­کنند که زبان­های اشاره نیز به اندازه زبان­های گفتاری، طبیعی هستند (شامل همان عناصری هستند که در زبان­های گفتاری موجود است) و نیازهای ارتباطی ناشنوایان را به­خوبی برطرف می­کنند.

زبان اشارة ایرانی نیز از این قاعده مستثنا نیست. تاکنون شمار تحقیقات صورت گرفته در زمینة زبان‌شناسی زبان اشارة ایرانی در داخل کشور بسیار اندک بوده است. بنابراین انگیزة اصلی انجام پژوهش حاضر معطوف کردن توجه زبان‌شناسان به ویژگی­های زبانی زبان اشارة ایرانی است تا بتوان آنها را از خصوصیات و طبیعی بودن این زبان آگاه کرد. زیرا همانطور که زبان گفتاری در جامعة افراد شنوا اهمیت دارد، وضعیت زبان اشاره نیز در جامعة ناشنوایان از اهمیت و ارزش بالایی برخوردار است، چرا که این زبان تاثیر مستقیمی بر روی زندگی ناشنوایان به خصوص در بخش­های تحصیلی، پزشکی، حقوقی و شغلی دارد که بالطبع حفظ این زبان در جامعة آنها نیازمند شناخت بیشتر آن می­باشد.

1-3 اهداف پژوهش

2-3 اصلاح سطح غشا با روش عملیات حرارتی و هیدرولیز………… 51
2-4 ترکیب غشا با نانو ذرات تیتانیوم دی اکسید…………………… 52
2-4-1 خود آرایی نانو ذرات تیتانیوم دی اکسید بر روی سطح غشا پلی‌اکریلونیتریل…..53
2-4-2 مخلوط کردن نانوذرات تیتانیوم‌دی‌اکسید در محلول پلیمری……….53
2-5 ارزیابی عملکرد غشا……………………………. 54
2-6 شار آب خالص……………………………… 57
2-7 احتباس……………………………… 58
2-8 آستانه شکست و محاسبه اندازه حفرات…………………………….. 59
2-8-1  اندازهگیری غلظت پلیاتیلنگلایكول…………………………….. 61
2-9  بررسی میزان گرفتگی غشا……………………………. 62
2- 10 بررسی مورفولوژی غشا …………………………….63
2-10-1 بررسی مورفولوژی غشای تهیه شده با میکروسکوپ الکترونی روبشی(SEM)…….64
2-10-2 بررسی آبدوستی غشا با آنالیز زاویه تماس……………… 65
2-7-3 بررسی ساختار شیمیایی غشا……………………………. 66
2-10-4 طیف سنجی پراش انرژی پرتو ایکس(EDX)……………… 67
گفتار سوم: بحث و نتیجه گیری…………………………….. 69
مقدمه …………………………….70
3-1 ساخت غشا پلی اکریلو نیتریل…………………………….. 70

 

3-2 اصلاح شیمیایی غشا……………………………. 73
3-3 اصلاح حرارتی غشاهای پلی اکریلو نیتریل…………………….. 76
3-4 بررسی عملكرد و ساختار غشا اصلاح شده حرارتی…………… 76
3-5  اصلاح غشا با استفاده از نانوذرات…………………………….. 80
3-5-1 اثر خودآرایی نانوذرات تیتانیوم دی‌اکسید بروی سطح غشا…….. 81
3-5-2 اثر مخلوط کردن نانوذرات تیتانیوم دی‌اکسید در محلول پلیمری…….. 83
3-6  مقایسه بین دو روش افزودن نانوذرات…………………………….. 85
3-7  آنالیز میکروسکوپ الکترونی پویشی از سطح غشا……………..86
3-8 آنالیز پراش انرژی پرتو ایکس(EDX)……………………………. 90
3-9  اندازه گیری آستانه شکست……………………………… 93
3-10 بررسی آبدوستی سطح غشا……………………………. 95
3-8 بررسی گرفتگی غشا……………………………. 97
گفتار چهارم: نتیجه گیری و پیشنهادات…………………………….. 101
4-1 نتیجه گیری…………………………….. 102
4- 2 پیشنهادات…………………………….. 104
چکیده:
هدف از انجام این مطالعه، جداسازی پلی‌اکریل‌آمید کاتیونی از پساب کارخانه زغالشویی پروده طبس با استفاده از فرآیند فیلتراسیون غشای پلیمری می‌باشد. غشا اولیه با استفاده از پلی اکریلونیتریل (PAN) توسط فرآیند وارونگی فاز تهیه گردید و در ادامه با استفاده از عملیات‌ هیدرولیز به‌عنوان اصلاح شیمیایی و عملیات حرارتی به‌عنوان اصلاح فیزیکی برای حداکثر جداسازی پساب آماده گردیدند. همچنین از نانو ذرات TiO₂ به دو روش خودآرایی و مخلوط کردن با محلول پلیمری به منظور افزایش خواص ضد گرفتگی سطح غشا استفاده شده‌ است. به منظور بررسی عملکرد غشا محلول خوراک ppm10 از پلی‌اکریل‌آمید کاتیونی مطابق با خوراک کارخانه تهیه و در فشار 3 بار و

یک مطلب دیگر :

ایران اپل را تایید کرد

 دمای 25 درجه سلسیوس میزان احتباس و شار عبوری اندازه‌گیری گردید. با توجه به آنچه که مطلوب این مطالعه بوده‌است، در کنار احتباس 98% از پلی‌اکریل ‌آمید دست‌یابی به شارهای متفاوتی با توجه به نوع غشا به کار رفته امکان پذیر بوده‌است. میزان شار در غشاهای فاقد نانوذرات در حدود  L/m².hr 4/125 بوده‌است درحالیکه برای غشا ترکیب شده با نانوذرات TiO₂ در روش خودآرایی این مقدار در حدود 45% و برای روش مخلوط کردن در محلول پلیمری 32% بهبود داشته ‌است. آزمایش­های گرفتگی غشاهای ساخته شده نشان می­دهد غشاهای حاوی نانوذرات TiO₂ به نسبت غشاهای معمولی از گرفتگی کمتری برخوردار هستند. آنالیزهای FT-IR گروه­های شیمیایی موجود در سطح غشا قبل و بعد از انجام عملیات هیدرولیز را نشان می‌دهند. تصاویر  SEMسطحی تغییر قابل محسوسی در مورفولوژی سطح غشاها بعد از اصلاح در حضور نانوذرات TiO₂ نشان نمی­دهد در حالیکه آنالیز  EDXحضور نانوذرات TiO₂ را تایید می‌کند. آنالیز زاویه تماس نشان می­دهد که آبدوستی سطح غشا در حضور نانوذرات TiO₂ با روش خودآرایی بیشتر از روش مخلوط کردن افزایش نشان می­دهد.

گفتار اول: مطالعه بر روش های جداسازی پلی‌اکریل‌آمید و آشنایی با فرآیندهای غشایی
مقدمه:
با توجه به گسترش روزافزون بحران کمبود آب مورد نیاز نه فقط برای مصارف خانگی و کشاورزی که در بخش صنعت، تلاش‌ها برای تصفیه و بازگرداندن بخش قابل توجهی از آب مصرفی به چرخه مصرف در حال افزایش است. میزان مصرف آب در بخش صنعت با توجه به گزارش وزارت نیروی جمهوری اسلامی ایران، در حدود 5/1 درصد کل آب مصرفی کشور معادل 5/1 ملیارد متر مکعب را به خود اختصاص داده است. لذا با توسعه علم و فناوری نظیر فرایندهای غشایی میتوان بخش عظیمی از این آب را به چرخه صنعت بازگرداند. فرآیندهای غشایی مانند نانوفیلتراسیون [1] (NF) ، اولترافیلتراسیون[2] (UF) و اسمز معکوس[3] (RO) به طور فزاینده‌ایی در احیا و استفاده مجدد از پساب و تصفیه آب آشامیدنی استفاده می‌شوند]1.[
1-1- معرفی کارخانه زغالشویی
این کارخانه در فاز اول به منظور تامین کک مورد نیاز برای کارخانه ذوب آهن اصفهان طراحی و اجرا گردیده‌است. ظرفیت اسمی این کارخانه که بزرگترین کارخانه‌ی زغالشویی کشور می‌باشد 300 تن در ساعت است. زغال سنگ پس از استخراج از معادن پروده که حدوداً شامل 50 درصد باطله است جهت خالص سازی و جداسازی از باطله به کارخانه زغالشویی منتقل می‌شود. سپس زغال سنگ وارد روتاری بریکر شده تا عمل دانه‌بندی و ریزکردن ابعاد زغال سنگ انجام شود. پس ازعملیات مختلفی که بر روی زغال به منظور دانه‌بندی و خاکستر کردن آن انجام می‌شود، مهم ترین قسمت کارخانه زغالشویی یعنی بخش فلوتاسیون مورد استفاده قرار می‌گیرد.
هدف از بخش فلوتاسیون تولید زغال کنسانتره در ابعاد بسیار ریز (خاکستر) می‌باشد. در این بخش زغال دانه‌بندی شده و ریز با آب مخلوط می‌شود. فرایند فلوتاسیون در واقع جداسازی جامد از جامد ( جداکردن  زغال کک شو از باطله) در اثر اختلاف در دانسیته ذرات است]2.[
شش سلول در قسمت فلوتاسیون فعال است که این سلول‌ها دارای قطر4 متر و ارتفاع 8 متر هستند و ظرفیت آن‌ها 300 تن در ساعت است. جریان خوراک اولیه (مخلوط آب و زغال) از ارتفاع 2 متری بالای سلول وارد آن شده، سپس  فروتر یا همان کف ساز از ارتفاع 5/1 متری کف سلول وارد می‌شود. علت افزودن کف ساز در واقع ایجاد حباب است، که باعث می‌شود که ذرات با دانسیته کمتر که همان زغال مرغوب است، روی سطح حباب‌ها قرار گیرند و از بالای سلول  به صورت سر ریز خارج شوند و باطله نیز به علت دانسیته بیشتر در کف سلول باقیمانده، و خارج می‌شود.
زغال فرآوری شده به سمت فیلتر پرسی هدایت شده و آبگیری می‌شود و پساپ تولیدی راهی تیکنر می‌شود. همچنین باطله خروجی از فلوتاسیون به همراه پساب نیز وارد تیکنر می‌شود. تیکنر قسمتی از کارخانه جهت بازیابی آب است که استخری به حجم³ m5400 را شامل می‌شود. در مرحله آخر به دلیل وجود ذرات معلق در پساب، از منعقد کننده‌ها به منظور ته نشینی -تحت عنوان فرآیند انعقاد ولخته سازی- و استفاده مجدد از آب استفاده می‌شود.
2-1- معرفی فرآیند انعقاد و لخته سازی
انعقاد و لخته سازی[1] یک واحد فیزیک و شیمیایی در فرآیند پیش تصفیه[2] می‌باشد. در این فرآیند ذرات ریز معلق توسط منعقد کننده‌ها[3] به ذرات درشت تبدیل و ته نشین می‌شوند. برای این فرآیند می‌توان از مواد آلی یا معدنی و مواد با جرم ملکولی بالا مانند پلیمرها استفاده کرد. فلوکولاسیون نوعی فرایند انعقاد و لخته سازی است که از پلیمرها به منظور ته نشین کردن ذرات معلق استفاده می‌کند، که خود به سه دسته کاتیونی، آنیونی و خنثی تقسیم می‌شود. پلیمرهای کاتیونی کاربرد فراوانی در تصفیه پساب‌های حاوی ذرات معدنی دارند. بیشتر پلیمرهای مورد استفاده در فرآیند فلوکولاسیون پلیمرهای خطی می‌باشند]3-11[.
برای سوسپانسیون‌ها با غلظت و اندازه ذرات مختلف، پلیمرها با جرم ملکولی متفاوتی استفاده می‌شوند. مهم ترین عوامل مؤثر در کارایی فرایند انعقاد یون‌های موجود در محلول آبی (قدرت یونی آب)، غلظت مواد هیومیک، pH، دمای آب و نوع ماده منعقدکنند هستند. در عملیات انعقاد و لخته سازی، رشد لخته‌ها در چند مرحله‌ی متوالی رخ می دهد:
– پراکندگی پلیمر در محیط
– نفوذ پلیمر در فصل مشترک جامد – مایع
– جذب پلیمر بر روی سطح مایع برخورد ذرات حامل لخته‌ی جذب شده با ذره‌ای دیگر
– جذب لخته برروی ذره‌ی دوم برای ایجاد پل و تشکیل یک میکرو لخته
– رشد میکرو لخته‌ها از طریق برخوردهای موفق و جذب

2-6- کاربردهای کامپوزیت‏های زمینه پلیمری… 20

2-6-1- کاربرد در صنعت اتومبیل‏سازی… 20

2-6-2- کاربردهای دریایی… 21

2-6-3- کاربردهای هوا-فضا. 22

2-6-4- مواد کامپوزیتی در تکنولوژی انرژی بادی… 23

2-7- خستگی… 25

2-8- خستگی در مواد کامپوزیتی زمینه پلیمری… 27

2-8-1- آسیب خستگی… 28

2-8-2- مدهای مختلف واماندگی خستگی در مواد کامپوزیتی… 31

2-8-3- مقایسه‏ای بین شکست خستگی و استاتیکی… 32

2-8-3-1- واماندگی‏های بین لایه‏ای… 33

2-8-3-1-1- مورفولوژی‏های شکست در مد I بارگذاری سیکلی… 33

2-8-3-1-2- مورفولوژی‏های شکست در مد II بارگذاری سیکلی… 34

2-8-3-1-3- مورفولوژی‏های شکست در مد ترکیبی I/II بارگذاری سیکلی… 35

2-8-3-2- واماندگی داخل لایه‏ای… 37

2-9- فاکتورهای تأثیرگذار بر روی رفتار خستگی کامپوزیت‏های زمینه پلیمری… 38

2-9-1- نوع الیاف… 38

2-9-2- زمینه و محیط… 40

2-9-3- شرایط بارگذاری… 41

2-10- آزمون‏های مکانیکی متداول بر روی کامپوزیت‏های زمینه پلیمری… 43

2-10-1- آزمون کشش…. 43

2-10-2- آزمون فشار. 44

 

2-10-3- آزمون خستگی… 45

2-11- آنالیز حرارتی کامپوزیت‏های زمینه پلیمری… 46

2-12- مروری بر تحقیقات انجام شده. 48

2-12-1- تحقیقات انجام شده در رابطه با روش‏های مختلف ساخت کامپوزیت‏های زمینه پلیمری… 48

2-12-2- تحقیقات انجام شده در رابطه با آزمون کشش کامپوزیت‏های زمینه پلیمری… 49

2-12-3- تحقیقات انجام شده در رابطه با خواص خستگی کامپوزیت‏های زمینه پلیمری… 50

2-12-4- تحقیقات انجام شده در رابطه با مکانیزم واماندگی خستگی… 51

2-12-5- تحقیقات انجام شده در رابطه با آنالیز حرارتی کامپوزیت‏های زمینه پلیمری… 56

فصل 3- مواد آزمایش و روش تحقیق… 58

3-1- مشخصات رزین… 59

3-2- روش‏های ساخت نمونه.. 60

3-2-1- روش لایه‏گذاری دستی… 60

3-2-2- روش تزریق رزین به کمک خلأ (VIP). 61

3-3- آماده‌سازی نمونه.. 63

3-4- انجام آزمون کشش بر روی نمونه‏های آماده شده. 64

3-5- انجام آزمون خستگی… 65

3-5-1- مشخصات نمونه‏های تست خستگی… 66

3-5-2- آزمون خستگی کشش–کشش…. 67

3-6- آنالیز وزن سنجی حرارتی (TGA). 69

3-7- تصویربرداری SEM… 70

فصل 4- نتایج و بحث… 71

4-1- نتایج آنالیز وزن‏سنجی حرارتی (TGA). 72

4-2- نتایج تست کشش…. 76

4-3- نتایج آزمون خستگی… 78

4-3-1- ترسیم منحنی S-N با استفاده از روابط مختلف خستگی… 84

4-3-2- مقایسه منحنی‏های S-N کامپوزیت‏های تولید شده به وسیله فرایندهای دستی و VIP.. 90

4-3-3- مقایسه منحنی‏های S-N به دست آمده در فرایندهای ساخت VIP و دستی با استاندارد GL.. 92

4-4- نتایج تصویربرداری SEM… 97

4-4-1- نتایج تصویربرداری SEM از سطوح شکست خستگی نمونه‏های دستی… 97

یک مطلب دیگر :

4-4-2- نتایج تصویربرداری SEM از سطوح شکست خستگی نمونه‏های VIP.. 102

4-4-3- مقایسه مکانیزم‏های واماندگی خستگی برای نمونه‏های دستی و VIP.. 107

فصل 5- نتیجه‏گیری و پیشنهادات… 110

5-1- نتیجه‏گیری… 111

5-2- پیشنهادات… 113

6- مراجع.. 114

– مقدمه

1-1- کلیات

افزایش تأثیرات منفی انرژی فسیلی بر روی محیط زیست، مانند گرم شدن جهانی و بحران در دسترس بودن انرژی، بسیاری از کشورها را بر آن داشته است که از انرژی­های جایگزین دیگری مانند انرژی خورشید، باد و خورشید-هیدروژن استفاده کنند. این انرژی­ها تجدیدپذیر و دوست­دار محیط زیست هستند، به گونه‏ای که پاسخ­گوی تقاضای روزافزون بشر برای انرژی می­باشند. انرژی باد، سریع­ترین منبع انرژی رو به رشد در جهان، یک منبع انرژی تجدیدپذیر و تمیز است. اکنون کشورهای بسیاری، به خصوص در اروپا، ایالات متحده آمریکا، چین و ملل دیگر، توجه خاصی به این منبع انرژی دارند ]1[.

بر اساس اطلاعات سازمان انرژی­های نو ایران (سانا)،استفاده از انرژی باد در طول سالیان اخیر بیشترین رشد را در مقایسه با سایر انرژی­های نو تجربه کرده است و توربین­های بادی هر روز بهینه­تر و با ظرفیت توان بیشتر به بازار عرضه می­شوند. تاریخچه انرژی بادی یک سیر تکاملی را به استفاده از قطعات سبک و ساده برای به حرکت درآوردن پره­ها بوسیله نیروی بازدارنده[1] طی کرده است. آسیاب­های بادی که در قدیم مورد استفاده قرار می­گرفتند نخستین نوع توربین­های بادی بودند که به عقیده تمامی کارشناسان نخستین بار توسط ایرانیان به کار گرفته شد ]2[.

با وجود این پیشینه ارزشمند تاریخی و علی‌رغم پتانسیل­های موجود و مناطق مستعد بادخیز کشور، توسعه صنعت باد در ایران با پیشرفت مناسبی روبرو نشده است. در حال حاضر در وزارت نیرو، نصب MW5000 نیروگاه تجدیدپذیر در قانون برنامه پنجم توسعه هدف­گذاری شده است که از این میزان MW4500 آن برای توسعه باد در نظر گرفته شده است و می‌توان گفت در پنج سال آینده قریب به MW4000 بازار برای توسعه بخش خصوصی وجود خواهد داشت. هم اکنون سایت­های بادی بینالود و منجیل، بزرگ­ترین سایت­های بادی کشور محسوب شده که تقریبا MW100 از برق مورد نیاز کشور را تامین می­کنند، این مقدار سهم ناچیزی از مقدار کل انرژی برق تولید شده در کشور را تشکیل می­دهد ]2[.

اما بر خلاف رویه موجود در داخل کشور، سایر کشورهای جهان به طور گسترده در راستای توسعه صنعت بادی خود گام برداشته­اند و میزان انرژی الکتریکی تولید شده بوسیله باد روز به روز سهم بیشتری از کل انرژی تولیدی جهان را تشکیل می­دهد. به عنوان نمونه­ای از سیاست­گذاری­های کلان در این زمینه می­توان به تصمیم اتحادیه اروپا برای تولید 20% از انرژی خود از منابع پاک تا سال 2020 اشاره کرد. شکل 1-1 ظرفیت کلی انرژی بادی تولیدی در جهان را تا سال 2011 را نشان می­دهد ]2[.

شکل 1-1- ظرفیت کلی انرژی بادی تولیدی در جهان تا سال 2011 ]2[.

جدول1-1 نیز میزان ظرفیت نیروگاه­های بادی نصب شده در کشورهای شاخص استفاده کننده از انرژی باد را نشان می­دهد ]2[.

جدول1-1- ظرفیت نیروگاه‌های بادی نصب شده در کشورهای پیشرو ]2[.

 

 

 

 

 

 

 

نام کشور	مجموع ظرفیت نیروگاه‏های بادی (گیگاوات)
چین	65
ایالات متحده	48
آلمان	30
اسپانیا	23
هند	16
فرانسه	8

اغلب پره­های توربین، چه کوچک و چه بزرگ، قسمت­های اصلی مشابهی دارند: پره­ها، شفت­ها، چرخ­دنده­ها، ژنراتور، و یک کابل (برخی از توربین­ها ممکن است دارای جعبه دنده نباشند). کلیه این قسمت­ها با هم کار می­کنند تا انرژی باد را به الکتریسیته تبدیل نمایند. در این بین، پره یکی از مهمترین اجزای توربین­های بادی است که وظیفه آن تولید نیروی لازم برای چرخاندن محور اصلی توربین است. طراحی پره توربین­های بادی یکی از مهم­ترین و اصلی­ترین بخش­های طراحی توربین به شمار می­شود که با توجه به شرایط بسیار متغیر بهره­برداری و اعمال بارهای شدید بر آن، انتخاب جنس و طراحی سازه­ای آن از اهمیت زیادی برخوردار است. مواد مورد استفاده در ساخت پره­ها به طور قابل ملاحظه­ای بر روی کارایی و خواص آن­ها، مانند وزن پره، مکانیزم آسیب، و عمر خستگی اثرگذار است. پره­های توربین­های بادی از مواد ناهمسان­گرد ساخته می‏شوند که معمولاً از کامپوزیت­های زمینه پلیمری، در ترکیبی از یک تک پوسته و کامپوزیت ساندویچی تهیه شده‏اند. طراحی­های امروزی عمدتاً بر اساس کامپوزیت­های تقویت شده با الیاف شیشه[2] (GFRP) صورت می‏گیرد. به طور کلی مواد مورد استفاده در ساخت پره­های توربین بادی بایستی تحمل بارگذاری­های خستگی شدید را در شرایط کاری داشته باشند ]1[.

ساختار کامپوزیتی به عنوان یک نوع خاص از کامپوزیت­های لایه­ای  تلقی می­شود و مقبولیت گسترده­ای به عنوان یک ساختار عالی برای دست­یابی به اجزایی با وزن کم و ساختارهایی با سفتی خمشی[3] بسیار بالا، استحکام زیاد، و مقاومت کمانشی بسیار زیاد به دست آورده است. این مواد توسط روش قالب­گیری انتقال رزین[4] (RTM)، RTM به کمک خلاء[5]، لایه­گذاری دستی و تزریق رزین به کمک خلاء[6] (VIP) ساخته می‏شوند. تفاوت روش VIP با روش RTM در آن است که در این روش تنها یک سمت از قالب جامد است در صورتی که در روش RTM هر دو سمت جامد هستند. علاوه بر آن، از یک خلأ اعمالی به منظور نیرو محرکه برای انتقال رزین به تقویت­کننده استفاده می­شود ]3[.

2 Atret
تعداد صفحه : 125
قیمت : 14700تومان

 

 

 

یک مطلب دیگر :

فصل 5 : پیاده سازی الگوریتم برروی DSP          
5-1- مقدمه                                      74
5-2- مروری بر پیاده سازی بلادرنگ                          75
5-3- چیپ های DSP                                76
5-3-1- DSP های ممیزثابت                         77
5-3-2- مروری بر DSP های خانواده TMS320          78
5-3-2-1- معرفی سری TMS320C54x               79

 

5-4- توسعه برنامه بلادرنگ                             81
5-5- اجرای برنامه روی برد توسعه گر C5402 DSK                 82
5-5-1- بکارگیری ابزارهای توسعه نرم افزار                 84
5-5-2- استفاده از نرم افزارCCS                      86
5-5-3- نتایج پیاده سازی                         94
5-6- نتیجه گیری و پیشنهاد                          97
– ضمائم
   – ضمیمه (الف) : دیسکت برنامه های شبیه سازی ممیز ثابت به زبان C و
پیاده سازی کدک به زبان اسمبلی                                                                                         – ضمیمه (ب) : مقایسه برنامه نویسی C و اسمبلی                         98
– مراجع                                         103
  – مقدمه
امروزه در عصر ارتباطات و گسترش روزافزون استفاده از شبكه های تلفن ،موبایل و اینترنت در جهان ومحدودیت پهنای باند در شبكه های مخابراتی ، كدینگ و فشرده سازی صحبت امری اجتناب ناپذیر است . در چند دهه اخیر روشهای كدینگ مختلفی پدیدآمده اند ولی بهترین و پركاربردترین آنها كدك های آنالیزباسنتز هستند كه توسط Atal & Remedeدر سال 1982 معرفی شدند [2] . اخیرا مناسبترین الگوریتم برای كدینگ صحبت با كیفیت خوب در نرخ بیت های پائین و زیر 16 kbps ، روش پیشگویی خطی باتحریك كد (CELP) می باشد كه در سال 1985 توسط Schroeder & Atal معرفی شد [8] و تا كنون چندین استاندارد مهم كدینگ صحبت بر اساس CELP تعریف شده اند .
در سال 1988 CCITT برنامه ای برای استانداردسازی یك كدك 16 kbps با تاخیراندك و      كیفیت بالا در برابر خطاهای كانال آغاز نمود و برای آن كاربردهای زیادی همچون شبكه PSTN ،ISDN ،تلفن تصویری و غیره در نظر گرفت . این كدك در سال 1992 توسط Chen et al.    تحت عنوان LD-CELP معرفی شد[6] و بصورت استاندارد G.728 در آمد[9] و در سال 1994 مشخصات ممیز ثابت این كدك توسط ITU ارائه شد[10] . با توجه به كیفیت بالای این كدك كه در آن صحبت سنتزشده از صحبت اولیه تقریبا غیرقابل تشخیص است  و كاربردهای آن در شبكه های تلفن و اینترنت و ماهواره ای در این گزارش به پیاده سازی این كدك می پردازیم .

یک مطلب دیگر :

در فصل اول به معرفی وآنالیز سیگنال صحبت پرداخته می شود و در فصل دوم روش ها و استانداردهای كدینگ بیان می شوند . در فصل سوم كدك LD-CELP را بیشتر بررسی می كنیم و در فصل چهارم شبیه سازی ممیز ثابت الگوریتم به زبان C را بیان می نمائیم. ودر پایان در فصل 5 به نحوه پیاده سازی بلادرنگ كدكG.728 بر روی پردازنده TMS320C5402 می پردازیم.
فصل 1

بررسی و مدل سازی سیگنال صحبت

1-1 –معرفی سیگنال صحبت
صحبت در اثر دمیدن هوا از ریه ها به سمت حنجره و فضای دهان تولید می‏شود. در طول این مسیر در انتهای حنجره، تارهای صوتی[1] قرار دارند. فضای دهان را از بعد از تارهای صوتی ، لوله صوتی[2]  می‏نا مند كه در یك مرد متوسط حدود cm 17 طول دارد . در تولید برخی اصوات تارهای صوتی كاملاً باز هستند و مانعی بر سر راه عبور هوا ایجاد نمی‏كنند كه این اصوات را اصطلاحاً اصوات بی واك [3]  می‏نامند. در دسته دیگر اصوات ، تارهای صوتی مانع خروج طبیعی هوا از حنجره می‏گردند كه این باعث به ارتعاش درآمدن تارها شده و هوا به طور غیر یكنواخت و تقریباً پالس شكل وارد فضای دهان می‏شود. این دسته از اصوات را اصطلاحاً باواك[4]  می‏گویند.
فركانس ارتعاش تارهای صوتی در اصوات باواك را فركانس Pitch و دوره تناوب ارتعاش تارهای صوتی را پریود Pitch می‏نامند. هنگام انتشار امواج هوا در لوله صوتی، طیف فركانس این امواج توسط لوله صوتی شكل می‏گیرد و بسته به شكل لوله ، پدیده تشدید در فركانس های خاصی رخ می‏دهد كه به این فركانس های تشدید فرمنت[5]  می‏گویند.
از آنجا كه شكل لوله صوتی برای تولید اصوات مختلف، متفاوت است پس فرمنت ها برای اصوات گوناگون با هم فرق می‏كنند. با توجه به اینكه صحبت یك فرآیند متغییر با زمان است پس پارامترهای تعریف شده فوق اعم از فرمنت ها و پریود Pitch در طول زمان تغییر می‏كنند به علاوه مد صحبت به طور نامنظمی از باواك به بی واك و بالعكس تغییر می‏كند. لوله صوتی ، همبستگی های زمان-كوتاه  ، در حدود 1 ms ، درون سیگنال صحبت را در بر می‏گیرد. و بخش مهمی از كار كدكننده های صوتی مدل كردن لوله صوتی به صورت یك فیلتر زمان-كوتاه می‏باشد. همان طور كه شكل لوله صوتی نسبتاً آهسته تغییر می‏كند، تابع انتقال این فیلتر مدل كننده هم نیاز به تجدید[6] ، معمولاً در هر 20ms یکبارخواهد داشت.
در شكل (1-1 الف) یك قطعه صحبت باواك كه با فركانس 8KHz نمونه برداری شده است  دیده می‏شود. اصوات باواك دارای تناوب زمان بلند به خاطر پریود Pitch هستند كه نوعاً   بین 2ms تا 20ms می‏باشد. در اینجا پریود Pitch در حدود 8ms یا 64 نمونه است. چگالی طیف توان این قطعه از صحبت در شكل (1-1 ب) دیده می‏شود[3].
اصوات بی واك نتیجه تحریك نویز مانند لوله صوتی هستند و تناوب زمان- بلند اندكی را در بر دارند ، همانگونه كه در شكل های (1-1 ج) و (1-1 د) دیده می‏شود ولی همبستگی زمان كوتاه به خاطر لوله صوتی در آنها هنوز وجود دارد.
بطوركلی سیگنال صحبت  دارای افزونگی[7] زیادی است  كه ناشی از عوامل ذیل هستند:
ـ وابستگی های زمان-كوتاه  : این وابستگی ها عمدتاً به كندی تغییرات صحبت با زمان و ساختار
شكل (1-1) :  مقایسه اصوات باواك و بی واك. (الف)و(ب) : باواك ، (ج)و(د) : بی واك
نسبتاً منظم فرمنت ها مربوط می‏شوند.
ـ وابستگی های زمان- بلند : كه عمدتاً از طبیعت نیمه متناوب اصوات با واك و تغییرات آرام پریود Pitch ناشی می‏شوند.
ـ‌تابع چگالی احتمال صحبت : علیرغم پیچیدگی آماری صحبت می‏توان آن را با توابع چگالی احتمال شناخته شده تقریب زد. شكل لوله صوتی و مد تحریك آن به صورت نسبتاً آرام تغییر می‏كند و بنابراین صحبت را می‏توان به صورت شبه ایستان در دوره های كوتاه زمانی            (حدود 20ms) در نظر گرفت و با یك  فرآیند تصادفی ارگادیك در یك قطعه زمانی كوچك   مدل نمود و طیف مشخصی برای آن در این قطعه زمانی بدست آورد.
علاوه بر افزونگی های فوق عامل مهم دیگری كه كاهش نرخ داده سیگنال صحبت را ممكن          می سازد، طبیعت غیر حساس گوش انسان نسبت به بسیاری از ویژگیهای این سیگنال می‏باشد.

2-2-1-2طبقه بندی بر اساس انتظارهای آموزش پذیری……………………………..20

3-1-2ویژگی های شناختی دانش آموز کم توان ذهنی………………………………………21

4-1-2ویژگی های عاطفی و روانی کودکان کم توان ذهنی…………………………….24

2-2 فراخنای توجه………………………………………………………………………………26

1-2-2فیزیولوژی توجه………………………………………………………………………..27

2-2-2عوامل موثر در توجه…………………………………………………………………..30

3-2-2انواع توجه……………………………………………………………………………….31

4-2-2عملکردهای توجه………………………………………………………………………33

5-2-2کمبود توجه……………………………………………………………………………….38

6-2-2درمان …………………………………………………………………………………..40

7-2-2کم توانی ذهنی و اهمیت توجه……………………………………………………42

3-2نمایش درمانی……………………………………………………………………………44

1-3-2تاریخچه نمایش درمانی ……………………………………………………………….45

1-2-3-2انجمن نمایش درمانگران بریتانیا………………………………………………………47

2-2-3-2انجمن ملی نمایش درمانی امریکا……………………………………………..50

3-3-2ابزار نمایش درمانی……………………………………………………………………..52

4-3-2اهداف نمایش درمانی………………………………………………………………….58

5-3-2رویکردهای نمایش درمانی……………………………………………………………58

1-5-3-2دیدگاه انسان شناسی/آیینی جنینگز……………………………………………..59

2-5-3-2نظریه نقش رابرت لندی……………………………………………………………60

3-5-3-2دیدگاه پنج مرحله ای امونا……………………………………………………….61

6-3-2روان نمایش درمانی و نمایش درمانی………………………………………………62

7-3-2نمایش درمانی برای کودکان…………………………………………………………64

8-3-2نمایش درمانی در آموزش ویژه……………………………………………………..65

9-3-2استفاده از نمایش درمانی برای افراد دارای مشکلات یادگیری……………..67

10-3-2توجه در نمایش درمانی………………………………………………………………68

11-3-2اجزاء جلسات نمایش درمانی………………………………………………………..69

4-2بررسی متون…………………………………………………………………………………..72

1-4-2تحقیقات انجام شده داخلی……………………………………………………………72

2-4-2تحقیقات انجام شده خارجی………………………………………………………….73

فصل سوم: روش شناسی پژوهش

1-3نوع مطالعه و طرح پژوهشی…………………………………………………………….78

2-3جامعه آماری …………………………………………………………………………………78

3-3روش نمونه گیری و گروه نمونه ………………………………………………………..78

1-3-3معیارهای ورود به مطالعه ………………………………………………………………79

2-3-3معیارهای خروج از مطالعه …………………………………………………………….79

4-3ابزار پژوهش …………………………………………………………………………………79

1-4-3آزمون مربعات دنباله دار تولوز- پیرون……………………………………………79

1-1-4-3نمره گذاری و تفسیر نتایج…………………………………………………………80

2-4-3آزمون شناختی تشخیصی کی………………………………………………………..81

1-2-4-3نمره گذاری و تفسیر نتایج…………………………………………………………82

5-3روش اجرا……………………………………………………………………………………..82

1-5-3ساختار جلسات نمایش درمانی………………………………………………………..84

6-3ملاحظات اخلاقی……………………………………………………………………………85

7-3روش تجزیه و تحلیل داده ها…………………………………………………………….85

فصل چهارم:تجزیه و تحلیل داده های آماری

1-4توصیف داده ها……………………………………………………………………………..87

2-4استنباط از داده ها …………………………………………………………………………91

فصل پنجم:بحث وتفسیر

1-5بحث در چهارچوب یافته ها……………………………………………………………95

2-5نتیجه گیری نهایی ……………………………………………………………………….103

3-5محدودیت های پژوهش ……………………………………………………………….105

4-5پیشنهادات پژوهش………………………………………………………………………..106

فهرست منابع ……………………………………………………………………………………107

چکیده انگلیسی…………………………………………………………………………………122

پیوست:

محتوای جلسات نمایش درمانی……………………………………………………………..124

آزمون تولوز- پیرون…………………………………………………………………………..125

خرده آزمون فراخنای توجه مجموعه شناختی- تشخیصی کی……………………..126

چکیده:

کاستی توجه یکی از شایعترین مشکلات در کودکان کم توان ذهنی است و این مسئله به آسیب های روانشناختی، تحصیلی و اجتماعی منجر می شود. کمک به کودک کم توان ذهنی جهت افزایش فراخنای توجه بسیاری از مشکلات اساسی آنان را تعدیل می کند. از بین روش های درمانی متعدد که برای مداخله در این کاستی معرفی شده اند، نمایش درمانی به عنوان شیوه ای نزدیک با طبیعت کودکان و هماهنگ با ویژگی آنان جایگاه خاصی دارد. پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی نمایش درمانی بر میزان فراخنای توجه پسران کم­توان­ذهنی آموزش­پذیر در مقطع ابتدایی اجرا شد.در این مطالعه شبه آزمایشی با  طرح پیش آزمون – پس آزمون همراه با گروه کنترل 30 نفر (هر یک از گروههای آزمایش و کنترل 15 نفر)  از بین مدارس پسرانه دانش­آموزان كم­توان­ذهنی با روش نمونه گیری چند مرحله ای تصادفی انتخاب شدند. سپس، با استفاده از آزمون تولوز- پیرون و خرده آزمون فراخنای توجه آزمون شناختی- تشخیصی کی فراخنای توجه دانش­آموزان اندازه­گیری شد. گروه آزمایش به دوگروه­ 7 و 8 نفری تقسیم شد و در 12 جلسه نمایش درمانی 45 دقیقه­ایبه مدت 6 هفته شرکت کردند و گروه کنترل مداخله ای دریافت نکرد. در پایان جلسات درمانی مجدداً آزمون تولوز- پیرون و خرده آزمون فراخنای توجه آزمون شناختی- تشخیصی کی بر روی هر دو گروه اجرا شد.داده های به دست آمده  با استفاده از تحلیل کوواریانس مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از فراخنای توجه در آزمون تولوز پیرون (049/0=p) و خرده آزمون فراخنای توجه مجموعه کی (002/0=p) بیانگر تفاوت معنادار در گروه های آزمایش و کنترل بوده است. بر مبنای یافته های به دست آمده می توان نتیجه گرفت که نمایش درمانی به عنوان روش مؤثر بر بهبود فراخنای توجه در کودکان کم توان ذهنی به شمار می رود.

فصل اول: کلیات پژوهش

1-1- مقدمه

تاثیر انکارناپذیر “هنر[1]” در “آموزش و پرورش” و نقش تزکیه و تهذیب اخلاقی و روانی هنر همواره مدنظر روان شناسان، روان تحلیلگران، هنرمندان و هنرشناسان فهیم قرار داشته است (عناصری، 1380). نمایش درمانی[2] یکی از تجلیات هنردرمانی خلاق است. هنردرمانی شامل کتاب درمانی[3]، حرکت/رقص[4] درمانی، موسیقی[5] درمانی، شعر[6]درمانی، روان نمایش درمانی[7] و نمایش درمانی است (لندی[8]، 2006).

ارسطو را می توان بنیان گذار استفاده درمانی از نمایش دانست؛ چنانچه وی در سده چهارم قبل از میلاد، نمایش را سبب تخلیه[9] نفس از عواطف منفی عنوان کرد (پیتروزلا[10] ،2004). ریشه نمایش درمانی به سده ی 18 و اجرای تئاتر در بیمارستان های روانی در اروپا باز می گردد. تفکر آن زمان این بود که بازی نمایش می تواند اضطراب ناشی از بیماری روانی را بهبود بخشد. در اوایل قرن بیستم، فروید و یونگ با دیدگاه ها و کارهایی در روان تحلیل گری، نظریات روان نمایش درمانی را پی بندی کردند. مورنو[11]، لابان[12] و اسلید[13] دیگر کسانی هستند که روی نمایش درمانی تاثیر گذاشته اند. سو جنینگز[14] شاید یکی از پرکارترین نویسندگان و منتقدین کتاب های نمایش درمانی است. جنینگز کار خود را با بیماران روان پریش[15] در سال 1964 آغاز کرد و ماریون لیدویست[16] در مؤسسه سسمی[17] در سال 1974 اولین دوره کامل نمایش درمانی را آغاز کرد )کریمنز[18] ،2006).

دستیابی به عناصر نمایشی و تئاتری در هر جامعه انسانی امکان پذیر است. این عناصر در رقصها و مراسم آیینی همان قدر بارزند که در مبارزات سیاسی، راهپیمایی ها، مراسم مذهبی و حتی در بازیهای کودکان. پیداست که اغلب شرکت کنندگان در این گونه فعالیت ها، خود گمان نمی کنند در فعالیتی تئاتری حضور دارند (براکت[19]،1380).

نمایش درمانی از بدیهه سرایی، بازی نقش، عروسک بازی، موسیقی وحرکت، قصه گویی، نقاب وآیین ها، خیمه شب بازی، بازی های تئاتر و متن نمایش به عنوان ابزار درمانی استفاده می کند. نمایش درمانی اعتمادبه نفس را بالا می برد، خودآگاهی، آرمیدگی[20] ومسئولیت پذیری را بالا می برد و سطوح مختلف فیزیکی، هیجانی، تخیلی و اجتماعی را به فعالیت وامی دارد. نمایش درمانی لایه های مختلف اندیشه همچون انسان شناسی، روانشناسی، جامعه شناسی، روان نمایش درمانی و روان درمانی را در هم می آمیزد. نمایش درمانی اتحاد بین نمایش و درمانگری را نشان می دهد، اما این یک هماهنگی ساده نیست بلکه این ترکیب، استفاده مناسب از عناصر برای تشویق رشد و تحول را فراهم می آورد. نمایش درمانی برخلاف بیشتر درمان های قبلی با تمرکز بر روی بیان با استفاده از داستان، نمایش و شرح فیزیکی مطالب از رویکردهای فکری بیشتری استفاده می کند (کریمنز، 2006).

اهمیت توجه بطور کلی در یادگیری امری بدیهی است. یک کودک پیش از آن که یاد بگیرد باید بتواند به کاری که در جریان است توجه کند (هالاهان[21]و کافمن[22]، 1994). پاتون[23]، برین[24]، پاین[25] و اسمیت[26](1974)حواسپرتی و کم توجهی را به عنوان دو ویژگی مهم و عادی در دانش آموزان با کم توانی ذهنی[27] معرفی می کنند. کئوگ[28] و مارگولیس[29] (2002) عنوان کرده بودند که آشفتگی های توجه و توجه بی اثر، دانش آموزان با کم توانی و بدون آن را از یکدیگر  جدا می کند. دانش آموزان کم توان ذهنی در توجه، خود تنظیمی[30]، سطح فعالیت، کنترل تکانش[31] و تمرکز حواس مشکل دارند. این دانش آموزان، زمانی که شناخت خاصی در ارتباط است، نمی توانند به راحتی تغییر توجه خود را کنترل کنند (کریمنز،2006). همچنین توجه نقش عمده ای را در روابط اجتماعی کودک کم توان ذهنی ایفا می کند. برای یک

 درمانگر کمک به کودک کم توان ذهنی که به کم توجهی در امور و تکالیف معروف است، تسلط بر این مشکل و افزایش روابط اجتماعی و دوستانه او مسئله مهمی محسوب می شود(بورتولی[32]،2000). تحقیقات نشان داده است که کمبود توجه در اغلب موارد با ضعف مهارت های اجتماعی و مهارت های حل مسأله، احترام به خود پایین، پرخاشگری ، مشکلات تحصیلی و همین طور اختلالات ثانویه دیگری چون افسردگی، انزواطلبی و مانند آن همراه است. مجموعه این مشکلات اجتماعی شدن کودک و پذیرش هنجارهای اجتماعی را با مشکلات جدی مواجه می سازد. مجموعه این کاستی ها می تواند کلیه روابط معنادار کودک با خانواده، همسالان و معلمان را مختل سازد و در نهایت سازش یافتگی او را به مخاطره اندازد (اولند[33]،2006؛ هندرسون[34] ،داکوف[35]، شوارتز[36] و لیدل[37] ،2006).

2-1- بیان مسأله

کم توانی ذهنی به دلیل اثرات جانبی و شیوع گسترده آن یکی از اختلالات رایج رشد محسوب می شود. شیوع کم توانی ذهنی در جمعیت کلی حدود 3 درصد است. علاوه بر شیوع گسترده آن، این اختلال با ناهنجاری های رشدی در جنبه های مختلف فیزیکی، روانی، اجتماعی و آموزشی همراه است (رضاییان، محمدی و فلاح، 2007).

بسیاری از محققان شیوع حواسپرتی در کودکان کم توان ذهنی را تصدیق می کنند. میزان شیوع اختلال کمبود توجه[38] بر طبق آمار “انجمن روانپزشکی امریکا[39]“در کم توانان ذهنی 9 الی 18 برابر بیشتر از جمعیت عادی است (لم لن تایر[40]، 2000). توجه برای عملکردهای شناختی بسیار اساسی است و برای یادگیری و اکتساب مهارت های شناختی-رفتاری- اجتماعی و زبان ضروری به شمار می رود. توجه کردن و توجه ترکیبی از فرایندهای درونی در یادگیری است. بسیاری از یادگیرندگان استثنایی می توانند ببینند و بشنوند، اما بسیاری از آن ها چیزهایی را که از آن ها می خواهیم، نمی توانند انجام دهند. بسیاری از آن ها ظرفیت نگهداری آنچه را که یاد می گیرند، دارند اما این کار را انجام نمی دهند، زیرا که توجه نمی کنند (کریمنز، 2006).

کریمنز (2006) به نقل از وود[41] و لازاری[42] (1997) توجه را اینگونه تعریف می کند: توانایی تمرکز بر روی یک محرک و نگهداری این توجه در طول یک مدت خاص؛ آنها چهار مقوله متفاوت از کمبود توجه را که در دانش آموزان کم توان ذهنی معمول است، شرح می دهند که توجه بیش از اندازه[43]، توجه کمتر از اندازه[44]، درجاماندگی[45] و حساسیت بالابه اطلاعات نام دارد.توجه بیش از اندازه که انتقال در آن به سختی صورت می گیرد، زمانی است که کودک نمی تواند به راحتی توجه خود را از یک فعالیت به فعالیت دیگر انتقال دهد. توجه کمتر از اندازه به طور معمول با عنوان حواسپرتی شناخته شده است. این بدان معنی است که نمی تواند بین آن چیزی که مهم است و آن چیزی که مهم نیست، تفاوت قائل شود. درجاماندگی شامل گیر کردن در یک فعالیت، لغت یا اصطلاح تکراری است و حساسیت بالا به اطلاعات زمانی است که اطلاعاتی که توسط حواس دریافت می شود، توسط محرک های دیگر مسدود می شود و تمرکز کردن روی عملی که در دست است را غیر ممکن می سازد.

در متون پژوهشی با منابع مختلفی از توجه و کاربرد آن در روش های یادگیری مواجه می شویم. استراوس[46] و ورنر[47] (1941)  در مواجهه با نیاز دانش آموزان با حواس پرتی بالا، اهمیت برنامه ای ساختارمند با کمترین محرک نامربوط را مشخص می کنند. کروک شانک[48] (1977) پیش تر این عقیده را در پروژه های طراحی شده با سه اصل ساختار، کاهش محرکات بیرونی و کثرت مواد آموزشی توسعه داده بود. تعریف او از ساختار این است که به طور کلی معلم جهت دهنده است با این فرض که این دانش آموزان در تصمیم گیری برای فعالیت هایی که می خواهند دنبال کنند، ناتوان هستنند. اچوینگ[49]، هوت[50]، فورنس[51] و کروک شانک به اهمیت افزایش مواد آموزشی تاکید می کنند (کریمنز، 2006). فرنالد[52] برای رفع مشکلات توجه از رویکرد چند حسی پیروی می کند و  روش [53]VAKT (بینایی، شنوایی، حرکتی و لمسی) را که بیشتر در آموزش خواندن، تلفظ کردن و ریاضی استفاده می شود، طراحی کرده است. “روش چند حسی” شامل استفاده از حواس کودک در فرایند آموزش، برای حل مشکلات کودکان است (سیف نراقی و نادری، 1386). علاوه بر این برای درمان کم توجهی کودکان کم توان ذهنی شیوه های مختلفی همچون؛ دارو درمانی، رفتار درمانی، مداخلات مبتنی بر مدرسه، خانواده درمانی و آموزش اعتماد اجتماعی[54] استفاده می شود (رضاییان و دیگران،2007) .

هنردرمانگران معتقدند که استفاده از داستان ها، حرکات و نقش بازی کردن می تواند رشد فیزیکی، هیجانی، شناختی و اجتماعی کودکان را تسریع بخشد. تکنیک های نمایش به طور گسترده ای در تسهیل سلامت روان برای کودکان استفاده می شود. نمایش درمانی برای کودکان بسیار مناسب است به این خاطر که از فرایندهای رشد

یک مطلب دیگر :

پایان نامه کارشناسی ارشد مهندسی کشاورزی: بررسی اثر اسانس مرزه بر خواص فیزیکوشیمیایی، مکانیکی و عبوردهی فیلم نشاسته سیب زمینی و پارامتر رشد باکتری استافیلوکوکوس اورئوس

 طبیعی فرد همچون بازی، قصه گویی و نقش بازی کردن نشأت می گیرد. نمایش درمانی همین طور وابسته به توانایی های کلامی نیست و از راه های طبیعی به معنی کردن و سازمانبندی کردن تجربه های هیجانی می پردازد (مونتا[55] و روسو[56]، 2008). به همین خاطر یک مداخله مناسب برای دانش آموزان با نیاز های ویژه محسوب می شود که ممکن است برای دانش آموزان با ناتوانی ذهنی موثرتر باشد. خصوصاً اینکه، تکنیک های  نمایش درمانی متقابلاً بر روی جنبه های مختلفی از دانش آموز که آسیب دیده نیست، اثر می گذارد (کریمنز، 2006).

کریمنز (2006)در کتاب خود عنوان می کند؛ نمایش درمانی از داستان های عامیانه[57] استفاده می کند که معمولاً القا کننده و مخاطره آمیز و بعضی اوقات ترسناک و ساختار آن قابل پیش بینی و همسان است. بسیاری از دانش آموزان کم توان ذهنی در محیط های غیر ساخت دار ممکن است مضطرب و بسیار حواس پرت شوند. داستان های عامیانه همیشه دارای آغاز، وسط و پایان است. این ساخت در ساختار جلسات با استفاده از شروع و پایان آهنگ ها و تشریفات بازتاب داده می شود.

متخصصان در تمرین های نمایش درمانی از صورت، صدا و حرکات استفاده می کنند. آنها با استفاده از تغییر در صداهای آوایی و موقعیت دقیق خود در فضا توجه را زیر نظر قرار می دهند (کول[58] و چان[59] ، 1990). تحقیقات نشان می دهد زمانی که الگوی نقش به صورت واضح برای آنها معرفی شود و درمانگر خود الگو شود یا کس دیگری را برای الگوی نقش در جلسات معرفی کند، توجه دانش آموزان کم توان ذهنی به آسانی جلب می شود. نمایش درمانی از تکالیف متقابل وساده استفاده می کند که دانش آموزان می توانند در مقابل کلاس اجرا کنند. دانش آموزان با توجه به سطح مشارکت یا موفقیت در یک تکلیف خاص تشویق می شوند و این مشارکت هرگز اجباری نیست. عملکرد اضطراب آمیز باعث بالا رفتن حواس پرتی دانش آموزان می شود اما فضای مشوق برای موفقیت روش بسیار مناسبی است (کریمنز، 2006).

زمانی که از نمایش درمانی در آموزش استفاده می شود، جلسات در کلاس درس اتفاق می افتد، نه در سالن تئاتر. با این حال، تغییراتی صورت می گیرد تا باعث هر چه بیشتر شدن توجه گردد. علاوه بر این، کارشناسان آموزش و پرورش مشخص می کنند که هر چه محرکات نمایان تر و جالب تر باشند، توجه مشاهده کنندگان را بیشتر به خود جلب می کنند(کول و چان ، 1990). متقابلاً نمایش درمانی از اثاثیه صحنه نمایش[60] که دانش آموزان را به خود جلب می کند استفاده می کند، اما ویژگی دیگری که توجه را به کار می گیرد، خود نمایش درمانگر است. او از صداهای مختلف، بیان چهره و حضور فیزیکی برای درگیر کردن[61] و نگهداری توجه دانش آموزان استفاده می کند (کریمنز، 2006).

از این رو، با توجه به حیطه نوظهور نمایش درمانی در آموزش ویژه و اهمیتی که در ارائه الگوی نقش در جلسات درمانی و جلب توجه مشاهده کنندگان به وسائل صحنه نمایش و لحن صدای درمانگر و بیان چهره او دارد و نیز به دلیل تمرکز بر تکلیف آموزش مهارت ها را به صورت عینی (و نه از طریق فعالیت های ذهنی) در پی دارد، به یاری کودک کم توان ذهنی در فعالیت های آموزشگاهی و تکالیف مدرسه می شتابد تا شکل گیری و ارتقاء مهارت یادگیری از راه مشاهده و عمل در وی به وجود آید. از آنجایی که توجه در دوران تحصیل در مقطع ابتدایی و شکل گیری و  ارتقاء مهارت های یادگیری در این دوران بسیار اهمیت دارد؛ سعی شد تا راه حل نویی ارائه شود. لذا در این پژوهش کوشش می شود تا به مطالعه اثر بخشی نمایش درمانی بر افزایش توجه در کودکان کم توان ذهنی پرداخته شود تا بدین نحو چالش اصلی که بررسی یک روش کاربردی و قابل اجرا در زمینه بهبود توجه برای کودک کم توان ذهنی است، محقق گردد.

[1] . art

[2] . Drama Therapy

[3]. bibliotherapy

[4].  dance/movement

[5] . music

[6] . poetry

[7] . psychodrama

[8] . Landy, R.

[9]. catharsis

[10] . Pitruzzella, S.

[11] . Moreno, M.

[12].Laban, R.

[13].Slade, P.

[14] .Sue Jennings

[15]. psychotic

[16] .Marion Lidvist

[17] .Sesame

[18] . Crimmens, P.

[19]. Brockett, O.

[20]. relaxation

[21]. Hallahan, D. P.

[22]. Kauffman, J. M.

[23].Patton, J.R.

[24] .Beirne, S.

[25].Payne, J.S.

[26].Smith, J.

[27]. intellectual disability

[28].Keogh, B.K.

[29].Margolis, J.S.

[30] . self-regulation

[31]. impulse control

[32].  Bortoli, A.

[33].  Oland, A.

[34].  Handerson, C. E.

[35]. Dakof, G.A.

[36].  Schwartz, S.J.

بحث و نتیجه گیری…………………………………………………………………………………….59

پیوست………………………………………………………………………………………………74

چکیده:

مقدمه و هدف : پرداخت های مستقیم از جیب به عنوان یکی از منابع تامین مالی در نظام سلامت می باشد که امروزه خانوارهای زیادی را با هزینه های کمرشکن سلامت مواجه کرده است .هدف از این مطالعه برآورد هزینه های پرداخت از جیب خدمات  سرپایی تشخیصی در بیمارستان های آموزشی قزوین می باشد.

روش کار : مطالعه حاضر به صورت توصیفی تحلیلی  بر روی 630 نفر مراجعه کننده به خدمات تشخیصی سرپایی در سال 1391 با استفاده از مصاحبه ساختاری و بررسی اسناد انجام شد، همچنین ابزار جمع آوری اطلاعات مصاحبه شامل 5 متغییر سن، جنس، نوع بیمه، پرداخت از جیب بیمار و سهم سازمان بیمه ای بیمار بود. درصد هزینه های پرداخت از جیب از روش تقسیم هزینه های پرداخت از جیب بر مجموع هزینه های پرداختی(پرداخت از جیب + سازمان بیمه گر) به ارائه دهنده خدمت بدست آمد. تحلیل داده های جمع آوری شده با استفاده از آمار توصیفی و تحلیلی بود. از آزمون های همبستگی پیرسون و تی برای بررسی رابطه با سن و جنسیت استفاده شد.

یافته ها : 74% مراجعه کنندگان دارای پوشش بیمه ای بودند و یا شرایط استفاده از بیمه را داشتند. بیشترین بیمه مورد استفاده با 45 درصد مربوط به تامین اجتماعی بود.کمترین میانگین سنی مربوط به مراجعان به خدمات تشخیصی بیمارستان قدس با میانگین 7 سال برای خدمات آزمایشگاهی و 12 سال برای خدمات تصویربرداری بود. درصد  هزینه های مستقیم پرداخت از جیب مراجعه کنندگان آزمایشگاه به ترتیب در بیمارستان های شهید رجایی ، بوعلی سینا ، قدس و کوثر معادل48%، 47% ، 44% و 41 % بود و در بخش تصویر برداری این بیمارستان ها به ترتیب 48% ، 44%، 39% و 46% بود. بین سن و جنسیت با پرداخت از جیب رابطه برقرار نبود.

بحث و نتیجه گیری: کاهش پرداخت های مستقیم  با استفاده از افزایش پوشش و عمق بیمه، و همچنین حمایت بیشتر در خدمت پرهزینه سی تی اسکن  ارتقاء سلامت افراد و عدالت را در بر خواهد داشت.

فصل اول: معرفی پژوهش

 

مقدمه:

سلامت به عنوان یکی از پیش شرط های اصلی نظام های رفاه اجتماعی شناخته شده است . علاوه بر داشتن شیوه زندگی سالم، مردم برای ارتقا و بازگرداندن سلامت خود در صورت بیماری مجبور به استفاده از خدمات سلامت و به عبارتی خرید آن خدمات می باشند ، بر اساس نوع نظام سلامت بهره مندی از این خدمات فشارهای مالی متفاوتی را بر مردم در جوامع مختلف تحمیل می نماید، این هزینه ها که مستقیم از جیب پرداخت (out of pocket ) می شوند، باعث ایجاد مشکلات مالی برای خانوارها گردیده و ممکن است آنان را دام فقر اندازد (مورای و همکاران 2003).

خدمات تشخیصی(Diagnostic services) یک عنصر حیاتی برای فراهمی بهترین اقدامات مراقبتی برای بیماران می باشد و این خدمات اطلاعات ضروری را برای پزشکان به منظور ارزیابی و تشخیص شرایط  بیمار و اقدامات مناسب درمانی فراهم می کنند، همچنین خدمات به موقع تشخیصی که بخش اساسی مراقبت سلامت می باشد ، درمان اثربخش و بهبود معنادار بیماران را مهیا می نماید  و اطلاعات را در مورد حضور و یا عدم حضور بیماری فراهم می کند(یو 2007) . امروزه نبود محافظت مالی در سلامت به عنوان بیماری نظام های سلامت شناخته شده است؛ روشن ترین نشانه آن این است که خانوارها نه تنها از بار بیماری بلکه از بار ناشی از فقر اقتصادی  و مواجهه با هزینه های کمرشکن (catastrophic expenditure ) و فقر ناشی از تأمین مالی سلامت خود نیز رنج می برند(کناول و همکاران 2006) .

بیان مسأله:

پرداخت بالای هزینه ها از جیب می تواند از خرید های ضروری خانوار همچون خوراک و پوشاک جلوگیری نماید. هرساله تقریبا 44 میلیون خانوار و بیشتر از 150 میلیون نفر با هزینه های کمرشکن سلامت مواجه می شوند و تقریبا 25 میلیون خانوار و بیشتر از 100 میلیون نفر به سمت فقر سوق داده می شوند  ، همچنین ممکن است شمار زیادی از افراد تصمیم بگیرند که از خدمات ساده پزشکی و آزمایشگاهی به جهت نبود استطاعت مالی استفاده نکنند و یا به علت هزینه های غیر مستقیم همچون حمل و نقل و تغذیه از این خدمات منصرف شوند(زو و همکاران 2005) . پرداخت از جیب عمده ترین مکانیسم تامین مالی در بیشتر کشورهای آسیایی و دیگر کشورهای در حال توسعه است (لیو و همکاران 2008) .

در اکثر کشورها هزینه های پرداخت های مستقیم از جیب به قدری بالا هستند که خانوارها قادر نیستند آنها را تامین مالی نمایند و در دام فقر می افتند (سان و همکاران 2009 ، فان و همکاران 2004) . مطالعات نشان دادند که فقرا زمانیکه نیاز به خدمات بسیار ضروری سلامت دارند برای برطرف کردن این نیاز ها به شدت آسیب پذیر می باشند (پیترز 200 ، پارادهان و همکاران2002) . زمانی که یک سیستم به پرداخت مستقیم از جیب برای برطرف کردن نیازهای سلامتی افراد متکی باشد این می تواند پرداخت های کمرشکن را برای افراد در بر داشته باشد(زو و همکاران2003) .

یک مطلب دیگر :

هر چند خانوارهای با درآمد بالا و ثروتمندان برای سلامت بیشتر هزینه می کنند اما آنها کمتر به تجربه زایش فقر(Impoverishment) بر اثر این هزینه ها دچار می شوند(ایندیا 2010) . شمار زیادی از مطالعات وجود دارد که  توزیع پرداخت های مستقیم از جیب و اثر آنها بروی فقر و رفاه خانوار را نشان می دهد(کناول و همکاران2005 ، وان دوسلار و همکاران2006) . هزینه های پرداخت از جیب نوعا ابزاری نزولی در تامین مالی سلامت هستند و بیشترین فشار را بر فقرا وارد می کنند (وایت هید و همکاران 2001) .

همچنین تعدادی از مطالعات نشان دادند که هزینه های کمرشکن در برخی از گروهها بیشتر می باشد، اطلاعات نشان می دهد که 2 گروه افراد بالای 60 سال و کودکان زیر 5 سال بیشتر در معرض این هزینه ها قرار دارند(سو و همکاران2006، زو و همکاران 2006) .تقاضا برای خدمات سلامت غیرقابل پیش بینی است بدین دلیل هزینه های پرداخت از جیب می تواند تاثیر مخرب به روی مصارف خانوار و در نهایت شکل گیری فقر بروی خانواده داشته باشد. تامین مالی مناسب و مکانیسم های تجمیع ریسک بهتر، به عنوان مهمترین مکانیسم برای کاهش سهم پرداخت از جیب مستقیم خانوار و هم چنین کاهش اثرات هزینه های کمرشکن سلامت بروی خانوار معرفی می شود (زو و همکاران2003) .

گرادلیس در مطالعه برابری شاخص های اجتماعی اقتصادی مرتبط با سلامت در کشورهای اتحادیه اروپا ، سهم هزینه های دارو از درآمد خانوار را یکی از شاخص های با بالاترین ضریب جینی (نابرابری شدید ) برآورد نمودند(گرادلیس 2001) .که حکایت از این امر دارد که هزینه های دارویی به شدت فشار بر خانوارهای کم درآمد به بار می آورد.

محاسبه پرداخت مستقیم از جیب در کشورهای نپال ، هنگ کنگ ، فیلیپین ،تایوان ،تایلند ، سریلانکا ، بنگلادش ، کره جنوبی و چین نشان داد که آنها حداقل 30 % از هزینه های تامین مالی سلامت را از طریق پرداخت های مستقیم از جیب تامین می کنند (موسگرو و همکاران2001) . مطالعه ای در بورکینا فاسو نشان داد که نشانگرهای کلیدی هزینه های کمرشکن سلامت شامل وضعیت اقتصادی، استفاده خانوار از خدمات مدرن پزشکی ، دوره بیماری در اعضا مسن خانوار و وجود فردی با بیماری مزمن می باشد (سو و همکاران2006) .

امروزه اصلاحات در نظام سلامت به طور مستقیم  اثرگذار  بر هزینه های وارده بر سلامت خانوار می باشد که توجه ناکافی به این امر می تواند هزینه های پرداخت از جیب بالایی را به خانوار متحمل کند (دیفازیو و همکاران2011) . در مطالعه ای که توسط باجی در کشور مجارستان انجام شد نتایج نشان داد که مردم این کشور پرداخت از جیب بالایی برای خدمات سلامت متحمل می شوند و در این کشور تامین مالی به شدت نزولی است به طوری که شاخص کاکوانی در این کشور منفی است (باجی و همکاران2012) .یافته های مطالعه آصف زاده که در شهر قزوین انجام شد حاکی از آن بود که هزینه های پرداخت از جیب در خدمات تشخیصی منجر به ایجاد هزینه های کمرشکن برای خانوار گردیده است همچنین نتایج نشان داد که چارک های پایین درآمدی بیشتر با هزینه های کمرشکن سلامت مواجه می گردند (آصف زاده و همکاران2013).

توجه به حجم پرداخت های مستقیم  از جیب خانوارها و متعاقب آن بروز هزینه های کمرشکن خدمات سلامت ، دو عامل مهمی هستد که همواره باید در محاسبات مربوط به برنامه ریزی و سیاستگذاری خدمات سلامت مورد توجه قرار گیرند از آنجا که هزینه های پرداخت از جیب سلامت بسیار مهم می باشند و اثرات بسیار عدیده ای بر نظام سلامت کشورها و افراد وارد  می کنند پدیده ای بسیار مهم تلقی می شوند ، بدلیل این اهمیت برآن شدیم تا درصد هزینه های پرداخت از جیب بیماران سرپایی را در خدمات تشخیصی که از جمله خدماتی می باشد که اکثریت افراد با آن رو به رو می شوند،  برآورد نموده و به این شاخص مهم و حیاتی برای برنامه ریزی و سیاستگذاری سلامت دست یابیم.

اهداف طرح:

هدف اصلی طرح (General Objective):

محاسبه هزینه های پرداخت از جیب خدمات تشخیصی سرپایی، در بیمارستان های آموزشی قزوین در سال 1391

اهداف فرعی (Specific) Objectives:

1.تعیین مشخصات زمینه ای( سن، جنس، نوع بیمه) مراجعین به خدمات سرپایی  تشخیصی در بیمارستان های آموزشی قزوین در سال 1391

2.تعیین میانگین و درصد هزینه های پرداخت از جیب خدمات رادیولوژی بخش سرپایی، در بیمارستان های آموزشی قزوین در سال 1391

3.تعیین میانگین و درصد هزینه های پرداخت از جیب خدمات سی تی اسکن بخش سرپایی، در بیمارستان های آموزشی قزوین در سال 1391

4.تعیین میانگین و درصد هزینه های پرداخت از جیب خدمات سونوگرافی بخش سرپایی، در بیمارستان های آموزشی قزوین در سال 1391

5.تعیین میانگین و درصد هزینه های پرداخت از جیب خدمات آزمایشگاهی بخش سرپایی، در بیمارستان های آموزشی قزوین در سال 1391

اهداف کاربردی (: (Applied Objectives

1-شناسایی میزان پرداخت از جیب خانوارها در خدمات تشخیصی سرپایی

2-ارائه نتایج به بیمارستان ها و بیمه ها جهت استفاده مدیریتی

د – سوالات پژوهشی

1-مشخصات زمینه ای( سن، جنس، نوع بیمه) مراجعین به خدمات سرپایی  تشخیصی در بیمارستان های آموزشی قزوین در سال 1391 چگونه است؟

2-میانگین و درصد هزینه های پرداخت از جیب خدمات رادیولوژی بخش سرپایی، در بیمارستان های آموزشی قزوین  در سال 1391 چگونه است؟

2-5-معرفی برخی از هیبرید های سورگوم………………………………………………………….12

2-5-1-سورگوم علوفه ای واریته اسپیدفید…………………………………………………………………………..12

2-5-2-سورگوم علوفه ای شیرین هیبرید شوگر گریز……………………………………………………………13

2-5-3-سورگوم علوفه ای هیبرید جامبو……………………………………………………………………………..13

2-6-اکولوژی سورگوم……………………………………………………………………………………………………13

2-7-واکنش به خاک………………………………………………………………………………………………………14

2-8- مراحل رشد و نمو کلی سورگوم………………………………………………………………………………..14

2-9-زراعت سورگوم……………………………………………………………………………………..15

2-9-1-آماده کردن زمین…………………………………………………………………………………………………15

2-9-2-زمان کاشت………………………………………………………………………………………………………..16

 فهرست مطالب

 عنوان و شماره                                                                                                 صفحه

2-9-3-انتخاب بذر………………………………………………………………………………………………………….17

2-9-4-میزان بذر مصرفی………………………………………………………………………………………………….17

2-9-5-عملیات کاشت…………………………………………………………………………………………………….18

2-9-6-مواد غذایی مورد نیاز سورگوم………………………………………………………………………………..18

2-10-عملیات داشت……………………………………………………………………………………………………….19

2-11-آفات……………………………………………………………………………………………………………………20

2-12-برداشت………………………………………………………………………………………………21

2-12-1-زمان برداشت…………………………………………………………………………………………………….21

2-13-تناوب زراعی سورگوم…………………………………………………………………………………………….22

2-14-تأثیر نیتروژن بر روی صفات کمی و کیفی علوفه………………………………………………………….23

2-15-تأثیر تراکم کاشت بر روی صفات کمی و کیفی علوفه………………………………………………….32

 

فصل سوم

3-1-موقعیت جغرافیایی و ویژگی های آب و هوایی محل اجرای آزمایش…………………………………43

3-2-کیفیت خاک محل اجرای آزمایش………………………………………………………………………………44

3-3-طرح آزمایشی مورد استفاده…………………………………………………………………………………………44

3-4-عملیات آماده سازی زمین…………………………………………………………………………………………..45

3-5-کاشت…………………………………………………………………………………………………………………….45

3-6-داشت……………………………………………………………………………………………………45

3-6-1-آبیاری………………………………………………………………………………………………………………..45

3-6-2-تنک کردن………………………………………………………………………………………………………….46

3-6-3-وجین و مبارزه با بیماری ها و آفات………………………………………………………………………….46

3-7-نمونه برداری جهت اندازه گیری صفات مورد ارزیابی……………………………………………………..46

3-8-تجزیه واریانس داده ها……………………………………………………………………………………………….47

 

فهرست مطالب

عنوان و شماره                                                                                             صفحه

 فصل چهارم

4-1-مراحل فنولوژیکی………………………………………………………………..49

4-1-1-تاریخ سبز شدن…………………………………………………………………………………………………….49

4-1-2-تاریخ سنبله رفتن…………………………………………………………………………………………………..49

4-2-مراحل مرفولوژیکی………………………………………………………………49

4-2-1-ارتفاع بوته…………………………………………………………………………………………………………..49

4-2-2-تعداد برگ………………………………………………………………………………………………………….52

4-2-3-تعداد پنجه…………………………………………………………………………………………………………..55

4-3-اجزاء عملکرد………………………………………………………………………58

4-3-1-وزن ساقه…………………………………………………………………………………………………………….58

4-3-2-وزن برگ……………………………………………………………………………………………………………60

4-3-3-وزن سنبله……………………………………………………………………………………………………………62

4-4-شاخص های رشد…………………………………………………………………64

4-4-1-شاخص سطح برگLAI))…………………………………………………………………………………….64

 

4-4-2-وزن خشک کل(TDW)……………………………………………………………………………………..67.

4-4-3- میزان جذب خالص(NAR)………………………………………………………………………………….69

4-4-4-میزان رشد محصول(CGR)…………………………………………………………………………………..71

4-4-5-میزان رشد نسبی(RGR)……………………………………………………………………………………….73

4-5-نتیحه گیری و پیشنهادات………………………………………………………..75

4-5-1-نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………75

4-5-2-پیشنهادات…………………………………………………………………………………………………………..76

فهرست جدول ها

عنوان و شماره                                                                                                        صفحه

جدول3-1-آمار آب و هوایی منطقه در طول فصل زراعی……………………………………………………….43

جدول3-2- نتایج آزمایش تجزیه خاک ………………………………………………………………………………44

جدول4-1-تجزیه واریانس صفات ارتفاع بوته.تعداد برگ.تعداد پنجه………………………………………..49

جدول   4  -2-تجزیه واریانس صفات وزن ساقه.وزن برگ.وزن سنبله……………………………………………..52

جدول 4-3-مقایسه میانگین صفات مرفولوژیک و اجزاء عملکرد در تراکم های مختلف…………………..54

جدول 4-4- مقایسه میانگین صفات مرفولوژیک و اجزاء عملکرد درسطوح مختلف  کود اوره…………..55

جدول 4-5- تجزیه واریانس صفات بیشینه شاخص سطح برگ (LAI_max)……………………………….67

فهرست شکل ها

عنوان و شماره                                                                                              صفحه

شکل4-1-اثر تراکم بوته بر ارتفاع هربوته……………………………………………………………………………..50

شکل4-2- اثر کود اوره بر ارتفاع هر بوته……………………………………………………………………………..51

شکل4-3- اثر متقابل تراکم بوته و کود اوره بر ارتفاع هر بوته …………………………………………………51

شکل4-4-اثر تراکم بوته بر تعداد برگ در هربوته………………………………………………………………….53

شکل4-5- اثر کود اوره بر تعداد برگ در هربوته…………………………………………………………………..53

شکل4-6- اثر متقابل تراکم بوته و کود اوره بر تعداد برگ در هربوته………………………………………..54

شکل4-7-اثر تراکم بوته بر تعداد پنحه درهر بوته…………………………………………………………………..56

شکل4-8- اثر کود اوره بر تعداد پنحه در هربوته……………………………………………………………………57

شکل4-9-اثر متقابل تراکم بوته و کود اوره بر تعداد پنحه در هربوته………………………………………….57

شکل4-10-اثر تراکم بوته بر وزن ساقه درهر بوته………………………………………………………………….58

شکل4-11-اثر کود اوره بر وزن ساقه درهربوته…………………………………………………………………….59

یک مطلب دیگر :

شکل4-12- اثر متقابل تراکم بوته و کود اوره بر وزن ساقه در هربوته………………………………………..59

شکل4-13-اثر تراکم بوته بر وزن برگ در بوته……………………………………………………………………60

شکل4-14-اثر کود اوره بر وزن برگ درهربوته……………………………………………………………………61

شکل4-15- اثر متقابل تراکم بوته و کود اوره بر وزن برگ در هربوته……………………………………….61

شکل4-16اثر تراکم بوته بر وزن سنبله در هربوته……………………………………………………………………63

شکل4-17-اثر کود اوره بر وزن سنبله درهر بوته…………………………………………………………………..63

شکل4-18- اثر متقابل تراکم بوته و کود اوره بر وزن سنبله در هربوته………………………………………64

شکل4-19-روند تغییرات LAI سورگوم علوفه ای در تراکم های مختلف در طول فصل رشد بر اساس

درجه-روز رشد……………………………………………………………………………………………………………….65

شکل4-20-روند تغییرات LAI سورگوم علوفه ای در سطوح مختلفکود اوره  درطول فصل رشد بر

اساس درجه-روز رشد……………………………………………………………………………………………………..66

شکل4-21-روند تغییراتTDW سورگوم علوفه ای در تراکم های مختلف در طول فصل رشد بر اساس

درجه روز رشد…………………………………………………………………………………………………………………68

 

فهرست شکل ها

عنوان و شماره                                                                                               صفحه

شکل4-22-روند تغییراتTDW سورگوم علوفه ای در سطوح مختلف کود اوره در طول فصل رشد بر

اساس درجه روز رشد………………………………………………………………………………………………………..69

شکل4-23-روند تغییراتNAR سورگوم علوفه ای درتراکم های مختلف در  طول فصل رشد بر اسا

درجه روز رشد………………………………………………………………………………………………………………..70

. شکل4-24-روند تغییراتNAR سورگوم علوفه ای درسطوح مختلف کود اوره در  طول فصل رشد بر اساس درجه روز رشد…………………………………………………………………………………………………….71

شکل4-25-روند تغییرات CGRسورگوم علوفه ای در تراکم های مختلف در طول فصل رشد بر اساس

درجه روز رشد…………………………………………………………………………………………………………………72

شکل4-26روند تغییرات CGRسورگوم علوفه ای در سطوح  مختلف کود اوره در طول فصل رشد بر

اساس درجه روز رشد………………………………………………………………………………………………………..73

شکل4-27-روند تغییرات RGRسورگوم علوفه ای در تراکم های مختلف در طول فصل رشد بر اساس

درجه روز رشد……………………………………………………………………………………………………………….74

شکل4-28-روند تغییرات RGRسورگوم علوفه ای در سطوح مختلف کود اوره در طول فصل رشد بر

اساس درجه روز رشد……………………………………………………………………………………………………….74

-1-مقدمه

یكی از عمده‌ترین مشكلات تولید پروتئین و محصولات دامی در كشور، كمبود علوفه و خوراك كافی جهت تغذیه‌ی دام‌ها می‌باشد. سورگوم علوفه‌ای (sorghum bicolor (L) monch) یكی از مهمترین گیاهان علوفه‌ای مناطق خشك و نیمه‌خشك دنیا است كه به علت سازگاری با شرایط گرم و خشك و بالا بودن كارایی مصرف آب می‌تواند در مناطقی كه با كمبود آب مواجه هستند تولید خوبی داشته باشد. امروزه علاوه بر ارقام بومی متداول، كشت ارقام هیبرید پر محصول سورگوم نیز در ایران رو به افزایش است(20و12).سورگوم علوفه‌ای عمدتا در مناطق جنوب ایران كشت می‌شود و معمولا تراكم كاشت پایین و فاصله‌ی ردیفی كم باعث افزایش تولید ماده‌ی خشك علوفه‌ای می‌گردد، اما با افزایش تراكم كیفیت علوفه كاهش می‌یابد. این گیاه در شرایط دیم نیز بخوبی شرایط آبیاری رشد موفقیت‏آمیزی دارد. علوفه‏ی آن تقریبا برای تغذیه بیشتر دام‏ها مورد استفاده قرار می‏گیرد و همچنین می‏تواند بعنوان علوفه خشک و سیلویی مورد استفاده قرار گیرد. به هر حال کیفیت سورگوم علوفه‏ای، به علت کم بودن محتوای پروتیین و وجود اسید پروسیک پایین است. بنابراین بهبود کیفیت و کمیت سورگوم علوفه ای الزامیست (12)

سورگوم علوفه‏ای پنجمین غله بعد از گندم، برنج، ذرت و جو می باشد (fao 2004) و برای سیستم های کشت پایدار بسیار مناسب است زیرا توانایی زنده ماندن در شرایط محدودیت آب را دارد (53و34).  اهمیت آن به عنوان یک گیاه علوفه‏ای، رشد آن در نقاط مختلف دنیا و همچنین سودمندی بالا از یک طرف و توانایی سازگاری با آب و هوای مختلف و شرایط کمبود آب از طرف دیگر می‏باشد. سورگوم می‏تواند در هر دو شرایط آب و هوایی گرم در سودان، یا آب و هوای نسبتا سرد در جنوب کانادا سازش یابد. تحت شرایط محدودیت ممکن است بطور معنی داری سود بیشتری نسبت به ذرت تولید کند (76).

در گیاهان علوفه‏ای از گونه‏های مختلف از جمله سورگوم، در شرایط افزایش غلظت CO₂ و تیمارهای مختلف نیتروژن، افزایش CO₂ تنها درر صورتی می‏تواند منجر به افزایش عملکرد و رشد مجدد بهتر گردد که گیاه در محدودیت نیتروژن قرار نداشته باشد و بتواند به نسبت افزایش غلظت CO₂، از خاک نیز نیتروژن بیشتری جذب نماید. گزارش شده است که افزایش نیتروژن اثر مثبتی بر روی ارتفاع گیاه و عملکرد شکر در سورگوم شیرین داشته است. هر چند علوفه سورگوم و دانه‏ی آن نقش عمده‏ای در تغذیه دام و زندگی روزمره انسان دارد، اما با این وجود در اکثر کشورهای جهان پژوهش و پیشرفت در امر تولید و مدیریت این گیاهان، در مقایسه با تلاش و توجهی که به سایر محصولات معطوف می‏شود، اندک است. با توجه به کمبود مراتع غنی و فشار دام بر آن‏ها، بررسی و مطالعه پیرامون کشت این محصولات اهمیت ویژه‏ای می‏یابد (74).اظهار داشتند که توزیع مساوی کود نیتروژن در دو نوبت، موقع کاشت یا بعد از تنک و پس از برداشت چین اول، به‏طور معنی‏داری عملکرد ماده خشک سورگوم علوفه‏ای را افزایش داده واجزای عملکرد را نیز بهبود می‏بخشد.در عین حال، استفاده موثر از نیتروژن به عوامل مختلفی بستگی داشته ومیزان نیاز گیاهان با توجه به این عوامل  متفاوت می‏باشد(27، 41 و 2).

عملیات زراعی نیز می‏تواند عملکرد سورگوم را تحت تاثیر قرار دهد و تراکم کاشت یکی از ابزار عمده مورد نیاز برای رشد گیاه و عملکرد است. تراکم کاشت بالا عملکرد دانه‏ای و علوفه‏ای سورگوم را تحت تاثیر قرار می‏دهد. افزایش تراكم گیاهی باعث افزایش ارتفاع و وزن خشك ساقه می‌شود و تعداد پنجه را نیز كاهش می‌دهد و از طرفی عملكرد ماده‌ی خشك و محتوای پروتئین علوفه‌ی سورگوم با دادن كود سرك افزایش می‌یابد.  گزارش‏ها حاکی از این است که برهمکنش مقادیر کود نیتروژن و آرایش کاشت (تراکم بوته) بر درصد پروتئین خام تاثیر معنی داری نداشت (4). نظر به این‌كه كود شیمیایی نیتروژن و فاصله ی بوته ها روی ردیف کاشت ( تراكم در واحد سطح) نقش مهمی در تولیدات گیاهی، به خصوص در گیاهان علوفه‌ای ایفا می‌كنند و میتوانند خصوصیات مورفولوژیکی سورگوم علوفه‏ای را به‏طور معنی‏داری تحت تاثیر قرار دهند، بررسی میزان كاربرد كود نیتروژن و فاصله ی بوته ها (تعداد بوته در واحد سطح) برای هر محصول گیاهی از اهمیت بسزایی برخوردار است.

 

1-2-اهداف این پژوهش:

1- دستیابی به بهترین مقدار محلول پاشی کود اوره با   توجه به نتایج.

1-5-5- خشکسالی ادافیک.. 11

1-5-6- تقسیم­بندی یویویج.. 11

1-5-6-1- خشکسالی دائمی.. 11

1-5-6-2- خشکسالی فصلی.. 11

1-5-6-3- خشکسالی غیرقابل پیش­بینی.. 11

1-5-6-4- خشکسالی نامرئی.. 12

1-6- پیش­بینی(پیش آگاهی).. 12

1-7- اثرات خشکسالی.. 15

1-7-1- اثرات کشاورزی.. 16

1-7-2- اثرات زیست محیطی.. 16

1-7-3- اثرات اقتصادی.. 17

1-7-4- اثرات اجتماعی.. 18

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                صفحه

1-8- اهداف تحقیق.. 18

1-9- فرضیه‌های تحقیق.. 19

1-10- ساختار پایان نامه.. 19

فصل دوم– بررسی منابع

2-1- مقدمه.. 22

2-2- خشکسالی.. 23

2-3- روش تحلیل داده­های بارندگی.. 24

2-4- معیارهای تعیین خشکی.. 26

2-5- آزمون­های تعیین همگنی.. 27

2-6- تحلیل فراوانی منطقه­ای.. 28

2-6-1- تعیین مناطق همگن اولیه با استفاده از نمودار گشتاور خطی.. 28

2-6-2- گشتاورهای وزنی احتمال (گشتاورهای خطی).. 29

2-6-3- تعیین تابع توزیع منطقه­ای.. 29

فصل سوم– ­مواد و روش­ها

3-1- مقدمه.. 32

3-2- منطقه مورد مطالعه.. 32

3-3- آزمون‌های همگنی.. 33

3-3-1- آزمون توالی.. 33

3-3-2- آزمون من- ویتنی.. 34

3-4- آزمون تصادفی بودن.. 34

3-5- آزمون روند.. 36

3-6- شاخص­های خشکسالی هواشناسی و دوره بدون بارندگی   37

 فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                صفحه

3-7- تحلیل فراوانی نقطه­ای روزهای بدون بارندگی و تحلیل ریسک خشکسالی   37

3-8- تحلیل فراوانی منطقه­ای.. 39

3-8-1- تعیین مناطق همگن اولیه با استفاده از نمودار گشتاورهای خطی   39

3-8-2- گشتاورهای وزنی احتمال.. 40

3-8-3- تعیین همگنی و ایستگاه‌های پرت با استفاده از ضریب ناجوری و همگنی   41

3-8-4- تعیین تابع توزیع منطقه­ای.. 42

فصل چهارم– نتایج و بحث

4-1- تحلیل آمار کیفی.. 44

4-2- تحلیل همگنی و روند.. 51

4-3- آزمون استقلال.. 60

4-4- تحلیل فراوانی منطقه­ای.. 61

 

4-4-1- بررسی همگنی گروه­های استخراجی از آنالیز خوشه­بندی   64

4-4-2- انتخاب بهترین تابع توزیع منطقه­ای.. 67

4-4-3- تحلیل فراوانی نقطه­ای.. 69

4-5- تحلیل مکانی ویژگی­های حداکثر روزهای بدون بارش   83

4-5-1- تحلیل مکانی گشتاورهای خطی حداکثر روزهای بدون بارش   83

4-5-2- تحلیل مکانی حداکثر روزهای بدون بارش در دوره بازگشت‌های مختلف   85

فصل پنجم- نتیجه­گیری و پیشنهادات

5-1- نتیجه­گیری.. 92

5-2- پیشنهادات.. 94

منابع…………………………………………………………………………………………. 97

فهرست جدول‌ها

عنوان                                                                                                                 صفحه

جدول 1-1- دامنه اثرات اجتماعی خشکسالی……… 18

جدول 2-1- برخی از معروف­ترین روابط تعیین خشکی.. 26

جدول 3-1- تابع چگالی احتمال برخی از مهمترین توابع توزیع (اقتباس از رائو و حامد، 2000)…………………………….. 38

جدول 4-1- مقادیر آماره­های توصیفی حداکثر سالانه روزهای بدون بارندگی در ایستگاه­های مطالعاتی……………………… 45

جدول 4-2- ضرایب همبستگی بین آماره­های توصیفی حداکثر روزهای بدون بارندگی و مختصات فیزیکی ایستگاه­……………………. 50

جدول 4-3- مقادیر آماره­های آزمون توالی و من- ویتنی    53

جدول 4-4- مقادیر آماره­های آزمون من- کندال (سطح معنی­داری 5 درصد)………….. 58

جدول 4-5- شاخص همگنی H متغییر روزهای بدون بارش در کل کشور 61

جدول 4-6- آماره­های گشتاورهای خطی مربوط به حداکثر دوره­های بدون بارش  64

جدول 4-7- نتایج شاخص H در هر یک از گروه­های استخراجی  67

جدول 4-8- مقادیر شاخص Z^DIST در هر یک از گروه­های همگن مطالعاتی    68

جدول 4-9- مقادیر RSS برای توزیع­های مختلف…… 70

جدول 4-10- مقادیر رتبه­ های توابع مختلف در هر ایستگاه بر اساس مجموع مربعات خطا……………………………………. 73

جدول 4-11- مقادیر حداکثر تعداد روزهای بدون بارندگی در ایستگاه­های مطالعاتی………………………………………. 75

فهرست شکل‌ها

عنوان                                                                                                                 صفحه

شکل 1-1- متغیرهای هیدرولوژیک متأثر از خشکسالی.. 4

یک مطلب دیگر :

شکل 1-2- تغییرات زمانی متغیرهای هیدرولوژیک متأثر از خشکسالی   5

شکل1-3- انواع خشکسالی، مبانی تعریف و آثار هر کدام   7

شکل 1-4- خلاصه و طبقه­بندی رژیم­های خشک.. 16

شکل 3-1- نقشه پراکنش ایستگاه­های مطالعاتی.. 33

شکل 4-1- میانگین تعداد روزهای بدون بارندگی در مناطق مختلف ایران   50

شکل 4-2- ضریب تغییرات حداکثر تعداد روزهای بدون بارندگی ایران   51

شکل 4-3- تغییرات حداکثر سالانه روزهای بدون بارندگی در ایستگاه تربت حیدریه   52

شکل 4-4- تابع خود همبستگی حداکثر سالانه روزهای بدون بارندگی در ایستگاه اصفهان.. 60

شکل 4-5- تابع خود همبستگی حداکثر سالانه روزهای بدون بارندگی در ایستگاه تبریز.. 61

شکل 4-6- توزیع ماهانه حداکثر دوره­های بدون بارش در هر یک از گروه­های مطالعاتی.. 63

شکل 4-7- نمودار گشتاورهای خطی L-CS در مقابل L-CK هشت منطقه همگن   66

شکل 4-8- دیاگرام نسبی مقادیر LCs در برابر LCk داده­های روزهای بدون بارش   68

شکل 4-9- تابع توزیع چگالی احتمال تجمعی دوره­های بدون بارش برای ایستگاه کرمان(گروه 1). 79

شکل 4-10- تابع توزیع چگالی احتمال تجمعی دوره­های بدون بارش برای ایستگاه مشهد(گروه 2). 79

شکل 4-11- تابع توزیع چگالی احتمال تجمعی دوره­های بدون بارش برای ایستگاه تبریز(گروه 3). 80

شکل 4-12- تابع توزیع چگالی احتمال تجمعی دوره­های بدون بارش برای ایستگاه آبادان(گروه 4). 80

شکل 4-13- تابع توزیع چگالی احتمال تجمعی دوره­های بدون بارش برای ایستگاه سنندج(گروه 5). 81

شکل 4-14- تابع توزیع چگالی احتمال تجمعی دوره­های بدون بارش برای ایستگاه بابلسر(گروه 6). 81

شکل 4-15- تابع توزیع چگالی احتمال تجمعی دوره­های بدون بارش برای ایستگاه یاسوج(گروه 7). 82

شکل 4-16- تابع توزیع چگالی احتمال تجمعی دوره­های بدون بارش برای ایستگاه انزلی(گروه 8). 82

شکل 4-17- تغییرات مکانی گشتاور ضریب تغییرات در هشت منطقه همگن   84

شکل 4-18- تغییرات مکانی گشتاور ضریب چولگی در هشت منطقه همگن   84

فهرست شکل‌ها

عنوان                                                                                                                 صفحه

شکل 4-19- نقشه حداکثر سالانه روزهای بدون بارندگی در دوره برگشت 2 ساله   85

شکل 4-20- نقشه حداکثر سالانه روزهای بدون بارندگی در دوره برگشت 5 ساله   86

شکل 4-21- نقشه حداکثر سالانه روزهای بدون بارندگی در دوره برگشت 10 ساله   86

شکل 4-22- نقشه حداکثر سالانه روزهای بدون بارندگی در دوره برگشت 20 ساله   87

شکل 4-23- نقشه حداکثر سالانه روزهای بدون بارندگی در دوره برگشت 50 ساله   87

شکل 4-24- نقشه حداکثر سالانه روزهای بدون بارندگی در دوره برگشت 100 ساله   88

شکل 4-25- نقشه حداکثر سالانه روزهای بدون بارندگی در دوره برگشت 200 ساله   88

-1- مقدمه

خشکسالی پدیده­ای اقلیمی است که به لحاظ آماری یک پدیده تصادفی محسوب می­شود و توسط شاخص­های متعددی مورد مطالعه قرار می­گیرد (نصری، 1387). خشکسالی معمولاً به عنوان دوره­ای از زمان که بارندگی به زیر آستانه متوسط می­رسد شناخته می­شود و معمولاً تعیین زمان شروع آن و تعاریف آن بسیار سخت و پیچیده است(امکی و همکاران، 1993). در اغلب منابع خشکسالی پدیده­ای طولانی مدت است که گاهی در دوره­های مرطوب نیز کشیده می­شود (ویلهایت و گلانتز، 1985).

تعاریف خشکی و خشکسالی با یکدیگر متفاوت هستند. برخلاف خشکی که پدیده دائمی اقلیمی است، خشکسالی در مناطق خشک و مرطوب رخ می‌دهد و حالتی طبیعی و نرمال از اقلیم می­باشد (چو و کارلیوتیس، 1970). قبل از پرداختن به بحث خشکسالی لازم است در مورد خشکی مطالبی بیان شود.

 1-2- معیارهای تعیین خشکی

ضرایب تجربی و فرمول­های متفاوتی برای تعیین معیارهای خشکی ابداع شده است که بر اساس پارامترهایی که هر کدام از این روابط برای تعیین شاخص خشکی در نظر گرفته است، می­توان آن­ها را به 5 گروه تقسیم نمود (کاویانی، 1380):

– روابطی که معرف رابطه بین بارش سالانه و مجموع دما برای یک سال و یا دوره­های مختلف در طول فصل گرم می­باشند.

– روابطی که بر اساس رابطه بین بارش و تبخیر استوار هستند.

– روابطی که به وابستگی بین بارش، دما و رطوبت نسبی اهمیت بیشتری داده‌اند.

– روابطی که کسری اشباع( کمبود رطوبت) و کسری تبخیر را مد نظر قرار داده­اند.

– روابطی‌که رابطه بین میزان آب و مجموع دما را‌ به عنوان ضریب خشکی در نظر می‌گیرند.

انتخاب صحیح یک ضریب اقلیمی برای مناطق مختلف جهان آسان نیست، زیرا کاربرد هر رابطه اقلیمی در منطقه­ای بهترین جواب را می­دهد که با اقلیم محل ابداع روش، شباهت و نزدیکی بیشتری داشته باشد.

از طرف دیگر محدودیت عناصر اقلیمی قابل سنجش عاملی است که کارائی برخی روابط را تحت تأثیر قرار می­هد.

براساس روش ارائه شده توسط یونسکو که به شاخص بیوکلیماتیک خشکی معروف است و در آن P بارندگی سالانه و ET تبخیر و تعرق بالقوه است، مناطق خشک به چهار گروه تقسیم می‌شوند (کاویانی، 1380):

1- منطقه فرا خشک:

2- منطقه خشک :

3- منطقه نیمه خشک:

4- منطقه نیمه مرطوب :

 1-3- علل خشکی

به طور کلی 5 عامل مهم باعث ایجاد خشکی می­شوند (کوک و همکاران، 1993).

– دور بودن از منبع رطوبتی (بری بودن)

– فرو رانش آنتی سیکلون­های جنب حاره‌ای دینامیک

– تأثیرات ارتفاعی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

<p>2-3- دترمینان اسلیتر. 28</p><p>2-4- اصل تغییر. 29</p><p>2- 5- نظریه عامل دانسیته ……….. 34</p><p>2-5-1- دانسیته الکترون. 35</p><p>2-5-2- قضیه کوهن – هوهنبرگ.. 36</p><p>2-5-3- معادلات كوهن- شام. 38</p><p>2-6- تقریب های دانسیته موضعیLDA ودانسیته موضعی اسپینی LSDA.. 40</p><p>2-7- تقریب گرادیانی تعمیم یافته GGA.. 41</p><p>2-8- روش های گرادیان مرتبه بالاتر یا (meta&nbsp; GGA) 42</p><p>2-9- عاملهای مبادلهای_–&nbsp;هیبریدی.. 42</p><p>2-10- سری های پایه. 43</p><p>2-10-1- سری پایه كمینه. 45</p><p>2-10-2- سری های پایه همبستگی- سازگار 45</p><p>2-10- 3- سری های پایه قطبش شده و نفوذ 46</p><p>2-11- نظریه اختلال مولر-پولست.. 46</p><p>2-12- آنالیز جمعیعت مولیکن.. 50</p><p><strong>فصل سوم:روش کار</strong></p><p>3-1- بخش تجربی.. 53</p><p>3-1- 1- دستگاه ها، تجهیزات و مواد استفاده شده 53</p><p>3-2- سنتز مواد 54</p><p>3-2- 1- سنتز پیش ماده 1و2دی (اورتو-آمینوتیوفنوکسی)اتان. 54</p><p>3-2- 2- تهیه لیگاند 1و2- دی [N-2- تیوفنوكسی- پیریدین- 2- كربوكسالدهید] اتان (L) 54</p><p>3-2-3- سنتز کمپلکس کبالت پرکلرات ………………….. 55</p><p>3-2- 4- سنتز کمپلکس مس پرکلرات …………………….. 55</p><p>3-2-5 – سنتز کمپلکس نیکل پرکلرات …………………………… 56</p><p>3-2- 6- سنتز کمپلکس روی پرکلرات …………………….. 56</p><p style="direction: ltr;"><a href="http://zusa.ir/%d8%af%d8%a7%d9%86%d9%84%d9%88%d8%af-%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af-%d8%a8%d8%b1%d8%b1%d8%b3%db%8c-%d8%b3%d8%a7%d8%ae%d8%aa%d8%a7%d8%b1-%d8%a7%d9%84/"><img class="size-full wp-image-587328 aligncenter” src="http://ziso.ir/wp-content/uploads/2020/10/thesis-paper-112.png” alt="پایان نامه” width="400″ height="197″ /></a></p><p style="direction: ltr;"><br /></p><p>3-3-اندازه گیری هدایت الکتریکی کمپلکس ها 74</p><p>3-4-&nbsp; ساختار مولكولی و کریستالی كمپلكس ……………………… 74</p><p><strong>فصل چهارم:بخش محاسباتی</strong></p><p>4-1-تعیین شکل هندسی بهینه برای لیگاند وکمپلکس های ML(ClO4)₂&nbsp;&nbsp;(M=Cu,Co,Ni,Zn) 79</p><p>4-2- مشخصات ساختاری بهینه شده لیگاند وکمپلکس ها 85</p><p>4-3- بار مولیکن.. 91</p><p>4-4- دانسیته اسپینی اتمی بعضی از اتم های لیگاند وکمپلکس های بهینه سازی شده شده 94</p><p>4-5- بررسی طول موج ماکزیمم جذب در ساختار لیگاند و کمپلکس ها 95</p><p>4-6- بررسی فرکانس های ارتعاشی در ساختار لیگاند وکمپلکس های آن. 96</p><p>4-7- آنالیز ساختاری کمپلکس با استفاده از شاخص هندسی ……. 97</p><p><strong>فصل پنجم:نتیجه گیری</strong></p><p>5-1- بررسی مشخصات ساختاری کمپلکس ها :طول پیوند،مرتبه پیوندوزاویه پیوند. 100</p><p>5-1-1- بررسی طول پیونددر کمپلکس های سنتز شده ( ML(ClO4)₂&nbsp;(M=Cu,Co,Ni,Zn. 100</p><p>5-1-2- بررسی زاویه پیوند درکمپلکس های سنتز شده (ML (ClO4)₂&nbsp;(M= Co,Ni, Cu,Zn. 101</p><p>5-2- بررسی طیف FT-IR کمپلکس های سنتز شده (ML(ClO4)₂&nbsp;(M=Cu,Co,Ni,Zn. 102</p><p>5-3- بررسی طیف UV-Vis کمپلکس های سنتز شده (ML(ClO4)₂&nbsp;(M=Cu,Co,Ni,Zn. 102</p><p>5-4- بررسی بارمولیکن.. 103</p><p>5-5- بررسی شکاف انرژی در لیگاند و کمپلکس های سنتز شده 105</p><p>5-6- بررسی دانسیته اسپینی الکترونی لیگاند وکمپلکس های سنتز شده 105</p><p>5-7- نتیجه گیری کلی.. 105</p><p>5-8- پیشنهادات برای تحقیقات بعدی.. 106</p><p>منابع&nbsp; 107</p><p>مقدمه</p><p>انتخاب گروهای گوگردی و نیتروژنی در متالو آنزیم های متنوع توجه قابل ملاحظه‌ای را در شیمی تركیبات فلزات واسطه برانگیخته است كه در این راستا، كمپلكس‌های شیف‌ باز فلزات واسطه دارای دهنده‌های گوگردی و نیتروژنی تحت بررسی های ساختاری قرار گرفته و به عنوان مشابه ‌هایی برای بررسی خواص آنزیم ها مورد مطالعه قرار گرفته ‌اند. یون های فلزات واسطه نظیر كبالت (II)، منگنز &nbsp;(II)، آهن (II) و مس (II) دارای كمپلكس‌ های شیف باز دارای عملكرد های متنوعی می‌باشند. برخی از آن ها توانایی اتصال برگشت ‌پذیری با مولكول اكسیژن دارند، بنابراین به عنوان مدل هایی، در مطالعه ی تثبیت برگشت‌ پذیر اكسیژن از طریق حامل های طبیعی آن ( هموگلوبین، هموسیانین و…) به كار گرفته می‌شوند. دیگر كمپلكس‌ها&nbsp; به خاطر توانایی آن ها به عنوان كاتالیست ممكن است به عنوان مدل هایی در مطالعة اكسیدازها، پراكسیدازها و مونو&nbsp; و دی اكسیژنازها به كار روند. همچنین رفتار شیمیایی كمپلكس‌های شیف باز با فلزات واسطه‌ به خاطر فعالیت كاتالیزوری آن ها در برخی فرآیند های</p><p>یک مطلب دیگر :</p><p><a class="in-cell-link” href="https://akschin.ir/%d8%a2%db%8c%d8%a7%d8%aa-%d9%88-%d8%b1%d9%88%d8%a7%db%8c%d8%a7%d8%aa/” target="_blank” style="font-family: Calibri, Arial; font-size: 11pt;">آیات و روایات</a></p><p>&nbsp;صنعتی و بیوشیمیایی مورد توجه بوده‌اند. (JudithAnn R, 2004) با توجه به اهمیت شیف ‌بازها و كمپلكس‌های آن ها، هدف ما در این پروژه تهیه ی كمپلكس‌ های شیف‌باز بر پایه پیریدین-2- کربوکسالدهید&nbsp; با شش اتم دهنده N₄S₂&nbsp;با برخی از فلزات واسطه و بررسی ساختار الکترونی آن ها &nbsp;با استفاده از روش های محاسباتی&nbsp; تئوری عامل دانسیته DFT و &nbsp;ab initio می باشد.</p><p>در فصل اول به تاریخچه شیف باز ها، روش تهیه لیگاند های شیف باز،کاربردهای آن ها و مطالعاتی که در رابطه با کمپلکس های شیف بازها با یون های فلزی نیکل،مس،کبالت وروی انجام گرفته، اشاره می شود.</p><p>1-1- تاریخچه شیف بازها[1]</p><p>در سال 1840، یورگنسن، ورنر و اتلینگ، محصول بلوری سبز تیره ای را از واکنش مس استات (II)، سالسیل آلدئید و آمین جدا کردند. این ماده بیس (سالسیل آلدیمینو) مس (II) بود. پس از این کار در سال 1869، هوگو شیف توانست با تغییر گروه های R و استفاده از مشتقات آریل، روش تهیه طبقه بندی شده ای برای سنتز این مولکول ها و کمپلکس های آن ها ارائه دهد. این تحول بزرگ باعث شد تا نام شیف باز به این ترکیبات شیمیایی داده شود. به طوری که اولین شیف باز سنتزی را به هوگوشیف[2] درسال 1869 نسبت داده اند. [1992،Amany]</p><p>در دو دهه اخیر، شیف باز ها به عنوان لیگاندهای کی لیت کننده، یک نقش کلیدی را در شیمی کئوردیناسیون فلزات واسطه و همچنین فلزات گروه اصلی، ایفا کرده اند. این لیگاند ها&nbsp; می توانند به راحتی، کمپلکس های پایداری را با اغلب یون های فلزات واسطه ایجاد کنند. این لیگاند ها اغلب از مسیرهای سنتزی مستقیم با بازده خوب و درجه خلوص بالا حاصل می­شوند. علت اینکه این لیگاند ها بیشتر از سایر لیگاند ها مورد توجه شیمی کئوردیناسیون می باشند به خواص الکترونی و حلالیت مناسب آن ها در حلال های رایج،&nbsp;دسترسی ساده برای تهیه آن ها و تنوع ساختاری گسترده این ترکیبات مربوط می شود. (Ashraf M. A, 2011 &nbsp;)</p><p>کمپلکس های فلزات واسطه با لیگاندهای شیف باز دهنده اکسیژن و نیتروژن به خاطر توانایی شان در داشتن پیکربندی های متنوع و تنوع ساختاری از اهمیت ویژه ای برخوردارند. کمپلکس های فلزی حاصل از لیگاندهای شیف بازی که دارای هر دو نوع اتم های دهنده سخت مثل اکسیژن و نیتروژن و اتم‌های دهنده نرم سولفور در ساختار شان هستند، اغلب خواص فیزیکی و شیمیایی جالبی نشان می‌دهند. همچنین سنتز و استفاده از شیف بازهای نا متقارن به عنوان کاتالیزگر برای انواع واکنش ها بیش از قبل مورد توجه قرار گرفته است. Ramachandran , 2008))</p><p>ترکیب نا متقارن اجازه می دهد که هم خواص الکترونی و هم اثرات فضایی به طور هم زمان تنظیم شوند و به طور کلی عملکرد شیف باز را افزایش می دهد. در کمپلکس های شیف باز نا متقارن، فلز محیط شیمیایی مشابه با متالوپورفین را تجربه می کند و لذا می توان از لیگاند های شیف باز نا متقارن در مطالعه الگویی برای بررسی رفتار پورفیرینها، استفاده کرد. بسیاری از گروه های تحقیقاتی تلاش خود را بر سنتز و مطالعه لیگاند های شیف باز نا متقارن و کمپلکس های فلزی آن ها متمرکز کرده اند. بیشتر این لیگاندها با تراکم مرحله به مرحله دی آمین مناسب با دو ترکیب کربونیل متفاوت حاصل می شوند. این ترکیبات ممکن است به عنوان کاتالیزگر برای بسیاری از تبدیل های آلی و همچنین برای طراحی حسگرها به کار روند. (2010 , Ashrafy&nbsp; )</p><p>1-2- روش تهیه لیگاند های شیف باز</p><p>لیگاند های شیف باز از تراکم آمین های نوع اول با ترکیبات کربونیل دار حاصل می شوند. گروه عاملی مشخصه شیف بازها &nbsp;که آزومتین یا ایمین نامیده می شود و دارای پیوند دوگانه کربن نیتروژن&nbsp; (R2C=NR&nbsp; ) است. از نظر ساختاری ایمین هایی هستندکه محصول تراکمی واکنش آلدئید ها،کتون ها یا β کتون ها با آمین های نوع اول و مشتقات آن ها هستند.</p><p>شکل (1-1): فرمول تهیه لیگاند های شیف باز</p><p>ایمین های حاصله از طریق جفت الکترون های غیر پیوندی نیتروژن خود، با فلزات واسطه اتصال دارند. مشابه آلدئید ها، کتون ها نیز قادر به تشکیل لیگاند های شیف باز می باشند اگر چه لیگاند های سنتزی با کتون ها، مانند آلدئیدها متداول نیستند. Yang , 2012))</p><p>کمپلکس های فلزی حاصل از لیگاندهای شیف باز کایرال، فضاگزینی خوبی در تبادل های آلی نشان می دهند از این رو سنتز کمپلکس های کایرال، بخش مهمی از تحقیقات جدید در زمینه شیمی کئوردیناسیون را به خود اختصاص داده است. Jesmin, 2010) )</p><p>1-3- طبقه بندی لیگاند های شیف باز</p><p>ترکیبات شیف باز بر اساس تعداد اتم های کئوردینه شونده آن ها به دسته های دودندانه، سه دندانه، چهار دندانه و… تقسیم می شوند..</p><p>سه دندانه&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; چهاردندانه&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; دودندانه</p><p>شکل (1-2):انواع لیگاندهای شیف بازچند دندانه</p><p>همچنین لیگاندهای شیف باز از لحاظ تقارن به دو دسته متقارن و نا متقارن، تقسیم بندی می شوند. شیف باز متقارن از تراکم دی آمین با دو ترکیب کربونیل یکسان و شیف باز نا متقارن از تراکم دی آمین با دو ترکیب کربونیل مختلف به دست می آید. &nbsp;(Katarzyna brodowska, 2014)</p><p>1-4- اهمیت و کاربردهای مهم کمپلکس های سنتز شده با لیگاند های شیف باز</p><p>برای شیف بازها به عنوان لیگاندهایی که قادر به تشکیل کمپلکس های پایدار با بسیاری از یون­های فلزی­ اند، کاربرد های فراوانی گزارش شده است. کمپلکس ­های شیف باز تاثیر به سزایی به عنوان کاتالیزور در واکنش­هایی از قبیل اکسیداسیون&nbsp; استیرن، اپوکسایش الکن­ ها، برم­ دارکردن اولفین­های<br />بنزیلی، اکسایش سولفیدها به سولفوکسید&nbsp; و… دارند. همچنین گزارش­ هایی در مورد استخراج و اندازه­گیری یون های فلزات سنگین موجود در نمونه های حقیقی توسط لیگاند­ های باز شیف ارائه شده<br />است. (, 2014 Katarzyna brodowska)</p><p>در مقالات کاربردهای زیادی از شیف بازها در بیولوژی گزارش شده که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد.</p><p>1- خواص مغناطیسی</p><p>2-&nbsp;خواص کاتالیزگری</p><p>3- خواص دارویی</p><p>4-&nbsp;خواص فلوئورسانی</p><p>5-&nbsp;خواص نوری غیر خطی</p>

 

 

 

 

 

یک مطلب دیگر :

مقالات : ابعاد ابعاد معنویت

 

1-مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………	1
2-بررسی منابع  ………………………………………………………………………………………………………………………………..	5
2-1-علف کش ها و آلودگی های زیست محیطی آن ها ……………………………………………………………………	5
2-2- علف کش متری بیوزین  ……………………………………………………………………………………………………….	7
2-2-1- خصوصیات فیزیکی و شیمیایی ……………………………………………………………………………………….	7
2-2-2- متابولیت های علف کش متری بیوزین  ………………………………………………………………………………..	8
2-3- سرنوشت علف کش ها  ………………………………………………………………………………………………………….	9
2-3-1- فرایند های فیزیکی………………………………………………………………………………………………………….	9
2-3-1-1- جذب توسط گیاه  …………………………………………………………………………………………………	9
2-3-1-2- جذب توسط ذرات خاک   ………………………………………………………………………………………….	10
2-3-1-3- تبخیر و تصعید  …………………………………………………………………………………………………………	12
2-3-1-4-رواناب……………………………………………………………………………………………………………………….	13
2-3-1-5- آبشویی …………………………………………………………………………………………………………………	13
2-3-2- فرایند های بیولوژیکی موثر در سرنوشت آفت کش ها  ……………………………………………………………	15
2-3-2-1- تجزیه ………………………………………………………………………………………………………………………	15
2-4- تجزیه علف کش متری بیوزین در خاک ……………………………………………………………………………………	16
2-4-1- تجزیه شیمیایی ……………………………………………………………………………………………………………	16
2-4-2- تجزیه زیستی   ………………………………………………………………………………………………………………….	16
2-5- ماندگاری علف کش ها ……………………………………………………………………………………………………………..	17
2-5-1- عوامل موثر در تجزیه و ماندگاری علف کش ها………………………………………………………………….	17
2-5-1-1- اسیدیته خاک …………………………………………………………………………………………………………….	17
2-5-1-2- دما و رطوبت خاک……………………………………………………………………………………………………	18
2-5-1-3- مواد آلی و نقش آن ها در تجزیه علف کش ها…………………………………………………………….	20
2-5-2- ماند گاری علف کش ها در خاک و خسارت به گیاهان زراعی موجود در تناوب ……………………..	21
2-6- آزمایشات زیست سنجی ……………………………………………………………………………………………………………	24
3-مواد و روش …………………………………………………………………………………………………………………………………	27
3-1- آزمایش اول: بررسی تجزیه شیمیایی و زیستی علف کش متری بیوزین در خاک …………………………..	27
3-1-1- آماده سازی خاک …………………………………………………………………………………………………………	28
3-1-2- تهیه ماده تکنیکال و تجاری متری بیوزین ………………………………………………………………………..	29
3-1-3- استخراج متری بیوزین از خاک……………………………………………………………………………………..	29
3-1-4- دستگاه HPLC…………………………………………………………………………………………………………….	30
3-1-5-  واسنجی دستگاه HPLC و رسم منحنی استاندارد متری بیوزین   ………………………………………	30
3-1-6- بررسی کارایی استخراج متری بیوزین……………………………………………………………………………….	32
3-1-6- تجزیه آماری داده ها ………………………………………………………………………………………………………	32
3-2- آزمایش دوم : ارزیابی حساسیت برخی از گیاهان زراعی به بقایای شبیه سازی شده علف کش متری بیوزین در خاک .	34
3-2-1- آماده سازی خاک گلدان ها …………………………………………………………………………………………..	34
3-2-2- کاشت گیاهان………………………………………………………………………………………………………………	35
3-2-3- پارامتر های اندازه گیری شده…………………………………………………………………………………………	35
3-2-4- تجزیه آماری داده ها …………………………………………………………………………………………………….	36
4- نتایج و بحث …………………………………………………………………………………………………………………………..	37
4-1- بررسی کارایی استخراج متری بیوزین در سطوح مختلف ماده آلی ……………………………………………	37
4-2- بررسی تجزیه متری بیوزین در خاک غیر سترون ………………………………………………………………………	37
4-2-1-1- اثر ماده آلی بر روند تجزیه و نیمه عمر متری بیوزین……………………………………………….	37
4-2-1-2- تاثیر طول دوره خوابانیدن نمونه ها بر تجزیه متری بیوزین…………………………………………..	40
4-2-1-3- بررسی اثرات متقابل مواد آلی و زمانهای خوابانیدن نمونه ها ی خاک در تجزیه علف کش متری بیوزین..	42
4-2-2- تجزیه متری بیوزین در خاک سترون شده…………………………………………………………………………..	48
4-2-2-1- بررسی تاثیر کود آلی بر تجزیه متری بیوزین در خاک سترون شده ……………………………….	49
4-2-2-2- تاثیر زمان بر تجزیه علف کش ……………………………………………………………………………….	50
4-2-2-3- اثرات متقابل ماده آلی و زمان بر تجزیه متری بیوزین در خاک سترون …………………………	51
4-2-2-4- اثرات متقابل سترون کردن کود آلی و زمان بر تجزیه متری بیوزین………………………………	52
4-2-2-5- اثرات متقابل کود آلی ، سترون کردن کود آلی و زمان بر تجزیه متری بیوزین ……………….	53
4-2-3- مقایسه تجزیه متری بیوزین در خاک سترون شده و غیر سترون ………………………………………….	60
4-3- بررسی بقایای شبیه سازی شده علف کش متری بیوزین در خاک بر گیاهان زراعی ……………………..	63
4-3-1- تاثیر بقایای علف کش بر سبز شدن گیاهان زراعی…………………………………………………………..	63
4-3-2- تاثیر بقایای علف کش بر زیست توده و بقای گیاهان زراعی …………………………………………..	63
5-نتیجه گیری و پیشنهادات ……………………………………………………………………………………………………………….	75
5-1-نتیجه گیری کلی و پیشنهادات  ……………………………………………………………………………………………….	75
6- منابع  ………………………………………………………………………………………………………………………………………..	77

مقدمه

رشد روز افزون جمعیت و نیاز آنها به غذا و عدم امکان افزایش سطح زمین های زراعی منجر به استفاده از عواملی در تولید محصولات زراعی شده است که عملکرد آن ها را در واحد سطح افزایش دهند. در این ارتباط، استفاده از آفت کش ها از مهم ترین عواملی هستند که با هدف حفاظت از محصولات زراعی به کار می روند(بولک، 2005). به رغم استفاده گسترده از آفت کش ها تحقیقات نشان داده اند که فقط 1 درصد از آن ها به جایگاه عمل در گیاه می رسند و حدود 9/99 درصد ازآن ها باز می مانند یعنی بخش اعظمی از علف کش ها در محیط رها شده و تبعات زیست محیطی وسیعی را به دنبال خواهد داشت(پیمنتال، 1986). اهمیت این موضوع برای علف کش ها که از مهم ترین و پرکاربردترین آفت کش ها در کشاورزی اند(لین، 2003)، درخور توجه می باشد. از مهم ترین تبعات رها شدن علف کش ها در محیط، ماندگاری آن ها درخاک است(زند و همکاران، 1387).این مساله، ضمن اثرات زیان بار بر فعالیت ریزموجودات و پایداری اکوسیستم خاک، منجر به خسارت در محصولات زراعی موجود در تناوب  نیز می شود و آبشویی تدریجی و رواناب آنها تهدیدی جدی برای آلودگی آب های زیرزمینی و جاری می باشد(کجار، 2001; فن، 2009). این مهم به ویژه درعلف کش های تریازین ها و تریازینون ها که خاک کاربرد بوده و خاک  مخزن اصلی نگهداری آن هاست (فوسکادو، 1999) اهمیت بیشتری دارد. در بین این علف کش ها متری بیوزین از مهم ترین گروه تریازینون هاو از بازدارندگان فتوسیستم Π می باشد که به طور گسترده ای در کنترل علف های هرز پهن برگ و باریک برگ بسیاری از محصولات زراعی از جمله سیب زمینی ،گوجه فرنگی و گندم به کار می رود. بر اساس اطلاعات موجود، این علف کش جزء علف کش های با ماندگاری متوسط و بالا در خاک محسوب می شود و از پتانسیل بالایی در آلودگی منابع آب های زیرزمینی و نیز  آسیب به گیاهان زراعی موجود در تناوب برخوردار است.(راتچ، 1986; سینق، 2008). از این رو ارائه راهکارهایی در جهت کاهش زیان بار آن ضروری است. در این راستا توجه به عوامل موثر در سرنوشت علف کش ها در خاک، بویژه تجزیه شیمیایی، تجزیه زیستی، تبخیر، تصعید، آبشویی، رواناب سطحی و جذب توسط ذرات خاک و گیاه مهم و تعیین سهم هریک از عوامل مذکور در سرنوشت آفت کش ها نقش مهمی درمدیریت ماندگاری و بقایای آن ها دارد. از آن جا که بر اساس گزارش های موجود از بین تمام عوامل موثر بر سرنوشت علف کش ها در محیط نقش تجزیه شیمیایی و زیستی[1] هم تر است(بولک و همکاران، 2005). و با توجه به اینکه در ارتباط با ماندگاری علف کش متری بیوزین درخاک که از مهم ترین و پرکاربرد ترین علف کش ها در کشور است مطالعه ای صورت نگرفته است. این مطالعه با هدف بررسی روند و سهم  تجزیه شیمیایی و زیستی متری بیوزین در خاک های زراعی مشهد و خسارت احتمالی بقایای آن به محصولات زراعی موجود درتناوب انجام  شد.

فرضیه ها

1-نیمه عمرمربوط به تجزیه زیستی و شیمیایی علف کش متری بیوزین در خاک متفاوت است.

2-افزایش محتوای مواد آلی خاک در سرعت تجریه و نیمه عمر علف کش متری بیوزین موثر است.

3-تجزیه و نیمه عمر متری بیوزین در خاک تابعی از جمعیت میکروبی خاک و محتوای مواد آلی آن است.

4-بقایای علف کش متری بیوزین تاثیر منفی بر رشد گیاهان زراعی در تناوب دارد.

5-گیاهان زراعی موجود در تناوب درجه تحمل متفاوتی به بقایای احتمالی علف کش متری بیوزین در خاک دارند.

اهداف

1- تعیین نیمه عمر و سرعت تجزیه علف کش  متری بیوزین در خاک

2-ارزیابی نقش تجزیه زیستی و شیمیایی در سرنوشت علف کش متری بیوزین

2-3- دترمینان اسلیتر. 28

2-4- اصل تغییر. 29

2- 5- نظریه عامل دانسیته ……….. 34

2-5-1- دانسیته الکترون. 35

2-5-2- قضیه کوهن – هوهنبرگ.. 36

2-5-3- معادلات كوهن- شام. 38

2-6- تقریب های دانسیته موضعیLDA ودانسیته موضعی اسپینی LSDA.. 40

2-7- تقریب گرادیانی تعمیم یافته GGA.. 41

2-8- روش های گرادیان مرتبه بالاتر یا (meta  GGA) 42

2-9- عاملهای مبادلهای_– هیبریدی.. 42

2-10- سری های پایه. 43

2-10-1- سری پایه كمینه. 45

2-10-2- سری های پایه همبستگی- سازگار 45

2-10- 3- سری های پایه قطبش شده و نفوذ 46

2-11- نظریه اختلال مولر-پولست.. 46

2-12- آنالیز جمعیعت مولیکن.. 50

فصل سوم:روش کار

3-1- بخش تجربی.. 53

3-1- 1- دستگاه ها، تجهیزات و مواد استفاده شده 53

3-2- سنتز مواد 54

3-2- 1- سنتز پیش ماده 1و2دی (اورتو-آمینوتیوفنوکسی)اتان. 54

3-2- 2- تهیه لیگاند 1و2- دی [N-2- تیوفنوكسی- پیریدین- 2- كربوكسالدهید] اتان (L) 54

3-2-3- سنتز کمپلکس کبالت پرکلرات ………………….. 55

3-2- 4- سنتز کمپلکس مس پرکلرات …………………….. 55

3-2-5 – سنتز کمپلکس نیکل پرکلرات …………………………… 56

3-2- 6- سنتز کمپلکس روی پرکلرات …………………….. 56

 

3-3-اندازه گیری هدایت الکتریکی کمپلکس ها 74

3-4-  ساختار مولكولی و کریستالی كمپلكس ……………………… 74

فصل چهارم:بخش محاسباتی

4-1-تعیین شکل هندسی بهینه برای لیگاند وکمپلکس های ML(ClO4)₂  (M=Cu,Co,Ni,Zn) 79

4-2- مشخصات ساختاری بهینه شده لیگاند وکمپلکس ها 85

4-3- بار مولیکن.. 91

4-4- دانسیته اسپینی اتمی بعضی از اتم های لیگاند وکمپلکس های بهینه سازی شده شده 94

4-5- بررسی طول موج ماکزیمم جذب در ساختار لیگاند و کمپلکس ها 95

4-6- بررسی فرکانس های ارتعاشی در ساختار لیگاند وکمپلکس های آن. 96

4-7- آنالیز ساختاری کمپلکس با استفاده از شاخص هندسی ……. 97

فصل پنجم:نتیجه گیری

5-1- بررسی مشخصات ساختاری کمپلکس ها :طول پیوند،مرتبه پیوندوزاویه پیوند. 100

5-1-1- بررسی طول پیونددر کمپلکس های سنتز شده ( ML(ClO4)₂ (M=Cu,Co,Ni,Zn. 100

5-1-2- بررسی زاویه پیوند درکمپلکس های سنتز شده (ML (ClO4)₂ (M= Co,Ni, Cu,Zn. 101

5-2- بررسی طیف FT-IR کمپلکس های سنتز شده (ML(ClO4)₂ (M=Cu,Co,Ni,Zn. 102

5-3- بررسی طیف UV-Vis کمپلکس های سنتز شده (ML(ClO4)₂ (M=Cu,Co,Ni,Zn. 102

5-4- بررسی بارمولیکن.. 103

5-5- بررسی شکاف انرژی در لیگاند و کمپلکس های سنتز شده 105

5-6- بررسی دانسیته اسپینی الکترونی لیگاند وکمپلکس های سنتز شده 105

5-7- نتیجه گیری کلی.. 105

5-8- پیشنهادات برای تحقیقات بعدی.. 106

منابع  107

مقدمه

انتخاب گروهای گوگردی و نیتروژنی در متالو آنزیم های متنوع توجه قابل ملاحظه‌ای را در شیمی تركیبات فلزات واسطه برانگیخته است كه در این راستا، كمپلكس‌های شیف‌ باز فلزات واسطه دارای دهنده‌های گوگردی و نیتروژنی تحت بررسی های ساختاری قرار گرفته و به عنوان مشابه ‌هایی برای بررسی خواص آنزیم ها مورد مطالعه قرار گرفته ‌اند. یون های فلزات واسطه نظیر كبالت (II)، منگنز  (II)، آهن (II) و مس (II) دارای كمپلكس‌ های شیف باز دارای عملكرد های متنوعی می‌باشند. برخی از آن ها توانایی اتصال برگشت ‌پذیری با مولكول اكسیژن دارند، بنابراین به عنوان مدل هایی، در مطالعه ی تثبیت برگشت‌ پذیر اكسیژن از طریق حامل های طبیعی آن ( هموگلوبین، هموسیانین و…) به كار گرفته می‌شوند. دیگر كمپلكس‌ها  به خاطر توانایی آن ها به عنوان كاتالیست ممكن است به عنوان مدل هایی در مطالعة اكسیدازها، پراكسیدازها و مونو  و دی اكسیژنازها به كار روند. همچنین رفتار شیمیایی كمپلكس‌های شیف باز با فلزات واسطه‌ به خاطر فعالیت كاتالیزوری آن ها در برخی فرآیند های

یک مطلب دیگر :

آیات و روایات

 صنعتی و بیوشیمیایی مورد توجه بوده‌اند. (JudithAnn R, 2004) با توجه به اهمیت شیف ‌بازها و كمپلكس‌های آن ها، هدف ما در این پروژه تهیه ی كمپلكس‌ های شیف‌باز بر پایه پیریدین-2- کربوکسالدهید  با شش اتم دهنده N₄S₂ با برخی از فلزات واسطه و بررسی ساختار الکترونی آن ها  با استفاده از روش های محاسباتی  تئوری عامل دانسیته DFT و  ab initio می باشد.

در فصل اول به تاریخچه شیف باز ها، روش تهیه لیگاند های شیف باز،کاربردهای آن ها و مطالعاتی که در رابطه با کمپلکس های شیف بازها با یون های فلزی نیکل،مس،کبالت وروی انجام گرفته، اشاره می شود.

1-1- تاریخچه شیف بازها[1]

در سال 1840، یورگنسن، ورنر و اتلینگ، محصول بلوری سبز تیره ای را از واکنش مس استات (II)، سالسیل آلدئید و آمین جدا کردند. این ماده بیس (سالسیل آلدیمینو) مس (II) بود. پس از این کار در سال 1869، هوگو شیف توانست با تغییر گروه های R و استفاده از مشتقات آریل، روش تهیه طبقه بندی شده ای برای سنتز این مولکول ها و کمپلکس های آن ها ارائه دهد. این تحول بزرگ باعث شد تا نام شیف باز به این ترکیبات شیمیایی داده شود. به طوری که اولین شیف باز سنتزی را به هوگوشیف[2] درسال 1869 نسبت داده اند. [1992،Amany]

در دو دهه اخیر، شیف باز ها به عنوان لیگاندهای کی لیت کننده، یک نقش کلیدی را در شیمی کئوردیناسیون فلزات واسطه و همچنین فلزات گروه اصلی، ایفا کرده اند. این لیگاند ها  می توانند به راحتی، کمپلکس های پایداری را با اغلب یون های فلزات واسطه ایجاد کنند. این لیگاند ها اغلب از مسیرهای سنتزی مستقیم با بازده خوب و درجه خلوص بالا حاصل می­شوند. علت اینکه این لیگاند ها بیشتر از سایر لیگاند ها مورد توجه شیمی کئوردیناسیون می باشند به خواص الکترونی و حلالیت مناسب آن ها در حلال های رایج، دسترسی ساده برای تهیه آن ها و تنوع ساختاری گسترده این ترکیبات مربوط می شود. (Ashraf M. A, 2011  )

کمپلکس های فلزات واسطه با لیگاندهای شیف باز دهنده اکسیژن و نیتروژن به خاطر توانایی شان در داشتن پیکربندی های متنوع و تنوع ساختاری از اهمیت ویژه ای برخوردارند. کمپلکس های فلزی حاصل از لیگاندهای شیف بازی که دارای هر دو نوع اتم های دهنده سخت مثل اکسیژن و نیتروژن و اتم‌های دهنده نرم سولفور در ساختار شان هستند، اغلب خواص فیزیکی و شیمیایی جالبی نشان می‌دهند. همچنین سنتز و استفاده از شیف بازهای نا متقارن به عنوان کاتالیزگر برای انواع واکنش ها بیش از قبل مورد توجه قرار گرفته است. Ramachandran , 2008))

ترکیب نا متقارن اجازه می دهد که هم خواص الکترونی و هم اثرات فضایی به طور هم زمان تنظیم شوند و به طور کلی عملکرد شیف باز را افزایش می دهد. در کمپلکس های شیف باز نا متقارن، فلز محیط شیمیایی مشابه با متالوپورفین را تجربه می کند و لذا می توان از لیگاند های شیف باز نا متقارن در مطالعه الگویی برای بررسی رفتار پورفیرینها، استفاده کرد. بسیاری از گروه های تحقیقاتی تلاش خود را بر سنتز و مطالعه لیگاند های شیف باز نا متقارن و کمپلکس های فلزی آن ها متمرکز کرده اند. بیشتر این لیگاندها با تراکم مرحله به مرحله دی آمین مناسب با دو ترکیب کربونیل متفاوت حاصل می شوند. این ترکیبات ممکن است به عنوان کاتالیزگر برای بسیاری از تبدیل های آلی و همچنین برای طراحی حسگرها به کار روند. (2010 , Ashrafy  )

1-2- روش تهیه لیگاند های شیف باز

لیگاند های شیف باز از تراکم آمین های نوع اول با ترکیبات کربونیل دار حاصل می شوند. گروه عاملی مشخصه شیف بازها  که آزومتین یا ایمین نامیده می شود و دارای پیوند دوگانه کربن نیتروژن  (R2C=NR  ) است. از نظر ساختاری ایمین هایی هستندکه محصول تراکمی واکنش آلدئید ها،کتون ها یا β کتون ها با آمین های نوع اول و مشتقات آن ها هستند.

شکل (1-1): فرمول تهیه لیگاند های شیف باز

ایمین های حاصله از طریق جفت الکترون های غیر پیوندی نیتروژن خود، با فلزات واسطه اتصال دارند. مشابه آلدئید ها، کتون ها نیز قادر به تشکیل لیگاند های شیف باز می باشند اگر چه لیگاند های سنتزی با کتون ها، مانند آلدئیدها متداول نیستند. Yang , 2012))

کمپلکس های فلزی حاصل از لیگاندهای شیف باز کایرال، فضاگزینی خوبی در تبادل های آلی نشان می دهند از این رو سنتز کمپلکس های کایرال، بخش مهمی از تحقیقات جدید در زمینه شیمی کئوردیناسیون را به خود اختصاص داده است. Jesmin, 2010) )

1-3- طبقه بندی لیگاند های شیف باز

ترکیبات شیف باز بر اساس تعداد اتم های کئوردینه شونده آن ها به دسته های دودندانه، سه دندانه، چهار دندانه و… تقسیم می شوند..

سه دندانه                                   چهاردندانه                               دودندانه

شکل (1-2):انواع لیگاندهای شیف بازچند دندانه

همچنین لیگاندهای شیف باز از لحاظ تقارن به دو دسته متقارن و نا متقارن، تقسیم بندی می شوند. شیف باز متقارن از تراکم دی آمین با دو ترکیب کربونیل یکسان و شیف باز نا متقارن از تراکم دی آمین با دو ترکیب کربونیل مختلف به دست می آید.  (Katarzyna brodowska, 2014)

1-4- اهمیت و کاربردهای مهم کمپلکس های سنتز شده با لیگاند های شیف باز

برای شیف بازها به عنوان لیگاندهایی که قادر به تشکیل کمپلکس های پایدار با بسیاری از یون­های فلزی­ اند، کاربرد های فراوانی گزارش شده است. کمپلکس ­های شیف باز تاثیر به سزایی به عنوان کاتالیزور در واکنش­هایی از قبیل اکسیداسیون  استیرن، اپوکسایش الکن­ ها، برم­ دارکردن اولفین­های
بنزیلی، اکسایش سولفیدها به سولفوکسید  و… دارند. همچنین گزارش­ هایی در مورد استخراج و اندازه­گیری یون های فلزات سنگین موجود در نمونه های حقیقی توسط لیگاند­ های باز شیف ارائه شده
است. (, 2014 Katarzyna brodowska)

در مقالات کاربردهای زیادی از شیف بازها در بیولوژی گزارش شده که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد.

1- خواص مغناطیسی

2- خواص کاتالیزگری

3- خواص دارویی

4- خواص فلوئورسانی

5- خواص نوری غیر خطی

صفحه ی عنوان انگلیسی (طبق فرم پیوست)………………………………………….47

چکیده:

زمینه: گیاه جاشیر در مناطق سردسیر و کوهستانی استان فارس( سپیدان و ..) می روید و در بهار چیده می شود و از آن در تهیه ماست جاشیر (غذای سنتی) استفاده می کنند. کربوهیدرا ت های غیر قابل هضم (فیبر) موجود در برگ های این گیاه ممکن است بتواند به عنوان پری بیوتیک در ماست پروبیوتیک ایفای نقش نماید.

هدف: بررسی اثر جاشیر بر خصوصیات فیزیكوشیمیایی و ارزیابی حسی و میكروبی ماست پروبیوتیك.

روش: ابتدا 15 کیلوگرم شیر5/1 درصد چربی، پاستوریزه و هموژنیزه را در دمای 95 درجه سانتی گراد به مدت 15 دقیقه حرارت داده سپس تا 40 درجه سانتی گراد خنک نمودیم و از هر مایه کشت آغازگر (باکتری های سنتی ماست (YC-X11) و باکتری لاکتوباسیلوس کازئی ((L.Casei 431 DVS) به اندازه 1 درصد وزنی/وزنی به شیر به عنوان استارتر افزوده شد. سپس گرمخانه گذاری نمونه ها تا رسیدن به 8/4=pH در دمای 37 درجه سانتیگراد انجام شد. ماست های تولید شده تا رسیدن به قوام و بافت مناسب درون یخچال نگهداری شدند. سپس مقادیر 10، 20 و 30 گرم از جاشیر آماده شده به ترتیب به 90، 80 و 70 گرم ماست پروبیوتیک افزوده شد. خصوصیات فیزیکوشیمیایی و ویژگی های حسی و میزان زنده مانی باکتری های پروبیوتیک نمونه ها ( سه نمونه حاوی جاشیر و یک نمونه شاهد بدون جاشیر) طی مدت 21 روز نگهداری در دمای یخچال در  روزهای 1، 7، 14و 21 پس از تولید و در سه تکرار بررسی شد.

 

یافته ها : اسیدیته نمونه های ماست نسبت به ماست کنترل طی دوران نگهداری اختلاف قابل توجهی نداشت. میزان آب اندازی نمونه های ماست نسبت به ماست کنترل در روزهای 1، 7، 14 و 21 تفاوت قابل ملاحظه ای  داشت (p=0.000). نمره ویژگی های حسی شامل طعم، بو، آب انداختن و رنگ نمونه های ماست پروبیوتیک نسبت به ماست معمولی طی دوره نگهداری بجز نمره احساس دهانی تفاوت قابل ملاحضه ای نداشتند. تعداد باکتری پروبیوتیک لاکتوباسیلوس کازئی (log CFU/ml) در نمونه های ماست حاوی جاشیر نسبت به ماست کنترل در روز اول (p=0.009)، هفتم (p=0.040) چهاردهم (p=0.000) و بیست و یکم (p=0.000) تفاوت قابل ملاحظه داشت.

نتیجه گیری :  بطور کلی می توان نتیجه گرفت که استفاده از جاشیر در ماست پروبیوتیک 20 درصد بوده است. جاشیر باعث نگهداشتن اسیدیته در محدوده مناسب برای بقاء پروبیوتیک شد و میزان آب اندازی را کاهش داد و به دلیل داشتن مواد مغذی و فیبر، باعث افزایش مدت زمان زنده مانی باکتری پروبیوتیک لاکتوباسیلوس کازئی در محدوده تعیین شده (CFU/ml  log10⁶) طی مدت نگهداری شده و این محصول را می توان بعنوان ماست پروبیوتیک معرفی نمود .

فصل اول: مقدمه و بیان مسأله

1-1- مقدمه

جنس پرنگوس¹ (جاشیر) متعلق به خانواده آمبلیفرا² و شامل حدود 30 گونه است (Evans, 1989). 15 گونه از جنس پرنگوس (جاشیر) در ایران یافت می شود که 5 گونه بومی است (مظفریان،1996). برخی از گونه های پرنگوس (جاشیر) در طب سنتی بعنوان عوامل ملین، بادشکن (زرگری، 1988)، نیروبخش، ضد نفخ، دافع کرم روده، ضد قارچ و ضد باکتری استفاده می شود (زرگری، 1367؛ Baser et al., 2000 ؛ A. Ulubelen, G. Topcu, N. Tan, S. Olcal, S. Tamer, 1995). ترکیبات جنس پرنگوس (جاشیر) شامل تنوعی از کومارین ها³، آلکالوئید ها⁴، فلاوونوئید⁵، ترپنوئید⁶ و مشتقات گاما پایرون⁷ است (Chapman & Hall, London, 1998؛   Shikishima et al., 2001; Sajjadi, Zeinvand, Shokoohinia, 2009; Razavi et al., 2008).

جاشیر عضوی از جنس پرنگوس متعلق به تیره چتریان و با نام علمی پرنگوس فرولاسیا⁸ می باشد که گیاهی پایا و بلند است و عمدتاً به عنوان علوفه ای غنی در تغذیه دام استفاده می شود  و فراوانترین گونه پرنگوس در ایران است. از طرف دیگر اسانس های جاشیر از متابولیت ثانویه گیاهی بوده که به طور وسیعی در صنایع غذایی، دارویی و بهداشتی و به عنوان ترکیباتی با خاصیت ضد میکروبی مورد استفاده قرار می گیرد (امیری، 1386). همچنین از این گیاه به منظور درمان اختلالات گوارشی در طب سنتی ایران استفاده شده است و در بین عامه مردم به عنوان گیاهی با اثر ضد درد و ضد التهاب شناخته می شود (امام قریشی، تقوی، جاویدنیا، 1391).  درصد قابل توجهی از اسانس این گیاه را ترکیبات مونو ترپن های هیدروکربنی⁹ تشکیل میدهد و تنها سزکویی ترپن¹⁰ شناسایی شده در این اسانس بتاکاریوفیلن¹¹ (1/3%) است. از میان 10 ترکیب شناسایی شده در اسانس آلفاپینن¹² (6/36%)، بتاپینن¹³(9/31%) و بتافلاندرن¹⁴(7/11%) ترکیبات اصلی محسوب می شوند (امیری، 1386).  از نظر اجزائ تغدیه

یک مطلب دیگر :

وحشت در انگلیس از “جان جهادی” جدید داعش!

 ای مشخص شده است كه میزان پروتئین خام در مراحل رشد رویشی، گلدهی و بذردهی به ترتیب 2/15، 4/9 و2/7 درصد و الیاف خام آن نیز به ترتیب 8/15، 9/27 و 2/29 بود. متوسط عناصر پر مصرف كلسیم، فسفر، سدیم و منیزیوم به ترتیب7/1 ،17/0 ، 02/0 و 31/0 درصد و متوسط عناصر كم مصرف مس و روی به ترتیب 8 و 6/32 میلی گرم در كیلوگرم اندازه گیری شد (عباسی، معروفی، 1387).

بعضی از کومارین ها جدا شده از جاشیر اثر ضد ویروس ایدز از خود نشان دادند (SHikishima, 2001). پرنگوس فرولاسیا لیندل¹⁵ گیاهی است که در مدیترانه و نواحی خاور میانه یافت می شود، به عنوان علوفه ای با انرژی بالا مورد(Martins, Ramos et al. 2013) توجه قرار گرفت. بخش های هوایی پرنگوس فرولاسیا (جاشیر) معمولا بعنوان غذای حیوان در ایران و برخی کشورها استفاده می شود (Coskun, Gulsen, Umucallar, 2004). گزارشاتی مبنی بر فعالیت های آنتی اکسیدانی و ضد باکتریایی پرنگوس فرولاسیا وجود دارد (Coruh, Sagdicoglu Celep, Ozgokce, 2007).

ماست¹⁶ از تخمیر اسیدی شیر حرارت دیده توسط فعالیت باکتری های مولد اسید لاکتیک به ویژه استرپتوکوکوس سالیواریوس تحت گونه ترموفیلوس¹⁷ و لاکتوباسیلوس دلبروکی تحت گونه بولگاریکوس¹⁸به میزان معین و درجه حرارت و زمان مشخص به دست می آید (گیتی کریم، 1388) و از پر مصرف‌ترین فرآورده‌های تخمیری شیر است، كه به دلیل ارزش تغذیه‌ای بالا تأثیر مثبتی در سلامتی انسان و اهمیت ویژه‌ای در رژیم غذایی افراد دارد (آمارنامه كشاورزی، امور دام و آبزیان،1380 ). خصوصیات ماست نظیر اسیدیته، میزان اسید چرب آزاد، تركیبات ایجاد كننده عطر و طعم (دی استیل¹⁹، استالدهید²⁰ و استوئین²¹) و همچنین خصوصیات حسی و ارزش تغذیه‌ای فاكتورهای مهمی در ارزیابی محصول می‌باشند. این فاكتور‌ها تحت تأثیر عواملی از قبیل تركیب شیمیایی شیر، شرایط فرآیند، افزودنیها و فعالیت باكتریهای آغازگر²²در حین تخمیر قرار می‌گیرد  Tammim et al., 1999؛ Bonzer et al., 2002).

پروبیوتیك²³ ها، میكروارگانیسم های غیر بیماری زایی میباشد كه اگر به تعداد كافی و به صورت زنده مورد استفاده قرار گیرند، از راه ایجاد تعادل میكروبی در روده، اثرات مفید و سلامتی بخشی بر میزبان خود اعمال می نمایند، به همین دلیل جز غذاهای فراسودمند²⁴ محسوب می شوند.

باكتری های مولد اسید لاكتیك، به ویژه لاكتوباسیلوس ها²⁵ و بیفیدوباكتریوم ها²⁶، به طور عادی جزیی از اكوسیستم دستگاه گوارش هستند و پروبیوتیك محسوب میشوند ( Homayouni Rad, 2008؛ FAO/WHO, 2001).

به نظر می رسد محصولات لبنی حاملان خوبی برای تحویل پروبیوتیک ها به انسان باشند (Champagne and Gardner, 2005) که از جمله می توان به ماست اشاره کرد.

دو گروه عمده از میكروارگانیسم های پروبیوتیكی، لاكتوباسیلوس ها (Lactobacillus spp)  و  بیفیدوباكتریو م ها    (Bifidobactrium spp) هستند.

مهم ترین گونه های لاكتوباسیلوس عبارتند از:

ل. اسیدوفیلوس (L.acidophilus)، ل. سلوبیوز (L. cellobiose) ، ل. كازئی (L. casei) ، ل. كوروانتوس  (L. curvatus) ، ل. دلبروكی زیرْگونه بولگاریكوس  ،(L. delbrueckii, SS. bulgaricus) ، ل. فرمنتوم (L. fermentum)، ل. برویس (L. brevis)  ، ل. رئوتری  (L. reuteri)، ل. رامنوسوس (L. rhamnosus) و ل. پلنتاروم .(Lplantarum)

2-1-9 پاتوژنز………………………………… 11

2-1-10 پاتولوژی…………………………………. 12

2-1-11 التهاب…………………………………. 12

2-1-12 مدیاتورهای التهابی………………………………… 15

2-1-13 اثرات التهاب…………………………………. 16

2-1-14 تغییر شکل مجاری هوایی…………………………. 18

2-1-15 محرک های آسم……………………………….. 18

2-1-16 آلرژن ها ………………………………..18

2-1-17عفونت های ویروسی………………………………… 19

2-1-18 عوامل دارویی………………………………… 19

2-1-19 ورزش…………………………………. 19

2-1-20 عوامل فیزیکی………………………………… 20

2-1-21 غذا ………………………………..20

2-1-22 آلودگی هوا……………………………….. 20

2-1-23 عوامل شغلی………………………………… 20

2-1-24 عوامل هورمونی………………………………… 21

2-1-25 ریفلاکس معدی مروی…………………………………. 21

2-1-26 استرس…………………………………. 21

2-1-27 پاتوفیزیولوژی…………………………………. 21

2-1-28 افزایش پاسخ دهی مجاری هوایی………………………. 22

2-2 ویژگی های بالینی و تشخیص………………………………. 22

2- 3 تشخیص………………………………….. 23

2-3-1 تست های عملکرد ریوی…………………………………. 23

2-3-2 تشخیص افتراقی………………………………… 24

2-4 درمان آسم ………………………………..24

2-4-1 اثرات جانبی………………………………… 27

2-4-2 تحمل………………………………… 27

2-4-3 بی خطر بودن………………………………… 27

2-4-4 آنتی کولینرژیک ها……………………………….. 28

2-4-5 تئوفلین………………………………… 28

2-4-5-1 استفادة بالینی………………………………… 28

2-4-5-2 اثرات جانبی………………………………… 29

2-4-6 درمان های کنترلی. کورتیکواستروئیدهای استنشاقی………… 29

2-4-6-1 طریقه عمل………………………………… 30

2-4-6-2 استفادة بالینی………………………………… 31

2-4-7 کورتیکواستروئیدهای سیستمیک…………………… 32

2-4-8 آنتی لکوترین ها……………………………….. 32

2-4-9 کرومون ها……………………………….. 33

2-4-10 درمان با حذف کردن استروئید………………… 33

2-4-11 آنتی- .IGE…………………………………

2-4-12 ایمونوتراپی………………………………… 34

2-4-13 درمان های آلترناتیو………………………………… 34

2-4-14 درمان های آینده……………………………….. 34

2-4-15 کنترل آسم مزمن………………………………… 35

2-4-16درمان گام به گام……………………………….. 36

2-4-17 آموزش…………………………………. 36

2-5 مرور مقالات مهم……………………………….. 37

2-5-1 در گروه اول :بررسی های انجام شده در رابطه با شیو های مقابله در بیماران آسمی………..37

2-5-2 مطالعات انجام شده در رابطه با تاثیر اعتقادات(سبک های مقابله) مذهبی…………..38

فصل سوم……………………………….. 40

روش اجرای تحقیق………………………………… 40

3-1 نوع مطالعه ……………………………….. 41

3-2 جامعه پژوهش ……………………………….. 41

3-3 چگونگی جمع آوری اطلاعات……………………………….. 41

3-4 روش……………………………….. 41

3-5 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات…………………………….42

فصل چهارم……………………………….. 44

آمار توصیفی و تحلیلی………………………………… 44

4- 1در مورد هدف اول مطالعه یعنی تعیین میانگین مدت ابتلا به آسم در بیماران مورد  مطالعه مبتلا به آسم………..45

4-2 در مورد هدف دوم مطالعه یعنی تعیین فراوانی میزان تحصیلات در بیماران مورد  مطالعه مبتلا به آسم…………46

 

4-3 در مورد هدف سوم مطالعه یعنی تعیین فراوانی جنسی در بیماران مورد مطالعه مبتلا به آسم…………..47

4-4 در مورد هدف چهارم مطالعه یعنی تعیین فراوانی سنی در بیماران مورد  مطالعه مبتلا به آسم……………48

4-5 در مورد هدف پنجم مطالعه یعنی تعیین میانگین میزان درآمد در بیماران مورد مطالعه مبتلا به آسم……………50

4-6 در مورد هدف ششم یعنی این که میانگین نمره ی کسب شده در سبک های مقابله ی مذهبی و منفی چه میزان بود و چند درصد از بیماران در سبک مقابله ی  مذهبی مثبت و منفی نمره ی بالاتر از میانگین داشتند؟……………51

4-7 فرضیات مطرح شده……………………………….. 51

فصل پنجم……………………………….. 71

بحث…………………………………. 71

معایب…………………………………. 76

فصل ششم……………………………….. 77

نتیجه گیری و پیشنهادات…………………. 77

منابع و ماخذ……………………………….. 79

چکیده:

مقدمه: آسم یکی از بیماری های مزمن تنفسی می باشد که با انقباض برگشت پذیر مجاری هوایی مشخص می شود.این بیماری نسبتاً شایع حدود 10-12% بزرگسالان و 15% کودکان را گرفتار کرده است. بسیاری از بیماران مبتلا به آسم می گویند که علایم بیماریشان با استرس بدتر می شود. (1) از منظر روانشناسی سبک مقابله به روند مدیریت موقعیت های مختلف،تلاش برای حل مسایل شخصی و پیداکردن راهکار هایی برای کاهش و یا تحمل استرس یا مناقشات گفته می شود. (9) مدل های مقابله ای چارچوبی را برای ارزیابی چگونگی واکنش افراد در شرایط استرس زا فراهم می کنند. سبک های مقابله ای می توانند مفیدواقع شده و سبب کاهش بار منفی بیماری در افراد شوند و یا با اثر منفی در افراد سبب رفتارهای ناسازگار در افراد شوند.(7)مقابله ی مذهبی بدین صورت تعریف می شود که  اعتقادات مذهبی به عنوان یک تکیه گاه برای کاهش استرس  بیماری عمل می کند.این مطالعه با هدف بررسی تاثیر اعتقادات(انواع سبک های مقابله) مذهبی در بیماران آسمی مسلمان انجام شده است.و به بررسی ارتباط سبک های مقابله مذهبی و سلامت عمومی بیماران پرداخته است.

مواد و روش ها:این مطالعه بر روی 102 بیمار آسمی مراجعه کننده به کلینیک ریه با استفاده از پرسش نامه ی استاندارد شده سبک مقابله مذهبی   BriefRCOPE (Pargament et al 1998) پرسشنامه سلامت عمومی GHQ28 انجام شده است.

نتایج:میانگین سبک مقابله ی  مذهبی مثبت در میان کل بیماران 11/25 بود و 60 درصد از بیماران در سبک مقابله ی  مذهبی مثبت نمره ی بالاتر از میانگین داشتند.میانگین سبک مقابله ی  مذهبی منفی در میان کل بیماران 68/10 بود و 35 درصد از بیماران در سبک مقابله ی  مذهبی منفی نمره ی بالاتر از میانگین داشتند.در این مطالعه میانگین نمره ی کل  سلامت عمومی بیماران آسمی مورد مطالعه 91/23 و انحراف معیار 9/11 بود. 33درصد بیماران نمره ی کل بالاتر از 23 داشته اند وبین نمره سلامت عمومی و مقابله مذهبی مثبت یک همبستگی وجود دارد که از نظر آماری معنی دار بود به این معنا که هر چه قدر استفاده از سبک های مقابله ای مثبت بالاتر بوده است  میزان سلامت عمومی نیز بالاتر می باشد

نتیجه گیری: در واقع می توان نتیجه گیری کرد هر چه قدر بیماران از سبک های مقابله ای مثبت بیشتر استفاده کنند و اعتقادات معنوی قوی تری داشته باشند از سلامت روانی بالاتر برخوردار خواهند بود که این مسئله منجر به بهره مندی از سلامت جسمی بالاتری خواهد بودو پاسخ به درمان بهتری خواهند داشت.

یک مطلب دیگر :

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- بیان مسأله و اهمیت پژوهش

آسم یکی از بیماری های مزمن تنفسی می باشد که با انقباض برگشت پذیر مجاری هوایی مشخص می شود. از علایم این بیماری می توان به سرفه،تنگی نفس و خس خس سینه اشاره کرد.این بیماری نسبتاً شایع حدود 10-12% بزرگسالان و 15% کودکان را گرفتار کرده است (1). عفونت های ویروسی، آلرژن ها و استرس و اضطراب از عوامل تحریک کننده این بیماری می باشد که در تحقیقات مختلف به اثبات رسیده است(3،4،5،2) که از بین این عوامل محرک فاکتور های روانی و استرس تأثیر به سزایی در پیدایش علایم این بیماری دارد.(6)

بسیاری از بیماران مبتلا به آسم می گویند که علایم بیماریشان با استرس بدتر می شود.شکی وجود ندارد که فاکتورهای روانی از طریق مسیرهای رفلکس کولینرژیک می توانند سبب القای انقباض برونش شوند.(1) بیماری های مزمن مثل آسم افراد را مستعد درجات متفاوتی از استرس می کنند که نیازمند یک پروسه ی تطابقی مداوم شخصی در سطوح مختلف شناختی ،احساسی و رفتاری  می باشد(7)استرس در متون علمی تعاریف مختلفی دارد. یکی از مشهورترین تعاریف روانشناختی این است که استرس درواقع یک رخداد است و زمانی پدید می آید که عواملی از محیط پیرامون ظرفیت تطابقی یا توانایی اجرای سبک مقابله در فرد را به چالش بکشد.(8)

از منظر روانشناسی سبک مقابله به روند مدیریت موقعیت های مختلف،تلاش برای حل مسایل شخصی و پیداکردن راهکار هایی برای کاهش و یا تحمل استرس یا مناقشات گفته می شود. (9)

مدل های مقابله ای چارچوبی را برای ارزیابی چگونگی واکنش افراد در شرایط استرس زا فراهم می کنند. سبک های مقابله ای می توانند مفیدواقع شده و سبب کاهش بار منفی بیماری در افراد شوند و یا با اثر منفی در افراد سبب رفتارهای ناسازگار در افراد شوند.(7)

مطالعات انجام شده در بیماری های مزمن ارتباط معناداری بین سبک های مقابله ای و نتایج کلینیکی بیماری ها از جمله میزان عملکرد  بیمار و سطح کنترل بیماری و  موربیدیتی و مورتالیتی و Health Related Quality of Life (HRQoL) نشان داده اند.(11)

در مطالعات بسیاری بر این امر تاکیدشده است که بكارگیری مناسب شیوه های مقابله منجر به ارزیابی درست موقعیت ،احساس امنیت و افزایش سلامتی می گردد.(10) و فكر كردن و رفتار كردن با سبک های مناسب مقابله ای به افراد كمك می كند تا اثرات استرس را كاهش داده و نیز از هیجانات ناشی از آن بكاهند. (11)

مقابله مذهبی یك نوع مقابله است كه طی آن فرد از عقاید و باورهای مذهبی در رویارویی با مشكلات و فشارهای زندگی استفاده می کند(10) که نوع آن براساس باورهای مذهبی او متفاوت است و می تواند دارای تاثیرات مثبت و یا منفی در مواجهه فرد با بیماری داشته باشد.

اگرچه رابطه بین تاثیر اعتقادات (مقابله) مذهبی و سلامت و بیماری روانی پیچیده است، اما آشكار است كه عقاید و شعائر مذهبی نقش مهمی را در پیشگیری و كاهش مشكلات هیجانی و روانی بازی می كنند(11)

همواره فرض بر این بوده است که باورهای مذهبی قوی باید با بهبود روانی و تاثیر مثبت در پاسخ  فرد به بیماری همراه باشد. با وجود تاثیر عمیق دین در کیفیت زندگی ، سلامت روان و سبک های مقابله ای در  بیماری های مختلف ،بررسی های انجام شده در افراد مسلمان در مقایسه با سایر مذاهب بر روی سبک ها مقابله ای و به خصوص مقابله مذهبی  بسیار اندک بوده و در حد انگشت شمار  است.

از سوی دیگر در رابطه با سبک های مقابله در بیماران آسمی پژوهش های مختلفی انجام شده است و از جهات گوناگون به این پدیده پرداخته شده است.پس از بررسی در میان منابع معتبر و مطالعات مختلف مشخص شد که تاکنون در دو مطالعه به بررسی سبک های مقابله مذهبی در بیماران آسمی پرداخته شده است.که در هر دو این مطالعات به بررسی ارتباط بین سبک های مقابله مذهبی و میزان تطابق و سازگاری بیماران آسمی در دو گروه کودکان و نوجوانان پرداخته شده است.که هر دو مطالعه در جوامع غیر مسلمان بوده است.و هیچ مطالعه ای در بیماران مسلمان انجام نشده است که قابل تامل است. با توجه به باورهای مذهبی متفاوت  مسلمانان و نبود مطالعه ی مشابهی در این رابطه در مطالعات قبلی  بر آن شدیم در این مطالعه به بررسی تاثیر اعتقادات(انواع سبک های مقابله) مذهبی در بیماران آسمی مسلمان بپردازیم.

به نظر می رسد با انجام این طرح و آگاهی از تاثیر اعتقادات(نوع سبک مقابله مذهبی شایع) در این بیماران بتوان به شناخت بیشتری از ویژگی های روانشناختی در این بیماران رسید و که  می تواند زمینه ساز مطالعات مداخله ای بعدی در این گروه بیماران باشد.  تا با ایجاد تغییرات مناسب در جهت کاهش بار روانی و هیجانی در این بیماری مزمن  و بهبود سلامت روانی این بیماران پرداخت و در این صورت می توان انتظار پذیرش بهتر درمان از سوی این بیماران و به دنبال آن پاسخ دهی بهتر به درمان و کاهش تعداد حمله های حاد را در این بیماران داشت. و در واقع بتوان تا حدودی به کنترل بیماری در این گروه از بیماران کمک کرد.که در صورت رخداد این اهداف می توان در جهت کاهش هزینه های درمانی تحمیل شده به بیماران و سیستم بهداشتی -درمانی گامی مفیدی برداشت.

2-1- اهداف پژوهش

1-2-1- اهداف علمی

1- تعیین میانگین مدت ابتلا به آسم در بیماران مورد  مطالعه مبتلا به آسم

2-تعیین فراوانی میزان تحصیلات در بیماران مورد  مطالعه مبتلا به آسم

3-تعیین فراوانی جنسی در بیماران مورد  مطالعه مبتلا به آسم

4-تعیین میانگین  سنی در بیماران مورد  مطالعه مبتلا به آسم

5-تعیین فراوانی میزان درآمد در بیماران مورد مطالعه مبتلا به آسم

6-بررسی ارتباط بین  طول مدت ابتلا به آسم و اعتقادات(نوع سبک مقابله) مذهبی  بیماران

7-بررسی ارتباط بین جنس و اعتقادات(نوع سبک مقابله) مذهبی بیماران

8-بررسی ارتباط بین سن و اعتقادات(نوع سبک مقابله) مذهبی بیماران

9-بررسی ارتباط بین میزان تحصیلات و اعتقادات( نوع سبک مقابله) مذهبی  بیماران

10- بررسی ارتباط بین میزان متوسط درآمد ماهانه و اعتقادات(نوع سبک مقابله) مذهبی  بیماران

2-2-1- اهداف کاربردی

1-بررسی فراوانی  سبک های مقابله مذهبی در بیماران مبتلا به آسم

2-استفاده از نتایج تحقیق جهت بهبود وضعیت روانی بیماران مبتلا به آسم

3-1- فرضیات یا سوالات پژوهش

1-بین  طول مدت ابتلا به آسم و اعتقادات( نوع سبک مقابله) مذهبی بیماران مبتلا به آسم ارتباط وجود دارد.

2-بین جنس و اعتقادات( نوع سبک مقابله) مذهبی  بیماران مبتلا به آسم ارتباط وجود دارد.

3-بین سن و اعتقادات(نوع سبک مقابله) مذهبی  بیماران  مبتلا به آسم ارتباط وجود دارد.

4- بین میزان تحصیلات و اعتقادات(نوع سبک مقابله) مذهبی  بیماران مبتلا به آسم ارتباط وجود دارد.

5- بین میزان متوسط درآمد ماهانه و اعتقادات(نوع سبک مقابله) مذهبی  بیماران مبتلا به آسم ارتباط وجود دارد.

6- میانگین مدت ابتلا به آسم در بیماران مبتلا به آسم چه میزان است؟

7- فراوانی  میزان تحصیلات در بیماران مبتلا به آسم چه میزان است؟

8- فراوانی جنسی در در بیماران مبتلا به آسم چگونه است؟

توانایی جهت‌یابی (Orientation )مراجعان ممكن است برحسب درجه آگاهی‌شان از اینكه می‌دانند چه كسی هستند(شخصی)، در كجا هستند(مكان) و حوادث جاری و گذشته كی اتفاق افتاده‌اند یا در حال وقوع هستند(زمان)، تفاوت كند.

اختلالات شناختی (Cognitive function symptoms )

حافظه درازمدت: حافظه درازمدت را می‌توان از سه طریق مورد سنجش قرار داد:

– طرح پرسش‌هایی درباره اطلاعات عمومی مراجع(مانند شهرهای بزرگ یك كشور، بلندترین قله ایران).

– استفاده از خرده‌آزمون‌های اطلاعات عمومی یا حافظه عددی آزمون‌های هوشی وكسلر بزرگسالان و یا كودكان یا سایر آزمون‌هایی با ماهیت مشابه.

 

– یادآوری رویدادهای مهم زندگی مراجع(سال فراغت از تحصیلات متوسطه، تاریخ ازدواج). دقت یادآوری را می‌توان از طریق مقایسه پاسخ‌های مراجع با سوابق عینی و مستند این رویدادها تعیین كرد.

یک مطلب دیگر :

حافظه كوتاه‌مدت: حافظه كوتاه‌مدت را می‌توان از دو طریق مورد ارزیابی قرار داد:

– طرح پرسش‌هایی درباره رویدادهای اخیر(دیروز كجا بودید؟ غذایی كه آخرین دفعه خوردید چه بود؟).

– تكرار اعداد به صورت مستقیم و وارونه. برای این منظور می‌توان از خرده‌آزمون فراخنای ارقام آزمون‌های هوشی و كسلر بزرگسالان و كودكان استفاده كرد.

اشخاصی كه اضطراب و اشتغال ذهنی‌ دارند، در تكرار مستقیم اعداد و به‌ویژه تكرار وارونه اعداد دچار مشكل می‌شوند.

اختلالات محتوای فكر (Thought content symptoms)

1-7-7- نقائص مینور…………………………….. 18

1-7-8- تكامل در كی – شناختی………………………………. 19

1-7-9- تكامل زبان………………………………. 20

1-7-10- تکامل حركتی………………………………. 20

1-7-11- تكامل عصبی رفتاری………………………………. 22

1-7-12- عملكرد مدرسه……………………………… 23

1-7-13- خونریزی داخل بطنی-داخل جمجمه ای…………………….. 24

1-7-14- اختلال بیش فعالی/کمبود توجه……………………………… 25

2-1- بیان مسئله و اهمیت آن………………………………. 45

2-2- عنوان طرح………………………………. 46

2-3- جامعه مورد بررسی………………………………. 46

2-4- حجم نمونه……………………………… 46

2-5- نوع و روش مطالعه……………………………… 46

2-6- مکان وزمان مطالعه……………………………… 46

2-7- فرضیه……………………………… 47

2-8- هدف کلی………………………………. 47

 

2-8-1- اهداف ویژه…………………………….. 47

2-9- روش انجام کار ……………………………..47

2-10- روش تجزیه و تحلیل داده‌ها……………………… 48

2-11- متغیرها…………………………….. 48

3-1- یافته‌ها…………………………….. 50

4-1- بحث……………………………….. 68

4-2- نتیجه گیری………………………………. 71

4-3- پیشنهادات……………………………….. 71

چکیده:

مقدمه: بیش فعالی واختلال توجه (ADHD:attention-deficit hyperactivity disorder) یک سندروم عصبی-رفتاری است که با عدم توجه، تحریک پذیری، فعالیت زیاد، رفتارهای مضطربانه و متلاطم به خصوص در پسر بچه‌ها مشخص می‌شود. اتیولوژی ADHD هنوز مشخص نشده است اما کاهش حجم مغز، وزن کم موقع تولد وآسیب‌های مغزی در هنگام زایمان به خصوص در بچه‌های پره ترم از جمله عوامل دخیل در ایجاد ADHD هستند.شیوع ADHD در بچه‌های با وزن تولد پایین(وزن کمتر از 2500گرم) بیشتر است.

هدف از این مطالعه بررسی فراوانی نسبی بیش فعالی و اختلال توجه در بچه‌های با وزن تولد پایین بر حسب جنس، تغذیه‌ی دوران شیر خوارگی و سن هنگام تولد می‌باشد.

مواد وروش‌ها:مطالعه‌ی تحلیلی به روشhistorical-cohort بر روی 120 کودک 6 ساله انجام شد، 60 کودک با وزن تولد پایین(کمتر از 2500 گرم) به عنوان گروه مواجهه و 60 کودک با وزن تولد بالای 3000 گرم به عنوان گروه غیر مواجهه انتخاب شدند.اطلاعات لازم از طریق پرسشنامه‌ای که در اختیار خانواده‌ها قرار گرفت جمع آوری شد.

در پایان مطالعه فراوانی نسبی بیش فعالی و اختلال توجه در کودکان با وزن تولد پایین بررسی شد.

یافته‌ها:فراوانی نسبی ADHD نوع مرکب در گروه مواجهه 7/26% و در گروه غیر مواجهه 3/18%به دست آمد(با P-value:0.274 معنی دار نیست).میانگین ADHD نوع مرکب در گروه مواجهه 060/5 و در گروه غیر مواجهه 400/3 به دست آمد (با P-value:0.033 معنی دار است).

در این مطالعه فراوانی نسبی ADHD نوع مرکب بر حسب جنس، تغذیه‌ی دوران شیرخوارگی وسن هنگام تولد مورد بررسی قرار گرفت که با توجه به P-value حاصل معنی دار نبود البته معنی دار نبودن آن‌ها احتمالاً به علت کمی حجم نمونه بوده است.

نتیجه گیری:فراوانی نسبی ADHD نوع مرکب در کودکان با وزن تولد پایین 7/26% به دست آمد اما این میزان از نظر آماری معنی دار نبود یعنی ADHD نوع مرکب ربطی به کم وزنی موقع تولد ندارد.اما از نظر پزشکی این فراوانی نسبی تقریباً 5/1 برابر گروه غیر مواجهه است.

فصل اول: مقدمه و مروری بر مطالعات مشابه

1-1- دوره نوزادی

دوره نوزادی یا neonatalاگر چه از نظر تعریف به 28 روز اول زندگی گفته می‌شود اما زندگی جنینی و نوزادی یک دوره زمانی به هم پیوسته را تشکیل می‌دهد که در طی آن تکامل و رشد انسان تحت تاثیر عوامل ژنتیکی ، محیط داخل رحمی و خارج رحمی می‌باشد. دوره نوزادی دورانی بسیار آسیب پذیر برای کودک است که در طی آن

یک مطلب دیگر :

پایان نامه هوش عاطفی و عملکرد کارکنان

 بسیاری از تطابق‌های فیزیولوژیک مورد لزوم برای زندگی در محیط خارج از رحم تکامل می‌یابد.

دوره نوزادی زمان حساسی برای یک کودک است زیرا بسیاری از مهارتهای فیزیکی لازم برای زندگی خارج رحمی در این زمان کامل می‌یابد.

میزان بالای مرگ و میر و بیماریزایی در  این دوران شکننده بودن حیات در این دوره را نشان می‌دهد در همه موارد مرگ ومیر که در یکسال اول زندگی اتفاق می‌افتد، دو سوم موارد مربوط به دوره نوزادی است و مرگ و میر نوزادی در 24 ساعت اول ، از بیشترین میزان برخوردار است و به طور کلی 65 درصد از همه مرگ و میر شیرخواران را شامل می‌شود.

بیماری‌های همراه با تولد قبل از موعد و وزن کم هنکام تولد و ناهنجاری‌های کشنده‌ی مادرزادی از علت‌های اصلی مرگ ومیر نوزادی می‌باشد. عوامل مختلف طبی ، اقتصادی ، و فرهنگی بر مرگ و میر پری ناتال و نوزادی تاثیر می‌گذارند. معیار‌های پیشگیرانه  مانند آموزش‌های بهداشتی، مراقبت‌های پری ناتال ، تغذیه، حمایت اجتماعی و شناخت عوامل خطرزا و مراقبت‌های مامایی به نحوی موثر میزان مرگ ومیر پری ناتال و نوزادی را کاهش می‌دهند.

کمی وزن و نارسی یک شاخص اساسی مرگ و میر نوزادان است. اولین بار در سال 1919 ylppo نوزادان زیر 2500 گرم را کم وزن (LBW) نامید.LBW  و این تعریف به عنوان استاندارد پر مخاطره شیرخواران بیش از 40 سال است که توسط سازمان بهداشت جهانی مورد تایید قرار گرفته است و یکی از دلایل اصلی مرگ و میر شیرخوارگی و نوزادی می‌باشد و به همراه ناهنجاری‌های مادرزادی (مثل قلبی، سیستم عصبی مرکزی و تنفسی) نقش بسزایی در عوارض دوران بچگی دارد.به طور کلی ، برای هر دوره‌ای از زمان حاملگی ، هر چه وزن هنگام تولد نوزاد کمتر باشد و برای هر وزنی ، هر چه دوره بارداری کوتاه تر باشد، مرگ و میر نوزادی بیشتر خواهد بود.

بیشترین مرگ و میر نوزادی در میان نوزادانی رخ می‌دهد که وزن تولدی کمتر از 1000 گرم دارند و دوره‌ی بارداری آن‌ها کمتر از 30 هفته بوده است کمترین مرگ و میر نوزادی نیز در میان نوزادانی است که وزن تولد 3000 تا 4000 گرم و دوره‌ی بارداری 40-38 هفته داشته اند[1].

هر چه وزن جنین از 500 گرم به 3000 گرم نزدیک می‌شود یک کاهش لگاریتمی در مرگ و میر نوزادی دیده می‌شود.در سنین حاملگی 25 تا 37 هفته به ازای افزایش هر هفته از سن حاملگی میزان مرگ و میر نوزادی تقریباً نصف می‌شود.با این حال تقریباً 40% همه‌ی مرگ ومیرهای حوالی زایمان در نوزادانی دیده می‌شود که سن حاملگی بعد از 37 هفته و وزن معادل یا بیشتر 2500 گرم دارند.

از آن جا که اغلب مرگ و میر دوره‌ی نوزادی در نخستین ساعات و روز‌ها اتفاق می‌افتد با افزایش سن نوزاد احتمال بقای او افزایش می‌یابد. در واقع وزن تولد و سن هنگام حاملگی از شاخص‌های قوی مرگ و میر دوره نوزادی می‌باشند در واقع میزان بقاء در سن 22 هفته نزدیک 22 درصد می‌باشد و این احتمال برای 23 هفته تا 25 درصد و برای 24 هفته تا 56 درصد و برای 25 هفته تا 79 درصد افزایش می‌یابد. همچنین میزان مرگ و میر در نوزادان با وزن هنگام تولد 4000 گرم و یا بیشتر با سن حاملگی 42 هفته یا بیشتر افزایش ناگهانی پیدا می‌کند [2].

از دلایل وزن کم هنگام تولد ، تولد پیش از موعد یا محدودیت رشد داخل رحمی[1]¹ و یا هر دو می‌باشند علت اصلی وزن کم تولد در ایالات متحده، تولد پیش از موعد می‌باشد در حالیکه در کشورهای در حال توسعه علت اصلی محدودیت رشد داخل رحمی می‌باشد.

شیوع LBW در نژاد سیاه و در جنس دختر بیش از پسر می‌باشد. همچنین چند قلویی و سن بالای مادر نیز خطر LBWرا افزایش می‌دهد.

امروزه شانس زنده ماندن نوزادان با وزن 1501تا 2500 گرم ، 95 درصد یا بیشتر است اما میزان مرگ ومیر در آن‌هایی که وزن کمتری دارند همچنان بالاست میزان مرگ ومیر نوزاد LBW که تا زمان ترخیص از بیمارستان زنده مانده اند بیشتر از میزان مرگ ومیر نوزادان رسیده در دو سال اول عمرشان است قسمت اعظم این مرگ و میرها ناشی از عفونت هستند و لذا حداقل از نظر تئوری بسیاری از آنها قابل پیشگیری خواهند بود ناهنجاری‌های آناتومیک مادرزادی در 3 تا 7 درصد از نوزادان LBWوجود دارد.

رشد و نمو نوزاد LBW متولد شده از مادرانی که وضعیت اقتصادی اجتماعی نامناسبی دارند نسبت به نوزادی که در دوران نوزادی محیط بهتری دارند کمتر خواهد بود.در سال 2000 ، 6/7 درصد نوزادان زنده متولد شده در ایالات متحده آمریکا وزنی کمتر از 2500 گرم داشته اند که در بین آنها سیاه پوستان دو برابر سفید پوستان بوده اند.

نارس بودن وIUGRباعث افزایش میزان بیماری و مرگ ومیر نوزادان می‌شود.تقریباً 30 درصد نوزادان LBW در ایالات متحده دچار عقب ماندگی رشد داخل رحمی (IUGR)هستند و پس از 37 هفته حاملگی متولد می‌شوند.هنگامی که میزان LBW بیش از 10 درصد می‌گردد، درصد IUGR بیشتر ونارسی کمتر خواهد شد.در کشورهای در حال توسعه تقریباً 70 درصد نوزادان LBW مبتلا به IUGR می‌باشند و نوزادان IUGR در مقایسه با نوزادانی که متناسب با سن حاملگی رشد نمو.ده اند، دارای مرگ ومیر و عوارض بیشتری هستند.در ایران طبق بررسی‌هایی که به طور پراکنده انجام شده نسبت نوزادانی با وقفه‌ی رشد داخل رحمی کمتر از کشورهای در حال توسعه و بیشر از کشورهای توسعه یافته است.به طور دقیق می‌توان گفت علت کم وزنی هنگام تولد 30 تا 40 درصد مواقع IUGR و بقیه‌ی موارد ناشی از نارس بودن جنین و تولد زودتر از موعد[2] است میزان LBW در کل کشور 29در هزار تولد زنده می‌باشد[3].

2-1- عوامل مرتبط با تولد نوزاد نارس و کم وزن در زمان تولد

جدا نمودن فاکتورهای موثر بر نارس شدن از IUGR بسیار مشکل است ، یک ارتباط بسیار قوی بین IUGR و نارس شدن از یک طرف و سطح اجتماعی اقتصادی پایین خانواده، از طرف دیگر وجود دارد. خانواده‌هایی که سطح اجتماعی اقتصادی پایین تری دارند موارد زیر در آنها بیشتر مشاهده می‌شود: سوء تغذیه مادر، کم خونی، مراقبت ناکافی در حوالی زایمان، اعتیاد، عوارض زایمانی، تاریخچه مشکلات باروری مادر( سقط، مرده زایی، تولد نوزاد نارس یا کم وزن)، داشتن تنها یک والد، بارداری مادر در سنین نوجوانی، حاملگی پی در پی و به دنیا آوردن حداقل 4 فرزند قبل از حاملگی کنونی.

انجمن بین المللی کنترل ادراری (ICS) بی اختیاری ادراری (UI) را به معنی شکایت از هر گونه نشت واضح ادراری که منجر به مشکلات اجتماعی؛ بهداشتی و مذهبی برای فرد می شود می داند. بی اختیاری ادراری علامت شایعی است که خانم ها را در تمام سنین با شدت و تظاهر مختلف درگیر می کند. این بیماری به ندرت تهدیدکننده حیات است ولی می تواند اثرات جدی بر وضعیت جسمی و روانی فرد داشته باشد. (1)

مطالعات نشان می دهد که شیوع بی اختیاری ادراری به سمت سنین متوسط در حال افزایش است. بی اختیاری ادراری ممکن است به صور مختلف دیده شود.

بی اختیاری ادراری استرسی (SUI) در زیرگروه علائم ادراری تحتانی به عنوان شکل ذخیره ای مثانه است که با علامت نشت ادراری غیر ارادی در طی فعالیت فیزیکی و یا عطسه و سرفه رخ می دهد. بی اختیاری استرسی شایع ترین شکل بی اختیاری در زنان است و به ویژه در زنان جوان شیوع زیادی دارد.

با توجه به هزینه بالایی که سالانه بیماران صرف این بیماری و بهبود کیفیت زندگی خود می کنند درمان های مختلفی برای آن در نظر گرفته شده است (2) ابتدا درمان های غیرتهاجمی مانند تغییر شیوه زندگی، تغییرات رفتاری و درمان های دارویی برای این بیماران صورت می گیرد ولی از آنجایی که درمان های دارویی تأثیر چندانی نداشته اند و به دلیل تاثیر بیشتر درمان های جراحی از این درمان ها استفاده می شود.

روش های جراحی مختلفی برای زنان مبتلا به بی اختیاری استرسی که پاسخ کافی به درمان های دارویی نداده اند وجود دارد (3).

از جمله این روش ها روش جراحی Burch colposuspension است که یکی از روش های جراحی مؤثر و رایج می باشد که در طول سال های اخیر ریت موفقیت بالایی در برداشته است.

اگرچه این عمل ریت موفقیت بالایی دارد ولی عوارض کوتاه مدت و درازمدت از جمله احساس ناراحتی در لگن، خونریزی های لگنی، عفونت ها پرولاپس ارگان های لگنی، مقاربت دردناک و عود مجدد بیماری برای آن گزارش شده است.

 

در این مطالعه میزان تاثیر عمل جراحی و رضایت بیماران بعد از عمل جراحی و بهبود کیفیت زندگی آنها و همچنین ارتباط این موفقیت با پارامترهایی همچون سن، شاخص توده بدنی، سابقه دریافت درمان طبی، سابقه بیماری هایی همچون دیابت و هایپرتنشن بررسی می گردد.

اهداف تحقیق

هدف کلی:

تعیین میزان موفقیت عمل جراحی Burch colposuspension در بیماران دچار بی اختیاری استرسی ادرار مراجعه کننده به بیمارستان کامکار.

اهداف جزئی:

بررسی ارتباط بین موفقیت عمل جراحی Burch با سن بیمار

بررسی ارتباط بین موفقیت عمل جراحی Burch با شاخص توده بدنی بیمار

بررسی ارتباط بین موفقیت عمل جراحی Burch با زمان شروع بی اختیاری ادراری استرسی

بررسی ارتباط بین موفقیت عمل جراحی Burch با سابقه ابتلا به فشار خون در بیمار

بررسی ارتباط بین موفقیت عمل جراحی Burch با سابقه ابتلا به دیابت شیرین در بیمار

بررسی ارتباط بین موفقیت عمل جراحی Burch با سابقه دریافت درمان طبی در بیمار

فرضیات:

رابطه ای بین موفقیت عمل جراحی Burch با سن بیمار ممکن است وجود داشته باشد.

رابطه ای بین موفقیت عمل جراحی Burch با شاخص توده بدنی بیمار ممکن است وجود داشته باشد.

رابطه ای بین موفقیت عمل جراحی Burch با زمان شروع بی اختیاری ادراری استرسی در بیمار ممکن است وجود داشته باشد.

رابطه ای بین موفقیت عمل جراحی Burch با سابقه ابتلا به پرفشاری خون ممکن است وجود داشته باشد.

ارتباط بین موفقیت عمل جراحی Burch با سابقه ابتلا به دیابت شیرین ممکن است وجود داشته باشد.

ارتباط بین موفقیت عمل جراحی Burch با سابقه دریافت درمان طبی ممکن است وجود داشته باشد.

سوالات پژوهشی:

 

یک مطلب دیگر :

پرسش اصلی:

میزان موفقیت عمل جراحی burch colposuspension در بیماران دچار بی اختیاری ادراری استرسی مراجعه کننده به بیمارستان کامکار چقدر است؟

پرسش های فرعی:

آیا رابطه ای بین موفقیت عمل جراحی Burch با سن بیمار ممکن است وجود داشته باشد؟

آیا رابطه ای بین موفقیت عمل جراحی Burch با شاخص توده بدنی بیمار ممکن است وجود داشته باشد؟

آیا رابطه ای بین موفقیت عمل جراحی Burch با زمان شروع بی اختیاری ادراری استرسی در بیمار ممکن است وجود داشته باشد؟

آیا رابطه ای بین موفقیت عمل جراحی Burch با سابقه ابتلا به فشار خون ممکن است وجود داشته باشد؟

آیا رابطه ای بین موفقیت عمل جراحی Burch با سابقه ابتلا به دیابت شیرین ممکن است وجود داشته باشد؟

آیا رابطه ای بین موفقیت عمل جراحی Burch با سابقه دریافت درمان طبی ممکن است وجود داشته باشد؟

فصل دوم: چهارچوب پنداشتی

بی اختیاری ادراری

اپیدمیولوژی

بی اختیاری ادراری یکی از معضلات عمده بهداشتی است که حدود 10 میلیون نفر به درجات مختلف از آن رنج می برند. حدود 50% افراد ساکن خانه های مراقبت از بیماران و 15 تا 30% زنان بالای 65 سال در آسایشگاه های سالمندان دچار بی اختیاری ادرار هستند. سالانه بیش از 20-15 بیلیون دلار برای حل این مشکل هزینه می شود.

آناتومی ساختمان حفاظتی کف لگن و تأثیر آن در کنترل ادرار

به طور کلی عواملی که در حفظ کنترل طبیعی ادرار نقش دارند عبارتند از:

1- کمپلیانس مناسب دیواره مثانه: این خاصیت به مثانه اجازه می دهد بدون افزایش قابل توجه در فشار، حجم مناسبی از ادرار را درون خود بپذیرد.

2- وجود مقاومت در مسیر خروجی ادرار در مرحله استراحت با پر شدن مثانه که سبب جلوگیری از ریزش ادراری ناخواسته می شود.

عدم کنترل ادرار در رابطه با ضعف عملکرد بخش خروجی مثانه به مراتب در زنان شایعتر از مردان است. صدمات زایمانی، آسیب های جراحی یا تغییرات عصبی، شایعترین عوامل بروز ضعف در عملکرد قسمت خروجی مثانه است.

عوامل مسئول در پاتوفیزیولوژی این مشکل عموماً به خروجی مثانه به تنهایی محدود نمی شود بلکه باعث ظهور سایر نارسایی ناشی از ضعف حفاظ کف لگن مانند سیستوسل، پرولاپس رحمی، آنتروسل و رکتوسل نیز می گردد.

آناتومی کف لگن

مثانه

مثانه یک عضو عضلانی تو خالی است که به سه لایه آناتومی تقسیم می شود:

1- لایه داخلی: مخاط

2- لایه میانی: عضلات صاف دترسور

3- لایه خارجی: ادوانتیس، تنه مثانه در مرحله استراحت عمدتاً در اتساع مثانه نقش دارد و سبب ذخیره ادرار در یک محیط کم فشار می شود و در مرحله ادرار کردن، نیروی کافی جهت انقباض دترسور و راندن ادرار به خارج را فراهم می نماید.

مجرا

مجرا یک لایه 4 سانتی متری با دو لایه داخلی و خارجی است. لایه داخلی از اپی تلیوم ترانزیشنال در گردن مثانه و اسکواموس در سوراخ خارجی مجرا تشکیل شده است. لایه خارجی مجرا، عضلانی است و شامل دو نوع عضله صاف و مخطط است. عضله صاف در امتداد تریگون مثانه است و عضله مخطط به صورت حلقوی به ویژه در ثلث میانی قرار دارد.

1-2-8-5- همولیزین‌ها……………………………….. 15

1-2-8-6- فسفولیپاز ‍C…………………………………

1-2-8-7- رامنولیپیدها ………………………………..15

1-2-9- توکسین‌های خارج سلولی……………………….. 16

1-2-9-1- اگزوتوکسینA…………………………………

1-2-9-2- اگزوآنزیم S…………………………………

1-2-10- لوکوسیدین با وزن ملکولی بالا……………………. 17

1-2-11- سیدروفورها……………………………….. 17

1-2-12- لیپاز……………………………….. 17

1-2-13- سیتوتوکسین……………………………….. 18

1-2-14- پایوسیانین ………………………………..18

1-2-15- سیستم ترشحی نوع III……………………….

1-2-16- اپیدمیولوژی…………………………………. 19

1-2-17- بیماریهای ناشی از P. aeruginosa……………..

1-2-17-1- باکتریمی…………………………………. 20

1-2-17-2- عفونت‌های گوش…………………………………… 20

1-2-17-3- عفونت‌های چشم…………………………………. 21

1-2-17-4- عفونت‌های مجرای تنفسی……………………….. 21

1-2-17-5- عفونت‌های استخوان و مفصل……………………….. 22

1-2-17-6- عفونت‌های سیستم عصبی مرکزی……………… 22

1-2-17-7- عفونت‌های دستگاه گوارش…………………………. 22

1-2-17-8- عفونت‌های پوست و بافت نرم……………………….. 23

1-2-17-9- عفونت‌های دستگاه ادارای……………………………. 24

1-2-17-10- باکتریمی…………………………………. 24

1-2-17-11- عفونتهای استخوان و مفصل………………………….. 24

1-2-17-12- عفونت‌های سیستم عصبی مرکزی………………. 24

1-2-17-13- اندوکاردیت عفونی…………………………………. 25

1-2-17-14- عفونت‌های مجرای تنفسی………………………….. 25

1-2-17-15- عفونت پوست و بافت‌های نرم……………………… 26

1-2-17-16- عفونت‌های ادراری………………………………..26

1-2-18- متالوبتالاکتاماز……………………………….. 27

1-2-19- شیوع مقاومت متالوبتالاکتامازها…………………. 27

1-2-20- انواع  تیپ‌های متالوبتالاکتاماز………………………. 28

1-2-21- The Imipenemase(IMP) Type……………………………

1-2-22- The Veronese Imipenemase (VIM) Type……………………

1-2-23- New Delhi Metalo β-lactamase-1 (NDM-1) Type…………..

1-2-24-  دیگر تیپ‌های متالوبتالاکتاماز………………………………..29

1-2-24-1- روش‌های تشخیص متالوبتالاکتاماز……………………… 29

1-2-24-2- سنجس حساسیت) آنتی بیوگرام) ……………………….29

1-2-24-3- روش E.Test به وسیله نوار MBL………………………….

مروری بر مطالعات گذشته………………………………… 31

فصل دوم: مواد و روش‌ها……………………………….. 34

2-1 بیان مسئله و اهمیت موضوع………………………………… 35

2-2- اهداف………………………………….. 36

2-2-1- اهداف اصلی طرح…………………………………. 36

2-2-2- اهداف ویژه طرح…………………………………. 36

2-3- سؤالات و فرضیات………………………………….. 36

2-4- نوع و روش مطالعه………………………………… 37

2-5- روش کار……………………………….. 37

2-5-1- انواع محیط کشت………………………………….. 37

2-5-2- مکانکی آگار(Mac Conkey agar)………………….. 37

2-5-3- محیط کشت  SIM………………………………….

2-5-4- روش آماده سازی معرف کواکس جهت تست اندول………….. 39

2-5-5- محیط کشت OF…………………………………

2-5-6- محیط کشت TSI………………………………..

2-5-7- محیط سیمون سیترات………………………………..40

2-5-8- محیط مایع( ( MR-VP…………………………………

2-5-9- طرز تهیه معرف VP…………………………………

2-5-10- طرز تهیه معرف MR…………………………………

2-5-11- تست اکسیداز……………………………….. 41

2-6- روش اجرای کار……………………………….. 42

2-6-1- جمع آوری نمونه‌ها……………………………….. 42

2-6-2- تعیین آنزیم متالوبتالاکتاماز…………………….. 43

2-6-3- آنالیز آماری…………………………………. 44

2-6-4- محدودیت و مشکلات اجرایی طرح……………… 44

2-7- جدول متغیرها……………………………….. 45

فصل سوم: یافته‌ها……………………………….. 46

3-1- نتایج…………………………………. 47

فصل چهارم: بحث، نتیجه گیری و پیشنهادات………… 69

4-1- بحث………………………………….. 70

4-2- نتیجه گیری…………………………………. 75

4-3- پیشنهادات………………………………….. 75

Abstract…………………………………

فهرست مراجع…………………………………. 77

ضمیمه: پرسشنامه………………………………… 84

چکیده:

مقدمه و هدف: متالوبتالاکتامازها (MBL) آنزیم‌هایی هستند که توسط باسیل‌های گرم منفی غیر تخمیری مانند سودوموناس آئروژینوزا تولید شده و این سویه‌ها را نسبت به کارباپنم مقاوم می‌سازد در نتیجه سودوموناس‌های حامل ژنهای متالوبتالاکتاماز یک تهدید کلینیکی جدی بشمار می‌آیند. با توجه به اینکه مقاومت در گونه باکتریایی سودوموناس آئروژینوزا به واسطه داشتن متالوبتالاکتامازها در برابر آنتی بیوتیک‌ها رو به افزایش بوده و در کشورها، مناطق و حتی بیمارستان‌های مختلف شیوع آن‌ها متفاوت می‌باشد بر آن شدیم تا شیوع این آنزیم را در نمونه‌های جمع آوری شده از بیمارستان‌های آموزشی یزد با استفاده از روش E Test بررسی کنیم.

مواد و روش‌ها: جامعه مورد بررسی سویه‌های سودوموناس آئروژینوزا جدا شده از بیمارستان‌های دانشگاهی استان یزد در سال‌های 92-91 می‌باشد. این مطالعه از نوع مطالعه ای توصیفی-تحلیلی از نوع مقطعی می‌باشد و ایزوله‌های سودوموناس با استفاده از آزمایشات بیوشیمیایی تعیین هویت گردیده و سنجش حساسیت به آنتی بیوتیک‌ها به روش دیسک دیفیوژن انجام شده و جهت تایید وجود آنزیم MBL در سویه‌ها از روش  E.  Testاستفاده شد .

نتایج: در این مطالعه 100 نمونه سودوموناس آئروژینوزا مورد بررسی قرار گرفت.31 نمونه(31 درصد) از کل نمونه‌ها مولد متالوبتالاکتامازها بودند. بین بازه های سنی ،

 جنس و نوع بخش باتولید MBL توسط ایزوله های سودوموناس آئروژینوزا  ارتباط معنی داری وجود نداشت (P.value> 0.05). فراوانی این آنزیم بترتیب در ایزوله های جدا شده از نمونه های زخم سوختگی(3/56 درصد)، ادرار(4/36 درصد)، ترشح خلط(2/22 درصد) ،  خون و کاتتر(04/19 درصد) و زخم(7/16 درصد) مشاهده شد. ارتباط معنی داری بین نوع نمونه و تولید انزیم متالوبتالاکتاماز دیده نشد. سویه‌های سودوموناس آئروژینوزا بیشترین مقاومت را به ترتیب نسبت به کوتریموکسازول(85 درصد)، سفتازیدیم(83 درصد) و سفوتاکسیم(79 درصد) نشان دادند. همچنین بیشترین حساسیت سویه‌های سودوموناس آئروژینوزا به آنتی بیوتیک‌های سیپروفلوکساسین(55 درصد)، جنتامایسین(52 درصد) و پیپراسیلین(41 درصد)داشتند.

نتیجه گیری: در این مطالعه بین سن و جنس و نوع بخش با فراوانی آنزیم متالوبتالاکتامازها ارتباط معناداری یافت نشد. بیشترین فراوانی این آنزیم در نمونه‌های  زخم سوختگی و در  بخش سوختگی به دست آمد. بیشترین مقاومت آنتی بیوتیکی به ترتیب به کوتریموکسازول ، سفتازیدیم و سفوتاکسیم و بیشترین حساسیت به سیپروفلوکساسین، جنتامایسین و پیپراسیلین بود. نتایج نشان دادکه این ایزوله ها  علاوه بر کارباپنم ها نسبت به بسیاری از آنتی بیوتیک ها بخصوص سفاسپورین ها مقاوم هستند، لذا لازم است قبل از شروع درمان سنجش حساسیت انتی بیوتیکی و غربالگری این آنزیم  انجام شود.

فصل اول: مقدمه و مروری بر مطالعات مشابه

1-1- خانواده پسود و موناداسه آ

اعضای خانواده پسود وموناداسه آ، باسیل‌های گرم منفی متحرک با تاژک‌های قطبی هستند. اکسیداز مثبت بوده و در محیط‌های کشت ساده رشد می‌کنند. باکتری‌های پسودوموناس باکتری‌های خاکزی هستند که در خاک سبب ترشح سیدروفور شده و جذب آهن و برخی دیگر از عناصر ریزمغذی نظیر روی را امکان‌پذیر می‌سازد. بر خلاف جنس‌های متعدد، تنها ایزوله‌های مطرح در بالینی اعضای پنج جنس زیر می‌باشند: Pseudomonas, Burkholderia, Stenotrophomonas, Acinetobacter و Moraxella [1]. بر اساس تشابه RNA  ریبوزومی (rRNA)، سود وموناداسه آ را به 5 گروه تقسیم کرده اند که تنها سه گروه V , II , I پاتوژن‌های انسانی هستند [2]. باکتریهای جنس پسودوموناس، به شکل میله‌ای راست یا کمی خمیده، دارای تاژک قطبی، بدون اسپور و گرم منفی می‌باشند. این باکتری‌ها هوازی و از نظر منبع انرژی و کربن کموارگانوتروف‌ هستند. از نظر نیازهای غذایی گونه‌های پسودوموناس نیاز غذایی بسیار ساده ای دارند. در شرایط آزمایشگاهی در محیط‌های حاوی مقداری ماده آلی در pH خنثی بخوبی رشد می‌کنند. متابولیسم گونه‌های پسودوموناس تنفسی بوده وحالت تخمیری ندارند. این باکتریها قادرند از 150 ترکیب آلی بعنوان منبع کربن وانرژی استفاده نمایند [3].

جنس پسودوموناس دارای 57 گونه است، که بسیاری از آنها بیماریزا نیستند. گونه‌های پسودوموناس در دو گروه فلوئورسنت و غیر فلوئورسنت دسته بندی می‌شوند، که P. aeruginosa ، P.fluorescens و  P.putida در گروه فلوئورسنت و  P.stutzeri  و P.mendocina در گروه غیر فلوئورسنت جای می‌گیرند. گونه‌های P.fluorescens و  P.putida، گاه در آبزیان عفونت پدید می‌آورند. ولی نام آشناترین آنها، P. aeruginosa است که در سطح پوست و غشاهای مخاطی و مدفوع وجود دارد و بیماریزای فرصت طلب در میزبانانهای گوناگونی است [4].

2-1- تاریخچه P. aeruginosa

سال‌ها قبل از آنکه P. aeruginosa شناخته شود، پزشکان ، مشاهده چرک متمایل به رنگ آبی- سبز را نشانه ای مهم برای وخیم بودن عفونت تلقی می‌کردند. اولین بار در سال 1850 میلادی، Sedillot حضور لکه‌های رنگی آبی- سبز را بر روی لباس جراحان مورد توجه قرار داد.  اما به علت اصلی آن پی نبرد، تا آنکه در سال 1860 میلادی، Fordos موفق به استخراج  رنگ دانه از این باکتری شد و ماده کریستالی بدست آمده از آن را پایوسیانین نامید. در سال 1862 میلادی، Luke این لکه‌های رنگی را در ارتباط با عفونت اعلام کرد و اظهار داشت که عناصر میله ای شکلی را در این چرک‌های آبی- سبز مشاهده کرده است. در سال 1882 میلادی، Gessard باکتری P. aeruginosa  را جدا نمود و آن را با سیلوس پاپوسیانوس[1] نامگذاری کرد [2].

یک مطلب دیگر :

در سال 1887 میلادی Gruber این باکتری را از چرک گوش جدا کرد، در حالی که مدتی بعد یعنی در سال 1889 میلادی، Charrin نقش بیماریزائی این باکتری را در حیوانات اعلام کرد.  در سال 1894 میلادی، Migula مشخصات اولیه P. aeruginosa  را بیان کرد.  در سال 1896 میلادی، Wasserman اعلام  نموده که نقش سم‌ها و مواد خارج سلولی P. aeruginosa  از خود سلول باکتری در بیماریزائی آن مهم تر است. Osler در سال 1952 میلادی، اظهار داشت که P. aeruginosa  احتمالا در عفونت‌های ثانویه نقش دارد. P. aeruginosa  به خاطر تولید فرآورده‌های گوناگون خارج سلولی و عدم اطلاع از چگونگی دقیق بیماریزائی آن به تدریج اهمیت و جایگاه ویژه خود را در علوم بیولوژی و پزشکی پیدا کرد و همگام با تکوین این یافته‌ها، نام‌های گوناگونی را مانند:

– bacterium aeroginosum

– micrococcus

– papocianos

– bacillus aerogenous

– papocianos bacillus

– pseudomonas payocyanoum

– payocyanou bacterium

– pseudomonas polycholor

برای آن در نظر گرفتند [6].

امروزه به این باکتری P. aeruginosa  می‌گویند که از چند واژه متفاوت تشکیل شده است.

1- کلمه پسودو، یعنی کاذب بودن و با توجه به متفاوت بودن شکل باکتری (به حالت‌های مستقیم و خمیده) در هنگام نامگذاری در ابتدای نام این خانواده قرار داده شده است.

2- کلمه موناد، این واژه کلمه ای یونانی است و به معنی واحد می‌باشد( قبلا واحد بیماریزائی که موجب عفونت می‌گردید به عنوان  موناد پیشنهاد گردیده بود. با در نظر گرفتن این تعریف، پسودوموناس ‌ها در واقع مربوط به واحدهای متغیر الشکلی بوده که برای ظهور خود در عفونت‌ها نیاز به اکسیژن دارند.

3- آئروژینوزا  ، این کلمه در زبان لاتین به معنای زنگ مس(اکسید مس) می‌باشد و در واقع، علت اصلی چنین تعبیری در مورد این باکتری‌ها مربوط به رنگ پیگمان (سبز یا آبی متمایل به سبز) تولید شده در کشت حاصل از این باکتری بوده است [6].

1-2-1- خصوصیات مورفولوژیک P. aeruginosa

باکتری‌های موجود در گونه P. aeruginosa  میله ای شکل، مستقیم یا کمی منحنی، گرم منفی، غیر اسید فست و بدون اسپور می‌باشند. این باکتری‌ها به وسیله یک یا تعدادی تاژک قطبی حرکت می‌کنند. طول این باکتری‌ها بین 5/1 تا 4 میکرون و عرض آن‌ها بین 5/0 تا 1 میکرون متفاوت است. این باکتری‌ها در زیر میکروسکوپ  معمولاً به صورت منفرد، دوتائی و زنجره کوتاه دیده می‌شوند [7].

2-2-1- خصوصیات رشد

aeruginosa ، هوازی اجباری بوده که در انواع مختلفی از محیط‌های کشت به سهولت رشد می‌کند.

3-2-1- هوازی‌های اجباری Obligate aerobes

ارگانیسمهایی هستند که از نظر تنفس بیشتر انرژی خود را با استفاده از اکسیژن و توسط واکنشهای فسفویلاسیون اکسیداتیو تولید می‌کنند و اکسیژن در این فرآیند نقش پذیرنده نهایی الکترون بعهده دارد. در نتیجه این میکروارگانیسم‌ها نیاز به اکسیژن و پتانسیل اکسیداسیون و احیاء(EH) بالا دارند و بنابراین غالباً در سطح مواد غذایی که در معرض اکسیژن است حضور دارند مانند پسودوموناس‌ها که اتانول را به اسید استیک اکسید می‌کند و منجر به فساد محصول و تبدیل آن به سرکه می‌گردد.

اما سه آنزیم که باکتری را در مقابل این رادیکال‌ها محافظت میکنند عبارتند از:

– سوپراکسید دیسموتاز[1]  که به اختصار ((SOD  نیز نامیده می‌شود.

– کاتالاز

– پراکسیداز

باکتری P. aeruginosa دارای آنزیم‌های سوپراکسید دیسموتاز و کاتالاز است [8].

4-2-1- مشخصات کشت

1. aeruginosa ، هوازی اجباری بوده که در انواع مختلفی از محیط‌های کشت به سهولت رشد می‌کند و بوی انگور می‌دهد. برخی از نژادهای آن، خون را همولیز می‌کنند [4]. این باکتری سه تیپ دارد. کلنی‌های تیپ یک این باکتری گرد، دارای لبه‌های نامنظم، دارای 3-2 میلی متر قطر با سطح مات، در قسمت داخلی برجسته و قوام کره ای می‌باشد. کلنی‌های تیپ دو، کوچکتر، برجسته و شبیه کلنی کلی فرم‌ها می‌باشد و بالاخره کلنی‌های تیپ سه خشن، برجسته و کاملا چروکیده است. کلنی‌های تیپ یک و دو، درون سرم فیزیولوژی ایجاد سوسپانسیون پراکنده و یکنواخت می‌نمایند. اما تیپ سه، تشکیل سوسپانسیون گرانولی را میدهد. هر سه شکل کلنی ممکن است در یک محیط کشت دیده شوند، به طوری که گاهی با گونه‌های متفاوتی از این باکتری اشتباه می‌شوند [9].

در کشت‌های تهیه شده از افراد مبتلا به فیبروزیس سیستیک، ارگانیسم‌های P. aeruginosa ، كلنی‌های موكوئیدایجاد می‌کنند. این امر ، نتیجه تولید زیاد آلژینات – یک اگزوپلی ساکارید – می‌باشد. در افراد مبتلا به فیبروزیس سیستیک، به نظر می‌رسد که یک اگزوپلی ساکارید، ماده ای بین سلولی را می‌سازد، که زندگی ارگانیسم به شکل بیوفیلم را ممکن می‌کند [4].

تولید پیگمان آبی-  سبز قابل انتشار در محیط کشت، تشخیص P. aeruginosa را مورد تایید قرار می‌دهد. اما در برخی کشت‌ها، پایوسیانین تشکیل نمی شود و فقط بر روی بعضی محیط‌های کشت،  پایوسیانین تولید می‌شود. توانایی تولید پایوسیانین ممکن است به طور غیر قابل برگشتی در محیط‌های کشت از بین برود لذا اگرچه مشاهده پیگمان پیوسیانین تشخیص P. aeruginosa را تائید می‌کند، ولی ندیدن آن دلیل بر رد تشخیص نیست. اکثر کلنی‌های P. aeruginosa دارای بوع مطبوع میوه ای به علت تولید

–o امینواستوفنون ناشی از تریپتوفان می‌باشد. بر روی محیط آگار مغذی، بسیاری از کشت‌های P. aeruginosa  به خصوص کلنی‌های تیپ یک و سه، قسمت‌های رنگین کمان مانندی را با جلای فلزی به نمایش می‌گذارند. در زیر این این قسمت‌ها در درون محیط کشت، کریستال‌هائی دیده می‌شود و در داخل آن‌ها، ارگانیسم‌های متلاشی شده وجود دارد. این تحلیل رفتگی‌های پلاک مانند به هنگام رشد بر روی آگار را Berk در سال 1963 تحت عنوان  اتوپلاک[1]  نامید. به عقیده Zaget  و Sierra در سال 1960، اتولیز به علت حضور آنزیم‌های پروتئولیتیک  که سلول‌های مرده را هضم می‌کند ایجاد می‌شود و کریستال‌ها در واقع نمک‌های اسید چرب آزاد شده در نتیجه اتولیز می‌باشند. P. aeruginosa  بر روی محیط مکانکی آگار به خوبی رشد می‌نماید و محیط‌های کشت مایع واجد حلقه سفید رنگ ضخیمی از مواد لزج و چسبنده  به جدار شیشه هستند که اکثرا تشکیل غشاء نازکی را در بالای محیط می‌دهد. پیگمان سبزرنگ نیز بیشتر نزدیک به سطح محیط مایع دیده می‌شود [6].

1- aeruginosa در حرارت 37 تا 42 درجه سانتی گراد به خوبی رشد می‌کند. این باکتری به علت  توانایی رشد در حرارت 42  درجه سانتی گراد با انواع دیگر پسودوموناس ‌ها تفاوت دارد [4].  PH مناسب برای رشد این باکتری بین 6/7-2/7 است [10].

جامعه پژوهش…………………………………………………………………… 58

نمونه پژوهش…………………………………………………………………… 58

روش نمونه­گیری و حجم نمونه…………………………………………….. 59

ابزار گردآوری داده ­ها…………………………………………………………… 60

روایی و پایایی ابزار ………………………………………………………………..62

روش کار……………………………………………………………….. 63

روش تجزیه و تحلیل داده­ ها……………………………………………………… 64

ملاحظات اخلاقی…………………………………………………………………. 64

فصل چهارم / یافته­ های پژوهش

یافته ­های پژوهش…………………………………………………………………… 67

فصل پنجم / تعبیر و تفسیر یافته ­ها

بحث و بررسی یافته ­ها……………………………………………………………….. 83

نتیجه­ گیری نهایی…………………………………………………………………. 98

محدودیت­های پژوهش…………………………………………………………………… 100

کاربرد یافته ­ها ………………………………………………………………..100

پیشنهادات برای پژوهش­های بعدی……………………………………………….. 102

منابع ……………………………………………………………….. 103

چکیده:

مقدمه: امید از مهمترین منابع مقابله­ای برای بیماران مبتلا به سرطان است. حمایت پرسنل درمانی و حمایت اجتماعی در ارتقاء امید نقش دارند. سطح حمایت پرسنل­درمانی و حمایت اجتماعی مهیا شده توسط خانواده و دوستان و ارتباط آن با امید و نیز انواع، منابع و راهکارهای ارتقاء دهنده امید در بیماران ایرانی مبتلا به سرطان مورد بررسی قرار نگرفته­اند. بنابراین، هدف این مطالعه بررسی ماهیت امید و ارتباط آن با حمایت اجتماعی و حمایت پرسنل درمانی در بیماران مبتلا به سرطان مراجعه کننده به مرکز آموزشی – درمانی امام خمینی (ره) اردبیل بود.

روش کار: این مطالعه توصیفی – همبستگی در مرکز آموزشی – درمانی امام ­خمینی (ره) وابسته به دانشگاه علوم پزشکی اردبیل انجام گرفت. 230 بیمار دارای تشخیص قطعی سرطان با روش در دسترس در این مطالعه شرکت داده شدند. شاخص امید هرث، پرسشنامه حمایت اجتماعی واکس، پرسشنامه حمایت پرسنل درمانی نورتوس و پرسشنامه­ای طراحی شده جهت بررسی انواع امید، منابع و راهکارهای ارتقاء دهنده امید مورد استفاده قرار گرفت. جهت تجزیه و تحلیل آماری یافته­ها از نرم­افزار آماری SPSS و آمار توصیفی و استنباطی استفاده شد.

نتایج: بیماران مبتلا سطح متوسط به بالایی از امید، حمایت اجتماعی و حمایت پرسنل درمانی داشتند. بین امید با حمایت اجتماعی و حمایت پرسنل درمانی رابطه مثبت و معنی­داری وجود داشت. اکثر بیماران ً بازگشت به زندگی طبیعی ً و ً شفای کامل بیماری با کمک پزشکان و داروها ً را نوع امید خود ذکر کردند. منابع معنوی، خانواده، پرسنل­درمانی و تکنولوژی درمانی مهمترین منابع امید بودند. راهبردهای معنوی، حمایت خانواده، کنترل علایم بیماری و راهبردهای مورد استفاده توسط پزشکان و پرستاران مهمترین راهکارهای ارتقاء دهنده امید بودند.

نتیجه­ گیری: حمایت خانواده، حمایت دوستان، حمایت پرسنل درمانی از عوامل موثر در امید در بیماران مبتلا به سرطان هستند و پرستاران و پزشکان می­توانند با فراهم کردن حمایت از بیماران، برخورد مناسب با آنها، برآورده­نمودن نیازهای معنوی بیماران و ارتقاء حمایت خانواده، در افزایش امید بیماران که یکی از روش­های سازگاری با بیماری بوده نقش مفید و موثری ایفا نمایند.

فصل اول: معرفی پژوهش

معرفی پژوهش

عنوان پژوهش: ماهیت ­امید و ارتباط ­آن ­با حمایت­ اجتماعی ­و حمایت ­پرسنل­ درمانی ­در بیماران ­مبتلا به سرطان مراجعه ­کننده ­به  مرکز آموزشی – درمانی امام خمینی (ره) اردبیل، 1392

زمینه پژوهش:

واژه ­سرطان ­برای ­توصیف ­بیش ­از 100  بیماری ­که ­در آنها­ سلول­ها به ­طور غیر عادی ­تکثیر یافته ­و بافت­های ­سالم را تخریب ­می­کنند به کار می­رود (1). سرطان ­مشکل ­عمده ­بهداشتی ­در ایالات ­متحده آمریکا­­ و دیگر نقاط ­جهان ­بوده و بعد از بیماری­های ­قلبی ­و عروقی ­دومین علت مرگ ­محسوب ­می­شود (2). سرطان ­یکی ­از شایع­ترین ­و شدید­ترین بیماری­های ­مشاهده ­شده در پزشکی ­و به ­عنوان ­یکی از معضلات ­سلامتی­ در دنیا ­مطرح ­بوده ­و شیوع ­آن ­در حال افزایش ­می­باشد (3). انتظار می­رود تعداد ­موارد جدید سرطان از 10 میلیون ­نفر ­در سال 2000 به 15 میلیون نفر در سال 2020 افزایش ­یابد و حدود 60 درصد این ­موارد در کشورهای­ کمتر توسعه یافته­ جهان ­خواهد بود (4). طبق آمار ارائه ­شده، در سال 2007، 12میلیون ­مورد جدید سرطان و نزدیک ­به 6/7 میلیون ­مرگ ناشی از این بیماری ­در جهان رخداده­ است (5, 6). همچنین، پیش­بینی ­می­شود در سال 2030 تعداد موارد جدید سرطان ­و مرگ ­ناشی ­از آن ­به­ ترتیب ­به 4/26 و 17 میلیون نفر برسد (7). درکشورهای ­منطقه ­مدیترانه ­شرقی ­سازمان ­بهداشت ­جهانی، سرطان ­چهارمین ­عامل ­مرگ ­و میر و مشکل مهم سلامتی ­رو به ­گسترش ­می­باشد (8). در ایران، سرطان ­سومین عامل ­مرگ و میر است (9) و بیشتر از 30 هزار نفر در اثر سرطان در هر سال ­فوت ­می­نمایند (10) و سالانه ­بیش ­از 50­­ هزار مورد جدید سرطان ­در ایران ­بروز می­نماید (11). پیش­بینی ­می­شود تا سال2020 تعداد مرگ ­و میر سرطان در ایران به 62 هزار نفر برسد (12). بر اساس ­آمارهای منتشر شده­ توسط ­وزارت ­بهداشت تعداد موارد ابتلا به­ سرطان ­در سال1382، 38469 نفر بوده­ که در سال1387به 76159 نفر رسیده­ است (13). مطالعه موسوی و همکاران ­نیز نشان ­داد که ­در سال 1383 میزان­ بروز سرطان ­برای زنان 98 درصد هزار نفر و برای ­مردان 110 درصد هزار نفر و میزان مرگ 41 درصد هزار نفر برای زنان و 65 درصد هزار نفر جمعیت ­برای ­مردان ­بوده ­است (14). در سال 1385 از تعداد كل 59786 مورد سرطان ثبت ­شده تعداد 33770 مورد مربوط ­به ­مردان ­­و 26016 مورد مربوط ­به ­زنان و در سال1386 از تعداد كل 62040­ مورد سرطان تعداد 34636 مورد ­­­مربوط ­به مردان ­­­و 27404 مورد مربوط ­به ­زنان ­بوده است (15).

 

سرطان باعث کاهش اعتماد به­ نفس ­بیماران ­و آسیب­پذیرتر شدن ­آنها در مقابل ­مشکلات­ و اختلال ­در فعالیت­های روزمره ­و اجتماعی آنان می­گردد (16) و به ­عنوان ­یک ­پدیده ­اجتماعی با ایجاد نابسامانی ­در انجام ­نقش­های ­معمول و ایجاد بحران ­در بیمار باعث ­مختل ­شدن ارتباطات ­فردی ­و غیر موثر شدن ­مکانیسم­های­ سازگاری وی ­شده ­و به ­علت بستری­شدن­­های مکرر در بیمار ایجاد تنش ­روانی ­می­کند (17). ابتلاء به­ سرطان ­با تاثیر در جنبه­­های جسمی، روحی، اجتماعی، فرهنگی ­و اقتصادی زندگی ­بیمار در دوره­های مختلف بیمار را با مشکلات متعددی ­شامل مشکلات خانوادگی، تغییر در عملکرد، انزوا، تغییر در تصویر ذهنی ­و مشکلات روانی ­مواجه ­می­سازد (18). همچنین، بیماری باعث یأس ­و ناامیدی­ در بیماران ­شده ­و آنها احساس می­كنند در یك ­موقعیت ­غیر قابل ­كنترل ­و سخت گرفتار شده­اند (19). در تحقیق کیفی ­که ­توسط ­اسمعیلی ­و همکاران (1391) ­­انجام ­شده­ بیماران ایرانی مبتلا به سرطان مشکلات خانوادگی و فردی، تصور آینده ­نامشخص ­و احساس عجز و نومیدی ­را به ­عنوان دغدغه­ اصلی ­خودشان ­بیان ­نمودند (20). در مطالعه دیگری توسط شبان و همکاران (1383) بیماران ایرانی مبتلا به سرطان خستگی، مشکلات روحی – روانی، اختلال در تصویر ذهنی، تغییر در عملکرد اعضای بدن و کاهش کیفیت زندگی داشتند (21). در مطالعه سلمانی و همکاران (1387) بیماران ایرانی مبتلا به سرطان دارای مشکلاتی از جمله کاهش عملکرد زندگی، از دست دادن شغل، از هم گسیختگی خانواده، اختلال در ارتباطات بین فردی، عدم توانایی در انجام مسئولیت­های فردی، خانوادگی و اجتماعی بودند (22).

با توجه به مسائل گفته شده، تشخیص سرطان می­تواند یک تجربه پیچیده و چالش­ برانگیز باشد که نیاز به مقابله فردی در سطح بالایی دارد (23). در مرور متون منابعی مانند مذهب ­و معنویت (24, 25) سرمایه ­اجتماعی (15) ایجاد معنا در زندگی (26)، امیدواری (27)، حمایت­­های خانوادگی (25, 28) و حمایت­ کارکنان ­درمانی (29) ­به­ عنوان ­منابعی ­مهم ­برای ­مقابله با سرطان ذکر شده ­است. یک راهبرد موثر مقابله ­با استرس ­و برخورد با بیماری ­و یکی ­از این منابع ­که ­می­تواند به بیماران ­در تطابق ­با بیماری کمک­ کند امید است ­که­ تحت تاثیر عوامل مختلف ­شامل­ حمایت اطرافیان، مذهب، پذیرش ­بیماری، آگاهی ­و شناخت ­وضعیت بیماری خود قرار می­گیرد (30-33). امید منبع ­اساسی ­برای ­رویارویی ­با سرطان و دیگر بیماری­های مزمن می­باشد (34). با وجود این که ­برای ­ارائه ­تعریف ­یکسان از امید بین ­محققین توافقی وجود ندارد ولی در کل ­محققین ­امید را جزئی ­از وجود انسان ­دانسته ­که­ اثرات ­غیر قابل ­انکاری ­بر سلامتی دارد (35). امید یکی ­از مهمترین ­منابعی ­است که­ سبب افزایش ­اعتماد به ­نفس ­در بیماران­ و افزایش ­مشارکت ­آنان در فرایند درمان بیماری سرطان ­می­شود (36). امید مکانیسم مقابله­ای ­موثری ­را برای ­بیماران ­مبتلا به­ سرطان­ فراهم ­نموده ­و آنان را در مراحل ­مختلف بیماری ­از تشخیص­ تا مرحله­ نهایی یاری­ می­رساند (37) و نقش مهمی ­در فرایند بهبودی ­از  سرطان دارد (38).

نتایج ­تحقیق چی^[1] (2007) در آمریکا نشان­ داد که­ بیماران ­مبتلا به سرطان­ که ­سطح ­بالاتری از امید دارند بهتر با بیماری ­خود روبرو می­شوند (34). امید به ­عنوان ­یک عنصر ضروری­ زندگی­ در بیماران مبتلا به سرطان ­برای مقابله ­با استرس ­و سازگاری ­تعریف ­شده ­است (39). امید نقش ­مثبتی ­در زندگی ­فرد و سلامتی ­بیماران­ ایفا نموده و راهبرد سازگاری مهمی­ در بحران­ می­باشد و در طول ­فرایند بیماری نقش­ مهمی­ دارد (40). امید عامل شفا بخش، پویا، قدرتمند و نقش ­مهمی در سازگاری ­با بیماری ­دارد (41). حفظ و ارتقاء امید در بیماران ­مبتلا یکی از حیطه­های ­مهم­ مراقبت ­پرستاری ­می­باشد (42). امید دارای ­ویژگی­های چند بعدی ­بوده و شامل تصورات ­و توجه ­افراد به آینده­ است ­و باعث ­تلاش­ بیشتر بیمار می­گردد (43). امید به بیماران کمک ­می­کند تا با تشخیص خود بهتر برخورد نمایند (44). بنزین^[2] و برگ^[3] (2005) بیان ­می­دارد که ­امید از نظر فیزیولوژیکی­ و عاطفی ­به ­بیماران کمک می­کند تا بحران ­بیماری ­را به ­طور مطلوب تحمل ­کنند (45) و با تطابق ­با بیماری ­و کاهش مشکلات، کیفیت ­زندگی جسمی، روانی و اجتماعی­ خودشان ­را افزایش­ دهند (44). حتی ­اگر سرطان ­در مراحل پیشرفته ­باشد و امیدی ­برای بهبودی نباشد بیماران امیدوار می­توانند اهداف ­دیگری ­مانند صرف ­وقت بیشتر با خانواده ­و استفاده­ از فرصت­های باقیمانده را جایگزین نمایند (46). امید تاثیر زیادی در تطابق­ بیمار با درد و محرومیت ­و ناتوانی­های­ جسمی ­دارد (47, 48). اعتماد، اعتقادات­ معنوی ­قوی، نگرش مثبت، رهایی­ از علائم ­بیماری ­و حضور در میان ­مردم ­از تاثیرات ­امید عنوان شده­ است (39). امید با کیفیت ­زندگی، اعتماد به نفس، تطابق ­با بیماری، راحتی­ در بیمارستان، دریافت­ حمایت از دوستان ­و خانواده ­مرتبط­ است. پس، ­به ­نظر می­رسد امید نقش اساسی ­در تطابق ­بیمار با بیماری ­سرطان و فرایند بهبودی ­از بیماری ­دارد (39). در متون پزشکی ­و پرستاری ­بیشتر تحقیقات در زمینه ­امید بر روی بیماران مبتلا به سرطان انجام ­شده­ و سرطان ­نسبت ­به­ سایر بیماری­ها تاثیر بیشتری ­روی ­امید دارد (49). امید مفهومی ­پویا ­و دارای ­هفت ­خصوصیت مهم ­جهت­یابی ­آینده، انتظارات مثبت، واقع­گرایی، تنظیم اهداف، فعالیت،

یک مطلب دیگر :

پایان نامه روانشناسی با موضوع کمال گرایی و نارضایتی بدنی

 ارتباطات­ درونی ­و هدفمندی ­می­ باشد و به عنوان ­یک ­نیروی درونی ­باعث ­غنای زندگی شده­ و باعث ­می­شود بیماران خود را فراتر از وضعیت کنونی تصور کنند (36).

ضرورت پژوهش:

در مطالعاتی ­در ایران ­سطح ­امید بیماران ­مورد بررسی ­قرارگرفته (50, 51) باید توجه داشت­ که، چه در این مطالعات (50, 51) و چه در مطالعات انجام گرفته در سایر کشورها (43, 52-54) بیشتر سطح امید بررسی شده است. البته در برخی متون خارجی منابع امید بررسی شده است. برای مثال، کلایتون^[1]و همکاران (2005) امید به ­بهبودی و شفا، کسب عمر طولانی و مرگ­ باوقار (55) و راینولدز^[2] و همکاران ­­(2008) بازگشت ­به­ زندگی ­طبیعی، حفظ­ کیفیت زندگی و کسب­ پیامدهای ­مثبت ­در خانواده ­را انواع ­امید معرفی ­نموده­اند (23). در مطالعات ولوون^[3](2006)(39)، بروکوپ^[4](2001)(47)، کوهن^[5](2000)(48)، بالارد^[6](1997)(56)، خداوند، ارتباط با خانواده، ارتباط ­با پرسنل ­درمانی، حمایت خانواده، حمایت مراقبان­ سلامت، حمایت­ دوستان، ارایه ­اطلاعات ­مناسب به ­عنوان ­منابع امید بوده­اند. در مطالعه داگلبی^[7] و همکاران (2004) حمایت ­خانوادگی ­از مهمترین ­منابع امید معرفی ­شده­ است (57). در مطالعات ولوون (39)، داگلبی (57)، بلاند^[8]و همکاران (­2002)(58)، حمایت دریافتی ­از خانواده­ و دوستان ­و اطرافیان در کنار یکدیگر آورده­ شده ­است­. اما در مطالعه کیفی انجام شده توسط رحمانی (1391) اهمیت ­منابع خانوادگی در حفظ­ و ارتقاء امید بعد از منابع ­درمانی و معنوی ­در درجه ­دوم ­قرار داشت ­ضمن ­اینکه اهمیت حمایت دریافتی ­از دوستان ­و اطرافیان ­نیز در درجه ­بعدی و کمتر بود. بنابراین، به نظر می­رسد که تفاوت­های بارزی بین متون داخلی و خارجی در این زمینه وجود دارد و توافقی در مورد منابع امید در بیماران ­مبتلا به ­سرطان­ وجود ندارد (59).

در خصوص ­انواع ­و راهکارهای ­ارتقا دهنده­ امید نیز اتفاق ­نظری ­در بین ­محققین­ وجود ندارد و هر محقق ­جنبه­ای از آن­ را عنوان­کرده­اند و توافق ­کلی ­در این ­خصوص ­وجود ندارد.­ به ­عنوان،­ مثال ­کلایتون ­و همکاران (2005) امید به بهبودی ­خود به ­خودی یا اعجازآمیز، کسب­ عمر طولانی­تر از پیش ­بینی­شده­ و مرگ باعزت (55)، راینولدز (2008) بازگشت ­به ­کار و انجام امور روزمره ­زندگی ­و نقش­های ­خانوادگی، داشتن ­زندگی­ خوب­ و کمک­ به اعضای ­خانواده­ را از انواع  امید معرفی ­کرده­اند (23). در مورد راهکارهای ­ارتقا دهنده­ امید کراس^[9]و اشنایدر^[10](2010) کاهش ­درد و کنترل ­علایم­ جسمی ­و فیزیکی، ارایه اطلاعات ­مناسب ­­(60)، کلایتون و همکاران (2005) دریافت­ حمایت ­از دیگران (55)، کلوتز^[11](2010) گوش دادن، حضور فیزیکی ­و داشتن ­دانش ­و مهارت ­مناسب ­و نشان­ دادن ­تعهد به ­درمان (61)، بنزین (2001) دوری ­از بیماری (62) را راهکارهای­ ارتقا دهنده­ امید دانسته­اند. نکته­ای که در زمینه این متون وجود دارد این است که تمامی این متون در کشورهای غربی انجام شده­اند و با توجه به وابسته به فرهنگ و مذهب بودن مفهوم امید (63, 64)  نتایج آنها در کشور ایران مورد سوال می­باشد. همانطور که ­ذکر شد یکی ­از منابع ­موثر بر امید در مطالعات ­قبلی ­حمایت ­بوده ­است (39, 57-59) و نتایج تحقیقاتی نشان می­دهد که ­بیماران ­پس ­از تشخیص ­بیماری ­نیاز به ­حمایت ­دارند (19). حمایت ­شدت ­استرس­های زندگی ­در بیماران ­را کاهش­ می­دهد (65). حمایت ­یكی ­از مكانیسم­های مقابله­ای ­بزرگ ­و قوی ­برای ­مقابله­ موفقیت­آمیز و آسان ­افراد در زمان ­ابتلاء به سرطان ­می­باشد و تحمل ­این ­مشكلات ­را برای ­بیماران ­تسهیل ­می­كند (66).  حمایت ­نیاز چند بعدی ­و حیاتی است ­که­ در مراحل ­مختلف بیماری ­می­تواند پدید آید. حمایت ­فرایندی ­است ارتباطی ­که ­در هر تعامل ­اجتماعی ­وجود دارد و دارای مراحلی ­چون ­برقراری ارتباط ­به ­عنوان قانون ­اصلی ­و زمینه­ای برای ­حمایت، ایجاد یک ­شبکه ­ایمنی، درک­ حمایت ­و خلق معنی ­به عنوان­ رسالت ­حمایت می­باشد. محور اصلی حمایت ­توانمندسازی است­ که ­نشان ­دهنده ­کیفیت ­و اثرات ­مراحل حمایت ­و کارهای ­حمایتی ­است. ­یعنی ­هدف حمایت ­آن ­است ­که ­بیمار بتواند با سرطان ­زندگی­ کند (67). حمایت ­از بیمار به ­مجموعه­ای­ از اعمال­ و رفتارهایی گفته ­می­شود که متضمن درک ­موقعیت ­و منزلت ­بیمار به ­عنوان ­انسان ­و پاسخ­ به ­نیازهای جسمی، روحی­ و اجتماعی ­او شامل­ آگاهی ­دادن، ارج نهادن، محترم­ شمردن، پشتیبانی ­کردن ­جسمی، عاطفی، مالی، حفاظت کردن، تامین استمرار مراقبت­ها و پیگیری ­و هماهنگ کردن ­می­باشد (68). در حقیقت، حمایت­ عبارت ­است ­از چهار گروه رفتار حمایتی شامل پشتیبانی ­عاطفی، حمایت مادی، حمایت اطلاعاتی ­و حمایت ­ارزیابی (69). از جمله ­نیازهای­ حمایتی­ بیماران پس ­از تشخیص ­بیماری نیاز به ­رابطه ­نزدیک ­و صمیمی ­و احترام از سوی کادر درمانی ­و صحبت کردن با آنها (19)، نیاز به اطلاعات، عبادت­کردن ­و رابطه ­با گروه­های­ حمایتی (70)، نیاز به­ پذیرش توسط­ خانواده­ و دوستان ­و توجه ­به مراقبت­ بیشتر توسط­ خانواده ­می­باشد (71). پرستاران ­و سایر كاركنان ­كادر بهداشتی نیز در تامین ­مراقبت­های حمایتی ­برای ­بیمار نقش ­اساسی ­را به عهده ­دارند (72). این ­عوامل­ نشان ­می­دهد که ­حمایت یکی از ­اصلی­ترین نیاز بیماران­ مبتلا به­ سرطان ­است (73). نتایج ­مطالعه ­هایس­فیلد– ولف­^[12]و همکاران (2012) نشان ­داد که­ حمایت خانوادگی ­نقش مهمی ­در مقابله ­با سرطان دارد و سبب ­می­شود که ­بسیاری ­از بیماران ­مبتلا جستجوی ­منابع اجتماعی و خانوادگی را راهکارهایی ­مهم ­برای ­رویارویی خود با سرطان ­بدانند (74). نتایج ­مطالعه­ دکر^[13](2007) نیز نشان ­داد حمایت دریافتی از دوستان ­و مادر بیشترین نقش را ­در مقابله ­با بیماری ­برای ­بازماندگان سرطان­ دوره نوجوانی ­داشت ضمن ­اینکه ­حمایت دریافتی ­از مادر در درجه ­بالاتری نسبت ­به ­دوستان­ قرار داشت (75). نتایج تحقیق طالقانی ­و همکاران ­(2006) نشان­ داد که حمایت ­دریافتی ­از سوی ­همسر در زنان ­مبتلا به سرطان سینه دارای ­اهمیت ­می­باشد (76). نتایج ­مطالعه­ ولونی و همکاران (39)، بوکلی^[14](2004)(77)، هرث (2002)(78)، بنزین ­(2001)(62) نشان داد که ارتباط ­مناسب ­با پرسنل­ درمانی ­از عوامل ­موثر در حفظ ­امید می­باشد.نتایج تحقیقات پورغزنین (1379)(51)، نگارنده (1384)(68)، سجادیان (1390)(79)، حیدری ­و همکاران­ (1388)(80) در ایران، نشان ­داد که ­مشارکت­کنندگان پشتیبانی­ توسط خانواده، فامیل و اطرافیان ­را از نظر مالی، عاطفی، روانی و معنوی ­و حمایت کارکنان­ درمان­ به خصوص ­پزشکان و پرستاران را مهمترین نیازهای ­حمایتی ­خودشان­ عنوان نموده­اند که باعث حفظ­ روحیه ­و همکاری­ آنها در درمان ­شده ­است.

با توجه به مسائل ذکر شده باید گفت که در مورد امید و سطح آن در بیماران ایرانی مبتلا به سرطان مطالعاتی در ایران انجام شده است (50, 81, 82). نتایج این مطالعات نشان داد که بیماران ایرانی مبتلا به سرطان سطح مناسبی از امید دارند. از طرفی، در مورد دیگر جنبه­ های امید مانند انواع، منابع و راهکارهای ارتقاء دهنده امید مطالعاتی در ایران صورت نگرفته است. از طرفی، امید مفهومی وابسته به فرهنگ و مذهب است (63, 64) و به این دلیل نتایج مطالعات دیگر کشورها در ایران مورد سوال می­باشد. در ایران تنها در مطالعه رحمانی (1391)(59) به این موارد پرداخته شده است و در آن نیز با توجه به کیفی بودن مطالعه، فراوانی انواع امید، راهکارها و منابع امید قابل بررسی نمی­باشد. به علاوه، اگرچه در مطالعاتی در ایران به اهمیت حمایت­ اجتماعی و حمایت پرسنل درمانی در امید بیماران مبتلا به سرطان اشاره شده است (51, 73, 79, 83) ولی با توجه به کیفی بودن این مطالعات، تایید آنها و بررسی شدت و نوع ارتباط نیازمند انجام مطالعه کمی می­باشد. تمامی این مسائل محققین  را به آن داشت تا در این مطالعه، ماهیت امید و ارتباط آن با حمایت اجتماعی و حمایت پرسنل درمانی را در بیماران مبتلا به سرطان مورد بررسی قرار دهند.

[1]Clayton

[2]Reynolds

[3]Vellone

[4]Brockopp

[5]Cohen

[6]Ballard

[7]Duggleby

[8]Bland

[9] Cross

[10]Schneider

[11] Klotz

^[12]Haisfield-Wolf

[13]Decker

[14]Buckley